با توجّه به این که موضوع مورد مطالعه فارغالتّحصیلان آموزش عالی میباشد، تنها افرادی که دارای تحصیلات کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری هستند در تحلیل ها وارد شدند.
۲ – رشته تحصیلی: کلیهی رشته های تحصیلی موجود در کشور با توجّه به طبقهبندی بین المللی رشته های تحصیلی (ISCED-97) به شرح زیر طبقهبندی شده است:
علوم تربیّتی
علوم انسانی و هنر
علوم اجتماعی، بازرگانی و حقوق
علوم، ریاضیات و محاسبات
مهندسی، تولید و ساخت
کشاورزی و دامپزشکی
بهداشت و رفاه
خدمات
عوامل مهاجرتی
عوامل مهاجرتی مؤثّر بر اشتغال فارغ التّحصیلان آموزش عالی را میتوان به مهاجرت طول عمر و مهاجرت اخیر دسته بندی کرد.
مهاجرت طول عمر: این متغیّر با بهره گرفتن از سؤالی که از پاسخگو شده پرسیده شده ساخته شده است. به این ترتیب که آیا محلّ تولد پاسخگو همین شهر یا آبادی، شهر دیگر، خارج از کشور است؟ اگر فرد در محلّ تولّد خود زندگی کند، یعنی مهاجرت طول عمر نداشته و در غیر این صورت مهاجرت طول عمر داشته است.
مهاجرت اخیر: این متغیّر با بهره گرفتن از سؤالی که از پاسخگو شده، ساخته شده است. به این ترتیب که از آبان ماه ۱۳۷۵ تاکنون شهر یا آبادی، محل اقامت خود را تغییر داده است؟ به عبارت دیگر مهاجرت طیّ ده سال گذشته (۸۵- ۱۳۷۵) را به عنوان مهاجرت اخیر در نظر گرفتهایم.
ج) سایر مفاهیم
فارغالتّحصیلان آموزش عالی: افرادی که طبق برنامهی رسمی آموزش کشور با گذراندن تعداد واحدهای مشخّص در مراکز دانشگاهی در مقاطع کاردانی (فوق دیپلم)، کارشناسی (لیسانس)، کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) و دکتری موفّق به اخذ مدرک معتبر شدهاند.
گروه های عمدهی فعالیّت: تمامی فعالیّتهای اقتصادی موجود در کشور با توجّه به طبقهبندی بین المللی فعالیّتهای اقتصادی (ISIC,REV3.1)[54] در ۱۸ گروه بزرگ طبقهبندی شده است. این فعالیّتها با توجّه به طبقهبندی ارائه شده در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ در ۱۸ گروه اصلی کشاورزی، شکار و جنگلداری، شیلات، استخراج معدن، صنعت، تأمین برق، گاز و آب، ساختمان، عمده فروشی، خرده فروشی، تعمیر وسایل نقلیه، هتل و رستوران، حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات، واسطه گریهای مالی، مستغلات، اجاره و فعالیّتهای کسب و کار، اداره امور عمومی و تأمین اجتماعی اجباری ، آموزش، بهداشت و مددکاری اجتماعی، سایر فعالیّتهای خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی، خانوارهای معمولی دارای مستخدم، سازمان ها و هیئتهای برون مرزی، دفاتر و ادارات مرکزی، دستهبندی شدهاند. این فعالیّتها به طور کلّی در سه بخش: کشاورزی، صنعت و خدمات قابل دستهبندی میباشند.
گروه های عمدهی شغلی: با بررسی مشاغل موجود در کشور و انطباق آنها با طبقهبندی بینالملّلی مشاغل (ISCO-88)[55] تمامی مشاغل به ۱۰ گروه بزرگ تقسیم شده است.
با استناد به تعریف ارائه شده در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵، شاغلین در یکی از ۱۰ گروه اصلی مشتمل بر قانونگذاران، مقامات عالی رتبه و مدیران، متخصّصان، تکنیسین ها و دستیاران، کارمندان امور اداری و دفتری، کارکنان خدماتی و فروشندگان فروشگاه ها و بازارها، کارکنان ماهرکشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری، صنعتگران و کارکنان مشاغل مربوط، متصدیان ماشین آلات و دستگاه ها و رانندگان وسایل نقلیه، کارگران ساده و در نهایت سایر مشاغل دستهبندی شدهاند.
وضع شغلی: با استناد به سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵، افراد شاغل از نظر وضع شغلی در یکی از این گروه ها قرار میگیرند: کارفرما، کارکن مستقل، مزد و حقوق بگیر بخش عمومی، مزد و حقوق بگیر بخش خصوصی و کارکن فامیلی بدون مزد
کارفرما: کسانی که برای انجام فعالیّتهای شغلی خود حداقل یک نفر مزد و حقوقبگیر در استخدام داشته باشند، کارفرما محسوب میشوند. کسانی که در انجام فعالیّتهای شغلی خود، فقط از کارکنان فامیلی بدون مزد استفاده میکنند و نیز افرادی که خود مزد و حقوقبگیر هستند، هر چند که یک یا چند نفر دیگر زیر نظر آنان به کار اشتغال داشته باشند، کارفرما شناخته نمیشوند.
کارکن مستقل: کسانی که برای انجام فعالیّتهای شغلی خود مزد و حقوقبگیری در استخدام نداشته باشند و خود نیز مزد و حقوق نمیگیرند، کارکن مستقل به حساب میآیند.
مزد و حقوقبگیر بخش عمومی: کسانی که در وزارتخانهها، مؤسّسات، سازمانها و شرکتهای دولتی و نهادهای انقلاب اسلامی و هم چنین دیگر مؤسّسات عمومی مانند شهرداریها کار میکنند و در مقابل کاری که انجام میدهند مزد و حقوق (نقدی و غیر نقدی) دریافت میکنند. مزد و حقوق بگیر بخش عمومی تلقی میشوند.
مزد و حقوقبگیر بخش خصوصی: کسانی که با دریافت مزد و حقوق (نقدی و غیرنقدی) برای افراد یا مؤسّسات خصوصی کار میکنند، همچنین مزد و حقوقبگیران بخش تعاونی، مزد و حقوقبگیر بخش خصوصی شناخته میشوند.
کارکن فامیلی بدون مزد: کسی که در کسب و کار یکی از اعضای خانوار خود که با وی نسبت خویشاوندی نیز دارد، کار میکند و از این بابت مزد و حقوق دریافت نمیکند، کارکن فامیلی بدون مزد به حساب می آید.
نحوهی تجزیه و تحلیل داده ها
واحد تحلیل در این تحقیق فرد و جامعهی آماری، کلیهی افراد فارغالتّحصیل ۳۴-۲۴ سالهی آموزش عالی استان کردستان میباشند. که با استناد به ۲۰ درصد داده های خام سرشماری سال ۱۳۸۵ ، ۵۹۹ نفر میباشد. همانگونه که بیان شد در این مطالعه از روش مطالعه اسنادی و نیز از روش تحلیل ثانویه داده ها برای بررسی متغیّر وابسته استفاده شده است.
به منظور مطالعه وجود و یا عدم وجود ارتباط بین متغیّرها، ۲۰ درصد داده های خام سرشماری سال ۱۳۸۵ توسّط برنامه یSPSS مورد پردازش قرار گرفتند و برای توصیف و تحلیل آنها از جداول فراوانی یک بعدی و دو بعدی و آزمونهای آماری نظیر کیدو و رگرسیون لجستیک استفاده شد.
به منظور تحلیل چند متغیّره عوامل مؤثّر بر وضعیّت اشتغال فارغالتّحصیلان آموزش عالی از روش تحلیل رگرسیون استفاده شد. تحلیل رگرسیون این امکان را برای محقّق فراهم میکند تا تغییرات متغیّر وابسته را از طریق متغیّرهای مستقل پیشبینی و سهم هر یک از متغیّرهای مستقل را در تبیین متغیّر وابسته تعیین کند (کلانتری۱۳۸۷: ۱۶۹). از آن جا که متغیّر وابسته تحقیق (شاغل/ بیکار) اسمی دو شقّی است، لذا در برآورد احتمال تغییرات متغیّر وابسته در گروه های مختلف متغیّرهای مستقل از مدل رگرسیون لجستیک استفاده شد.

فصل چهارم:

یافته‏های تحقیق

۴-۱) مقدّمه
این فصل شامل سه بخش است. در بخش اوّل، به بررسی تک متغیّرهی ویژگیهای جمعیّتی و اجتماعی فارغالتّحصیلان ۳۴-۲۴ سالهی آموزش عالی استان کردستان با بهره گرفتن از جداول یک بعدی پرداخته شده است. در بخش دوّم، وضعیّت اشتغال پاسخگویان بر حسب ویژگیهای جمعیّتی و اجتماعی آنان با بهره گرفتن از جداول دو بعدی و آمارههای مناسب آن مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش سوم، با بهره گرفتن از تکنیک رگرسیون لجستیک، میزان تأثیر متغیّرهای مستقل مورد بررسی بر احتمال اشتغال فارغالتّحصیلان دانشگاهی ۳۴-۲۴ سالهی آموزش عالی بررسی شده است.
۴-۲) بررسی تک متغیّرهی ویژگیهای جمعیّتی و اجتماعی پاسخگویان
در این بخش به بررسی ویژگیهای جمعیّتی و اجتماعی جمعیّت مورد مطالعه میپردازیم و با بهره گرفتن از جداول یک بعدی به ترسیم سیمای جمعیتّی و اجتماعی فارغالتّحصیلان آموزش عالی استان کردستان میپردازیم.
۴-۲-۱) توزیع فارغالتّحصیلان بر حسب جنس
همانطور که در جدول ۴-۱ میبینید، کلّ جمعیّت فارغالتّحصیل آموزش عالی استان کردستان بر اساس ۲۰ درصد داده های خام سرشماری سال ۱۳۸۵، در گروه سنی ۳۴-۲۴ ساله ۵۹۹ نفر بوده است. سهم مردان در آموزش عالی به مراتب بیش تر از زنان بوده است. ۸/۶۳ درصد فارغالتّحصیلان آموزش عالی مرد و تنها کمی بیش از ۳۶ درصد زن بودهاند.
جدول (۴-۱) توزیع فراوانی فارغالتّحصیلان آموزش عالی استان کردستان بر حسب جنس،
سرشماری ۱۳۸۵