اساسی ترین استراتژی, نقش اساسی در پایدار نمودن درآمدها و وابستگی کمتر به دولت ایفاء خواهد کرد. و بالعکس هر گونه کاستی درزمنیه عدم جلب مشارکت های مردمی اعم از صدقات و سایر کمک های نقدی و غیر نقدی اهداف این نهاد خدمت رسان به اقشار محروم را خدشه دار خواهد کرد لذا در این پژوهش برآنیم تا به مطالعه شهرستان بستک و بندرلنگه در خصوص عدم رغبت افراد این مناطق که عموما اهل سنت هستن به مشارکت درکمک های مردمی و صدقه دادن بپردازیم وبا توجه به انچه که آمار و اطلاعات جمع آوری شده از سوی کمیته امداد استان هرمزگان نشان می دهد درآمد حاصل از کمک های مردمی در این دو شهرستان طی سال های ۸۰ تا ۹۱ بسیار کمتر از سایر مناطق استان می باشد و با توجه به اینکه درامد هر منطقه در هر زمینه ای که باشد در همانجا و برای همان مددجویان هزینه می گردد این مساله می تواند مشکلاتی را در خصوص تامین نیازمندی های مددجویان و کاهش فقر و محرومیت انان فراهم آورد حالا باید دید علل و مسائلی که عدم رغبت افراد اهل سنت در شهرستان های بستک و بندرلنگه را در خصوص مشارکت در کمک های مردمی و صدقه دادن را سبب شده است چه می باشد؟

۳-۱ - اهمیت و ضرورت پژوهش :
انجام بررسی و مطالعه در خصوص علل عدم رغبت اهل سنت منطقه بستک وبندرلنگه به مشارکت در کمک های مردمی و صدقه دادن بدین لحاظ دارای اهمیت است که مشارکت به عنوان یکی از عوامل موثر در فرایند توسعه هر سازمان ، نقش تعیین کننده ای در پیشبرد اهداف سازمانی دارد. کمیته امداد امام خمینی(ره) از جمله این سازمانهاست که با تکیه بر ارزش های اصیل انسانی و با بکارگیری امکانات و تسهیلات موجود می کوشد با جلب مشارکت های مردمی ، در راستای فقرزدایی گامهای بلندی بردارد. یکی اززمینه های مهم فعالیت این نهاد در راسـتای جـلب مـشارکت های مردمی، جمع آوری هدایا و کمک های خیرین در قالب صدقات و سایر کمک های نقدی و غیر نقدی می باشد و از آنجا که مردم شهر بستک و بندرلنگه راغب به مشارکت در این زمینه نمی باشند این مسئله همواره مورد توجه مسئولین امداد بوده و غلارغم تلاش هایی در این خصوص هنوز نتایج مطلوبی از این روند بدست نیامده است و این موضوع جلب مشارکت های مردمی نزد کمیته امداد امام خمینی (ره) که از دستاوردهای انقلاب اسلامی به منظور خدمت رسانی و کاهش آلام قشر محروم جامعه است را با ؛ مشکل رو به رو ساخته و لذا باید با انجام بررسی و تحقیق کاربری به دنبال راهکارهای علمی و ازمون شده در این خصوص می باشد . و از آنجا که هر گونه کاستی در این زمینه فلسفه خدمت رسانی را خدشه دار می سازد و روند مبارزه با فقر و محرومیت که سرچشمه بسیاری از معضلات و مسائل اجتماعی است را کند می سازد بررسی این مساله در منطقه بستک و بندر لنگه که خود درگیر این موضوع می باشند از ضرورت اجتناب ناپذیر برخوردار می باشد.
۴-۱- اهداف پژوهش :‌
هدف اصلی : هدف اصلی از انجام این پژوهش بررسی علل عدم رغبت اهل سنت منطقه بستک وبندرلنگه به مشارکت در کمک های مردمی و صدقه دادن می باشد.
اهداف فرعی :
بررسی رابطه میان میزان تبلیغات ومیزان دریافت صدقات در جامعه مورد بررسی .
بررسی رابطه میان بالابردن فرهنگ مذهبی در جماعت اهل سنت و میزان صدقات.
بررسی رابطه میان عقاید اهل سنت ومیزان صدقات.
بررسی رابطه میان آشنایی جماعت اهل سنت با فعالیتهای کمیته امداد و میزان صدقه.
بررسی رابطه میان نوع شغل در جماعت اهل سنت و میزان صدقات.
بررسی رابطه میان میزان تحصیلات در جماعت اهل سنت و میزان صدقات.
بررسی رابطه میان میزان درامد در جماعت اهل سنت و میزان صدقات.
۸-بیان راه کارهایی برای افزایش میزان کمکهای مردمی و صدقه .
۵-۱- فرضیات:
۱: به نظر می رسد میان تبلیغات رسانه ای ودریافت صدقات بیشتر رابطه وجود دارد.
۲: به نظر می رسد میان بالابودن فرهنگ مذهبی درجامعه اهل سنت وپرداخت صدقه رابطه وجود دارد
۳: به نظر می رسد بین عقاید اهل سنت ومیزان صدقات پرداختی رابطه وجود دارد
۴: به نظر می رسد بین آشنایی افرادبافعالیت های خیریه ی کمیته امداد وپرداخت صدقه رابطه وجود دارد.
۵: به نظر می رسدمیان مشاغل افراد ومیزان صدقات پرداختی رابطه وجود دارد
۶: به نظر می رسدمیان سطح تحصیلات ومیزان صدقات پرداختی رابطه وجود دارد
۷: به نظر می رسدبین میزان درآمد افراد ومیزان صدقات پرداختی رابطه وجود دارد.
سوالات:
۱-عوامل رغبت افراد به پرداخت صدقه چیست؟
۲-آیا بالابودن فرهنگ مذهبی باعث پرداخت صدقه بیشتر ومشارکت بیشتر درامور خیریه می شود؟
۳-دیدگاه اسلام درموردصدقه وامور خیریه چیست؟
فصل دوم:
پیشینه پژوهش و مطالعات تئوریک
در این فصل که اختصاص به مرور مطالعاتی تحقیق دارد ضمن بیان پیشینه ی مربوط به موضوع مورد بحث و سپس به بیان تعاریف مختلف از صدقه و مشارکت و انواع آن، ماهیت و حدود موضوع، اهمیت صدقه و کمک به همنوع در جامعه ی اسلامی و جنبه های مختلف از آن، دیدگاه اهل سنت در خصوص صدقه ونظریات جامعه شناسان در مورد ارزش ،نفش پاداش در … پرداخته شده است.در قسمت دوم مربوط به این فصل به تشرح مشارکت و انواع آن ، پیشینه ی مشارکت ، نقش عوامل مختلف در مشارکت ، راهکارهای توسعه مشارکت و موانع مشارکت و …پرداخته شده است و سعی بر آن بوده است که پدیده مورد بررسی به صورت همه جانبه و در ارتباط با سایر پدیدهای اجتماعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و سپس به بیان نظریه های مرتبط پرداخته شده که از آن برای تنظیم مدل تحلیلی و فرضیات تحقیق بهره گرفته شده است و همچنین برای تنظیم مدل تحلیلی و فرضیات پژوهش از پیشینه تحقیق نیز استفاده شده است .
۱-۲- بررسی پیشینه پژوهش :
در خصوص موضوع پژوهش تا کنون تحقیقات چشمگیری صورت نگرفته البته تحقیقات مشابه با موضوع پژوهش صورت گرفته در زیل به آنها می پردازیم.
تحقیقی تحت عنوان بررسی عوامل موثر بر جلب هدایا و مشارکت های مردمی توسط  دکتر ملک پور صورت پذیرفته است . این عوامل که بخشی درون سازمانی و بخشی برون سازمانی است ؛ به آن دلیل که می تواند بر تداوم جلب هدایا و ارتقاء کارایی و کیفیت آن تاثیرگذار باشد ؛ نیاز به شناخت و بررسی دارد. این پژوهش با درک این ضرورت و با هدف شناخت عوامل درون سازمانی ، شناخت عوامل و انگیزه های فردی، شناخت الگوهای مدیریت ومسایل اداری و شناخت عوامل برون سازمانی موثر بر جلب هدایای مردمی انجام یافته است؛ می کوشد تاثیر پاره ای متغیرهای درون سازمانی نظیر سابقه کار، ثبات مدیریت، سطح تحصیلات کارکنان و نیز تأثیر پاره ای متغیرهای برون سازمانی نظیر سن، میزان آشنایی مردم با فعالیتهای کمیته امداد را بر مشارکت های مردمی مورد آزمون قرار دهد. جامعه آماری در ابعاد سازمانی متشکل از ۸۰ نفر از کارکنان و مسئولان مشارکتهای مردمی و در ابعاد برون سازمانی در بردارنده ۴۳۲ نفر از گروه های مختلف شغلی و در بین مردم عادی است که از ۶ استان تهران، همدان، اصفهان، فارس، زنجان و کهگیلویه و بویراحمد از طریق روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب و مطالعه شدند. روش پژوهش پیمایشی است و داده های گردآوری شده از طریق پرسشنامه و مصاحبه، با بهره گرفتن از آماره های توصیفی ،درصد فراوانی و آزمون آماری کای اسکوئر تجزیه و تحلیل گردیدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که در بخش عوامل درون سازمانی سابقه کار کارکنان فاقد تاثیر و ثبات مدیریت و برنامه دارای تاثیر مثبت در جلب هدایای مردمی است. در بخش عوامل برون سازمانی نیز سن پاسخگویان، اعتقاد به شیوه های گوناگون خیرات، تاثیرپذیری از پیامهای تشویقی و قضاوت درخصوص نحوه توزیع کمک های امداد در جلب مشارکت ها و هدایای مردمی، بدون تاثیر بوده است. با این حال با افزایش آشنایی پاسخگویان با اهداف و عملکرد امداد ، ارزیابی از نقش این نهاد در بهبود زندگی محرومان مثبت تر بوده است. بنابر این در بعد درون سازمانی توجه به آموزش ضمن خدمت کارکنان جلب هدایا، گسترش ارتباطات درون سازمانی و تاکید بر شرط « نفوذ اجتماعی» در انتخاب مسوولان و کارگزاران جلب هدایای مردمی استانها و در بعد برون سازمانی افتتاح حسابهای بانکی به منظور جلب هدایا و کمک های مردمی، بهره گیری از امکانات و پتانسیل های موجود هنری، تشکیل گروه های داوطلبانه همکاران اجتماعی و تاکید بر جنبه های اجتماعی امور خیریه در پیامهای ارتباطی توصیه و پیشنهاد می گردد.
پژوهشی دیگر به سنجش دانش و نگرش مردم استان قزوین نسبت به پرداخت زکات و نهادهای پذیرنده آن می پردازد  روش این پژوهش توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق سرپرستان خانوارهای استان قزوین در سال ۱۳۸۲ و بالغ بر ۲۰۱۳۳۹ نفر هستند. حجم نمونه مورد مطالعه ۷۱۱ نفر می باشد که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته است که شامل دو بخش تشریحی و مقیاس درجه بندی است.
یافته های به دست آمده از این پژوهش بشرح زیر است که حدود ۲/۸ درصد از پاسخگویان مشمول پرداخت زکات شده و همه آنان نیز زکات خود را پرداخت کرده اند، ۹ درصد روستائیان و ۹/۲ درصد شهرنشینان اعلام کرده اند که مشمول پرداخت زکات می باشند. بالاترین آمار مربوط به نهادهای پذیرنده زکات متعلق است به دفاتر مراجع عظام تقلید و پائین ترین نسبت مربوط به کمیته امداد می باشد. لذا پیشنهادهایی جهت بهبود وضعیت به شرح زیرارائه می گردد:
اطلاع رسانی درخصوص نحوه جمع آوری و نحوه هزینه وجوه دریافتی توسط کمیته امداد با کمک متخصصین امر تبلیغات و اطلاع رسانی، اطلاع رسانی درخصوص فتاوی علما نسبت به مشروعیت پرداخت زکات و وجوه شرعی دیگر به کمیته امداد و دیگر اینکه پرداخت کنندگان زکات و وجوهات شرعیه به کمیته امداد از پرداخت مالیاتهای متعدد معاف شوند.
اداره کل روابط عمومی کمیـته امداد امـام خـمینی(ره) در پژوهشی به بررسی نظرات مردم تهران درباره جشن عاطفه ها و عملکرد تبلیغاتی رسانه ها پرداخته است در این تحقیق اینگونه بیان شده است یکی از معضلات مهم جامعه اسلامی در حال حاضر فقر و نداری است. کمیته امداد امام خمینی(ره) که یکی از اهدافش از بین بردن و دست کم کاهش این مساله اجتماعی است؛ می کوشد با بکارگیری تسهیلات و امکانات موجود و با اتکاء به مشارکت های مردمی, در این زمینه گام دارد. از جمله شیوه ها و ابتکارات این نهاد در جلب هر چه بیشتر کمک های مردمی، برگزاری مراسم جشن عاطفه هاست که پویایی و تداوم آن به شناخت نقاط ضعف و قوت و دیدگاه های مردمی در این زمینه وابسته است. ضرورت اجرای پژوهش حاضر به دلیل تاثیر آن در شناخت و ارزیابی بهتر کیفیت این مراسم و فرصت های پیش رو روشن و آشکار است. در این راستا طرح اخیر با هدف بررسی میزان آگاهی شهروندان درخصوص جشن عاطفه ها، شناخت روش های مناسب برای حمایت از دانش آموزان نیازمند و بررسی نقش رسانه های ارتباط جمعی در تشویق مردم به حضور در جشن عاطفه ها تدوین و در صدد برآمد تا با سنجش این اهداف پیشنهادهای مردم را در راستای برگزاری هر چه بهتر مراسم جشن عاطفه ها گردآوری نماید و نقش فعالتر رسانه های ارتباط جمعی را تعیین نماید.جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه شرکت کنندگان در مراسم جشن عاطفه ها در بودند که از این تعداد ۴۹۲ نفر با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردیدند. روش تحقیق میدانی است که داده ها از طریق پرسشنامه جمع آوری و با بهره مندی از آماره های توصیفی( فراوانی,درصد فراوانی) مورد تحلیل قرار گرفتند.
نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که اکثریت پاسخگویان با هدف برگزاری جشن عاطفه ها آشنا بوده و به همین دلیل با اختصاص یک روز یا یک هفته برای کمک به تحصیل نیازمندان موافقند. اکثریت پاسخگویان تاثیر برگزاری جشن عاطفه ها در رفع مشکلات تحصیلی دانش آموزان را در حد خیلی زیاد و زیاد ارزیابی کرده اند ؛ با این حال بهترین روش برای تحت پوشش قرار دادن دانش آموزان نیازمند، کمک های غیرمستقیم نظیر اشتغال برای والدین است.مهمترین ابزاری که پاسخگویان از برنامه جشن عاطفه ها اطلاع یافته اند؛ تلویزیون بوده و در مقایسه با سایررسانه های جمعی اولویت اول به این رسانه اختصاص داده شده است. به باور اکثریت پاسخگویان، نقش کمیته امداد درجهت تشویق وترغیب مردم به شرکت درمراسم جشن عاطفه ها ومیزان حضورمردم دراین مراسـم زیـاد وخـیلی زیـاد بـوده است.اعطای کمکهای غیرمستقیم به والدین دانش آموزان نظیر کمک در زمینه ایجاد اشتغال آنها و… از عمده ترین راهکار پیشنهادی پاسخگویان برای از بین بردن فقر و محرومیت بوده است.
بررسی شیوه های مناسب جلب مشارکتهای مردمی در زمینه کمک های مالی و غیرمالی به کمیته امداد امام خمینی(ره) استان سمنان که توسط محمد ابراهیم همتی انجام شده است.
جامعه آماری پژوهش شامل کلیه افرادی است که در استان سمنان ( شهرهای سمنان ، دامغان ، شاهرود ، گرمسار ، سرخه و شهمیرزاد) در برنامه های کمیته امداد مشارکت داشته اند. از این تعداد ۵۰۰ نفر به عنوان نمونه و به صورت تصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. روش تحقیق توصیفی پیمایشی است و داده های جمع آوری شده از طریق پرسشنامه و مصاحبه ، با کاربست آماره های توصیفی فراوانی ، درصد فراوانی و آزمون آماری کای اسکوئر تجزیه و تحلیل شدند.نتایج پژوهش حاکی از تاثیر متغیرهای جنسیت، وضعیت خانواده ها (تاهل، تعداد فرزندان ، شغل)، میزان درآمد ، آشنایی با برنامه های کمیته امداد ، نگرش به برنامه های اجرایی کمیته امداد امام خمینی(ره) و میزان پایبندی به اعتقادات مذهبی در مشارکت با کمیته امداد امام خمینی(ره) می باشد. برای افزایش مشارکت مردم با این نهاد و ساماندهی کمک ها نیز تشویق مردم از طریق صدا و سیما ، انجام تبلیغات گسترده به منظور ارتقاء آگاهی های عمومی، شناسایی ریشه های اصلی فقر، برخورد صادقانه با مردم و ایجاد اعتماد عمومی در مردم مبنی بر توزیع درست کمک های جمع آوری شده ،توصیه و پیشنهاد شده است.
بررسی زمینه های توسعه مشارکت های مردمی در امور حمایتی کمیته امداد امام خمینی (ره) به طور کلی، دو دسته اهداف مدنظر این پژوهش بوده است: الف) شناخت وضع گذشته و موجود فعالیت به منظور بازنگری شیوه ها و نگرش های پیش بینی و موجود کمیته امداد امام (ره) در ارتباط با امور حـمایتی ؛ ب) ارائه راهکارهـای لازم بـرای افـزایش مشارکت های مردمی و امورحمایتی.فرض اساسی در این تحقیق این است که دو دسته از عوامل ( درون سازمانی و برون سازمان) در میزان مشارکت های مردمی در کمیته امداد تأثیر می گذارد. لذا این تحقیق در پی یافتن پاسخ به دو دسته از سؤالات طراحی شده است. به عبارتی کدام عوامل درون سازمانی و برون سازمانی در جلب کمکهای مردمی کمیته امداد (ره) مؤثرند؟
این پژوهش در ۶ استان کشور در سه گروه براساس کمک های بیشتر، متوسط و کمتر (از هر گروه ۲ استان) شامل استانهای تهران، مرکزی، یزد، اصفهان، گیلان و کرمانشاه انجام گرفت. در هر یک از استانها ۳ شهر به ترتیب مشابه فوق (انتخاب استانها) بعنوان جامعه آماری انتخاب گردید. افراد نمونه را دو دسته افراد تشکیل می دادند: مردم و مدیران و کارشناسان کمیته امداد. در دسته نخست تعداد کل نمونه حدود ۱۷۰۰ نفر با بهره گرفتن از فرمول کوکران برآورد گردید. افراد نمونه با بهره گرفتن از نقشه های شهرداری و بلوک بندی مناطق شهری شهرهای مورد مطالعه بصورت تصادفی انتخاب شدند. در دسته دوم ، حدود ۱۰۰ نفر (حدود ۱۲ درصد کارکنان واحد جلب هدایای کمیته امداد) در استان های مورد بررسی انتخاب گردید.این تحقیق با بهره گرفتن از روش اسنادی و روش میدانی انجام شده است. اطلاعات بخش اسنادی بر داده ها، اسناد و مدارک امداد و سازمان های ذیربط مبتنی اسـت و داده هـای بخش میـدانی از طریـق پرسشنامه و انجام مصـاحبه جمع آوری شده است. این داده ها از طریق آماره های مختلف از قبیل آزمون های آماری، ضرایب همبستگی و پیوستگی، رگرسیون چند متغیره، تحلیل واریانس و امثالهم تجزیه و تحلیل شده است.
بررسی دیدگاه مردم استان گیلان در خصوص جشن عاطفه ها . پژوهش حاضر برای پوشش چنین خلایی و با هدف بررسی نگرش پاسخگویان درخصوص اهداف، زمان، مناسب ترین شیوه جمع آوری کمک ها، مناسب ترین روش ارائه هدیا به مستحقان و علت عدم مشارکت مردم در جشن عاطفه ها اجرا شده است و بر آن است تا تفاوت معنی دار میان نگرش زنان و مردان و تفاوت معنی دار میان نگرش افراد را در گروه های مختلف تحصیلی، در میان صاحبان مشاغل گوناگون و ساکنان مناطق مختلف استان بررسی نماید. جامعه آماری تحقیق کلیه افرادی است که در سال ۱۳۸۱ در مراسم جشن عاطفه ها شرکت نموده اند. از این تعداد ۴۵۳۳ نفر به عنوان نمونه از طریق نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و مورد مطالعه قرار گیرند. روش پژوهش از نوع توصیفی است و داده ها پس از گردآوری با پرسشنامه، با کاربست روش های آماری توصیفی واستنباطی تحلیل گردیدند.نتایج بدست آمده از پژوهش حاکی از آن است که اکثریت افراد به دلیل وجود حس نوع دوستی در جشن عاطفه ها شرکت نموده اند و همچنین مشخص شد بهترین متولی برگزاری مراسم کمیته امداد و بهترین زمان برگزاری جشن عاطفه ها هفته آخر شهریور است. از یافته های دیگر پژوهش می توان به تمایل کمتر افراد بی سواد، بیکار و مردم شرق استان برای شرکت در مراسم جشن عاطفه ها اشاره کرد. بنابراین ضروری است اولاً تبلیغات چند ماه قبل از مراسم جشن عاطفه ها انجام شود؛ ثانیاً قسمتی از تبلیغ صرف نحوه ارسال کمک برای افراد و نحوه پرداخت به آنها پس از اتمام جشن باشد و ثالثاً با بکارگیری شیوه تبلیغی ارسال پیام کوتاه و افزایش پوشش تبلیغاتی طرح، زمینه اعتماد عمومی به این نهاد افزایش یابد.
رضا گودرزی به  بررسی جایگاه کمیته امداد امام خمینی (ره) نزد افکار عمومی و وضعیت مشارکت های مردمی می پردازد   جلب مشارکت های مردمی نزد کمیته امداد امام خمینی (ره) که از دستاوردهای انقلاب اسلامی است؛ از اهمیت بسزایی برخوردار است. جلب هر چه بهتر و بیشتر مشارکتهای مردمی منوط به پیش شرط هایی است که درواقع زیربنای هرمی است که راس آن مشارکت تبلورمی یابد.سنجش افکارعمومی وآگاهی از نقطه نظرات آنان از جمله این پیش شرط هاست که دست یابی به آن نیاز به زمان، مکان و ابزار مناسب دارد به همین دلیل طرح های افکارسنجی و استفاده از نظرات و دیدگاه های مردمی به منظور دستیابی به شناختی در زمینه تمایلات و نگرش های مردم نسبت به زوایای فعالیت های این نهاد بس ارزشمند و با اهمیت است. پژوهش حاضر که با هدف شناسایی عوامل تقویت کننده و بازدارنده موثر بر مشارکت آرمانی و مطلوب مردم در فرایند فقرزدایی اجرا شده است؛ درصدد است به پرسش هایی نظیر اینکه آیا مردم به طور فراگیر و ایده آل کمیته امداد را به عنوان حامی محرومان می شناسند؟ نقش وسایل ارتباط جمعی در کمیت و کیفیت مقبولیت کمیته امداد در نزد مردم و خواست و انتظار واقعی مردم از این نهاد چیست؟ بازتاب خدمات ۲۰ ساله این نهاد در جامعه چگونه می باشد؟ پاسخ گوید. جامعه آماری پژوهش کلیه هموطنان شرکت کننده در جشن عاطفه ها در سال ۱۳۷۹ بودند که از این تعداد ۲۳ هزار نفر از طریق نمونه گیری تصادفی مورد پرسش قرار گرفتند. روش تحقیق میدانی است و داده های مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه گردآوری گردید. برای تحلیل داده ها از آماره های توصیفی فراوانی و درصد فراوانی استفاده شده است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که کمیته امداد برای جامعه به نحو مطلوبی شناخته شده است و در این شناخت نقش تلویزیون در میان سایررسانه های جمعی برجسته تربوده است. پاسخگویان برای آگاهی نسبت به نوع و میزان فعالیت کمیته امداد به ترتیب به نقش تلویزیون، مطبوعات و رادیو اشاره کرده و به لحاظ برتری در میان برنامه های تلویزیونی، قالب های گزارش و مصاحبه، سریال، فیلم داستانی و زیرنویس را انتخاب کرده اند. همچنین ۶۰ درصد از پاسخگویان از از انتشار نشریه ای درخصوص چگونگی ارائه خدمات حمایتی استقبال نموده اند. در مجموع اکثریت پاسخگویان با فعالیت ها و طرحهای مختلف کمیته امداد آشنا بوده و تمایل خود را برای مشارکت در این گونه برنامه ها اعلام داشته اند.تهیه برنامه های تلویزیونی جذاب و متنوع شامل گزارش، تهیه فیلم و…، توجه به زمان پخش پیام های رادیوئی در زمینه فعالیت های امداد و کوتاه بودن آنها، در نظر گرفتن تنوع و تفاوتهای اقلیمی، قومی، آداب و رسوم و فرهنگ ها در برنامه های تبلیغاتی و ارائه گزارش عملکرد در فواصل مختلف زمانی (سه ماهه، شش ماهه و…) از موارد پیشنهادی برای بهبود عملکرد و فعالیت های کمیته امداد و جلب مشارکتهاست.
دیدگاه نظریه پردازان و جامعه شناسان
نظریه هومنز
نظریه بنیادی هومنز که به بررسی رفتار فردی و کنش متقابل باید در کانون جامعه شناسی قرار گیرد .علاقه اصلی او متوجه الگوهای ترغیب و سابقه پاداش ها و خسارت هایی بود که مردم هر کاری را در گذشته از آن پاداش دید باشند،ادامه می دهند.برعکس از دست زدن به هر کاری که از آن زیان دیده باشند،سرباز می زنند.برای فهم رفتار،نیاز به فهم سابقه فردی پاداش ها و خسارت ها است،سروکار داریم.به همین دلیل جامعه شناسی نباید بر آگاهی و یا ساختارها و نهادهای اجتماعی،بلکه باید روی الگوهای ترغیب تاکید داشته باشد .
نظریه تبادل نه تنها با رفتار فردی بلکه با کنش های متقابل انسانها که در برگیرنده تبادل پاداش ها و و خسارت هاست سروکار دارد.فرض بر این است که کنشهای متقابل تنها وقتی ادامه می یابند که تبادل پاداشها در کار باشد برعکس،کنش های متقابلی که به زیان یکی از دو طرف انجامید،کمتر احتمال می رود که ادامه یابد. به تعبیر هومنزنظریه تبادل رفتار اجتماعی را به عنوان یک تبادل ملموس و یا غیر ملموس و کم و بیش پاداش دهنده یا غرامت آمیز میان دست کم دو شخص،در نظر گرفت(هومنز،۱۹۶۱:ص ۱۳).

۲-۱۳-۸- راهکارهای کاهش تجمع نیترات
۱- اولین ومؤثرترین راهکاری که کارشناسان توصیه می نمایند، استفاده صحیح و به میزان نیازگیاه ازکود نیتروژن می باشد. البته در مورد هر کود باید میزان توصیه شده آن را دقیقاً رعایت نمود.
۲- انجام آزمایش خاک قبل از کشت جهت تعیین نیاز کودی
۳- تقسیط کوددهی
۴- رعایت زمان کوددهی
۵- استفاده ازکودهای کندرها
۶- رعایت تناوب
۷- مصرف کودهای آلی
۸- مصرف کودهای بیولوژیک (امیری نژاد، ۱۳۷۹)
یکی از روش های سودمند برای پیشگیری از ضرر و زیان بکارگیری کودهای شیمیایی استفاده از تثبیت بیولوژیکی نیتروژن می باشد. در این شرایط علاوه بر تأمین نیتروژن مورد نیاز گیاه، حاصلخیزی خاک افزایش واصلاح خاک نیز بهبود خواهد یافت.(Peoples et al., 1995)

کودهای بیولوژیک موجود که می توان ازآنها به جای کودهای شیمیایی استفاده نمود. ازانواع آنها می توان به آزتوباکتر، نیتروکسین، سوپرنیترو پلاس، بارور۲ و.غیره اشاره کرد.(کوچکی و همکاران، ۱۳۸۷).
۲-۱۴- کودهای زیستی
۲-۱۴-۱- http://bp2.blogger.com/__3Gd_HdOqGQ/RtyO19gBBDI/AAAAAAAAAHs/qLca_42Wm0Q/s1600-h/biofert200.JPGمعرفی کودهای زیستی
یک گروه بسیار مهم از میکروفلور عمومی ریزوسفر را باکتریها و قارچهایی تشکیل می دهند که باعث افزایش رشد گیاهان از طریق مکانیسم های مختلف مانند افزایش جذب مواد غذایی، کنترل بیولوژیکی عوامل بیماریزا و تولید هورمونهای رشد گیاهی می شوند.(Quispel, 1988) در طبیعت این میکروارگانیسم های غیر همزیست که به طور عمده از باکتریها تشکیل شده اند قادرند روی ریشه ها کلنیزه شوند (Rovira & Davey, 1974)
امروزه بکارگیری جانداران مفید خاک زی تحت عنوان کودهای بیولوژیک به عنوان طبیعی ترین و مطلوب ترین راه حل برای زنده و فعال نگه داشتن سیستم حیاتی خاک در اراضی کشاورزی، مطرح می باشد. عرضه مواد آلی به خاک، بدلیل پاسخگویی به مبرم تری نیاز آن، بزرگ ترین مزیت این قبیل کودهاست . علاوه بر این، تأمین عناصر غذایی به صورتی کاملاً متناسب با تغذیه طبیعی گیاهان، کمک به تنوع زیستی، تشدید فعالیتهای حیاتی، بهبود کیفیت و حفظ سلامت محیط زیست از مهم ترین مزایای کودهای بیولوژیک محسوب می شوند (صالح راستین، ۱۳۸۰).
کودهای زیستی، حاوی ریزسازواره های مفید در تغذیه گیاه می باشند که می توانند مشتمل بر گروه های مختلف از قبیل باکتری ها، قارچ ها، اکتینومیست ها و مانند آن باشند. این گروه از باکتری ها علاوه بر افزایش فراهمی زیستی عناصر معدنی خاک از طریق تثبیت زیستی نیتروژن، محلول کردن فسفر و پتاسیم و مهار عوامل بیماریزا، با تولید هورمون های تنظیم کننده رشد گیاه عملکرد گیاهان زراعی را تحت تأثیر قرار می دهند همچنین با توجه به تأثیر افزایندگی بر رشد و نمو گیاهان زراعی، این باکتری ها اصطلاحاً باکتری های محرک عملکرد نامیده می شوند.کاربرد کودهای زیستی به ویژه باکتری های محرک رشد گیاه مهم ترین راهبرد در مدیریت تلفیقی تغذیه گیاهی برای سیستم کشاورزی پایدار با نهاده کافی به صورت تلفیق مصرف کودهای شیمیایی با کاربرد باکتری های مذکور می باشد. باکتری های جنس آزتوباکتر، آزوسپیریلیوم و سودوموناس از مهم ترین باکتری های رشد گیاه می باشند که علاوه بر تثبیت زیستی نیتروژن و محلول کردن فسفر خاک با تولید مقادیر قابل ملاحظه هورمون های تحریک کننده رشد به ویژه انواع اکسین، جیبرلین و سیتوکنین رشد و نمو عملکرد گیاهان زراعی را تحت تأثیر قرار می دهند.
میکروارگانیسم های خاک به ویژه باکتری ها ، زمینه ساز واکنش های زیادی هستند که برای تولید محصولات کشاورزی ضروری است. چرخه مواد غذائی ، حفظ ساختمان خاک، تجزیه مواد آلی و آزاد سازی مواد غذائی ، تجزیه مواد شیمیائی کشاورزی ، تجزیه سایر آلوده کننده ها ، ساخت هوموس وکنترل گیاهان و جانوران آفت از آن جمله هستند. یکی از متنوع ترین اشکال حیات در زمین متعلق به باکتری ها است . باکتری ها حدود یک میکرومتر قطر داشته و علاوه بر تعداد گونه ، فراوانی آنها نیز در خاک زیاد است .(Calbrix and Barray, 2005; Lupwayi et al, 1998., De Fede and Sexstone, 2001)
باکتری های خاکزی منابع و مخازن پویائی از مواد غذائی در همه اکوسیستم ها بوده و در بهبود سلامت گیاه بطورمستقیم یا غیر مستقیم اهمیت دارند (Kirk, et al., 1999 ; Kennedy, 2004 ) علاوه بر تثبیت نیتروژن ، تجزیه مواد آلی و چرخه عناصر غذایی ، باکتری ها کارکرد های مثبت دیگری نیز دارند ، از جمله اینکه به تشکیل ساختمان خاک کمک می کنند. مواد هوموسی ناشی از فعالیت باکتری ها باعث تشکیل کمپلکس های رس- مواد آلی می شود که به دانه بندی خاک کمک می کند . همه چرخه های عناصر غذائی نیز از طریق باکتری ها به سطوح تغذیه ای بالاتر متصل می شوند . بنابراین به علت تنوع واکنش هائی که باکتریها عامل آن هستند، کارکرد واحتمالا تنوع باکتری ها نقش مهمی در تعیین کارکرد یک اکوسیستم خواهد داشت.(Kennedy, 1999)
امروزه استفاده از این کودها در جهت گام برداشتن به سوی کشاورزی پایدار رو به افزایش است (درزی و همکاران، ۱۳۸۷).
کودهای‌ زیستی‌ یا بیولوژیک‌ بصورت‌ مایه‌ تلقیح‌ میکروبی‌ و بعنوان‌ یک‌ ترکیب‌ حامل‌ سوش‌های‌ میکروبی‌موثر و با راندمان‌ بالا، برای‌ تامین‌ یک‌ یا چند عنصر غذایی‌ مورد نیاز گیاه‌، نیز تعریف‌ می‌شوند. این‌ مواد بصورت‌ تلقیح‌ با بذر، خاک‌ و یا کودهای‌ آلی‌ (کمپوست‌) مصرف‌ می‌شوند. هدف از مصرف کودهای بیولوژیک، تقویت حاصلخیزی خاک و تأمین نیازهای غذایی گیاه است، گر چه ممکن است اثرات مفید دیگری داشته باشند (Saxena,1998).
علی رغم تحقیقات گسترده ای که در مورد تاثیر کودهای بیولوژیک بر روی گیاهان زراعی انجام شده است، اطلاعات موجود در مورد اثرات این نوع کودها بر گیاهان دارویی بسیار اندک است (خرم دل و همکاران، ۱۳۸۷)
۲-۱۴-۲- تاریخچه کودهای زیستی
اهمیت کاربردی تلقیح گیاهان با باکتریهای مفید غیرهمزیست ریزوسفر برای اولین بار در اوایل و اواسط قرن ۲۰ میلادی در روسیه ثابت شد. در این آزمایش ها محصولات زراعی با باکتری هایی از جنس Azotobacter و Bacillusدر شرایط گلخانه ای و مزرعه ای تلقیح شدند.(Mishustin, 1963)
نخستین کود بیولوژیک با نام نیتراژین در آمریکا حاوی باکتری های ریزوبیوم توسط ناب و هیلتنر در سال ۱۸۹۵ برای فروش عرضه شد. در همین زمان در روسیه محققین این کشور تلقیح بذور با Bacillus spp و در سال ۱۹۰۹ تلقیح با Azotobacter chroococcum را توصیه نمودند. میکروارگانسیم‌های حل کننده فسفر اولین بار در سال ۱۹۹۸ به وسیله Gerretsen بکار برده شد. آزمایشات وی نشان داد که میکروارگانیسم ها در ریزوسفر خاک جذب فسفر را تحت تأثیر قرار می‌دهند و پس از کشف او محققان متعددی بر روی جداسازی باکتری‌های حل کننده فسفر و کاربرد آنها در تلقیح خاک برای تامین فسفات قابل جذب گیاه به صورت انبوه را مورد مطالعه قرار دادند. در سال ۱۹۹۹، Kumar‌ در خاکهای هند میکرارگانیسم‌هائی را شناسایی کرد که قادر به حل فسفات در شرایط استرس مانند خاکهای قلیایی و نمکی بودند. تحقیقات زیادی توسط محققان استرالیایی و افریقایی جهت شناسایی و کاربرد میکروارگانیسم‌های حل کننده فسفات در خاکهای کشاورزی در استرالیا و افریقا انجام گرفته است.در همین راستا آزمایش هائی در کشور هند در خصوص کاربرد باکتری های آزاد کننده فسفات روی گندم، سیب‌زمینی، ذرت و چغندرقند انجام شده که همگی به تأثیر مثبت این باکتریها در آزاد سازی فسفر در بخش ریزوسفر گیاه اشاره داشته‌اند.
در سال ۱۹۲۳ ارنست توانست ۲۸ سویه قارچ متعلق به ۱۲ جنس را از پنج نمونه خاک جدا نماید که قادر بودند به حل شدن فسفات کمک نمایند. در سال ۱۹۳۰ انستیتوی میکروبیولوژی کشاورزی روسیه استفاده وسیع از Bacillus megaterium و ازتوباکتر را آغاز کرد و در سال ۱۹۶۲ تولید صنعتی این باکتری ها پاسخگوی زراعتی معادل ۳۵ میلیون هکتار بوده است. مایه تلقیح های ریزوبیومی که تثبیت کنندۀ نیتروژن اتمسفری هستند و مقادیری حتی تا ۴۰۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار را در شرایط مناسب تثبیت می کنند که از بارزترین انواع کودهای بیولوژیک هستند. تولید این مایه تلقیح ها در ۱۹۰۵ در کانادا و ۱۹۱۴ در استرالیا و سوئد آغاز گردید و امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا تولید و مصرف این کودها رواج دارد. مقدار کل تثبیت نیتروژن در دنیا سالانه به ۱۷۵ میلیون تن بالغ می شود که نیمی از آن از طریق سیستم همزیستی و ریزوبیوم می باشد که با کل تولیدات کارخانه های تولید کودهای نیتروژنی برابری می نماید و ارزش آن ۵/۸ میلیارد دلار گزارش شده است .
بانیک و دی در سال ۱۹۸۳، هشت باکتری را بر روی محیط آگار حاوی فسفات آمونیوم جدا کردند.در همین راستا ملبوبی و همکاران طی یک تحقیق ۶ ساله از خاک های کشور ۲۲ سویه باکتری با قدرت حل کنندگی فسفات متعلق به خانواده‌های مختلف را جداسازی و از بین آنها دو باکتری با قدرت حل‌کنندگی بالا به نامهای اختصاری p7 و p5 و یک باکتری که فعالیت فسفاتازی بیشتری نشان داده با نام اختصاری p13 را انتخاب و در مطالعات گلخانه‌ای و مزرعه‌ای به کار گرفتند. نتایج مزرعه‌ای سالهای ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ در دو منطقه اراک و کرج بیانگر افزایش معنی‌دار عملکرد سیب‌زمینی به واسطه تلقیح غده‌ها در زمان کاشت با باکتری‌های فوق در هر دو سال و در هر دو منطقه می‌باشد. مدنی و همکاران نیز تحقیقات مشابه‌ای را روی چغندرقند و سیب‌زمینی انجام دادند و افزایش عملکرد محصولات فوق را گزارش نمودند.
۲-۱۴-۳- انواع کودهای زیستی
مهم ترین انواع کودهای بیولوژیک به شرح زیر می باشند:
۱)تثبیت کننده ازت هوا؛
۲) قارچهای میکوریزی، که با ریشه بعضی از گیاهان ایجاد همزیستی کرده و اثرات مفیدی ایجاد می‌کند؛
۳) میکروارگانیسمهای حل کننده فسفات : فسفات نامحلول خاک را به فسفر محلول و قابل جذب گیاه تبدیل می‌کنند
۴) اکسید کننده گوگرد (تیو باسیلوس) : کودی که دارای باکتری تیو باسیلوس بوده و باعث اکسایش بیولوژیکی گوگرد می شود.
۵) کرمهای خاکی، در تولید هوموس مورد استفاده قرار می‌گیرند و نوعی کود کمپوست به نام ورمی کمپوست تولید می‌کنند(Herlihy, 2001)
۲-۱۴-۴- کود زیستی سوپر نیتروپلاس
کود بیولوژیک سوپر نیترو پلاس مجموعه ای از گونه های مختلف باکتری های تثبیت کننده نیتروژن، کنترل کنندۀ عوامل بیماری زای خاکزی و باکتری های محرک رشد شامل گونه های Azospirillum ,Pseudomonas Flurescens ,Basillus است که با فرمولاسیون انحصاری توسط شرکت فنآوری زیستی مهرآسیا تهیه و به بازار عرضه شده است.
در میان این باکتری ها، آزوسپیریلیوم به دلیل پراکنش وسیع جغرافیایی، گستردگی دامنه گیاهان میزبان، و به ویژه توان برقراری ارتباط هم یاری با گیاهان زراعی توجه بیشتری را به خود جلب کرده و به عنوان یک پتانسیل در تهیه کودهای بیولوژیک شناخته شده است. آزوسپیریلیوم با توان تثبیت زیستی نیتروژن، گسترش سطح ریشه، کمک به جذب بهینه آب و عناصر غذایی و تولید هورمون های رشد و برخی ویتامین ها، رشد گیاهان زراعی را تقویت می کند، که نتیجه آن به صورت افزایش عملکرد نمایان می گردد Holguin, 1997) (Cohen et al, 1980: Bashan and
باکتری های psodomonas و بالاخص سودوموناس های فلورسنت از مهم ترین اعضای جامعه میکروارگانیسم های ریزوسفری می باشند که مطالعات بسیار زیادی در خصوص اثرات مثبت ناشی از تلقیح آنها بر رشد گیاهان شده است(De freitas & Germida, 1992)
باکتری های جنس سودوموناس، باکتری های هستند از خانواده Psedomonadaceeae که به شکل میله ای راست یا کمی خمیده، دارای تاژک قطبی، بدون اسپور و گرم منفی می باشند
این باکتری ها هوازی و از نظر منبع انرژی و کربن کموارگانو تروف هستند. از نظر نیازهای غذایی گونه های سودوموناس نیاز غذایی غذایی بسیار ساده ای دارند. در شرایط آزمایشگاهی در محیط های حاوی مقداری ماده آلی و در pH خنثی به خوبی رشد می کنند.
وجه تمایز سودوموناس های فلورسنت از سایر سودوموناس ها، تولید پیگمان هایی است که در برابر نور فرا بنفش (۲۵۴ نانومتر) به ویژه در شرایط کمبود آهن خاصیت فلورسنس دارند. این پیگمان های با خاصیت فلورسنت و محلول در آب از گروه سیدروفورها هستند که برای سودوموناس های فلورسنت انواع اختصاصی از آنها مانند پیووردین یا سودوباکتین شناسایی شده اند (Rao & Boopathi, 1999)
غلظت باکتری های گروه تثبیت کنندۀ نیتروژن و محرک رشد دراین کود … ۸ توان به۱۰در هر گرم یا میلی لیتر و. ۸ توان به۱۰اسپورو سلول زندهB.subtilis می باشد.
عوامل زنده مفید موجود در کود سوپرنیتروپلاس با اثر محرک رشد و تشدید کننده بر یکدیگر موجب افزایش تولید انواع هورمون ها، انواع سیدروفورها، انواع آنتی بیوتیک ها، مواد بازدارندۀ رشد،عوامل بیماری زا و سیانید هیدروژن گردیده و با توسعه ریشه و حفاظت آن از آسیب عوامل بیماری زای خاکزی مانند Pythium ,Fusarium ,Rhizoctonia ,Phytophora و همچنین بعضی از انواع نماتدهای بیماری زا، موجب افزایش چشمگیر میزان محصول در هکتار می گردد.(کوچکی و همکاران، ۱۳۸۷)
۲-۱۴-۵- کود زیستی نیتروکسین
کود زیستی نیتروکسین حاوی مجموعه ای از مؤثرترین سوش های باکتری های تثبیت کنندۀ نیتروژن از جنس Azotobacter, و Azospirillum و حل کنندۀ فسفات از جنس Psedomonas میباشد. این کود به گونه ای فرموله شده که مجموعۀ باکتری های آن بتوانند حداکثر فعالیت را در شرایط متفاوت آب و هوایی و خاک های مناطق مختلف کشور عرضه کنند. این کود از نظر کیفیت و شرایط تولید با استانداردهای بین المللی مطابقت دارد.
نیتروکسین می تواند بخش عمده ای از نیازهای نیتروژن گیاه را تأمین کند. همچنین باکتری های موجود درآن سبب انحلال فسفات های محلول در خاک شده و از طریق تولید هورمون های طبیعی محرک رشد گیاه، سبب گسترش ریشه و باعث جذب بیشتر و بهتر آب و مواد غذایی توسط گیاه می شود. ترشح انواع آنتی بیوتیک، سیدروفوروسیانید هیدروژن در ریزوسفر ریشه توسط باکتری های موجود در این کود، از تهاجم بسیاری از عوامل بیماری زای خاکزی و نماتد ها به ریشه جلوگیری کرده و مقاومت طبیعی گیاه را در برابر این عوامل مخرب افزایش می دهد. بر اساس نتایج تحقیقات و کاربرد کود زیستی نیتروکسین در محصولات مختلف زراعی در سطوح وسیع افزایش عملکرد در واحد سطح تا ۴۰ درصد گزارش شده است.(وب سایت شرکت فنآوری زیستی مهرآسیا، ۱۳۸۷)
ازتو باکتر از باکتری های آزادزی و تثبیت کننده نیتروژن هوا است، به طوری که این باکتری توانسته است ۳۰-۲۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن را از طریق تثبیت به خاک اضافه نماید، در عین حال بر حسب شرایط مختلف رشد بین ۷ تا ۳۹ درصد افزایش عملکرد دانه غلات را در پی داشته است (خسروی، ۱۳۸۰)
این موضوع که باکتری آزوسپیریلیوم و سایر باکتری های همزیست با ریشه، هورمون های رشد را تولید کرده و در نتیجه باعث رشد ریشه و تکثیر ریشه می شوند امری بدیهی است. حال این سؤال مطرح می شود که آیا فایده همزیستی به علت تثبیت نیتروژن است یا به علت افزایش رشد ریشه و در نتیجۀ آن جذب بیشتر مواد غذایی. در پاسخ این سؤال تحقیقات نشان داده است که تأثیر هورمون ها، احتمالاً نخستین محرک است(Russo et al, 2005). (Albrecht, 1981b) آزمایشاتی را بر روی ریشه های ایزوله ذرت، با بهره گرفتن از روش احیاء استیلن انجام دادند. در ۵۰ درصد آزمایشات مزرعه ای، انجام تلقیح وزن خشک گیاه و محتوای نیتروژن را افزایش داد. او مقدار نیتروژن تثبیت شده در اثر تلقیح با باکتری آزوسپیریلیوم را در حدود ۱۵ کیلوگرم در هکتار گزارش کرد و اشاره داشت که منافع عمل تلقیح در رابطه با عملکرد و میزان نیتروژن گیاه قابل توجه نبوده است. در استرالیا و در خاک های با نیتروژن کم، هنگامی که گیاه دیجیتار با باکتری آزوسپیریلیوم تلیح شد، افزایشی به میزان ۲۳ درصد در ماده خشک و کل مقدار نیتروژن گیاه مشاهده شد.(schank, 1981)، این افزایش در خاک های با نیتروژن بالا حدود ۵/۸ درصد بوده است.
باکتری های آزوسپیریلیوم و آزتوباکتر از طریق افزایش ظرفیت نگهداری عناصر غذایی و افزایش هورمونهای تنظیم کننده رشد باعث افزایش جذب نیتروژن توسط گیاه می شود و با افزایش نیتروژن رشد گیاه و ارتفاع گیاه افزایش می یابد ؛Arancon et al., 2005): (Tomati et al., 1983
باکتری های موجود در کود نیتروکسین با ترشح هورمون های طبیعی رشد، آنزیم ها، ویتامین ها در شیرۀ نباتی رشد ریشه و ساقه را تسریع می کند و مقاومت گیاه در برابر تنش های محیطی مانند خشکی و شوری افزایش می دهد.(امیدی و همکاران، ۱۳۸۷)
۲-۱۴-۶- کود زیستی بارور-۲
کود زیستی بارور-۲ حاصل پژوهش ۸ ساله گروهی متشکل از ۲۴ نفر پژوهشگر در جهاددانشگاهی واحد تهران می باشد. از آنجایی که اقلیم های ناحیه ای ممکن است اثرات مختلفی بر رشد و فعالیت باکتری های حل کنندۀ فسفات داشته باشد، تلاش هایی برای جداسازی سویه های بومی که با شرایط دلخواه زیست محیطی وفق یافته اند، انجام شد که نتیجه آن کود زیستی بارور-۲ است. این کود حاوی دو نوع باکتری حل کنندۀ فسفات از گونه های Pantua aglunerans وPsedomonas putida P13 که به ترتیب با بهره گرفتن از دو سازوکار ترشح اسیدهای آلی و اسید فسفاتاز باعث تجزیه ترکیبات فسفرۀ نامحلول و در نتیجه قابل جذب شدن آن برای گیاه می گردند.
باکتریهای ریزوسفری محرک رشد گیاه می توانند به طورمستقیم (تثبیت نیتروژن، تولید مواد تنظیم کننده رشد گیاه، افزایش قابلیت جذب عناصر غذایی مختلف برای گیاه، تولید ویتامینها و دیگر مواد محرک رشدگیاه) و یا غیر مستقیم (تولید آنتی بیوتیک، تخلیه ریزوسفر از آهن، رقابت با گونه های مضر برای اشغال ریشه، تولید آنزیمهای لیز کننده دیواره سلولی قارچها ی بیماریزای گیاهی، ایجاد مقاومت سیستمیک در گیاه و افزایش مقاومت گیاه به تنش های غیر زنده) موجب افزایش رشد گیاه شوند (Glick et al., 1995) اصطلاح PGPR ابتدا برای باکتریهای ریزوسفری متعلق به گروه سودوموناسهای فلورسنت، گونه های فلورسنس و پیوتیدا وضع گردید و دلیل آن افزایش قابل توجهی بود که در رشد گیاهان تلقیح شده با این باکتریها مشاهده می شد (صالح راستین، ۱۳۷۷)

ضامن آهو: استعاره از امام رضا(ع)
و به یادآور آن نخستین عمری را که گذرانده‌ام بی تو و بی گندم/ و آتشی در لبانم بگذار/ تا خونم را ببوسم/ و خونم را رستگار دار! (همان:۱۵۱)
آتش: استعاره از زبان مؤثر و گیرایی که صرف ذکر دعا و قرآن و نیکی‌ها شود.
۴-۲-۲­-۳-۲ استعاره‌ی مکنیه
این نوع از استعاره بر خلاف استعاره‌ی مصرّحه است؛ به این معنی که در استعاره‌ی مکنیه «مشبه» ذکر و «مشبه به» حذف می‌شود؛ اما مشبه به محذوف جای خود را به یک یا چند وصف و مناسبات خود می‌دهد.استعاره‌ی مکنیه در اشعار م.موید نسبت به استعاره‌ی مصرّحه فراوان‌تر است منتهی استعاره‌ی مکنیه از نوع تشخیص.
۴-۲-۲­-۳-۳ اضافه‌ی استعاری
چیست که تنها نام است/ که چیست که از نامش/ عطر زیبایی/ دیده می‌شود (همان:۱۲۹)
و اسبان/ اسب بودند/ هموار و هموار/ پویای راهواریِ ماهیچه/ در چارچوب خمیازه (همان:۱۷۳)
آ/ آلیا/ بومی نهاده‌های حبیب/ بومی بلندای با تو/ بی شیب بی تو/ بام سیب (همان:۲۲۱)
خرگاه های آتش/ دیوان زهرآگین/ تنوره می‌کشند و/ هراس/ فریاد خویشتن/ نمی‌شنود/ مگر (همان:۳۴۳)
آن جا/ شهربانو/ ایستاده/ بر کران آبی آرام/ خیزگاه ستاره (همان:۳۷۹)
کوبه درختان قطور گردو را/ نکوفته/ و به عرصات ذهن/روی آورده/ کنار نیلوفران دیرین (همان:۴۳۱)
آسان/ به دشواری/ و بام جهان/ دامان برف را/ می‌گستراند (همان:۴۷۲)
و انارهای سیاه به پرواز می‌شوند/ با درونه سرخ/ در آفتابی/ دیباچه آب/ و آبی/ دیباچه جهان (همان:۴۷۳)
آذرخش نُه گانه/ آن جا که/ بی کرانگی گل/ در ادراک والای پروانه (همان:۳۸۵)
سانِ آویز پیچک به گیلاس/ مانِ غم در سرا پرده یاس (همان:۲۴۵)
تشخیص غیر اضافی
چه هجوم آفتابی/ نیزه‌ها/ شیرین بیان را آماج گرفته‌اند/ و گون را/ شادان کرده‌اند (همان:۳۲۵)
مگر نیست/ آنسان که سنگ/ مرا می‌بیند و/ پل می‌بندد: پای بگذر/ پای مگذار/ و سنگی/ می‌گوید/- بر من/ و سنگی/ می‌گوید/ - نه. بر من مگذار/ و سنگی می‌گوید/ آری. بر من (همان:۳۳۳)
همین که باران نبارد/ کافی­ست تا/ این همه غبار/ خراشی نابکار/ بر رخسار اقاقیا/ بکارد (همان:۳۷۶)
این جنگل موهوم/ که دوشیزگان را می‌هراساند (همان:۲۶۶)
به سمت مهتاب/ آن جا که روح نیم خفته نرگس؟ آسود می­چمد و/ ادراک بیمار نیست. (همان:۳۰۲)
این کرانه/ نی/ به لب/ سکوت می‌دمد/ این کرانه/ سرو نیست/ سروِ سرو می چمد (همان:۳۰۸)
و بدینسان/ شب می‌آمد/ باران باران باران/ در دو سوی ارغوان بناگوش (همان:۱۷۳)
امّا نمی‌شود/ که بادو پلک/ با دو پلک/ فقط آه با دو پلک/ گِل/ آه می‌کشد/ می‌ترکد/ و همانی/ که/ زخمانه بلندترین آواز آبی‌های رگ‌هایم را/ به تنهایی/ شنیده‌ام یا با تو (همان:۱۶۲)
شراب/ آشکارا از معرکه می‌آید/ یا می‌رود/ که همیشه یال است/ و می‌گشاید/ حرکت را/ پنجره‌ای چند هزار ساله (همان:۹۷)
تشخیص اضافی
یا شراب زد/ که شد بهار/ یا که چشم تو بهار را/ شراب کرد/ یا بهار/ هم لب شراب/ چشم نوش توست (همان:۲۹)
و می‌رفتم/ تا بر تکیه گاهیِ سبزِ برگ‌های پهنِ نیلوفر زردِ آبی/ بنشینم/ و بگویم/ من از میهن ماهی‌ها می‌آیم (همان:۱۳۳)
خواب جاویدی، خوشاب و یشم/ خوابِ بهار/ پاگیر پروانه/ مردابه بر و دوش کلاله (همان:۲۲۲)
در خیزشش از دل/ شکوفان می‌داریم/ سیمان را/ به پنداری خزه/ و التفات گیسو(همان:۱۷۹)
آمدن توست/و آمدن توست/این که می‌گریزی/بررهوارگمانی آغشته/شانه دمبرگ/ماه نهم (همان:۲۰۰)
و چیره از مهربانی زبان و حروف پس از حس (همان:۱۴۹)
در جنوب این سکوت/ باد/ شور می‌دمد/ از دریچه‌های باز/ می‌وزد ایاز/ لابه لای گیسوانِ یادهایِ دور/ لابه لای گیسوان شب/ ایاز می‌زند (همان:۳۲۱)
دَوَرانی باز و بسته/ چونانی چین آکاردئون/ به نواخت دست باد (همان:۳۳۹)
آن جا که/ بر تپه‌ها/ خشکید/ یحیای نگاه/ پیش از خون شویی تن خوبش (همان:۳۵۰)
نمونه‌های دیگر
بازوی شعاع (۱۸۷)، ادراک آهو (۱۸۸)، پچ پچ بلدرچین(۱۹۷)، کامکار نگونساری(۲۰۳)، گوش جان(۲۸۹)، جان ابر(۳۰۳)، دل آیینه(۳۲۴)، جویبار جان(۲۸۹)، گیسوان شب(۳۲۱)، گیجگاه خیابان(۳۰۵)، خاموشی سنگ(۳۵۰)، رنج آهن(۴۱۳)، پشتوانه‌ی گل سرخ(۳۵۶)، پرده­نشین زمستان(۳۵۱)، سپاسمندی کبوتران کاریز(۴۳۲)، عرصات ذهن(۴۳۱)، پیشانی جان(۴۳۱)، جامگان آفتاب(۴۷۵)، شرم بازار (۴۷۵) و…
۴-۲-۲­-۴ کنایه
کنایه پوشیده سخن گفتن درباره امری است از نظر لفظ و معنای ظاهری در محور همنشینی کلام و از نظر معنایی پوشیده و دور در محور جانشینی کلام قرار می‌گیرد. کنایه دریافت معنیِ معنی است از طریق استدلال. کنایه سبب درنگ خواننده است و ذهن او را به تلاش وا می‌دارد و حالات را برای او محسوس می‌سازد. کنایه ادعای خود را با دلیل همراه می‌سازد از این رو مخاطب توان انکار آن را ندارد و آن را می‌پذیرد.

دکتر شفیعی کدکنی درباره کنایه می‌نویسد: «کنایه یکی از صورت‌های بیان پوشیده و اسلوب هنری گفتار است. بسیاری از معانی را اگر با منطق عادی گفتار ادا کنیم لذَت بخش نیست و گاه مستهجن و زشت می کند، از رهگذر کنایه می‌توان به اسلوبی دلکش و موثّر بیان کرد.»
چنانم می‌دانی که آن سوی دیار­جان/ رخت می‌افکنم (م. مؤید،۴۳۱:۱۳۸۸)رخت افکندن: کنایه از مُقام کردن
و نیلوفران دیرپا/ رخت بربسته اند (همان:۴۳۲)رخت بربستن: کنایه از کوچ کردن
آه مادر مقدس!/ مادر برگزیده/ مگذار شبنم/ دامن برچیند و بر برگچه ننشیند (همان:۴۳۳)
دامن برچیدن: کنایه از گوشه نشینی اختیار کردن
اینک/ بوی خوش انار/ از جانم می‌تراود/ و در خم شصت و سوم/ نیز خیسیِ برّه‌های نو رسیده را دارم و پوست/ به مهربانی لیس تو می‌سپارم (همان:۴۳۷)
خم شصت و سوم: کنایه از شصت و سه سالگی و پیری
۴-۲-۲­-۵ صنایع معنوی
از بخش‌های دیگر سطح ادبی صنایع معنوی است. این نوع از بدیع با حسن و زیبایی معنا در ارتباط است. به گونه‌ای که در صورت دگرگون شدن ظاهر لفظ، زیبایی معنا پابرجاست و آرایه آن حفظ می‌شود. در اشعار م.موید از میان صنایع بدیعی، آرایه‌های پارادوکس، تلمیح، حسامیزی و تضاد دارای بسامد بالایی هستند.
۴-۲-۲­-۶ متناقض نما یا پارادوکس
آمیزش ناسازها یا بیان پارادوکس یکی از عوامل تشکیل دهنده‌ی موسیقی معنوی است. موسیقی در این معنی عام و گسترده، شامل انواع متناظرها، تقارن‌ها و تقابل‌هاست. در بیان پارادوکس تنها دو واژه‌ی متناقض به صورت مجّرده و مرده در کلام به کار نمی‌روند بلکه همواره در ارتباط با همند و دو سوی تصویر همدیگر را نقض می‌کنند.
از پارادوکس به بیان نقیضی و ناسازی هنری نیز یاد می‌کنند.

المان­های فولادی (S)، میزان فاصله المان­های اطراف از بر پی ®، ابعاد پی (B) و بزرگی بار اعمالی (P) در به کارگیری تکنیک مذکور در بهسازی خاک می­باشد.
۱-۴ چگونگی دستیابی به اهداف پژوهش
روند کلی تحقیق شامل دو قسمت زیر می­باشد:
الف: تحلیل­های عددی
ب: آزمون­های آزمایشگاهی
در تحلیل­های عددی، مجموعه آنالیزهایی با بهره گرفتن از نرم­افزار GeoStudio-Sigma بر روی مدل پی واقع بر روی خاک ماسه­ای مسلح با المان­های فولادی، تحت بارگذاری قائم با کمک مدل­سازی الاستوپلاستیک صورت گرفت. اساس کلی کار با نرم­افزار در این تحقیق به این ترتیب است که بعد از تعریف المان­های مربوط به خاک، فولاد و پی، محیط هندسی مورد نظر مدل گردید و پس از اختصاص پارامترها به قسمت­ های مربوطه، بارگذاری بر روی مدل ساخته شده اعمال گردید. در روش عددی آنالیز حساسیتی با تغییر پارامترهای قطر (D)، طول (L) و فاصله مرکز به مرکز المان­های فولادی (S)، میزان فاصله المان­های اطراف از بر پی ®، ابعاد پی (B) و بزرگی بار اعمالی (P) انجام شد و تأثیر پارامترهای مذکور بر ظرفیت باربری و نشست زیر پی مورد بررسی قرار گرفت.
روند کلی روش بخش آزمایشگاهی به این ترتیب بوده است که میلگردهای فولادی با طول، قطر و مقاومت مشخص در محفظه پر از ماسه (با تراکم مشخص) دستگاه بارگذاری کوبیده شد. سپس مدل پی بر روی آن قرار گرفت و پس از آن با بهره گرفتن از جک بارگذاری به پی نیرو وارد کرده و در نهایت نشست­های انجام شده ثبت گردید و مورد ارزیابی و مقایسه با نتایج تحلیل عددی قرار گرفت.
۱-۵ ساختار پایان نامه
ساختار کلی تحقیق انجام شده بصورت به شرح زیر می باشد:
­­­
در این راستا اهم مطالب مطرح شده در فصول به شرح زیر می­باشد :
در فصل حاضر به بیان مسئله، هدف از پژوهش، چگونگی دستیابی به اهداف تحقیق و ساختار پژوهش پرداخته شده است.
در فصل دوم ابتدا در مورد فلسفه بهسازی خاک، کاربرد و روش­های مختلف آن، شمع، انواع و کاربرد آن در بهسازی خاک و به طور خاص استفاده از شمع­های تراکمی و اثرات بهسازی تراکمی ارائه گردیده است. سپس به کلیات مربوط به پدیده تسلیح خاک و نقش آن در بهبود خصوصیات مقاومتی خاک از بدو توجه پژوهشگران به این مسئله تا به امروز، روابط و فرمول­های تئوری و تجربی ارائه شده، ادبیات فنی موجود در این رابطه به همراه نتایج و گزارشات منتشر شده از تحقیقات گذشتگان بطور اجمالی پرداخته می شود.
در فصل سوم به معرفی کلی برنامه Geostudio-Sigma و سپس ذکر مدل کامپیوتری، طرز ساخت مدل، نوع و مشخصات المان­ها، نوع مصالح، هندسه مدل، نوع بارگذاری، مدل رفتاری خاک و نوع تحلیل پرداخته می­ شود. هم­چنین روش کلی کالیبراسیون و اعتبارسنجی برنامه کامپیوتری توضیح داده خواهد شد.
در فصل چهارم به­ طور کامل نحوه کالیبراسیون مدل کامپیوتری به همراه مقایسه با نتایج به­دست آمده از فرمول­های تئوری و آزمون­ آزمایشگاهی تشریح می­ شود. در ادامه کلیه نتایج به­دست آمده از برنامه کامپیوتری ارائه می­گردد و بر اساس نتایج به دست آمده نمودارهایی ارائه می­ شود و تأثیر پارامترهای قطر، طول و فاصله مرکز به مرکز المان های فولادی، میزان فاصله المان­های اطراف از بر پی، ابعاد پی در افزایش کارایی روش کوبیدن المان­های قائم فولادی در بهسازی خاک ماسه­ای سست پرداخته می­ شود. در قسمت بعدی این فصل که مربوط به بخش آزمایشگاهی تحقیق حاضر می­باشد، جزئیات مدل آزمایشگاهی، روند انجام آزمایش و نتایج انجام آزمون و نتیجه گیری از نتایج به دست آمده ارائه خواهد شد.
در فصل پنجم بر اساس نتایج موجود در فصل چهارم که از تحلیل­های کامپیوتری و آزمایشگاهی به­دست آمده­اند، تجزیه و تحلیل­های انجام شده ، اعداد و نمودارهای بدست آمده نتیجه گیری خواهد شد. در انتها جهت تحقیقات آتی در زمینه مطالعه استفاده از المان­های فولادی در بهسازی زمین­های سست، تکمیل و کاربردی کردن تحقیق حاضر پیشنهاداتی ارائه می گردد.
فصل دوم
مروری بر ادبیات فنی
۲-۱ مقدمه
اندیشه بهبود بخشیدن به خصوصیات مقاومتی خاک، با افزودن عناصر مقاوم به آن، به منظور به کارگیری گسترده‌تر آن به عنوان مصالح اصلی احداث بناهای گوناگون سابقه‌ای چند هزار ساله دارد. با بررسی­های انجام گرفته توسط باستان شناسان، مشخص گردیده که استفاده از خاک مسلح به ۴ تا ۵ هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی­گردد. بابلی­ها بیش از ۳ هزار سال پیش، از خاک مسلح در ساختن برج مشهور بابل استفاده کردند، همچنین قسمت­ هایی از دیوار چین نیز از خاک مسلح ساخته شده است]۳[.
۲-۲ فلسفه بهسازی
اگر شرایط ژئوتکنیکی زمین برای ساخت انواع پی­های متعارف از نظر پایداری و نشست پذیری و در شرایط خاص آبگذری (پی آبرفتی سدها و . . . ) مناسب نباشد، ضروری است تمهیداتی به شرح زیر مدنظر قرار گیرد]۳[:

الف- محل پروژه تغییر کند.
ب- مصالح طبیعی نامناسب پی با مصالح مناسب جایگزین شود.
ج- طراحی با شرایط نامناسب پی هم­ساز گردد (پی های شناور، عمیق، مسطح شدن شیب و . . . )
د- خصوصیات مهندسی خاک، مورد اصلاح واقع شود.
انتخاب محل مناسب برای پروژه­ ها عموماً از شرایط مناسب ژئوتکنیکی تبعیت نمی­کند و در اکثر مواقع انتخاب به عوامل دیگری از قبیل نزدیک بودن به مواد اولیه، زیربناهای مناسب اقتصادی و نیروی انسانی کارآمد در محل بستگی دارد. در صورت تاْمین این عوامل در محدوده جغرافیایی خاص، آنگاه می­توان شرایط ژئوتکنیکی را در این محدوده تأثیر داد و به انتخاب محل مناسب­تر اقدام نمود.
برداشت مصالح نامناسب پی و جایگزینی آن با مصالح مناسب هنگامی عملی و میسر است که ضخامت آن کم بوده و مصالح مناسب در فاصله­ای معقول قرار داشته باشد و در مقایسه اقتصادی با سایر گزینه­ ها در شرایط بهتری قرار گیرد. با افزایش ضخامت آبرفت پی، برداشت آن رفته­رفته در مقایسه با سایر گزینه­ ها غیراقتصادی و غیرعملی می­ شود.
هماهنگ کردن طراحی با شرایط ژئوتکنیکی نامناسب خاک در اکثر موارد مقدور است، لیکن باید در مقایسه­ ای مالی-زمانی با سایر گزینه­ ها قرار گیرد و در صورت برتر بودن انتخاب شود.
با توسعه و ابداع روش­های جدید اصلاح خاک و ساخت ماشین­آلات خاص با راندمان بالا، هزینه و زمان اجرای پی در زمین­های ضعیف و مسئله­دار به مراتب کمتر از سایر تمهیدات اشاره شده می­باشد. از دیگر مزایای بهسازی، کاهش و از بین بردن ریسک­های ناشناخته است. با بهسازی خاک پارامترهای ژئوتکنیکی اصلاح می­گردد]۳[.
۲-۲-۱ تعریف بهسازی
بازسازی کنترل شده خاک درجا برای استفاده مجدد در یک ساختار جدید ژئوتکنیکی، بهسازی و یا اصلاح خاک گفته می­ شود. ویژگی­های اصلی بهسازی به شرح زیر است]۳[:
زمین درجا، اصلاح می­ شود.
مشخصات فنی ژئوتکنیکی آن به سطح قابل قبول می­رسد.
زمین بخشی از سیستم خاک-سازه می­گردد.
روش­های کنترل و تاْیید کار انجام شده موجود است.
۲-۲-۲ دامنه کاربرد
کاربرد روش­های بهسازی در پنج گروه اصلی به شرح شکل (۲-۱)تقسیم­ بندی می­گردد ]۴[:

شکل ۲- ۱: تقسیم بندی کاربرد روش­های بهسازی خاک
کاربرد هر یک از روش­های پنج گانه فوق شامل موارد زیر خواهد شد:
الف-کنترل آب زیرزمینی
محدود نمودن جریان آب زیرزمینی
آب بند نمودن سازه­های زیرزمینی
ب- پایدارسازی گودبرداری
نقش سازه نگهبان
کنترل و محدود کردن نشست تونل و گودبرداری
ج- بهبود کیفی زمین

شکل ‏۴‑۲۵: مقایسه‏ی تابع پاسخ تجربی و محاسباتی آشکارساز۲ اینچی برای انرژی keV 662 Cs-137 60

شکل ‏۴‑۲۶: مقایسه طیف ۱۳۷-Cs ثبت شده با هر دو آشکارساز ۶۱
شکل ‏۴‑۲۷: مقایسه طیف ۲۲-Na ثبت شده با هر دو آشکارساز ۶۱
شکل ‏۴‑۲۸: مقایسه طیف ۶۵-Zn ثبت شده با هر دو آشکارساز ۶۲
شکل ‏۴‑۲۹:مقایسه طیف ۶۰-Co ثبت شده با هر دو آشکارساز ۶۲

فصل اول

مقدمه

مقدمه

استفاده از یدور سدیم فعال‌شده با ناخالصی تالیم از سال ۱۹۴۸ میلادی توسط هافشتادتر^[۱] به‌عنوان ماده سوسوزن، سرمنشأ تحولات جدیدی در طیف‌سنجی گاما شد. این ماده سوسوزن به‌عنوان آشکارساز، بازده بالایی برای آشکارسازی پرتوی گاما و قدرت تفکیک انرژی مناسبی برای جداسازی مشارکت چشمه‌های گامای چند انرژی دارد.
سوسوزن NaI(Tl)، اولین ماده‌ی جامدی است که برای طیف‌سنجی فوتون‌های گاما مورداستفاده قرار گرفت. علت استفاده‌ی گسترده از این سوسوزن، خروجی نوری بسیار خوب، خطی بودن و عدد اتمی بالای عنصر ید موجود در آن است. بازده بالا، قیمت پایین و کاربری آسان، تحلیلگران را برای استفاده از آشکارسازهای سوسوزن جهت کار اسپکترومتری گاما جذب کرده است [۱].آشکارسازی پرتوی گاما، منوط به انجام برهمکنش با ماده آشکارساز و انتقال همه یا بخشی از انرژی گاما در آن است. فوتون‌های گامای اولیه، نامرئی هستند و درواقع آنچه آشکارسازی می‌شود الکترون‌های سریع خلق‌شده در برهمکنش‌ها هستند. در این پژوهش برای طیف‌سنجی گاما و بررسی اهداف از سوسوزن CsI(Tl) استفاده‌شده است.
یک آشکارساز جهت طیف‌سنجی دو وظیفه به عهده دارد:
به‌عنوان یک محیط تبدیل عمل می‌کند که در آن فوتون‌های گامای فرودی، واکنش‌هایی با ماده آشکارساز انجام دهند که منجر به تولید یک یا چند الکترون سریع شود.
الکترون‌های ثانویه تولیدشده را آشکار کند [۲].
به دست آوردن توابع پاسخ آشکارساز در آشکارسازی تابش، برای اهداف طیف‌سنجی مفید است. توابع پاسخ آشکارساز سوسوزن CsI(Tl) هم می‌تواند به‌صورت تجربی و هم با محاسبات مونت‌کارلو به‌وسیله‌ی کدهای شبیه‌سازی مونت‌کارلو مانند ETRAN، EGS، MARTHA و MCNP به دست آید. محاسبات مونت‌کارلو دیرزمانی است که برای تولید تابع پاسخ آشکارسازهای سوسوزن استفاده می‌شود [۳].
هدف بسیاری از اندازه‌گیری‌های تابش، به دست آوردن توزیع انرژی تابش فرودی است. ازاین‌رو لازم است تا پاسخ آشکارساز را برای تابش ورودی به آشکارساز بدانیم. تابع پاسخ آشکارساز فوتون‌های گاما، به برهمکنش‌های فوتون با ماده بستگی دارد. اثر فوتوالکتریک، پراکندگی کامپتون و تولید زوج پدیده‌هایی هستند که در طیف تابع پاسخ آشکارساز مشارکت دارند. در شکل۱-۱ طیف نوعی یک آشکارساز سوسوزن نمایش داده‌شده است.
قله‌ی تمام انرژی درنتیجه‌ی اثر فوتوالکتریک و جذب تمام انرژی در برهمکنش‌های چندگانه به وجود می‌آید. اگر فوتون فرودی به‌وسیله‌ی یک الکترون پراکنده شود، بخشی از انرژی‌اش را از دست می‌دهد و این رویداد در پیوستار کامپتون ثبت می‌شود. قله تک­فراری و دو­فراری از پدیده‌ی تولید زوج ناشی می‌شوند (تولید زوج برای انرژی‌های گامای بزرگ‌تر از MeV 022/1 رخ می‌دهد).
شکل ‏۱‑۱: طیف نوعی آشکارساز سوسوزن در (الف) انرژی بالا و (ب) انرژی پایین
تابع پاسخ R(E^‘,E) عبارت است از توزیع انرژی پرتوهای گامای تک انرژی، E’، انرژی ارتفاع پالس و E، انرژی گامای فرودی است. تابع پاسخ، تابع توزیع احتمالی را نمایش می‌دهد که همیشه بزرگ‌تر یا مساوی صفر است و انتگرال آن بر روی کل بازه‌ی انرژی مساوی یک است.
(۱-۱)
شبیه‌سازی مونت‌کارلو وقتی می‌تواند به‌طور کامل انجام شود که همه ویژگی‌های آشکارساز را بدانیم. در این پایان‌نامه، شبیه‌سازی تابع پاسخ آشکارساز با بهره گرفتن از کد مونت‌کارلوی چندمنظوره MCNPX انجام می‌شود.
در کد MCNP برای بررسی واکنش‌ها، از کتابخانه‌های سطح مقطع مربوط به عناصر مختلف موجود در کد شبیه‌ساز استفاده می‌شود. برای فوتون‌های گاما، سطح مقطع کل برابر جمع سطح مقطع‌های فوتوالکتریک، پراکندگی کامپتون و تولید زوج می‌باشد.
(۱-۲)
سطح مقطع برهمکنش فوتوالکتریک، سطح مقطع کامپتون و سطح مقطع تولید زوج است. هر تاریخچه با فوتونی با انرژی فرودی آغاز می‌شود و یکی از سه برهمکنش به‌طور تصادفی از توزیع گسسته‌ی بهنجار شده‌ی سطح مقطع‌ها انتخاب می‌شود. دو عدد C₁ و C₂ به شکل زیر تعریف می‌شوند:
و . برای انتخاب نوع برهمــکنش، عدد تصـادفی R بین صفر و یک تولید می‌شود. اگر R<C₁ باشد، برهمکنش فوتوالکتریک انتخاب می‌شود و اگر R<C₂≥C₁ باشد برهمکنش پراکندگی کامپتون انتخاب می‌شود و درنهایت اگر R>C₂ شود پدیده‌ی تولید زوج رخ می‌دهد.
وقتی برهمکنش فوتوالکـتریک انتخاب شود، تاریخـچه فوتون پایان می‌پذیرد و انرژی فوتوالکترون به انرژی‌های قبلی افزوده می‌شود تا نتیجه نهایی برای این تاریخچه به دست آید. اگر برهمکنش کامپتون انتخاب شود، انرژی الکترون کامپتون به دست می‌آید و انرژی متناظر با آن به انرژی‌های الکترون قبلی اضافه‌شده و برهمکنش نوعی دیگری انتخاب می‌شود و درنهایت اگر تولید زوج اتفاق بیفــتد، انرژی‌ها برای الکترون و پوزیترون‌ها به‌دست‌آمده و به انرژی‌های قبلی اضافه می‌شود و دو فوتون نابودی با انرژی MeV 511/0 جداگانه ردیابی می‌شوند تا هردوی آن‌ ها با برهمکنش فوتوالکتریک خاتمه یابند.
برای همه سوسوزن‌ها، بازده سوسوزنی با میزان نور تولیدشده به ازای اتلاف انرژی، هم به نوع ذره و هم به انرژی جنبشی ذره بستگی دارد. بازده سوسوزنی الکترون‌ها در آشکارساز CsI(Tl)، تغییرات بسیار اندکی با انرژی دارد. به‌طور کلی می‌توان انرژی انباشته‌شده توسط الکترون‌های ثانویه را متناظر با نور تولیدشده در داخل آشکارساز دانست.
آشکارسازی هنوز به پایان نرسیده است. درواقع نور تولیدشده در آشکارساز باید ترابرد شود تا به ^[۲]PMT برسد و درنهایت با تولید سیگنال الکتریکی آشکارسازی فوتون‌های گاما به پایان برسد. ترابرد نور بخشی از مسئله آشکارسازی ذره توسط آشکارساز سوسوزن می‌باشد. نور تولیدشده ناشی از برهمکنش ذره با ماده سوسوزن، در همه راستاها گسیل می‌شود و تنها کسری از آن به PMT می‌رسد. نور جمع‌ آوری‌شده، خروجی نوری می‌باشد که به سیگنال الکتریکی متناظر تبدیل خواهد شد. انتشار نور معمولاً بر اساس اصول اپتیک هندسی صورت می‌گیرد.
برای به دست آوردن تابع پاسخ آشکارسازهای CsI در ابتدا به سراغ تالی F8 رفتیم تا انرژی انباشته‌شده در بلور سوسوزن را ثبت کنیم. سپس هندسه‌ای که در آزمایشگاه داشته‌ایم را عیناً در شبیه‌سازی تکرار و پس ‌از آن خروجی MCNPX را رسم کردیم و پس از بهنجارش داده‌های شبیه‌سازی با داده‌های تجربی، طیف‌های آن‌ ها را با یکدیگر مقایسه کرده‌ایم.

فصل دوم

کلیات فیزیکی آشکارسازها

مقدمه

در این فصل ابتدا برهمکنش تابش یوننده با ماده و سازوکار اتلاف انرژی آن را در محیط مادی که از آن عبور می‌کند بررسی می‌کنیم. سپس به اختصار نحوه عملکرد یک آشکارساز سوسوزن را ذکر می‌کنیم.

برهمکنش تابش با ماده

اهمیت بررسی سازوکار انرژی تابش در ماده از این نظر است که بدین طریق می‌توان درک بهتری از پاسخ آشکارساز به هر یک از انواع تابش پیدا کرد. ازاین‌رو تابش یوننده را به سه دسته کلی تقسیم‌بندی می‌کنند:
ذرات باردار
فوتون‌ها
نوترون‌ها
این دسته‌بندی از این نظر حائز اهمیت است که هر گروه به شیوه‌ی متفاوتی انرژی خود را در محیط از دست می‌دهند. ذرات باردار از طریق برهمکنش کولنی با الکترون‌های اتمی محیط جاذب (که ذره در آن حرکت می‌کند) انرژی از دست می‌دهند و پس از پیمودن راه معینی موسوم به برد می‌ایستند. درحالی‌که برای فوتون‌ها و نوترون‌ها نمی‌توان برد معینی تعریف کرد، چون برای اندرکنش این دو تابش با محیط، سطح مقطع تعریف می‌شود که معیاری است از احتمال برهمکنش موردنظر با ماده. لذا احتمال غیر صفری وجود دارد که یک نوترون یا گاما بدون هیچ برهمکنشی از هر ضخامت از ماده عبور کند.

برهمکنش ذرات باردار

مطالعه ذرات بارداری که به‌ویژه در آشکارسازی و اندازه‌گیری تابش‌های هسته‌ای اهمیت دارند به دو گروه ذرات باردار سبک مانند الکترون و پوزیترون، و ذرات باردار سنگین مانند آلفا محدود می‌شود. به‌طورکلی ذرات باردار بر اثر عواملی نظیر برهمکنش‌های کولنی با الکترون‌ها و هسته‌ها، گسیل تابش الکترومغناطیسی، برهمکنش‌های هسته‌ای و گسیل تابش چرنکوف انرژی از دست می‌دهند که در اینجا دو مورد اول را بررسی کرده و از بقیه چشم‌پوشی می‌کنیم.

برهمکنش‌های کولنی

ذره باردار معینی را در نظر بگیرید که در ماده حرکت می‌کند. ابعاد اتم از مرتبه‌یm 10^-10 و ابعاد هسته از مرتبه‌ی m 10^-15 است. لذا حجم اتم ۱۰^۱۵ برابر حجم هسته است. اکنون به این نتیجه مهم می‌رسیم که احتمال برخورد (تابش) با الکترون‌های اتمی بسیار محتمل‌تر از هسته است. بنابراین صرفاً برخوردهای اتمی را در نظر می‌گیریم.
ذره باردار هنگامی‌که مسیری را در ماده می‌پیماید انرژی خود را از طریق نیروی کولنی به‌صورت صرف یونش و برانگیزش الکترون‌های محیط جاذب می‌کند. که در آن Ze بار الکتریکی ذره باردار فرودی و r فاصله ذره‌ی باردار با الکترون اتمی است. یونش زمانی رخ می‌دهد که الکترون انرژی کافی برای ترک اتم را، در اثر جذب انرژی از ذره‌ی باردار فرودی و تبدیل‌شدن به یک الکترون آزاد، به دست آورده باشد. در این صورت انرژی جنبشی الکترون عبارت است از:
= انرژی پتانسیل یونش – انرژی جذب‌شده از تابش یوننده
این الکترون می‌تواند مانند هر ذره باردار متحرک دیگری با داشتن انرژی کافی موجب یونش اتم دیگری شود. برانگیزش هنگامی رخ می‌دهد که الکترون انرژی لازم برای یونیده شدن را دریافت نمی‌کند، اما انرژی کافی برای رفتن به یک حالت خالی در تراز انرژی بالاتر در اتم خود را به دست می‌آورد. این الکترون هنوز مقید است و در یک زمان کوتاه از مرتبه‌یs 10^-8تا s 10^-10 به حالت انرژی پایین‌تر می‌رود که در اثر آن انرژی برانگیختگی به شکل تابش الکترومغناطیسی گسیل می‌شود [۲].
مسئله دیگر هم جرم بودن الکترون‌های تابشی با الکترون‌های اتمی است و به این علت الکترون‌های تابشی (پرتوی β) طی برخوردهای اتمی کسر بزرگی از انرژی خود را می‌توانند در یک تک برخورد از دست بدهند به‌طوری که مسیر آن‌ ها درون ماده به‌صورت زیگزاگی خواهد بود. درحالی‌که یک ذره باردار سنگین، مانند ذره α، در هر برخورد به‌طور متوسط انرژی کمتری از دست می‌دهد و با توجه به جرم چند هزار برابری آن نسبت به الکترون، مسیر آن درون ماده تقریباً یک خط راست است (شکل ‏۲‑۱) [۲, ۴].
شکل ‏۲‑۱: مسیر ذره سنگین و مسیر ذرات سبک درون ماده