الف. موضوع و طرح مسئله (اهمیت موضوع و هدف): اثر مهم ” مائده های زمینی” به قلم آندره ژید توسط حسن هنرمندی در سال ۱۳۳۴ به فارسی ترجمه شد و در دسترس علاقه مندان این حوزه قرار گرفت. این اثر اشارات فراوانی به فرهنگ و آیین ایرانی دارد که ترجمه آن آغاز مهمی در ادبیات تطبیقی است و تاثیر بسزایی بر جامعه ادبیاتی این سرزمین داشته است؛ چنان که نویسنده این کتاب، آندره ژید، برای ایرانیان به عنوان شخصیتی علاقه مند به فرهنگ و ادبیات ایرانی و همچنین شخصیتی اهل عرفان تلقی می گردد. به همین دلیل گزیده ای از ترجمه این اثر در کتاب ادبیات فارسی سال دوم دبیرستان قرار می گیرد. حال آن که نویسنده از شخصیتی دوگانه برخوردار است که مخاطبان فرانسوی وی به خوبی با آن آشنا هستند اما ترجمه اثر به گونه ای است که ژید را به خوبی به خوانندگان ایرانی معرفی نمی کند. ب. مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها: در این پژوهش از نظریه های دریافت، نظام چندگانه و نظریه اتکین برای بررسی و تحلیل ترجمه نثر و شعر مائده های زمینی استفاده شده است. در این پژوهش به کمک نظریه دریافت، نظریه نظام چندگانه و نظریه اتکین در حوزه شعر به بررسی ترجمه حسن هنرمندی از مائده های زمینی پرداختیم. این پژوهش می کوشد تا به پرسش های زیر پاسخ دهد: ۱) خوانش و دریافت حسن هنرمندی چه تاثیری در مقبولیت ” مائده های زمینی ” داشته است؟ ۲) میزان وفاداری مترجم به شخصیت و افکار نویسنده ” مائده های زمینی ” چه میزان بوده است؟ ۳) این ترجمه به چه میزان بر نوشته های و اشعار نویسندگان و شاعران ایرانی تاثیر گذاشته است؟ پ. روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روش های نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحوه اجرای آن، شیوه گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: بنیان گذار نظریه دریافت هانس روبرت یائوس است. این نظریه، مفهوم افق انتظار را به وجود آورد که طبق آن زمانی که بک اثر ادبی برای اولین بار منتشر می شود، «ابداعی محض نیست که در بیابانی از اطلاعات ظاهر شده باشد»؛ مخاطب این اثر جدید پیش زمینه و نوعی شیوه دریافت از آن را دارد. نظریه نظام چندگانه نیز که توسط ایتمار اون- زوهار و ژیدون توری پایه گذاری شد است خرده نظام های موجود در یک زبان را در دریافت و خوانش یک اثر و به تبع آن در ترجمه آن اثر موثر می داند. در مورد تحلیل ترجمه شعرهای مائده های زمینی، به توصیف نظریه اتکین پرداختیم که انواع مختلف ترجمه شعر را مورد بررسی قرار داده است. ت. یافته های تحقیق: بررسی نثرهای ترجمه شده مائده های زمینی نشان می دهد که هنرمندی به نویسنده و به هدف او وفادار بوده است، منظور نویسنده را به خوبی بیان کرده است اما در جملاتی که ژید در مورد لذت صحبت می کند، خواننده پارسی زبان نمی داند که منظور ژید از لذت کدام است. اما در مورد آیه قرآن و شعر حافظ که در آن ها مترجم منظور نویسنده را بیان نکرده و مستقیماٌ آیه قرآن و شعر ژید را قرار داده است، چنین ادعایی درست نیست. ژید دریافت خود را از آیه و غزل می نویسد تا مفهوم لذت زمینی را توجیه کند و تفکرات خود را پیش ببرد اما مترجم با قرار دادن اصل غزل و آیه مفهوم عرفانی را به خواننده فارسی زبان القا می کند. ث. نتیجه گیری و پیشنهادات: هنرمندی گاه به معنا وفادار است و گاه منظور نویسنده را ترجمه نمی کند و طبق افق انتظار خوانندگان جملات را ترجمه می کند. این شیوه ترجمه را می توان طبق نظریه دریافت و نظریه نظام چندگانه این گونه توجیه نمود: ژید کتاب خود را به فرانسه می نویسد، زبان مبدا برای هنرمندی فرانسه است، او کتاب را به فارسی، زبان مقصد، بر می گرداند. طبق نظریه نظام چندگانه، ترجمه او می تواند یا مرکزی باشد یا پیرامونی. اگر این ترجمه نسبت به ادبیات ملی مرکزی باشد به نوگرایان وفادار است و رفتارها و استراتژی های نظام های زبان مبدا را می پذیرد و در نتیجه به نویسنده وفادار می ماند. پس طبق نظریه دریافت، مترجم در این نوع ترجمه افق انتظار خوانندگان را هدف می گیرد. اگر ترجمه پیرامونی باشد، به محافظه کاران وفادار است و رفتارها و استراتژی های نظام های زبان مقصد را رعایت می کند. افق انتظار خوانندگان را هدف قرار نمی دهد، در نتیجه در حاشیه و پیرامون ادبیات ملی قرار می گیرد. هنرمندی در ترجمه خود هر دو رویکرد را به کار برده است: در ترجمه نثرها نوگراست و به نسل جدید نویسندگان و شاعرانی همچون فرخزاد، مستعان، فاضل، شاملو،. ایده های نوین می دهد؛ در ترجمه آیه قرآن و غزل های حافظ محافظه کار است. به ایده های مذهبی خوانندگان یورش نمی برد در نتیجه شخصیت واقعی ژید را معرفی نمی کند تا این اثر نزد سنت گرایان ایرانی نیز پذیرفته شود. در ترجمه هنرمندی چیزی بیان نشده باقی مانده است و خوانندگان ایرانی در مورد آن چیزی نمی دانند و آن خوانش، دریافت و تفسیر متفاوت ژید از آیه قرآن و غزل حافظ است که این دو را، با هدف های گوناگون، از مفهومی آسمانی به مفهومی زمینی رسانده است؛جنبه ای که به خوبی در نسل آن دوره ادبیات ایران نیز دیده می شود.