- تفریح و سرگرمی : گریز یا انحراف توجه از مشکلات، آسودن، کسب لذت درونی فرهنگی و زیبایی شناختی، تخلیه عواطف . ( مک‌کوئیل، ۱۳۸۲: ۱۱۲-۱۰۵)
نظریات حوزه ارتباطات
سیر تاریخی نظریه‌های مرتبط با میزان تاثیر رسانه‌ها
دانشمندان تلقی‌شان از اثر رسانه‌ها دائماً در حال تغییر بوده است . البته این تغییرات الزاماً در جهت مثبت و رو به جلو پیش‌نرفته است، بنابراین برخی برای نشان دادن چگونگی این تغییرات سه مقطع زمانی را بر می‌شمارند :

۱) دوره نظریات تاثیر قدرتمند رسانه‌ها
۲) دوره نظریات تاثیر محدود رسانه‌ها
۳) دوره نظریات مطرح شده درباره ظهور مجدد رسانه‌های قدرتمند ( مهرداد، ۱۳۸۱ : ۱۵۹-۱۵۶)
مرحله نخست که از اوایل قرن بیستم آغاز شد و تا اواخر سال ۱۹۳۰ ادامه ادامه داشت، دوره‌ای است که باور نظریه‌پردازان بر این بوده است که رسانه‌ها قادر به همه گونه تاثیرگذاری و ایجاد تغییر در جامعه هستند. (Bauer,1960,p.36)
هنگامی که برای اولین بار در بین سال‌های بین دو جنگ جهانی این سوال مطرح شد که رسانه چه تاثیری بر مخاطب دارد؟ فرض بر این بود که صورت موضوع، سوالی ساده است و جوابی ساده هم دارد، یعنی آن که رسانه‌ها اثر اقناعی و فراگیر دارند ؛ پیام‌های ساده قابل تعمق را به عموم مردم منتقل می‌کنند که از آن طریق ؛ مخاطبان بی‌واسطه و مستقیم و به صورت قابل پیش‌بینی به نحوی هم‌شکل و یکسان و چشمگیر تحت تاثیر قرار می‌گیرند. (Lowery,1983,p.113)
از آنجایی که پیام رسانه در برخی موارد با اصطلاحات فیزیکی توصف شده‌اند ( درست مثل اینکه گلوله‌ای از یک تفنگ خارج شود و نتیجه عمل، حتمی و پیش‌بینی شده است ) به همین دلیل این پیام‌ها را گاهی به نظریه گلوله‌ای تعبیر کرده‌اند و گاه آن را نظریه محرک-پاسخ مربوط به رفتار مخاطب خوانده‌اند. (کراسیل،۱۳۸۱ :۳۴۰)
نظریه محرک –پاسخ شروعی شد برای دو مکتب فکری جدید که اغلب با هم تداخل و هم‌پوشانی دارند. گروه اول معتقداند که تاثیر رسانه‌ها آن طور که فکر می‌شد، نیست و این تاثیرات بقدری جزئی است که می‌شود از آن‌ ها صرف‌نظر کرد. (Comber batch,1989,p.4) گروه دوم معتقداند که رسانه‌ها بیشتر در تثبیت عقاید و نگرش‌های مخاطبان و نه تغییر آن‌ ها مؤثرند.(کراسیل،۱۳۸۱: ۳۴۳-۳۴۲)
بدین ترتیب مرحله دوم بر اساس نتایج تحقیقاتی ایجاد شد که طی سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۶۰ انجام گرفت. در این سال‌ها متغیرهای جدیدی در تحلیل اثرگذاری رسانه‌ها وارد شد و نظریه‌پردازان را به این باور رساند که رسانه‌های همگانی به طور معمول برای اثرگذاری بر مخاطبان، علت لازم یا کافی بشمار نمی‌آیند بلکه تاثیرات آن‌ ها غیرمستقیم و از طریق سایر متغیرهای واسطه‌ای بر مخاطبان عمل می‌کند.(Berlson,1959,p.6)
مرحله سوم، ظهور مجدد نظریه رسانه‌های قدرتمند بود . این نظریه پس از حصول این نتایج تحقیقاتی بروز کرد که مبین تاثیرات غیرمستقیم رسانه‌ها بود و دلیل ظهور مجدد ان هم ورود تلویزیون به عرصه ارتباطات بود. دستگاهی که بیش از هر رسانه دیگر از قدرت، کشش و جذابیت برخوردار بود و تاثیرات مهمی بر زندگی اجتماعی و فردی انسان داشت. (Neumann,1973,p.60)
در این جا به توضیح دو نظریه استفاده و رضامندی و نظریه کاشت می‌پردازیم:
الف) نظریه استفاده و رضامندی
رویکرد “کاربردها و خشنودسازی” یا “استفاده و رضامندی"، یکی از مشهورترین نظریات ارتباط جمعی است. در این رویکردکه به مخاطبان رسانه‌ها پرداخته می‌شود، تأکید می‌شود که انگیزۀ مخاطبان در مصرف محصولات رسانه‌ای، رضامندی و ارضای برخی از نیازهای تجربه ‌شده آنان است؛ مصرف نیز به سمت و سوی این رضامندی جهت‌گیری شده است. (ریش زاده،۱۳۸۵: ۴۱۳)
این رویکرد ریشه در پژوهش‌های سال‌های ۱۹۴۰م در ایالات متحده آمریکا دارد. در این پژوهش‌ها به بررسی مسئله رضامندی‌ای که مخاطبان سریال‌های احساسی به دنبال آن بودند و کسب می‌کردند، پرداخته شده بود.
رویکرد استفاده و خشنودی اولین بار در مقاله‌ای از «الیهو کاتز» توصیف شد. در آن مقاله، کاتز به این ادعای «برنارد برلسون» که حوزه پژوهش ارتباطات به نظر مرده می‌آید، پاسخ داد و استدلال کرد که حوزه‌ای که مُشرف به موت است مطالعه ارتباط جمعی تحت عنوان متقاعدسازی است.
از جمله مطالعات اولیه‌ای که به خشنودی‌هایی که رسانه‌های جمعی برای مخاطبان فراهم می‌کنند، می‌پردازد، به مطالعات «لازارسفلد» و «استنتون» و «رایلی» می‌توان اشاره کرد.
«بلاملر» و «مک‌کوایل» نیز در سال ۱۹۶۹م در مطالعه‌ای راجع ‌به انتخابات سال ۱۹۶۴ انگلستان، از این رویکرد به عنوان راهبرد کلی پژوهش استفاده کردند. (دهقان،۱۳۸۶: ۴۲۰)
مخاطب و رسانه
این نظریه که به عنوان نظریه “روابط مخاطب و رسانه‌ها” نیز مشهور است به جای پیام، بر مخاطب تأکید می‌کند و بر خلاف نظر تأثیرات شدید رسانه، مصرف‌کنندۀ رسانه را به جای بیان رسانه، به عنوان نقطۀ آغاز فرض می‌کند. این رویکرد مخاطبان را افرادی فعال می‌داند که از مفهوم و محتوای رسانه‌ها استفاده می‌کنند؛ نه افرادی که منفعل و تحت تأثیر رسانه هستند؛ بنابراین رویکرد استفاده و رضامندی، بین پیام‌های رسانه و تأثیرات، رابطه‌ مستقیمی فرض نکرده (میربخش،۱۳۸۴: ۷۶۳)  و معتقد است مخاطب از میان مجاری ارتباطی و محتواهایی که به وی عرضه می‌شود، بر اساس نوعی ملاک، دست به انتخابی آگاهانه و انگیزه‌دار می‌زند.
لازم به ذکر است فعال انگاشته‌شدن مخاطب، در درجه اول بستگی به این دارد که مخاطب تا چه حد آگاهانه و با انگیزه دست به انتخاب می‌زند؛ البته به موضوعاتی مثل تأمل آگاهانه در رسانه و بهره‌برداری از آنچه رسانه به وی عرضه کرده است نیز مرتبط می‌باشد.( اجلالی، ۱۳۸۵: ۳۳۱)
در این رویکرد، برخلاف بیشتر پژوهش‌های ارتباطی قبل از خود که معطوف به آثار رسانه بر روی مخاطبان بوده‌اند، بر این سؤال که مردم چه کاری با رسانه‌ها می‌کنند، تمرکز شده و برخاستگاه و پویایی اجتماعی و روان‌شناختی نیازهای فردی تأکید می‌شود.( دهقان،۱۳۸۶: ۴۲۰) این نظریه با فاصله گرفتن از دیدگاه منفعل و ایستای زیر جلدی در خصوص تأثیرات رسانه‌ها، بر مخاطب فعال تأکید می‌کند. مخاطب فعال متشکل از افرادی است که فعالانه در جستجوی مجموعه‌هایی از رضامندی‌ها، از میان طیف برون‌داد رسانه‌ای گزینش ‌شده و استفاده ‌شده هستند.
مک‌کوایل در چارچوب همین نظریه، نیازهای مخاطب را که رسانه‌ها به شیوه‌های گوناگون سعی در فراهم کردن آنها برای رضامندی مخاطب دارند را از این قرار می‌داند: ۱-سرگرمی ۲- هویت شخصی ۳- نظارت ۴- روابط شخصی
میزان ابهام و مناسب دانستن موضوع به کار و زندگی فرد، تعیین کننده میزان تمایل فرد به رویارویی با وسایل ارتباط جمعی برای رفع نیازهای شناختی است. اساساً رویکرد افراد به رسانه‌ها به دلیل کسب دو پاداش است: پاداش آنی، اطلاع داشتن در مورد حوادث و رویداد‌های روز، پاداش آتی، خدمات مقوله‌های آموزش دراز مدت (نیاز به یافتن و جست‌وجوی آگهی‌ها، استفاده آموزشی)
مهم‌ترین انتقاده وارده به نظریه نیازجویی این است که تأثیر رسانه را بر ایجاد نیازها و تأمین آن‌ ها نادیده می‌گیرد.
ب) اثرهای کاشت فرهنگی
تحقیقات جرج گربنر به طور مستقیم درباره تلویزیون و دین نیست ولی چون تماشای تلویزیون و نگرش نسبت به دنیایی که تماشاگران در آن زندگی می‌کنند را مرکز توجه خود قرار داده است، می‌تواند برای هدف این پژوهش مناسب باشد. علاوه بر این رابطه تماشای زیاد با بعضی نگرش‌ها مثل نا امن دانستن محیط زندگی و تحقیر دنیا می‌تواند تحلیل تأثیر تلویزیون بر دین‌داری از جنبه منفی باشد.
استدلال گربنر این است که تلویزیون بازوی فرهنگی اصلی جامعه آمریکا و به معنایی عضو اصلی خانواده شده است. او می‌گوید : از نظر تماشاگران پر مصرف، تلویزیون دیگر عملا منابع اطلاعات، افکار و آگاهی‌ها را به انحصار در می‌آورد و یک کاسه می‌کند. اثر مواجهه با این پیام‌های مشابه، چیزی را تولید می‌کند که گربنر آن را کاشت می‌خواند.
با توجه به تحقیقات صورت گرفته در این زمینه در ایران می‌توان گفت که تلویزیون احتمالاً در تقویت و تضعیف ابعاد مختلف دین مؤثر است ولی این تأثیر مشروط به میزان تماشا و ویژگی‌های اجتماعی و نیازهای مخاطب است. (دهقان۱۳۸۶، ۱۵۰)
۱۰٫۲٫۲ جمع‌بندی مبانی نظری
در این تحقیق نظریات دین و رسانه اساس مبانی نظری را تشکیل می‌دهد.
همان طور که اشاره شد ، موضوع آثار رسانه‌ها در گسترش دین در میان اندیشمندان ، محل اختلاف نظر است. این عقیده وجود دارد که رسانه‌ها می‌توانند سبب گسترش دینداری در جامعه شوند و برخی نیز بر این باوراند که رسانه‌های نوین، ولو زمانی که به تولید و پخش برنامه‌های دینی روی می آورند، نتیجه‌ای جزعرفی شدن در جامعه بر جا نمی‌گذارد. ریشه این اختلاف نظر را می توان در حوزه فلسفه تکنولوژی و نگاه به عملکرد و آثار تکنولوژی‌ها در جامعه جست‌وجو کرد و دو دیدگاه متفاوت را برشمرد. نخستین دیدگاه، تکنولوژی را به منز له ابزار و وسیله می‌نگرد. این نگاه سنتی ابزارنگارانه در اندیشه‌های ارسطو ریشه دارد. در این نگاه، تکنولوژی و رسانه فی‌نفسه هیچ معنایی ندارد و دارای بار خنثی است . بنابراین می‌توان تکنولوژی و رسانه را متناسب با هدف‌های گوناگون به کار گرفت.این هدف می‌تواند گسترش دین باشد.
در جبهه منتقدان به نگاه ابزارگرایانه ، بیش از همه اندیشه‌های هایدگر مورد توجه قرار می‌گیرد. او با رد اندیشه ارسطو درباره تکنولوژی، فناوری را امری هستی‌شناختی می‌داند. هایدگر بر این باور است که اگر تکنولوژی را مسئله بی‌طرف و خنثی بدانیم، ماهیت آن را در نظر نگرفته‌ایم و تسلیم آن خواهیم شد. از این رو، تکنولوژی فقط وسیله نیست، بلکه نوعی انکشاف است. اندیشمندان رسانه‌ای هم‌چون مک‌لوهان که با نام «جبرگرایان رسانه‌ای» شناخته شده اند، در این جبهه قرار می‌گیرند.
اما رویکرد سوم یا هم‌گرا، بر لزوم هم‌گرایی ارتباطات سنتی و مدرن تاکید دارد . معنای هم‌گرایی ارتباطات سنتی و مدرن به این معنا است که مجاری نوین ارتباطی متکی به تکنولوژی، از مجاری ارتباط سنتی و بومی که در فرهنگ و جامعه ریشه دارد، جدا نشده اند و زیر ساخت‌های ارتباط سنتی، مکمل وسایل ارتباط جمعی و تکنولوژی نوین ارتباطی‌ می‌باشند.
در این تحقیق سعی شده تا هر سه نظریات دین و رسانه مورد سوال قرار گیرد تا بر اساس نظرات پاسخ‌گویان(استادان و روحانیان) مناسب‌ترین نظریه با توجه به اقتضائات جامعه ایران شناخته شود.
۱۱٫۲٫۲ سؤال‌های پژوهش
الف) سوال‌ اصلی:
جایگاه دین در رسانه تلویزیون از دیدگاه متخصصان ارتباطات و کارشناسان مسائل دینی چیست؟
الگوی مطلوب ساخت برنامه‌های دینی تلویزیونی از دیدگاه متخصصان ارتباطات و کارشناسان مسائل دینی دارای چه ویژگی‌هایی است؟
ب) سوال‌های فرعی :
۱- نکات مشترک میان متخصصان ارتباطات و کارشناسان مسائل دینی در مورد الگوی مطلوب ساخت برنامه‌های تلویزیونی کدامند؟
نکات افتراق میان متخصصان ارتباطات و کارشناسان مسائل دینی در مورد الگوی مطلوب ساخت برنامه‌های تلویزیونی کدامند؟
فصل ۳
روش شناسی تحقیق
مقدمه
یکی از مهمترین بخش‌های تحقیق علمی، روش‌شناسی و متد دستیابی به نتایج آن است. در این فصل، روش پژوهش و مراحل انجام آن، جامعه آماری، نحوه نمونه‌گیری و سایر بخش‌های مرتبط با روش مورد بررسی قرار می‌گیرد.
۱٫۳ روش پژوهش
محقق برای دستیابی به نقاط افتراق و اشتراک دیدگاه‌ها، نظرات و عقاید دو گروه آکادمیک و تجربی رسانه یعنی استادان و صاحب‌نظران ارتباطات و کارشناسان مسائل دینی با تجربه در ایران از روش “کیو” استفاده می کند.
روش‌شناسی کیو را ویلیام استیفنسن در دهه ۱۹۳۰ م ابداع کرد. او به منظور پاسخگویی به این پرسش که چه چیزهایی اشخاص را منحصر به فرد می‌سازد به این ابداع دست زد. (خوشگویان فرد، (۱۶ - ۳۴:۱۳۸۶
روش کیو، فنی است که پژوهش‌گر را قادر می‌سازد تا ادراکات و عقاید فردی را شناسایی و طبقه‌بندی کند و هم‌چنین به دسته‌بندی گروه‌های افراد بر اساس ادراکاتشان بپردازد. هدف این فن، آشکار ساختن الگوهای مختلف تفکر است، نه شمارش تعداد افرادی که تفکر‌های مختلفی دارند، این ویژگی روش کیو را به روش‌های کیفی نزدیک می‌کند زیرا از روش‌های آماری مانند تحلیل گروهی و تحلیل مؤلفه‌های اصلی برای دسته‌بندی افراد کمک می‌گیرد.

مقدمه:سالمونلاانتریکا سبب ایجاد سالمونلوزیس در انسان می شود. سالمونلا انتریکا سرووار انتریتیدیس، دومین سروتایپی می باشد که در سطح دنیا سبب ایجاد سالمونلوزیس می شود. تکنیک MLVA، یکی از روش های نوین ژنوتایپینگ جهت تمایز ایزوله های باکتریایی در همه گیری ها و یا تعیین قرابت فیلوژنتیکی این ایزوله ها می باشد. هدف از این پژوهش، ژنوتایپینگ سویه های سالمونلا انتریتیدیس جدا شده از نمونه های بالینی در تهران بر پایه ی روش MLVA.
مواد و روش ها: در این پژوهش، ۵۱ ایزوله ی سالمونلا انتریکا سرووار انتریتیدیس از نمونه های بالینی در طی سال های ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹ در تهران جدا شدند. ایزوله های سالمونلا انتریتیدیس با بهره گرفتن از تکنیک های بیوشیمیایی و سرولوژیکی تایید شدند. جهت انجام تکنیک MLVA، از هشت لوکوس VNTR استفاده شد.
نتایج: ۱۰ ژنوتایپ متفاوت MLVA، در این پزوهش شناسایی شد. با بهره گرفتن از روش MST، ۵۱ ایزوله ی سالمونلا انتریتیدیس در ۲ کلونال کمپلکس قرار گرفتند. همچنین با بهره گرفتن از تکنیک NJ، این ایزوله ها در دو کلاستر جای گرفتند.
بحث و نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تکنیک MLVA، یک روش قدرتمند و آسان می باشد و می توان از این تکنیک در اپیدمی ها ی ناشی از سالمونلا انتریتیدیس استفاده نمود.
کلمات کلیدی: سالمونلا، MLVA، VNTR

کلیات تحقیق

 

• •  

 

 

 

1. 1. بیان مسئله

 

سالمونلا^[۱] باسیل گرم منفی،واجدتاژک پری تریش وجزءخانواده­ی­انتروباکتریاسه­می­باشد.گروه سالمونلا شامل یک جنس منفرد به نام سالمونلا است. این جنس شامل ارگانیسم هایی است که قبلا تحت عنوان سالمونلا و آریزونا شناخته می شدند. وقتی سالمونلا ها از طریق مسیر خوراکی به انسان و حیوانات منتقل شوند، بیماریزا هستند. این باکتری از طریق حیوان و فروارده های حیوانی به انسان سرایت می کنند و موجب تب روده ای، مسمومیت های غذایی و گاستروانتریت در انسان می شوند(۷).
طبقه بندی سالمونلا در طی سالیان متمادی دچار تغییرات زیادی شده است. سالمونلا گروه بزرگی از باکتری های روده ای شامل تقریبا ۲۲۰۰ سروتایپ می باشد. بر مبنای مدل اخیر طبقه بندی CDC تنها یک گروه منفرد از سالمونلا وجود دارد که به هفت زیر گروه(۱،۲،،a3،b3،۴،۵،۶) طبقه بندی می شوند. طبقه بندی اخیر بر مبنای شباهت ژنتیکی ایزوله های سالمونلا) ۱۶S r RNA) است. سیستم های طبقه بندی قدیمی تر شامل ۱) طبقه بندی کافمن_وایت: که هر سروتایپ را به صورت یک گونه منفرد سالمونلا شناسایی می کند. ۲) سیستم ادواردز_اوینگ: که سالمونلاها را به سه گونه( سالمونلا کلراسوئیس، سالمونلا تایفی، سالمونلا انتریتیدیس) و صدها سروتایپ تقسیم بندی می کند. ۳) مدل هیبریداسیون DNA: که سالمونلا ها را به یک گونه به نام سالمونلا انتریتیدیس و زیر گونه های اریزونه^[۲]، بونگوری^[۳]، دی اریزونه^[۴]، انتریکا^[۵]، سالاما^[۶]،هاتنا^[۷]، تقسیم می نمایند که طبقه بندی CDC با کمی تغییر از همین طبقه بندی استفاده می کند (۴-۶).
روش های مختلفی برای جداسازی باکتری سالمونلا از نمونه های محیطی وجود دارند که شامل: روش های کشت سنتی و بیوشیمیایی، سرولوژی و مولکولی می باشد. در کشت سنتی از محیط های پیش انتخابی و اختصاصی نظیر S.S Agarو XLD Agar استفاده می شود. روش های سرولوژی براساس واکنش انتی بادی با انتی ژن تولیدی توسط باکتری می باشد.

استفاده از روش های سرولوژیک بدلیل تنوع گسترده خصوصیات آنتی ژنتیکی باکتریایی و نیاز به طیف گسترده و وسیعی از آنتی بادی ها و همچنین هزینه گزاف تولید و مصرف آن، به مرور جایگاه خود را از دست داده اند. تا کنون از روش های مولکولی متنوعی جهت ژنوتایپینگ گونه های مختلف سالمونلا استفاده شده است. به کارگیری این روش ها، اهمیت ویژه ای در پژوهش های اپیدمیولوژیکی دارد . با شروع عصر مولکولی دانشمندان رویکرد خود را از فنوتیپ به ژنوتیپ تغییر داده اند.
روش های مختلفی مثل Rep- PCR، RAPD- PCR، Ribotyping، PFGE، MLST و MLVA جهت ژنتوتایپینگ سویه های سالمونلا تا به حال مورد استفاده قرار گرفته است بطوریکه هریک ازاین­روش ها معایب و مزایایی دارند، که در این میان روش MLVA^[8] از روش هایی مولکولی جدید و نوینی جهت ژنوتایپینگ باکتریایی مطرح شده است و بر این اساس توسعه یافتهُ است(۷).
این روش با مزایایی که نسبت به تکنیک PFGE^[9] دارد روز به روز به اهمیت و محبوبیت آن افزوده می شود. بطوریکه در آینده جایگاه ویژه ای در بین اپیدمیولوژیست ها خواهد داشت. در تکنیک MLVA بطور خاص، توالی های تکراری پشت سر هم^[۱۰] مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرند و از نظر تعداد تکرار های VNTR^[11] با یکدیگر مقایسه می شوند. مجموعه ای از این تکرار ها بصورت دسته ای از اعداد که در اصطلاح پروفایل اللی^[۱۲] گفته می شود. برای هر سویه باکتری نمایش داده می شود و به عنوان یک کد اطلاعاتی برای آن سویه در نظر گرفته می شود. (۷)
MLVA دارای مزایای زیادی نسبت به PFGE می باشد. در MLVA تنها نیاز به دستگاه PCR است و این روش یک تکنیک PCR-bassed میباشد در حالیکه در PFGE نیاز به امکانات و تجهیزات مخصوص و پر هزینه است. در MLVA تنها داشتن DNA باکتری کافیست در حالیکه در PFGE نیاز به باکتری زنده است.هزینه MLVA به مراتب از PFGE کمتر است و بسیار سریع تر از آن انجام پذیر می باشد. و نکته بسیار مهم اینست که، داده های حاصل از MLVA از آنجایی که بصورت مجموعه ای از ارقام ذخیره می شود را می توان به راحتی در بانک های اطلاعاتی ذخیره نمود و با نتایج سایر پژوهشگران مقایسه نمود هر چند چنین چیزی در PFGE دیده نمی شود گرچه تلاش های مانند شبکه Plus Net در جهت حل این موضوع ایجاد شده است.به این ترتیب MLVA بعنوان یک تکنیک جایگزین PFGE برای کشور های در حال توسعه مطرح می باشد (۷).
هر گونه باکتریایی، توالی های VNTR مخصوص به خود را دارد که می توان با طراحی پرایمر برای آنها، الل مورد نظر را تکثیر داد و از نظر تعداد تکرار مورد بررسی قرار داد. در طرح حاضر سعی شده است ­با انتخاب توالی هایVNTR مناسب، یک روش جدید، کم هزینه، سریع برای ژنوتایپینگ سویه های سالمونلا انتریکا سرووار انتریتیدیس^[۱۳] بکار گرفته شود تا در آینده بتواند جایگزین روش های گرانقیمتی مانند PFGE شود و بتوان از آن در آزمایشگاه های تحقیقاتی که تنها تجهیز به دستگاه PCR باشند، استفاده نمود و بتواند به سرعت هر نوع اپیدمی را شناسایی کند و پژوهشگران بتوانند نتایج خود را با یکدیگر مقایسه نمایند(۷).
۱-۲- کلیات
۱-۲-۱، تاریخچه
دو دانشمند فرانسوی با نام های کومل^[۱۴] و لوئی^[۱۵] در اوایل قرن نوزدهم میلادی علائم کلینیکی تب تیفوئید را بررسی کردند. در سال ۱۸۲۳ میلادی برتونئو^[۱۶] به علت تورم غدد لنفاوی روده آن بیماری را به نام روده جوشان^[۱۷] نام گذاری نمود. کرهارد^[۱۸] در اپیدمی تیفوئید در فیلادلفیا ایالات متحده آمریکا در سال ۱۸۳۷ میلادی، تیفوس و حصبه را از متمایز کرد.در سال ۱۸۳۹ میلادی شونلین^[۱۹] تیفوس را به نام تیفوس اگژنتماتیکوس^[۲۰] و حصبه را تیفوس احشایی^[۲۱] نام گذاری نمود. در میان سال های ۱۸۴۹-۱۸۵۱ در انگلستان، جنر^[۲۲] با بهره گرفتن از علائم بیماری های تب دانه دار، حصبه را تشخیص داد و عامل آن را سالمونلا تایفی^[۲۳] نامید. اسم سالمونلا بر گرفته شده از دامپزشک آمریکایی به نام دکتر دانیال المر سالمون^[۲۴] می باشد که به پاس تحقیقات و زحمات گسترده این دانشمند نام گذاری شده است.هوپ^[۲۵] در سال ۱۸۸۶ از ادرار، فیفیر در سال ۱۸۸۵ از مدفوع، در سال ۱۸۸۸ ویلچور از خون سالمونلا را جدا نمودند.در سال ۱۸۹۶ سیکارد و ویدال آنتی بادی علیه سالمونلا را از خون جداسازی کردند (۲و۳) .
شکل ۱-۱: تصویر دکتر سالمون دامپزشک آمریکایی.
۱-۲-۲، باکتریولوژی سالمونلا
سالمونلا از اجزای خانواده انتروباکتریاسه می باشد که واجد تاژک پری تریش می باشد(۴) این باکتری از طریق حیوانات و محصولات حیوانی آلوده به این باکتری به انسان منتقل شده و سبب بیماری در انسان می شود(۴). سالیانه تخمین زده می شود ۱.۴ میلیون نفر در ایلات متحده آمریکا توسط سالمونلا بیمار می شوند(۸).
بیشتر سروتایپ های این باکتری برای انسان و اکثر حیوانات بیماریزا هستند. سالمونلا در دستگاه گوارش مهره داران یافت شده و بیماری های متعدد با علائم متفاوت را ایجاد می نماید(۹). یکی از علل مهم مسمومیت های غذایی در اروپا و ایالات متحده آمریکا، سالمونلا انتریکا سرووار انتریتیدیس می باشد. براورد شده است که ۹۳.۸ میلیون نفر سالانه در کل جهان به سالمونلا مبتلا می شوند که نتیجه آن ۱۵۵۰۰۰ مورد مرگ در سال می باشد.

شکل۱-۲: در شکل سمت چپ باکتری سالمونلا با تاژک پری تریش دیده می شود و در شکل سمت راست میزان شیوع باکتری سالمونلا در سطح جهان را نشان می دهد.
۱-۲-۳، تست ها و خواص بیوشیمیایی
این باکتری تست اندول و ONPG آن منفی بوده و لاکتوز را تخمیر نمی کند اما این باکتری متحرک بوده و تست سیترات و SH2 آن مثبت می باشد. واکنش آنتی بادی علیه آنتی ژن های Vi و H و O این باکتری مبنای سروتایپینگ سالنونلا است.
در حالیکه مبنای اصلی طبقه بندی سالمونلا سروتایپینگ آنتی ژن های سطحی می باشد اما اساس تفریق سروتایپ تایفی تست های بیوشیمیایی می باشد . سروتایپ تایفی از نظر تست های بیوشیمیایی به صورت خنثی می باشد. سروتایپ تایفی در همه تست های تولید گاز از گلوکز، موسینات،آرابینوز، سیمون سیترات، اورنی تین دکربوکسیلاز و مصرف استات منفی را بروز می دهد. سروتایپ تایفی مسئول تیفوئید بوده و سایر سروتایپ ها باعث انتریت و انتروکولیت می شود(۴, ۹, ۱۰).
ویژگی های بیوشیمیایی سالمونلا همان ویژگی های عمومی خانواده انتروباکتریاسه می باشد. تخمیر کربوهیدرات توسط سالمونلا همراه با تولید گاز و اسید می باشد. سالمونلا مانیتول، آرابینوز، گلوکز، دولسیتول، سوربیتول و مالتوز را تخمیر می کند اما سالیسین، آدنیتول، لاکتوز و ساکارز را تخمیر نمی کند ولی سالمونلا کلراسوئیس و تعدادی از سویه های سالمونلا تایفی، قادر به تخمیر آرابینوز نیستند. سالمونلا کلراسوئیس، سالمونلا پولروم، برخی از سویه های سالمونلا پاراتایفی و تقریبا تمام سویه های سالمونلا تایفی قادر به تخمیر دولسیتول نمی باشند. سالمونلا گالیناروم، برخی از سروتایپ های سالمونلا تایفی موریوم، سالمونلا تایفی و سالمونلا دابلین هنگام تخمیر کربوهیدرات، گاز ایجاد نمی کند. برخی از سویه ها قادر به تخمیر ساکارز، رافینوز و لاکتوز هستند، این ویژگی های غیر عادی بدلیل وجود پلاسمید است. اکثرا سالمونلا آریزونه واجد فعالیت بتاگالاکتوزیداز می باشد و لاکتوز را یا به سرعت و یا به آهستگی تخمیر می کند. بیشتر سویه هایی که قند های خاص را تخمیر میکنند، این عمل را با شدت بالا انجام می دهند و در آب پپتون دار در دمای ۳۷ درجه سانتی گراد و در مدت زمان ۶ تا ۱۰ ساعت، اسید تولید می کنند. ممکن است سویه های غیر تخمیر کننده در اثر چهش به تخمیر کننده تبدیل شوند و بعد از گذشت چند روز اسید ایجاد کنند و امکان دارد با سایر سالمونلا ها که تخمیر کننده هستند، اشتباه گرفته شوند. برخی از سویه ها دارای نقص در فرایند جذب قند هستند و اسید را در طول مدت ۱۰ الی ۲۰ ساعت ایجاد می کنند(۴).
۱-۲-۴، طبقه بندی سالمونلا
طبقه بندی سالمونلا بسیار دشوار است، به علت اینکه از گونه های متععدی تشکیل شده است. معمولا گونه های سالمونلا را بر اساس ویژگی های بیوشیمیایی، اپیدمیولوژی، میزبان و آنتی ژن های O، H و Vi طبقه بندی می شوند. برای اولین بار در سال ۱۹۲۹ میلادی طبقه بندی سالمونلا توسط کافمن صورت گرفت که توسط وایت این طبقه بندی تکمیل گردید. بر اساس این طبقه بندی، سروتایپ های سالمونلا در یک گونه منفرد قرار گرفت. طبقه بندی دیگری که وجود دارد،ادواردز-اوینگ^[۲۶] می باشد که سالمونلا را در سه گونه ی سالمونلا تایفی، سالمونلا کلراسوئیس و انتریتیدیس و صد ها سروتایپ طبقه بندی می کند(۴و۱۰).
طبقه بندی سومی که برای سالمونلا وجود دارد، بر اساس هیبریداسیون DNA^[27] می باشد. که بر اساس آن جنس سالمونلا شامل دو گونه ی سالمونلا بونگوری و سالمونلا انتریکا می باشد. در این طبقه بندی اکثر پاتوژن های انسان در گونه ی انتریکا جای گرفته اند.
سالمونلا انتریکا به شش زیر گونه تقسیم می شودکه شامل: سالمونلا انتریکا، سالمونلا سالاما، سالمونلا آریزونه، سالمونلا دی آریزونه، سالمونلا هونته و سالمونلا انتریتیدیس می باشد(۵).
جدول۱-۱، ویژگی های بیو شیمیایی سالمونلا

 

زیرگووه گونه ویژگی

۱

۲

۳a

۳b

۴

دادرسی سریع در مورد پرونده های نوجوانان از اهمیت بسیاری برخوردار است. در غیر اینصورت، هرگونه نتیجه مثبت قابل حصول از طریق دادرسی و تصمیم اتخاذ شده در معرض مخاطره قرار خواهد گرفت. در اثر گذشت زمان، یافتن ارتباط بین دادرسی و تصمیم اتخاذ شده چه از نظر عقلی و چه از نظر روانی برای نوجوانان دشوارتر و احتمالاً غیرممکن خواهد شد.

از آنجا که اطاله رسیدگی های مقدماتی (به معنای اعم) و نیز جریان دادرسی سبب ایجاد فاصله طولانی میان بزه ارتکابی و نتیجه اتخاذ شده در نهایت امر، می گردد و این شکاف تا حدودی موجبات از یاد رفتن رفتار ناقض قانون کودک و نوجوان را فراهم می کند، به ایجاد نوعی حس بی عدالتی در طفل کمک خواهد کرد چرا که اینگونه برداشت می کند که جامعه در قبال او سختگیری کرده و سزاوار این تنبیه و واکنش نیست. این احساس، روند جامعه پذیری کودک و اصلاح رفتاری وی را دشوار می سازد ضمن اینکه تماس مداوم با نهادهای فعال در نظام عدالت کیفری، احتمال الصاق برچسب بزهکارانه بر طفل و نوجوان را در خود این نظام و خارج از آن در سطح خانواده، مدرسه و جامعه محلی اطراف نوجوان، بنحو قابل توجهی افزایش می‌دهد.
با این توضیحات باید گفت که کلیه مراحل تعقیبی و تحقیقی باید در کمترین زمان ممکن صورت گیرد تا پرونده‌های اطفال و نوجوانان هر چه سریع‌تر به نتیجه منتهی گردند.
ماده ۶۱ قانون آئین دادرسی کیفری در این زمینه مقرر میدارد:
تحقیقات مقدماتی باید سریع انجام شود و تعطیلات مانع از انجام تحقیقات نمی شود.
پس مسئولان امر تعقیب و تحقیق در باب بزه ارتکابی کودک و نوجوان، باید در عین پایبندی به اصول و ضوابط خاص دادرسی‌های کیفری کودکان و نوجوانان و رعایت عنصر دقت، عامل سرعت در انجام وظایف خود را نیز همواره در نظر داشته باشند. نتیجه‌ای که حصول به آن تنها با دخالت قضات و مأموران زبده و ورزیده عرصه حقوق کیفری اطفال و نوجوانان میسر است.
گفتار دوم:پرهیز از برچسب زنی در مرحله محاکمه و پس از آن
الف – لزوم تخصصی شدن دادگاه اطفال و نوجوانان
در ادامه آنچه که در لزوم تخصصی بودن نهادهای مرتبط با رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان گفتیم، پیش بینی نهادی با عنوان «دادگاه ویژه کودکان و نوجوانان» الزامی است. دادگاهی متشکل از قضات آموزش دیده که سابقه ای مرتبط با بحث جرایم اطفال و نوجوانان دارند، به لحاظ سنی و وضعیت زندگی همچون تأهل و دارا بودن فرزند، دارای صلاحیت کافی برای عهده داری منصب قضا در این دادگاه ها، تشخیص داده می شوند.
در نظام قضایی فعلی ایران، دادگاه ویژه نوجوانان وجود ندارد و بموجب ماده ۲۱۹ قانون آئین دادرسی کیفری:
در هر حوزه قضایی و در صورت نیاز یک یا چند شعبه از دادگاه های عمومی برای رسیدگی به کلیه جرایم اطفال اختصاص داده می شود.
این در حالیست که در کنار ملاحظات مربوط به قضات واجد صلاحیت در دادگاههای اطفال، در کشوری نظیر انگلستان، این دادگاه باید در ساختمانی غیر از محاکم عمومی و یا در روزهایی که محاکم عمومی برگزار نمی‌شود، تشکیل جلسه داده و لوازم و تجهیزات این مراجع باید غیر از وسایلی باشد که در دادگاه های بزرگسالان به کار می روند. چیزی شبیه به یک کلاس درس تا یک دادگاه کیفری.^[۸۱]
همین وضعیت در کشوری نظیر فرانسه حاکم است که در آن علاوه بر دادسرای ویژه اطفال ، دادگاههای تالی و دادگاه جنایی ویژه اطفال نیز پیش بینی شدند. یعنی اگر اطفال مرتکب جرایم جنایی شوند، دادگاه جنایی که به جرایم آنها رسیدگی می کند، از دادگاه جنایی که به جرایم بزرگسالان رسیدگی می نماید، تفکیک شده است.^[۸۲]
خوشبختانه این ایراد در لایحه قانون آئین دادرسی کیفری برطرف شده و ماده ۲۹۸ این لایحه مقرر می دارد:
دادگاه اطفال و نوجوانان با حضور یک قاضی و دو مشاور تشکیل می شود. نظر مشاوران مشورتی است.
تبصره ـ در هر حوزه قضایی شهرستان یک یا چند شعبه دادگاه اطفال و نوجوانان برحسب نیاز تشکیل می‌شود. تا زمانی که دادگاه اطفال و نوجوانان در محلی تشکیل نشده است، به کلیه جرایم اطفال و نوجوانان به جز جرایم مشمول ماده ۳۱۵ این قانون، در دادگاه کیفری دو یا دادگاهی که وظایف آن را انجام می‌دهد رسیدگی می‌شود.
اشاره به ماده ۳۱۵ ناظر به جرائمی است که به علت شدت در صلاحیت دادگاه کیفری یک و دادگاه انقلابند که البته هر دو دسته این جرایم در خصوص کودکان و نوجوانان، در « دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان»، قابل طرح هستند. دادگاهی که هم به لحاظ برخوداری از سیستم تعدد قاضی و هم بجهت اختصاصی بودن، صلاحیت کامل و کافی برای رسیدگی به بزه های ارتکابی سنگین توسط کودکان و یا نوجوان را دارد.
چنانکه پیشتر در باب دادسرای کودکان و نوجوانان به ماده ۴۰۹ لایحه اشاره کردیم، در باب قضات دادگاه های اطفال نیز متن همان ماده به لزوم داشتن حداقل ۵ سال سابقه خدمت قضایی، گذراندن دوره‌ی آموزشی، تأهل، ترجیحاً دارا بودن فرزند،رعایت سن که البته حداقل خاصی در این زمینه پیش بینی نشده و این امر به صلاحدید رئیس قوه قضائیه واگذار شده است، اشاره می کند.
اما حکم این قضیه که مقصود از اطفال و نوجوانان که جرایم آنها در دادگاه ویژه قابل طرح هستند، چه کسانی می باشد، در ماده ۳۰۴ لایحه مورد بحث روشن شده است:
به کلیه جرایم اطفال و افراد کمتر از هجده سال تمام شمسی در دادگاه اطفال و نوجوانان رسیدگی می شود.
تبصره ۱ ـ طفل، کسی است که به حد بلوغ شرعی نرسیده است.
تبصره ۲ ـ هرگاه در حین رسیدگی سن متهم از هجده سال تمام تجاوز نماید، رسیدگی به اتهام وی مطابق این قانون در دادگاه اطفال و نوجوانان ادامه می یابد. چنانچه قبل از شروع به رسیدگی سن متهم از هجده سال تمام تجاوز کند، رسیدگی به اتهام وی حسب مورد در دادگاه کیفری صالح صورت می گیرد. در اینصورت متهم از کلیه امتیازاتی که در دادگاه و نوجوانان اعمال می شود، بهره مند می گردد. در هر صورت محکومین بالای سن هیجده سال تمام موضوع این ماده، در بخش نگهداری جوانان که در کانون اصلاح و تربیت ایجاد می شود، نگهداری می شوند.
نکته پایانی این تبصره که از ورود محکوم بالای هجده سال تمام به زندان جلوگیری می‌کند و به نگهداری او در بخش ویژه جوانان در کانون اصلاح و تربیت اشاره می‌کند،در کنار امتیازات در نظر گرفته شده در چند ماده ای که مرور کردیم، از برداشتن گام های بلند و مطلوبی در راستای نزدیکتر کردن نظام دادرسی اطفال و نوجونان کشورمان به استانداردهای جهانی، حکایت دارد.
مطلبی که طرح آن در پایان این قسمت، ضروری به نظر می رسد لزوم بکارگیری ادبیاتی متفاوت و ملایم در دادگاه های ویژه است. در حقیقت اگرچه اختصاص دادگاههایی به منظور رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان حیاتی است چنانکه تا به این جا نیز بر آن تأکید نمودیم و از پیشرفت های لایحه در این زمینه، سخن گفتیم، لازمست فضای خاصی نیز بر این نهاد ویژه حاکم باشد همچنانکه در خصوص پلیس ویژه و دادسرای اختصاصی کودکان و نوجوانان الزامیست.
بعنوان مثال « قضات در حقوق انگلستان موظف هستند که برای کاستن از ترس و هراس ناشی از دادرسی رسمی، اطفال را با نام کوچک صدا زنند و بجای اینکه از او بخواهند به جرم خود اعتراف و اقرار نماید یا آنرا انکار کند از او سوال می کنند که آیا تخلف خود را قبول دارد یا نه؟ مضاف بر اینکه اطفال را نه محکوم می کنند و نه مجازات بلکه با حسن تعبیر گفته می شود که در مورد آنها اقدام شده است، بطوریکه سعی می شود از بهترین عبارات در خصوص عدالت کیفری اطفال استفاده گردد و حداکثر سعی بر این است که از حداقل تعبیرات دادرسی رسمی استفاده شود.»^[۸۳]
نکته ظریفی که از این نقل قول بخوبی قابل استنباط است آنکه،نه در نظر گرفتن ساختمانی مجزا از محاکم بزرگسالان و نه تجهیز آن با توجه به وضعیت روانشناختی کودکان در راستای القای حسی مثبت به او و ایجاد امنیت برای وی و نه حتی توجه به سابقه کار و تجربه قضایی قضات و مولفه های زندگی آنان، به تنهایی کافی نیستند تا مرجعی را «ویژه کودکان و نوجوانان» بنامیم بلکه قیدی که در ماده ۴۰۹ لایحه در خصوص گذراندن دوره آموزشی برای قضات دادگاه های اطفال ذکر شده، لزوم آگاه ساختن قاضی را از نحوه برخورد تا انتخاب کلمات مناسبی همچون تخلف یا نقض قانون به جای جرم و حتی شاید دادخواست بجای کیفر خواست، آشکار می کند. این واقعیت که باید محیطی صمیمانه را از خلال گفتگویی ملایم و دقیق برای کودک فراهم ساخت، هنریست که تنها از خلال آموزش و آگاه سازی قضات توسط روانشناسان متخصص در امور کودکان و نوجوانان و نیز جرم شناسان و سایر متخصصان، قابل حصول است.
ماده ۴۰۹ لایحه با دربرداشتن قید «گذراندن دوره آموزشی» راه را برای برگزیدن مناسب ترین و شایسته ترین افراد بعنوان قضات دادگاه های ویژه نوجوانان، باز گذاشته است که امیدواریم با ابلاغ و اجرای لایحه، از ظرفیت آن بطور کامل استفاده شود.
ب ـ تصمیمات دادگاه کودکان و نوجوانان با هدف قضازدایی
با عبور از مرحله پلیسی و دادسرا و مطرح شدن پرونده کودک و نوجوان در دادگاه، این بار دادگاه اطفال و نوجوانان است که باید با در نظر گرفتن شرایط کودک، تصمیمی ایده آل در خصوص وی اتخاذ کند. تصمیمی که نه تنها از کمترین قدرت منفی و بدنام کنندگی برخوردار باشد بلکه ماهیت اصلاحی و تربیتی داشته و قادر باشد روند باز اجتماعی شدن نوجوان را تقویت و تسهیل کند. دادگاه ویژه با این هدف، مجموعه ای از اقدامات و نهادها را در اختیار دارد که در ادامه مورد بحث قرار خواهیم داد.
۱ـ سپردن کودک و نوجوان به والدین یا سرپرستان قانونی
از یک سو فرستادن نوجوان به موسسات نگهداری و کانون های اصلاح و تربیت همواره پاسخی خطرناک و دارای نتایج سنگین و منفی تلقی می شود چرا که « انگ محکومیت یک طفل به زندان، آینده او را در معرض خطر قرار خواهد داد زیرا از جهتی زندان، آکادمی جرم شناخته شده است و از جهت دیگر پس از آزادی طفل از زندان آینده شغلی و اجتماعی او ممکن است در معرض تخریب قرار گیرد.»^[۸۴]، بنابراین تلاش می شود تا صرفاً در جرایم سنگین به عنوان آخرین امکان و برای کوتاه ترین مدت ممکن، مورد حکم قرار گیرد و از سوی دیگر به نظر می رسد باقی گذاردن کودک و نوجوان در محیط خانه و نزد خانواده البته در صورت احراز صلاحیت آنها، نسبت به هر واکنش دیگری اولویت دارد.
دلیل این تأکید روشن است. با آگاه نمودن والدین از مشکلات اخلاقی، تربیتی و شخصیتی نوجوان و ارائه پیشنهادات یا دستوراتی به منظور پیروی آنان نظیر نظارت و مراقبت بر دوستان و رفت و آمد نوجوان، درگیر نمودن وی در فعالیتی ورزشی یا آموزشی و گرفتن کمک های تخصصی حسب مورد از پزشک، روانشناس و یا مددکار اجتماعی، نه تنها کودک از محیط آشنا و جامعه خود جدا نشده و برچسب « حضور در کانون اصلاح و تربیت» و یا بدتر از آن «زندان» را دریافت نمی کند، از مخاطرات حضور و معاشرت با سایر کودکان مرتکب بزه در مؤسسات نگهداری نیز به دور مانده و با مشکلات بازگشت وی به جامعه که به همکاری و تلاش خود او و البته میزان پذیرش مجدد وی توسط جامعه بستگی دارد نیز در امان است.
با در نظر گرفتن همین نکات، در شرح قاعده هجدهم از مقررات پکن مقرر شده است:
در خانواده، والدین نه تنها دارای حق بلکه همچنین عهده‌دار مسئولیت مراقبت و نظارت بر فرزندان خود می‌باشند. از این رو در قاعده ۱۸.۲ تصریح شده است که جدایی فرزندان از والدین خود آخرین راه چاره است. تنها زمانی می توان به این اقدام توسل جست که حقایق پرونده (مثلاً سوء استفاده از کودک) این اقدام مهم را جایز نماید.
ماده ۸۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ نیز، تسلیم به والدین یا اولیاء یا سرپرست قانونی با اخذ تعهد به تأدیب و تربیت و مواظبت در حسن اخلاق طفل و نوجوان را به عنوان یکی از تصمیماتی که توسط دادگاه در ارتکاب جرایم تعزیری توسط نوجوانان نه تا پانزده سال تمام شمسی، قابل اتخاذ است، بیان می نماید.
۲ ـ تعویق صدور رأی
زمانیکه پرونده کودک و یا نوجوان در دادگاه مطرح شده، تخلف (یا بعبارت شدیدتر مجرمیت او) او احراز می‌شود، قاضی ممکن است با در نظر گرفتن نوع جرم (سنگینی و یا سبکی آن)، شرایط ارتکاب بزه همچون مسائل و مشکلاتی که نوجوان را به ارتکاب جرم سوق داده و همچنین روحیات و شخصیت خود کودک و میزان ندامت وی از نقض قانون، به این نتیجه برسد که فرصتی دوباره باید به نوجوان اعطاء شود تا با توجه به عملکرد وی مناسب ترین تصمیم در مورد او اتخاذ گردد.
از خلال این روند، نهاد تعویق صدور حکم سربرمی‌آورد که به جهت ایجاد فرصتی مجدد برای حضور کودک در اجتماع و جبران خطای گذشته خود و کسب تجربه و مهارت‌های حرفه‌ای ـ آموزشی که ممکن است در مدت تعویق، انجام آنها از نوجوان خواسته شود و البته جدا ننمودن وی از جامعه و انگشت نما نکردن کودک نزد خانواده، اولیای مدرسه و همکلاسی ها، بسیار کارآمد است.
مطابق ماده ۹۴ قانون مجازات اسلامی:
دادگاه می تواند در مورد تمام جرایم تعزیری ارتکابی توسط نوجوانان، صدور حکم را به تعویق اندازد یا اجرای مجازات را معلق کند.
مقنن، مواد ۴۰ تا ۴۵ این قانون را به بحث تعویق صدور حکم اختصاص داده است و آن را در دو شکل ساده و یا مراقبتی ارائه می دهد. مطابق ماده ۴۳ در تعویق مراقبتی مجموعه ای از دستورات حسب صلاحدید دادگاه قابل اجرا می شوند که از میان آنها دو بند « الف و ح » در خصوص حرفه آموزی و گذراندن دوره یا دوره های خاص آموزش و یادگیری مهارتهای اساسی زندگی یا شرکت در دوره های تربیتی، اخلاقی، مذهبی، تحصیلی یا ورزشی، در مورد کودکان و نوجوانان می توانند بسیار سودمند واقع شوند و بر ارزش بکارگیری این نهاد می‌افزایند.
نکته قابل توجه اینکه،با سپری شدن مدت تعویق که بین شش ماه تا دو سال می تواند متغیر باشد در کنار تعیین کیفر، امکان صدور حکم به معافیت از مجازات نیز ممکن است چرا که ماده ۴۵ اشاره می کند:
پس از گذشت مدت تعویق با توجه به میزان پایبندی مرتکب به اجرای دستورهای دادگاه، گزارش های مددکار اجتماعی و نیز ملاحظه وضعیت مرتکب، دادگاه حسب مورد به تعیین کیفر یا صدور حکم معافیت از کیفر اقدام می کند.
بنابراین می بینیم که اتخاذ این تدبیر علاوه بر ایجاد فرصتی دوباره برای حضور نوجوان در اجتماع و یادگیری فعالیت‌های مفید اجتماعی به منظور جایگزین نمودن آنها با اقدامات مجرمانه، می تواند به کودک شخصیت اعطاء نماید و در عین حال او را متنبه سازد. هدفی که با تحقیر کودک، هم نشین کردن او با بزهکاران همسال و سلب آزادی وی قطعاً در دسترس نخواهد بود.
البته تردیدی نیست که در خصوص پاره ای جرایم و برخی از نوجوانان،راهی جز توسل به کانون های اصلاح و تربیت وجود ندارد اما این هوش و تجربه یک قاضی آشنا به مسائل اجتماعی و روانشناختی کودکان در جامعه ماست که او را قادر به تفکیک این دو گروه از کودکان و نوجوانان می نماید.
۳ـ تعلیق اجرای مجازات
نهاد دیگری که بویژه در مورد پرونده های کودکان و نوجوانان گزینه ای بسیار مناسب است و قاضی را در محقق ساختن اهداف دادرسی های کیفری اطفال و نوجوانان یاری می سازد، معلق کردن کیفری است که با صدور حکم محکومیت توسط دادگاه، معین شده است. در مدت تعلیق خصوصاً در صورت الزام نوجوان به انجام دستوراتی که در مورد تعویق مراقبتی صدور حکم نیز موضوعیت دارند، زمینه ادغام مطلوب کودک در جامعه فراهم می شود که به طور قطع بر تدابیر سالب آزادی، خشن و بدنام ساز ترجیح دارند.
چنانکه پیشتر نیز اشاره شد ماده ۹۴ قانون مجازات اسلامی، تعلیق اجرای مجازات را در تمامی جرایم تعزیری ارتکابی توسط نوجوانان،مجری می داند. در مقایسه نهاد تعلیق اجرای مجازات با تعویق صدور حکم در قانون مجازات اسلامی نکاتی چند بدست می آید. نخست اینکه مدت تعلیق بیشتر از مدت تعویق و بین یک تا پنج سال متغیر است. دوم اینکه، علاوه بر شخص قاضی که ضمن یا پس از صدور حکم محکومیت می تواند رأساً مجازات مورد حکم را معلق سازد، دادستان، قاضی اجرای احکام کیفری و نیز خود محکوم علیه البته در مورد سه شخص اخیر، پس از تحمل یک سوم مجازات، می توانند تقاضای تعلیق نمایند حال آنکه تعویق صدور حکم منحصراً در اختیار قاضی دادگاه است (ماده ۴۶). سومین تفاوت که مهم به نظر می رسد آنست که در انتهای مدت تعلیق مجازات، چنانچه فرد مرتکب جرم عمدی موجب حد، قصاص، دیه یا تعزیر تا درجه هفت نشود، محکومیت تعلیقی بی اثر می گردد و این در حالیست که در مورد تعویق صدور حکم، پس از پایان مدت تعویق، تعیین کیفر یا صدور حکم معافیت از کیفر منوط به نظر قاضی است.
در نظر گرفتن پاسخ های متنوع و آزاد گذاشتن قانونی قضات در توجه به شرایط هر پرونده و حسب مورد حکم به نگهداری در مؤسسات، تعویق صدور حکم، تعلیق اجرای مجازات و یا حتی صرفاً سپردن طفل به والدین، به نوعی دادرسی کیفری را از انعطافی که در برخورد با شخصیت ناپخته و تکامل نیافته کودکان و نوجوانان، انتظار می رود برخوردار می سازد و جای بسی خوشحالی است که قانون مجازات اسلام مصوب ۱۳۹۲ و لایحه قانون آئین دادرسی کیفری به لزوم این نرمش و انعطاف توجه نموده اند.

مجموعه ای از فرآیندها که ناظر بر خلق، اشاعه و بهره گیری از دانش است.

 

 

 

ادامه جدول ۱- ۲ : تعاریف مختلف مدیریت دانش

 

 

 

محققین

 

سال

 

تعریف مدیریت دانش(گردآوری توسط محقق)

 

 

 

Sabherwal

 

۲۰۰۵

 

مجموعه اقدامات مورد نیاز برای دستیابی به منابع دانش مورد نیاز می باشد.

 

 

 

Sousa& Hendriks

 

۲۰۰۶

 

مدیریت دانش سیاست ها، استراتژی ها و تکنیک ها را به منظور اثبات کارایی سازمان با بهینه سازی شرایط مورد نیاز برای بهبود کارایی، ابداع و مشارکت بین کارمندان بررسی می کند.

 

 

 

Jolly& Therih

 

۲۰۰۷

 

مدیریت دانش بدین تفکر وابسته است که کارکنان، دانشی را پردازش کنند که بتواند منجر به عملکرد عالی سازمان گردد.

 

 

 

Fernandez

 

۲۰۰۸

 

مدیریت دانش به شناسایی و بکارگیری دانش جمعی در یک سازمان اشاره می کند تا به رقابت در سازمان کمک کند.

 

 

 

King

 

۲۰۰۹

 

مدیریت دانش شامل برنامه ریزی، سازماندهی، انگیزش و کنترل افراد، فرآیندها و سیستم ها در سازمان است در جهت اطمینان از اینکه دارایی های دانشی افزایش یابند و به طور مؤثر به کار گرفته شوند.

 

 

 

Liao & Wu

 

۲۰۱۰

 

دانش به عنوان یک منبع اصلی مزیت رقابتی در شرکت ها به کار گرفته می شود. بنابراین، توانایی مدیریت دانش به فرآیندهای مدیریت دانش در یک سازمانی که دانش را در شرکت توسعه می دهد و استفاده می کند اشاره دارد.

 

 

 

Carlos et al

 

۲۰۱۱

 

فرایند خلق، جمع آوری، سازماندهی، اشاعه و کاربرد دانش در سازمان یا هنر خلق ارزش از دارایی های نامشهود سازمان.

 

 

 

Keran

 

۲۰۱۳

 

فرآیندی که اطلاعات و دارایی های ذهنی را به ارزش های ماندگار تبدیل می کند.

 

 

 

۳-۲ تاریخچه مدیریت دانش
مدیریت دانش از اواخر دهه ۱۹۷۰ مطرح گردید. در اواسط دهه ۱۹۸۰ و با آشکار شدن جایگاه دانش و تأثیر آن بر قدرت رقابت در بازارهای اقتصادی، اهمیت آن مضاعف شد. در این دهه نظام مبتنی بر هوش مصنوعی و نظام های هوشمند برای مدیریت دانش به کار گرفته می شد و مفاهیمی چون « فراهم آوری دانش»، «مهندسی دانش^[۴۹]»، «نظام های دانش محور^[۵۰]» و مانند آن رواج یافت. در اواخر دهه ۱۹۸۰ سیر صعودی انتشار مقالات مربوط به مدیریت دانش در مجلات حوزه های مدیریت، تجارت، علوم کتابداری و اطلاع رسانی را می توان مشاهده کرد. در همین دوران کتاب های مربوط به این حوزه منتشر شدند. در آغاز دهه ۱۹۹۰ فعالیت گسترده سازمان های آمریکایی، اروپایی و ژاپنی در حوزه مدیریت دانش به نحو چشمگیری افزایش یافت. ظهور وب جهانی در اواسط دهه ۱۹۹۰، تحرک تازه ای به حوزه مدیریت دانش بخشید. شبکه بین المللی مدیریت دانش^[۵۱] در اروپا و مجمع مدیریت دانش ایالت متحده آمریکا^[۵۲] فعالیت های خود را در شبکه اینترنت گسترش دادند. در سال ۱۹۹۵ اتحادیه اروپا طی برنامه ای به نام «اسپریت^[۵۳]» بودجه قابل ملاحظه ای را برای اجرای طرح های مدیریت دانش اختصاص داد.
به تدریج شرکت های بزرگی مانند «ارنست و یانگ^[۵۴]»، « بوز آلن^[۵۵]» و « همیلتون^[۵۶]» و ده ها شرکت دیگر به شکل تجاری وارد عرصه مدیریت دانش شدند. اکنون مدیریت دانش در سال های آغازین قرن ۲۱ برای بسیاری از کشورهای پیشرفته به عنوان نماد رقابت و عامل دستیابی به قدرت و توسعه است. شرکت های بزرگ اروپایی از سال ۲۰۰۰ به بعد حدود ۵۵ درصد درآمد خود را به مدیریت دانش اختصاص داده اند(حسن زاده، ۱۳۸۶).
جدول ۲-۲: گاه شمار مدیریت دانش (حسن زاده ،۱۳۸۶)

متغیر مستقل: «شناختدرمانی هستینگر»
شناخت درمانی هستی نگر طرح مداخلهای است شامل ده جلسه نود دقیقهای و هفتهای یک جلسه (بهمنی و همکاران، ۱۳۸۹) که توسط پژوهشگر با نظارت اساتید راهنما و مشاور برای تطبیق با نیازهای خاص بیماران مبتلا به HIV مثبت باز آرائی شده است.

متغیر وابسته: «نشانگان افت روحیه»
که از طریق پرسشنامه سنجش نشانگان افت روحیه (DS) کیسان (۲۰۰۴) مورد سنجش قرار گرفت.
متغیر کنترل: سن، مجرد، نوع بیماری، نشانگان افت روحیه بالاتر از خط برش، عدم وجود علائم افسردگی
متغیر تعدیل‌کننده: تحریف‌های شناختی که از طریق پرسشنامه تحریفهای شناختی حسن عبدالله زاده و مریم سالار (۱۳۸۹) مورد سنجش قرار گرفت.
۳-۷ ابزار جمع‌ آوری داده‌ها
۳-۷-۱ فرم اطلاعات جمعیت نگاری(بیوگرافی)
این فرم در برگیرنده اطلاعات زیر بود:
الف) سن، تحصیلات، وضعیت اشتغال، وضعیت تأهل و داشتن شریک جنسی
ب) نحوه‌ی مبتلا شدن به بیماری، سابقه بیماری روان‌پزشکی، مصرف داروهای روان‌پزشکی، سابقه شرکت در جلسات مشاوره و روان‌درمانی
ج) مدت تشخیص بیماری، وجود بیماری‌های جدی دیگر و مبتلا بودن سایر اعضای خانواده
۳-۷-۲ مقیاس نشانگان افت روحیه (DS)
در این پژوهش برای سنجش نشانگان افت روحیه از مقیاس نشانگان افت روحیه کیسان و همکاران که در سال ٢٠٠۴ برای اندازه‌گیری نشانگان افت روحیه بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته ساخته شد، استفاده شد. این ابزار دارای ۵ خرده مقیاس فقدان معنا (۵ سؤال)، ملالت (۵ سؤال)، دلسردی (۶ سؤال)، درماندگی (۴ سؤال)، احساس شکست (۴ سؤال) است و ضریب پایایی آن ٩۴% می‌باشد (کیسان و همکاران، ٢٠٠۴). این پرسشنامه دارای ۲۴ سؤال است که هر کدام در یک مقیاس ۰-۴ درجهای (هرگز، به ندرت، گاهی اوقات، اغلب و همیشه) درجه‌بندی شده است. نحوه نمره‌گذاری آن به این صورت است که سؤالات ۲۰ و ۱۴، ۴، ۳، ۲ خرده مقیاس بی‌معنایی؛ سؤالات ۲۴ و ۲۳، ۲۲، ۲۱، ۱۸، ۶ خرده مقیاس یاس؛ سؤالات ۱۶ و ۱۵، ۱۳، ۱۱، ۱۰ خرده مقیاس احساس ملالت؛ سؤالات ۹ و ۸، ۷، ۵ خرده مقیاس احساس درماندگی و سؤالات ۱۹ و ۱۷، ۱۲، ۱ خرده مقیاس احساس شکست را میسنجند. قابل‌ذکر است که سؤالات ۱۹ و ۱۷، ۱۲، ۶، ۱ به صورت معکوس نمره‌گذاری میشود. ضریب روایی آن بر اساس آزمون آلفای کرونباخ توسط بهمنی و همکاران (۱۳۹۲) ۸۶% به دست آمد. همچنین ضریب پایایی در جمعیت عادی در پژوهش بهمنی، فرمانی، امین اسماعیلی و نقیایی (۱۳۹۳)، ۲/۸۷% و در افراد مبتلا به عفونت ویروس نقص سیستم ایمنی انسان ۷/۹۶% به دست آمد.
۳-۷-۳ مقیاس سنجش تحریفات شناختی
برای سنجش تحریفهای شناختی از مقیاس ۲۰ سؤالی تحریفات شناختی که توسط حسن عبدالله زاده و مریم سالار در سال ۱۳۸۹ ساخته شد، استفاده خواهد شد. این پرسشنامه یک ابزار محقق ساخته با هدف دستیابی به ابزاری آسان برای آگاهی از تحریفات شناختی استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخ به دست آمده به صورت استاندارد برابر ۸۰/۰ است. پرسشنامه مورد نظر شامل ۲۰ عبارت است که هر کدام در یک مقیاس ۱-۵ درجهای (کاملاً موافقم، موافقم، نظری ندارم، مخالفم و کاملاً مخالفم) درجه‌بندی شده است و به سنجش تحریفات شناختی مطرح‌شده براساس نظریه آلبرت الیس پرداخته و هر تفکر نامعقول تعداد ۲ عبارت را به خود اختصاص داده است. به این ترتیب تحریف شماره یک (تفکر همه یا هیچ) عبارت ۱ و ۲، تحریف شماره دو (تعمیم مبالغه‌آمیز) عبارت ۳ و ۴، تحریف شماره سه (فیلتر ذهنی) عبارت ۵ و ۶، تحریف شماره چهار (بی‌توجهی به امر مثبت) عبارت ۷ و ۸، تحریف شماره پنج (نتیجهگیری شتاب‌زده و پیشگو که شامل ذهنخوانی و تفکر اشتباه) عبارت ۹ و ۱۰، تحریف شماره ششم (درشت بینی و ریزبینی) عبارت ۱۱ و ۱۴، تحریف شماره هفتم (استدلال احساسی) عبارت ۱۲ و ۱۳، تحریف شماره هشتم (عبارت باید بهتر است) عبارت ۱۵ و ۱۶، تحریف شماره نهم (برچسب زدن) عبارت ۱۷ و ۱۸، تحریف شماره دهم (شخصی سازی) عبارت ۱۹ و ۲۰ را مورد سنجش قرار داده است. نمره‌گذاری به این صورت است که هر چه جمع نمرات بالاتر باشد، نشان‌دهنده تفکر مثبت تر است. البته سؤال یک به صورت معکوس نمره‌گذاری میشود.
۳-۷-۴ پرسشنامه افسردگی بک (II-BDI)
II-BDIیک پرسشنامه خود گزارشی ۲۱ آیتمی که توسط بک و همکاران (۱۹۷۸) برای سنجش شدت افسردگی و تعیین نشانگان افسردگی در جمعیت روانپزشکی و در جمعیت بهنجار برا تعیین افسردگی ساخته شده است. نمرات این آزمون براساس چهار گزینه ۳-۰ (عدم وجود نشانه خاص تا بیشترین درجه وجود آن نشانه) میباشد. در این مقیاس،جمع نمرات سوالات به این صورت تفسیر میشود: نمره ۹-۰ نشانه بهنجار بودن، ۱۵-۱۰ نشانه افسردگی خفیف، ۲۳- ۱۶ افسردگی متوسط و نمره بالاتر از ۲۴ نشانه افسردگی شدید میباشد. مطالعات مربوط به پایایی و روایی این آزمون رضایت بخش بوده است. نیسی، عطاری و مجتهدزاده (۱۳۸۴) با شیوه دو نیمه کردن ۸۰/۰ و با روش آلفای کرونباخ ۹۰/۰ گزارش کردهاند. بک، استر و گاربین (۱۹۸۸) همسانی درونی این مقیاس را بین ۷۳/۰ تا ۹۲/۰ یافتهاند. گرین و همکاران (۲۰۰۱) ضریب آلفا را ۹۲/۰ گزارش داده اند.
قابل ذکر است که در این پژوهش از این پرسشنامه به منظور تشخیص افتراقی افسردگی و نشانگان افت روحیه استفاده شده بود.
۳-۸ روش تجزیه و تحلیل داده‌ها
بسیاری از پژوهشگران در تفسیر نتایج آزمایش‌های تک موردی انحصار بر داده‌های خام و چند آماره توصیفی تکیه کرده و به صورت ترسیم نمودارهای مقایسه روند مورد بررسی قرار می‌دهند. محور افقی^[۱۹۷] مبین واحدهای زمانی و محور عمودی^[۱۹۸] مبین واحدهای رفتار هدف است. هر نقطه داده در نمودار جداگانه مشخص‌شده و نقاط داده‌ها می‌تواند با خط به یکدیگر متصل شود. خطوط تیره افقی برای نشان دادن انتقال یک مرحله به مرحله دیگر (مثل مرحله خط پایه به عمل آزمایشی) مورد استفاده قرار می‌گیرند. با بهره گرفتن از نقاط داده‌های نموداری، داده‌های سطح میانگین رفتار هدف و احیاناً جهت شیب منحنی را در درون هر مرحله می‌توان تحلیل کرد. همچنین می‌توان مراحل مجاور یکدیگر را برای تغییرات در میانگین و شیب منحنی و سطح بین آخرین نقطه داده یک مرحله و اولین نقطه داده مرحله بعدی مقایسه کرد (گال، بورگ و گال،٢٠٠٣/ ١٣٨۶).
لذا با توجه به طرح مورد استفاده در این پژوهش، برای گزارش و تفسیر نتایج از تحلیل چشمی استفاده شد. تحلیل چشمی یکی از رایج‌ترین انواع تحلیل‌ها در طرح تک آزمودنی است که امکان سنجش اثر بالینی حاصل از برنامه مداخله و انجام تغییرات مورد نیاز در آن را برای درمانگر فراهم می‌کند (نقیایی، ۱۳۹۲). از مزایای دیگر این روش حساسیت به تفاوت‌های فردی و صرف مدت زمان اندک برای تحلیل آن است.
افزون بر این برای محاسبه داده‌های حاصل از این طرح، روش معناداری بالینی^[۱۹۹] نیز به کار گرفته شد که برای به دست آوردن آن از فرمول زیر استفاده شد:
(درصد کاهش نمرات):
۱۰۰ MPR = [(Baseline Mean – Treatment Phase Mean) / Treatment phase Mean] ×
(درصد بهبودی):
۱۰۰ MPI= [(Baseline Mean – Treatment Phase Mean) / Baseline Mean] ×
اندازه اثر و شاخص کوهن:
Cohen’s d = M1 - M2 / spooled
where spooled =√[(s 12+ s 22) / 2]
rYl = d / √(d² + 4) (effect-size)
۳-۹ شیوه انجام کار
- مجوزهای لازم برای مداخلهی تجربی در امور انسانی از بخش اخلاق پزشکی دانشگاه محل اجرای طرح اخذ شد.
- فهرست اسامی بیماران مبتلا به HIV مثبت بخش VCT مرکز بهداشتی درمانی شهید سبزه پرور کرج تهیه شد.
- مطابق با معیارهای شمول از آزمودنیهای واجد شرایط دعوت به عمل آمد.
- جلسه توجیهی گذاشته شد و سه نفر از افرادی که آماده همکاری برای شرکت در جلسات را داشتند و شامل ملاکهای شمول پژوهش بودند، دعوت گردید.
- در طی فرایند توجیه آزمودنی‌ها فرم تعهد متقابل و رضایت‌نامه را تکمیل نمودند و وارد روش مداخله درمانی شدند.
- وضعیت افراد قبل از اجرای مداخله در مرحله خط پایه با بهره گرفتن از پرسشنامه اندازه گیری شد (خط پایه اول بیست روز قبل از شروع جلسات و خط پایه دوم در اولین جلسه قبل از شروع درمان).
- بعد از سنجش اولیه، فرایند مداخلهی هستینگر آغاز شد که شامل ده جلسه نود دقیقهای و هفتهای یک جلسه بود.
- در ابتدای جلسه سوم و ششم میزان نشانگان افت روحیه و تحریفات شناختی اندازه گیری شد و روند تغییر در نمرات این متغیرها مورد بررسی قرار گرفت.
- در جلسه دهم بعد از اتمام مداخله “شناخت درمانی هستی نگر"سنجش پایانی از آزمودنی‌ها با بهره گرفتن از پرسشنامه صورت گرفت.
- چهار هفته و هشت هفته بعد از اتمام مداخله، پیگیری سنجشها تکرار شد Follow up
۳-۱۰ محتوای طرح درمان
پروتکل شناخت درمانی هستینگر (بهمنی و همکاران، ۱۳۸۹) متشکل از ۱۰ جلسه درمانی و دو جلسه پیگیری که در قالب ٣ مرحلهی: آغازین (جلسه مقدماتی و ٢ جلسه مداخله)، میانی (۶ جلسه مداخله) و پایانی (٢ جلسه مداخله) می‌باشد. اهداف مرحله آغازین که شامل جلسه مقدماتی، جلسه اول و جلسه دوم میباشد که در این جلسات به موارد زیر پرداخته میشود:
آشنایی آزمودنی با اهداف کلی جلسات درمانی/ توضیح خطوط کلی جلسات اعم از مسئولیتپذیری در قبال فرایند درمان، لزوم رعایت اصل رازداری، رعایت زمانبندی جلسات، سعی در خود افشایی از طریق ابراز افکار و احساسات، توافق در مورد مکان و زمان برگزاری جلسات/ اجرای اندازه گیری خط پایه در جلسه مقدماتی و ابتدای جلسه اول/ درخواست از آزمودنی برای بیان داستان خود در مورد نحوه ابتلا به بیماری و به دنبال آن واکنشهای احساسی و رفتاری نسبت به بیماری/ کمک در ایجاد فضای درمانی امن و پویا در جلسه/ کمک به خود ابرازگری و خود آشکارسازی آزمودنی/ کمک به حضور فرد در اینجا و اکنون/ بررسی برش طولی رفتار، احساس و فکر آزمودنی در حین بیان نحوه ابتلا به بیماری/ سعی در برقراری ارتباط درمانی و اعتمادسازی جهت کمک به خودافشایی بیشتر / ایجاد فضایی برای بودن آزمودنی به منظور تجربه‌ی خود/ت سهیل اظهار عقاید و باورهای آزمودنی در مورد بیماری و ابتلا به آن و ارزیابی علت آن/ شناخت تحریفات و خطاهای شناختی آزمودنی مثلاً در مورد نسبت دادن علت بیماری به گناهان گذشته‌ی خود (تقاص از طرف خدا)/ استخراج خطاهای شناختی موجود و در نهایت چالش با آن‌ ها/ بروز مقاومت‌های احتمالی و شروع کار برای کاهش و رفع آن‌ ها
اهداف مرحله میانی شامل جلسه سوم، چهارم، پنجم، ششم، هفتم و هشتم می‌باشد که این جلسات اهداف زیر را دنبال مینمایند:
توجه تدریجی به اضطرابهای وجودی برونریزی شده توسط آزمودنی در حین خود افشاسازی/ تسهیل ادامه فرایند خود افشاسازی و مواجهه آزمودنی با مفاهیم اضطرابهای وجودی/ پرداختن به مفهوم پیشبینی ناپذیری دنیا و عدم قطعیت هستی/ کار با مظاهر اضطراب پیشبینی ناپذیری (اعم از ترس از عود بیماری، مبتلا شدن به ایدز و آینده زندگی فردی) و کمک به کاهش این ترسها از طریق پذیرش اضطراب پیش‌بینی ناپذیری/ ارزیابی و چالش با افکار آزمودنی در رابطه با غیرقابل کنترل بودن امور مربوط به بیماری از طریق فنون شناختی و اصلاح تحریفات نهفته در آن‌ ها/ اندازه‌گیری متغیر نشانگان افت روحیه در ابتدای جلسه سوم و ششم/ کار با مضمون اضطراب مرگ در هنگام بیان واکنش به تشخیص HIV/ تشویق به بیان معنای فردی در ارتباط با اضطراب مرگ/ کمک به مواجهه با واقعیت مرگ/ اصلاح تحریفات شناختی موجود و تسهیل فرایند سوگ/ کمک به خلق معنایی جدید در علت مبتلا شدن به HIV مثبت و مبتلا شدن احتمالی به ایدز از طریق فنون شناختی در راستای کمک به پذیرش مرگ احتمالی به عنوان یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر/آشنا شدن فرد با مفهوم اضطراب تنهایی بنیادین/ کمک به پذیرش تنهایی به عنوان تجربهای اصیل برای افزایش میل و انگیزه برای کنار دیگران و اعضای خانواده بودن/ چالش با مفهوم از دست دادن معنا در زندگی/ چالش با معانی ناکارآمد اطلاق شده به بیماری و احساس گناه ناشی از آن/ کمک به آزمودنی در یافتن معنایی کارآمد و عاری از تحریفات شناختی/کمک به پذیرش انتخاب در معنا دهی به تجارب زندگی/ کمک به ارزیابی مجدد اولویتها و تصمیمات زندگی/ کمک به پذیرش احساس مسئولیت در قبال سرنوشت خود/ استفاده از اعتقادات معنوی-مذهبی آزمودنی در پیدا کردن معنا/ کمک به مواجهه فرد با تبعات عدم قبول مسئولیت و نادیده گرفتن اصل آزادی و انتخاب/ چالش با مفهوم رنج ناشی از عواقب مبتلا شدن/ کمک به آزمودنی در پذیرش رنج در پی فرایند معنا دهی، از طریق فنون شناختی/ کمک به آزمودنی برای جستجوی بیشتر در واقعیت ثابت‌شده‌اش در راستای رها شدن از رنج و پذیرش آن
مرحله پایانی هم شامل جلسه نهم و دهم میباشد که اهداف این جلسات متمرکز بر جمع‌بندی جلسات با کمک آزمودنی/ بررسی تأثیر مداخلات انجام‌شده و تحریفات شناختی اصلاح‌شده/ صحبت با آزمودنی در مورد هویتی که در اثر فرایند معنا دهی ناکارآمد، افکار ناسازگارانه و … مغشوش شده بود/ کمک به ساخت هویت جدید آزمودنی متناسب با موقعیت جدید و کمک به رسیدن زنان به چشم‌اندازهایی مبنی بر اجتناب‌ناپذیر بودن اضطراب‌های وجودی در نتیجه مواجهه با این بیماری و اینکه همه ما در هستی تنهاییم اما برای تجربه یک هستی اصیل میتوانیم در کنار یکدیگر رابطهای اصیل را تجربه کنیم و انجام اندازه گیری نشانگان افت روحیه در پایان جلسه دهم بعد از اتمام مداخله درمانی