نگارش پایان نامه با موضوع پراکندگی رامان در نقاط کوانتمی نیم-رسانا۹۳- فایل ۸ |
و
(۲-۱۰۲)
که در آن
(۲-۱۰۳)
(۲-۱۰۴)
توجه کنید که سهم قطبش در مقایسه با سهم یا نادیده گرفته می شود.
سطح مقطع دیفرانسیلی نقطه کوانتمی نیمرسانا برای فرکانس تابش ثانویه دارای قلههای تکینهای میباشد که در آن
(۲-۱۰۵)
(۲-۱۰۶)
(۲-۱۰۷)
معادلات (۲-۱۰۵) و (۲-۱۰۶) با گذارهای الکترون برای فرایندهایی که فقط شامل نوار ظرفیت یا نوار هدایت هستند همراه است، مقدار فرکانسها در این معادلات با گسیل فوتون بوسیله الکترون یا حفره در گذار درون زیر نوار همراه است، قاعده انتخاب برای گذارهای الکترونی و برای گذارهای حفره میباشد، معادله (۲-۱۰۷) تکینگیها را نشان میدهد که به و گذار انتقالات درون نوار وابسته است.
اگر طیف چاهسیم کوانتمی با نقطه کوانتمی را بدست آوریم و با هم مقایسه کنیم خواهیم دید که نوارها در نقطه کوانتمی گسستهتر از چاهسیم کوانتمی است[۲۶].
فصل سوم
بررسی سطح مقطع پراکندگی نقطه کوانتمی
۳-۱ معادله شرودینگر
برای محاسبه سطح مقطع پراکندگی نقطه کوانتمی می بایست ابتدا ویژه حالتها و ویژه مقدارهای انرژی سیستم را محاسبه نماییم. بدین منظور، معادله شرودینگر وابسته به زمان برای یک ذره به جرم که در یک نقطه کوانتمی محبوس میباشد را به صورت زیر مینویسیم :
(۳-۱)
جواب معادله شرودینگر تابع موج خواهد بود. از آنجا که پتانسیل مستقل از زمان است، قسمت زمانی و مکانی تابع موج را با بهره گرفتن از جداسازی متغییرها از هم جدا نموده و خواهیم داشت
(۳-۲)
با جایگذاری رابطه بالا در رابطه (۳-۱) به معادله زیر میرسیم
(۳-۳)
اگر مقدار را یک مقدار ثابت فرض کنیم و آن را در رابطه (۳-۳) جایگذاری کنیم، پس از مرتب سازی به رابطه زیر میرسیم:
(۳-۴)
که رابطه( ۳-۴) معادله مستقل از زمان شرودینگر است و ما از این به بعد با این معادله کار میکنیم. علت اینکه این جوابها با حالت خاص مستقل بودن پتانسیل از زمان برای ما مورد پسندند، این است که جوابهای حالت مانا هستند. یکی از خصوصیاتی که این جوابها دارند این است که با وجود اینکه خود تابع موج وابسته به زمان است، چگالی احتمال آن و در نتیجه خصوصیات فیزیکی آن مستقل از زمان است.
۳-۱-۱ معادله شرودینگر در نقطه کوانتمی
یک نقطه کوانتمی دیسک شکل را در نظر میگیریم. الکترون در نقطه کوانتمی تحت تأثیر میدان مغناطیسی خارجی قرار گرفته است. محدودیت این سیستم پتانسیل بینهایت است. در اینجا فرض میکنیم پتانسیل همانگونه که در شکل ۳-۱ نشان داده شده است به صورت چاه پتانسیل بینهایت باشد. به این مفهوم که داخل نقطه کوانتمی پتانسیل صفر و خارج آن پتانسیل نامحدود باشد.
شکل ۳-۱: چاه پتانسیل بینهایت یک بعدی
هامیلتونی نقطه کوانتمی به صورت زیر خواهد بود:
(۳-۵)
در این رابطه عملگر تکانه، پتانسیل برداری میدان مغناطیسی و پتانسیل محدودیت کوانتمی است. برای بدست آوردن ویژه مقدارها و ویژه حالتهای سیستم، ابتدا هامیلتونی را به صورت زیر سادهتر میکنیم
(۳-۶)
در حالت کلی با جابهجا نمی شود. در حالت خاص پیمانه کولن با جابهجا شده و درنتیجه حاصل جمع و را به صورت مینویسیم. پتانسیل برداری را به توان دو رسانده و به شکل درخواهد آمد. با سادهسازی مجدد، رابطه (۳-۶) به صورت زیر درمیآید
(۳-۷)
به علت شکل خاص نقطه کوانتمی مورد نظر، از دستگاه مختصات قطبی برای حل مسئله استفاده میکنیم. این هامیلتونی را بر تابع موج سیستم اثر میدهیم. معادله مستقل از زمان شرودینگر به صورت زیر خواهد بود
(۳-۸)
در مختصات قطبی عملگر به صورت زیر نوشته می شود
(۳-۹)
معادله ویژه مقداری رابطه (۳-۸) را به صورت زیر حل میکنیم
(۳-۱۰)
از آنجا که پتانسیل مستقل از زاویه سمتی است، تابع موج سیستم را میتوان به صورت حاصلضرب یک تابع شعاعی و یک تابع وابسته به زاویه سمتی در نظر گرفت بنابراین، خواهیم داشت
(۳-۱۱)
رابطه (۳-۱۱) را در رابطه (۳-۱۰) جایگذاری میکنیم و این معادله را به صورت زیر ساده میکنیم
(۳-۱۲) با ضرب رابطه بالا در معادله شعاعی شرودینگر به صورت زیر نتیجه می شود
(۳-۱۳)
برای سهولت در محاسبات بهجای میدان مغناطیسی از کمیت بدون دیمانسیون استفاده میکنیم. در اینجا میدان مغناطیسی بر حسب تسلا خواهد بود. با حل معادله بالا قسمت شعاعی تابع موج را به صورت زیر بهدست میآوریم
(۳-۱۵)
قسمت زاویهای تابع موج نیز به صورت خواهد بود. برای بهدست آوردن تابع موج کل، قسمت شعاعی و قسمت زاویهای آن را در هم ضرب میکنیم.
(۳-۱۶)
که در اینجا ضریب بهنجارش تابع موج است. با اعمال شرط مرزی، یعنی صفر شدن تابع موج در مرز منطقه ویژه مقدارها و ویژه حالتهای انرژی بهدست میآیند.
۳-۲ سطح مقطع پراکندگی رامان
سطح مقطع دیفرانسیلی پراکندگی رامان در حجم و زاویه فضایی برای نور فرودی با فرکانس و نور پراکنده شده با فرکانس داده شده[۴۴] :
(۳-۱۷)
ضریب شکست وابسته به فرکانس را مشخص می کند و سرعت نور و بردار قطبش تابش گسیلی ثانویه میدان و نسبت گذار را بر طبق قاعده طلایی فرمی بیان می کند[۴۴]:
(۳-۱۸)
فرم در حال بارگذاری ...
[جمعه 1400-07-23] [ 02:52:00 ق.ظ ]
|