ارزیابی تنوع مورفولوژیکی، ژنتیکی و فیتوشیمیایی جمعیت های آویشن کوهی ... |
از نظر صفت قطر دمبرگ جمعیت آذربایجان غربی (۲) با میانگین ۷۱/۰ میلیمتر و جمعیت های قزوین (۲)، کرمان و کردستان (۱) با میانگین ۱۰/۰ میلیمتر دارای بیشترین و کمترین میانگین از نظر این صفت بودند. (جدول ۴-۲).
از نظر صفت طول شاخه گلدار جمعیت زنجان (۱) با میانگین ۰۰/۱۹۰ میلیمتر و کردستان (۳) با میانگین ۸۶/۷۳ میلیمتر دارای بیشترین و کمترین میانگین از نظر این صفت بودند، در مجموع جمعیت های آذربایجان غربی از نظر این صفت دارای بیشترین بودند که از نظر ارتفاع از سطح دریا نسبت به سایر جمعیت ها در سطح پایین تری قرار دارند (جدول ۴-۲). در این ارتباط تحقیقات بیکدلو و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بالاترین طول شاخه گلدار در آویشن کرمانی مربوط به جمعیت رابر با میانگین ۹۶/۸۰ میلیمتر می باشد و کمترین میزان این صفت در جمعیت تاش با میانگین ۲۲/۵۲ میلیمتر است. همچنین طبق گزارش بابالار و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بیشترین و کمترین طول شاخه گلدار در آویشن کوهی به ترتیب در جمعیت های قزوین ۸/۱۹۹ و سیاهکل ۰۰/۱۰۶ است.
از نظر صفت تعداد گل در گل آذین جمعیت کردستان (۳) با میانگین ۰۰/۷۲ عدد و جمعیت قزوین (۱) با میانگین ۰۰/۲۶ عدد دارای بیشترین و کمترین میانگین از نظر این صفت بودند (جدول ۴-۲). در مجموع جمعیت های قزوین از نظر این صفت دارای کمترین بودند که از نظر طول جغرافیایی در سطح بالاتری قرار دارند. همچنین یافته های بابالار و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بیشترین و کمترین تعداد گل در گل آذین در آویشن کوهی به ترتیب در جمعیت های مازندران ۲ (۱۰/۷۲) و الموت ۱۰/۳۸ است و تحقیقات بیکدلو و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بالاترین تعداد گل در گل آذین در آویشن کرمانی مربوط به جمعیت بندر با میانگین ۳۲/۳۴ عدد و کمترین میزان این صفت در جمعیت کوه ابر با میانگین ۹۶/۱۵ عدد است.
از نظر صفت طول گل آذین، جمعیت قزوین (۲) با میانگین ۴۰/۵۴ میلیمتر و جمعیت زنجان (۲) با میانگین ۲۵/۱۳ میلیمتر دارای بیشترین و کمترین میانگین بودند (جدول ۴-۲). در مجموع جمعیت های زنجان از نظر این صفت دارای کمترین بودند نتایج حاکی از آن بود که جمعیت هایی( تهران، قزوین(۲) و کرمان) با طول جغرافیایی بالاتر، از نظر این صفت دارای حداکثر هستند. همچنین تحقیقات بیکدلو و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بالاترین طول گل آذین در آویشن کرمانی مربوط به جمعیت تاش با میانگین ۱۰/۱۲ میلیمتر و کمترین میزان این صفت در جمعیت بندر با میانگین ۶۴/۸ میلیمتر مشاهده شد و یافته های بابالار و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بیشترین و کمترین طول گل آذین در آویشن کوهی به ترتیب در جمعیت های سمنان ۵۴/۵۲ و تاکستان به میزان ۴۰/۲۶ میلیمتر گزارش کردند. مقدم و همکاران (۱۳۹۲) بیشترین و کمترین طول گل آذین را در توده های ریحان را به ترتیب در توده زرند ۹۰/۱۴ و تبریز ۷۳/۵ بیان کردند.
از نظر صفت تعداد برگه، جمعیت قزوین (۱) با میانگین ۰۰/۸ عدد و جمعیت های تهران و آذربایجان غربی (۱) با میانگین ۰۰/۲ عدد دارای بیشترین و کمترین میانگین بودند(جدول ۴-۲). همچنین تحقیقات بیکدلو و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بالاترین تعداد برگه در آویشن کرمانی مربوط به جمعیت بندر با میانگین ۲۶/۸ عدد و کمترین میزان این صفت در جمعیت کوه ابر با میانگین ۱۲/۶ عدد مشاهده شد.
از نظر صفت طول کاسه گل، جمعیت لرستان با میانگین ۹۹/۳ میلیمتر و جمعیت زنجان (۳) با میانگین ۸۶/۱ میلیمتر دارای بیشترین و کمترین میانگین بودند(جدول ۴-۲). در مجموع جمعیت های آذربایجان غربی از نظر این صفت دارای برتری بودند، به طوری که بذر این جمعیت ها در محدوده ارتفاع ۱۳۸۹- ۱۶۰۰ متر از سطح دریا جمع آوری شده اند و در مقیاس عرض جغرافیایی بیشتر و طول جغرافیایی کمتری نسبت به سایر جمعیت ها قرار دارند و تحت شرایط یکسان تفاوت های ژنتیکی آنها بهتر مشخص می گردد. در این زمینه تحقیقات بابالار و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بیشترین و کمترین طول کاسه گل در آویشن کوهی به ترتیب در جمعیت های آوان ۳۲/۲ و سمنان ۸۷/۰ است. همچنین تحقیقات بیکدلو و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بالاترین طول کاسه گل در آویشن کرمانی مربوط به جمعیت رابر با میانگین ۰۱/۵ میلیمتر می باشد و کمترین میزان این صفت در جمعیت بندر با میانگین ۵۷/۴ میلیمتر مشاهده شد. مقدم و همکاران (۱۳۹۲) بیشترین و کمترین طول کاسه گل در توده های ریحان را به ترتیب در توده گرگان ۹۳/۴ و لواسان ۸۰/۳ بیان کردند.
از نظر صفت تعداد رگه کاسه گل جمعیت لرستان با میانگین ۰۰/۱۶ عدد و جمعیت کردستان (۲) با میانگین ۰۰/۹ عدد دارای بیشترین و کمترین میانگین بودند (جدول ۴-۲). در این ارتباط تحقیقات بیکدلو و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بالاترین تعداد رگه کاسه گل در آویشن کرمانی مربوط به جمعیت گوغر با میانگین ۱۲/۱۰ عدد و کمترین میزان این صفت در جمعیت شاهوار با میانگین ۸۲/۹ عدد مشاهده شد.
از نظر صفت طول جام گل جمعیت زنجان (۱) با میانگین ۹۱/۴ میلیمتر و جمعیت زنجان (۳) با میانگین ۸۲/۲ میلیمتر دارای بیشترین و کمترین میانگین بودند قابل ذکر است که هر دو جمعیت تقریبا با موقعیت جغرافیایی یکسان در این صفت تفاوت زیادی دارند(جدول ۴-۲). یافته های تحقیقاتی بابالار و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بیشترین و کمترین طول جام گل در آویشن کوهی به ترتیب در جمعیت های اوان ۸۰/۱ و سمنان ۴۹/۰ بود. همچنین تحقیقات مقدم و همکاران (۱۳۹۲) بیشترین و کمترین طول جام گل در توده های ریحان را به ترتیب در توده یاسوج ۵۳/۸ و بابل ۲۷/۶ میلیمتر بیان کردند و در تحقیقات مکی زاده تفتی و همکاران (۱۳۸۹) نشان داد که بیشترین قطر بوته تعداد شاخه در بوته و عرض برگ و وزن تر و خشک بوته مربوط به اکوتیپ کرمان– راین و کمترین قطر بوته، تعدادی شاخه در بوته، طول و عرض برگ و وزن تر و خشک بوته مربوط به اکوتیپ شاهرود است.
جمع بندی صفات کمی: با توجه به اینکه جمعیت ها در شرایط یکسان کشت شده اند تنوع فنوتیپی بسیار بالائی بین این جمعیتها مشاهده شد. جمعیت آذربایجان غربی (۲) در صفات فیزیولوژیک نسبت به سایر جمعیت ها دارای برتری بود و جمعیت زنجان (۱) در اکثر صفات مورفولوژیک نسبت به سایر جمعیت ها دارای برتری بود. و در حالت گروهی جمعیت های آذربایجان غربی (۱،۲،۳ و ۴) در اکثر صفات مهم دارای برتری بودند و از نظر موقعیت جغرافیایی در محدوده ارتفاع ۱۳۸۹- ۱۶۰۰ متر از سطح دریا هستند و در مقیاس عرض جغرافیایی بیشتر و طول جغرافیایی کمتری نسبت به سایر جمعیت ها قرار دارند و تحت شرایط یکسان تفاوت های ژنتیکی آنها بهتر مشخص شده است. بنابراین از این جمعیت ها با توجه به پتانسیل های مطلوب می توان در برنامه های اصلاحی استفاده کرد به طوری که در اصلاح گیاهان دارویی ساختمان ظاهری گیاه و الگوهای ایده ال گیاهی یکی از هدف های مهم است. صفاتی ریختی مثل طول شاخه گل دار، ارتفاع گیاه، طول و عرض برگ که در بالا بردن عملکرد و مکانیزه کردن تولید محصولات نقش اساسی دارند و می توانند در برنامه های اصلاحی مورد توجه (یاوری و همکاران، ۱۳۸۹؛ بیکدلو و همکاران، ۱۳۹۲). از طرفی دیگر صفات زایشی از جمله تعداد گل در گل آذین طول جام گل و طول کاسه گل از محل های انباشت اسانس هستند در اکثر گیاهان تیره نعناع در آغاز مرحله گلدهی متوسط اسانس رو به افزایش است که دلیل آن وجود اسانس بیشتر در گل آذین است(مجد و همکاران، ۱۳۸۷) و همچنین ساموالسون(۲۰۰۱) بیان کرد که در خانواده های گیاهی که از نظر تولید اسانس اهمیت اقتصادی دارند از جمله نعناعیان ساخت اسانس در اندام های خاصی از این گیاهان (کرک های ترشحی سطح برگ، ساقه و گل، مجاری ترشحی، سلول های منفرد) صورت می گیرد.
جدول ۱-۴- تجزیه واریانس صفات کمی در ۱۵ جمعیت آویشن کوهی | |||||||||||
منابع تغییرات |
درجه آزادی |
تعداد شاخه در بوته |
وزن تر بوته | وزن خشک بوته | وزن هزار دانه | درصد قوه نامیه | عرض برگ | طول برگ | قطر ساقه | ارتفاع گیاه | طول میانگره |
بلوک (تکرار) | ۲ | ns ۸۶/۹۸ | ns ۰۱/۲۸۱۴۷ | ** ۰۰۲/۰ | ** ۴۸/۵۰۵۹۹ | ** ۰۶/۵۶ | ns ۰۱/۰ | ** ۷۱/۲ | ns ۰۱/۰ | ns ۶۵/۱ | ns ۶۹/۸ |
تیمار(جمعیت ها) | ۱۴ | ** ۸۵/۲۳۴۵ |
فرم در حال بارگذاری ...
[جمعه 1400-07-23] [ 04:27:00 ق.ظ ]
|