درصد نمونه های تحت بررسی حاکی است که ۴۳درصد نمونه یعنی حدود ۲۶ نفر در خانواده هایی که رابطه بین پدر و مادر معمولی بوده گرایش به مواد مخدر داشته اند.البته اینکه به چه رابطه ای معمولی گفته می شود باید توجه شود.گاهی افراد قدرت بیان روابط بین افراد را ندارند. یا میزان آگاهی آنها از نظر علمی به حدی نیست که قدرت شناسایی روابط افراد را داشته باشند. لذا آمار فوق چندان منطقی به نظر نمی رسد. به نظر میرسد رابطه معمولی باید برای فرد توضیح داده شود و بعد اظهار نظر فرد اخذ گردد. از طرف دیگرروابط زنا شویی خانواده که نقش مهمی در روابط آنها دارد برای افراد جامعه آماری پوشیده است. به نظر می رسد که در بررسی گرایش جوانان و نوجوانان به اعتیاد باید روابط زوجین را از خود والدین جویا شد و سپس توجیه روابط از لحاظ علمی بررسی وسپس آمار گیری نمود در نمونه خانواده های دارای اختلاف والدین با یکدیگر در درجه بد با ۳۲% قرار دارد که حدود ۱۹ نفر را شامل می شود و بعد خانواده های دارای روابط عالی و خوب با ۱۸% و سپس افراد معتاد دارای پدر و مادر فوت شده با تأثیر ۷% قرار دارد.

الف ) تشنج در خانواده :
نفاق ،‌ناسازگاری مشاجره دائمی پدر و مادر و اطرافیان، آثار شوم در افراد خانواده دارد. به علت عدم آرامش درونی، افراد مذکور به کار وتحصیل بی علاقه شده ثبات ندارند ،ابتداء به مصرف سیگار وبعد به مواد مخدر پناه می‌برند که برای چند لحظه که شده غم و اندوه درونی خود را فرموش نمایند.
ب ) کمبود محبت :
موجب نفرت وانزجار از افراد خانواده شده سبب عدم اعتماد به نفس و بی ثباتی و تشویش درونی می‌گردد.
اطفال، طرد شدن را تحقیر تعبیر نموده احساس تنهائی می‌کند و برای جبران تنهائی، از خانه فرار و به دیگران پناه میبرند و به آسانی مصرف مواد مخدر را می پذیرند.
ج) روابط عاطفی :
مهر و محبت، همدلی و همدردی، صلح و صفا در محیط خانواده که از عوامل بسیار مهم در پیشگیری از اعتیاد به ممناد مخدر است سبب رضایت خاطر و دلگرمی و پشتکار افراد خانواده شده ودر قبال فشارهای روانی مخصوصاً فشارهای ناشی از ضیق معشیت و تهی دستی، صبرو حوصله ومقاومت را افزایش می‌دهد.
د) زیاده روی در محبت :
سهل انگاری در امر ونهی ازنیک بد و اغماض بی مورد و عدم تنبیه در موقع لزوم طفل را خودخواه و پرمدعا می‌کند و می خواهد که هم در اطاعت و خدمت او باشند پس از بلوغ نیز به رعایت نظم و انضباط، قوانین ومقررات بی اعتناء است.
هـ ) تأثیر رفتار و کردار والدین :
اعتیاد پدر ومادر یا هردو به مواد مخدر ،منازعات و مشاجراتی که ناشی از اعتیاد بروز می‌کند و همچنین وضع غم انگیز اسفناک معتادی در خانواده، اثرات وخیم در روحیه اطفال باقی گذاشته سبب اختلال عاطفی و روانی می‌شود. آنان نیز استعمال مواد مخدر یا داروهای روان گردان را بدون اطلاع از عواقب وخیم آن شرع می‌کنند.
و ) اعتیاد مسر :
هر فردی با رضایت و رغبت زوج یا زوجه خود را انتخاب و با آغاز زندگی مشترک خانواده شخصی را که به منزله سلول اجتماع است تشکیل می‌دهد. ازدواج از نظر عاطفی به هر یک از زوجین آرامش درونی و ثبات بخشیده قدرت مقاومت رادر برابر ناملایمات و مشکلات زندگی افزایش می‌دهد. جوانان مجرد بیش از افراد متأهل معتاد می‌شوند .
در نمونه آماری شهر کاشان مشخص گردید هرگاه محیط خانواده شخصی به علل عدم سازش ناسازگاری واختلاف سلیقه زن یاشوهر متشنج شود فرزندان برای فرار ازرنج و عذاب روحی به داروهای آرام بخش و یا مواد مخدر پناه می‌برند .

جدول شماره ۹- درصد نمونه های تحت بررسی براساس رابطه پدر و مادر با معتادین در شهرستان کاشان
بررسی نمودارهای بدست آمده از تحقیق در مورد رابطه پدر و مادر با فرزند معتاد حاکی است که هرچه رابطه ضعیف و خشونت آمیز باشد درصد احتمال گرایش فرزند به اعتیاد بالا خواهد رفت در واقع فرد بعد از فرار از خانواده و به علت بدست نیاوردن روابط عاطفی و محبت آمیز خانواده گریز شده و به سوی ناهنجاری های اجتماعی کشانده می شوند این رابطه برعکس نیز در نمودار ثابت شده است. روابط عادی و محبت آمیز باعث خواهد شد که فرد مشکلات خود را در خانواده مطرح و حل نماید و گرایش به گروه همسالان معتاد پیدا نخواهد کرد. در نمونه آماری رابطه پدر و مادر در ۴۲% از افراد ضعیف بوده است یعنی ۲۵ نفر از ۶۰ نفر و ۳۱% آنها معادل ۱۸ نفر رابطه خشونت آمیز با فرزند داشته اند. ۱۵% رابطه خوب و عادی و در ۱۲% روابط عاطفی بین والدین و فرد عادی بوده است.
بند دوم: محیط تحصیلی
مدرسه اولین محیط اجتماعی است که اطفال بعد از محیط خانوادگی در آن با زندگی دسته جمعی که از گروه های مختلف مذهبی، نژادی، منطقه ای و طبقات اجتماعی تشکیل شده آشنا میگردند با تماس با همکلاسان خود و سایر دانش آموزان، طرز معاشرت در زندگی و انطباق با محیط اجماعی را می آموزند و در ضمن از مربیان خود‌. به منزله پدر و مادر انتظار مهر و محبت هدایت و راهنمایی را دادند. آموزش در محیط تحصیلی توأم با تجربیاتی که اطفال از محیط خانواده دارند سبب تکامل شخصیت آنان می‌گردد .
هرگاه مربیان به احساسات عاطفی، نزاها، تربیت اجتماعی و اخلاقی و مذهبی توجه نداشته باشند دانش آموزان نیز برای ادامه تحصیل از لحاظ جسمی و روانی و روابط خانوادگی بامسائلی روبرو شوند احساس تنهائی کرده از تحصیل منزجر می شوند و با تقلید ازدوستان معتاد و یا برای ابراز جسارت، ارزیابی قدرت و خودنمائی با کشیدن سیگار اعتیاد را آغاز و بعد به حشیش وهروئین معتاد شده و ترک تحصیل می‌کنند .
بند سوم: دوستان
تفریح یکی از حوائج ضروری بشری است که سبب رفع خستگی و آرامش روانی می‌شود و بایستی امکانات تفریحات سالم مخصوصاً ورزش برای پر کردن اوقات فراغت تمام افراد فراهم گردد.
هرگاه وسایل تفریحات سالم در دسترس تمام افراد مخصوصاً اطفال و جوانان قرار نیرد آنان برای وقت گذرانی و پر کردن اوقات فراغت با دوستان خوددور هم جمع شده و برای تفریح و خوشگذرانی به انواع مواد مخدر رو می آورند. بعد از محیط خانواده، معاشرت با دوستان نابات از عوامل مهم اعتیاد بشمار می رود.
بند چهارم: شغل
هر فردی با توجه به آمال و آرزوها واهدافی که دارد وی بالاجبار برای رفع حوائج زندگی روزمره، شغلی را برای خود انتخاب می‌کند. گاهی افراد از روی استیصال وبرای امرار معاش به کاری که با قدرت جسمی، وضع روانی، ذوق و استعداد مهارت آنان مطابقت ندارد اشتغال می ورزند. عدم رضایت باطنی از شغل. سبب ناراحتی روانی وعدم ثبات می‌شود. کار یکنواخت، سروصدا در محیط کار، کاردر شب، کارهای طاقت فرسا که سبب خستگی مفرط جسمی می‌گردند. طرز رفتار کارفرما‌. مافوق و همکاراندر محیط کار اثرات بسیار ناگوار در افراد شاغل دارد . افراد مذکور برای رفع خستگی جسمی و ارامش درونی به مصرف داروهای آرام بخش و خواب آور سیگار و انواع مختلف مواد مخدر معتاد می‌شوند .اعتیاد همکاران نیز در تشویق به اعتیاد نقش بسزائی را ایفاء می کند .
در جامعه آماری ذیل مشاهده میگردد که در شهرستان کاشان بیشتر مبتلایان به مواد مخدر بیکار و یا دارای شغل آزاد می باشند.

جدول شماره ۱۰- درصد نمونه های تحت بررسی بر اساس وضعیت شغلی
بررسی نمونه های تحت بررسی بر اساس وضعیت شغلی بیانگر این موضوع استکه افرادی که فاقد شغل یا بیکار باشند بیشترین افرادی هستند که در معرض گرایش به مصرف مواد مخدر قرار خواهند گرفت.داشتن شغل حد اقل مدت زمانی از وقت افراد را اشغال خواهد کرد وپس از فعالیت روزانه استراحت نیاز خواهد بود.لذا فرد علاوه بر داشتن برنامه منطقی روزانه وقت اضافه برای پرداختن به امور غیر ضروری نخواهد داشت. در جدول فوق ۳۴% جامعه آماری بیکار بوده اند یعنی معادل ۲۱ نفر. افراد دارای شغل آزاد در رتبه دوم گرایش قرار گرفته اند یعنی معادل ۳۰% برابر با ۲۰ نفر از نمونه آماری، ۱۶% افراد کارگر، ۶% دانشجو، ۵% کشاورز، ۳% کارمند و ۳% مشاغل دیگر، ۲% محصل و ۱% بازنشستگان بوده اند. در این رابطه باید توجه کرد که در زمینه پیشگیری از گرایش به اعتیاد عواملی که موجب افزایش بیکاری می گردد را کنترل نمود اگر فرد نتواند شغل مناسب پیدا کند دارای وقت اضافه خواهد بود که بیشتر در بیرون از منزل گذرانده خواهد شد و کافی است که در این اوقات با افراد مرتبط با جرائم مربوط به مواد مخدر برخورد داشته باشد تا با این جرایم آشنایی پیدا کند و اگر دارای یکی از خصوصیات علل فردی یا فرهنگی یا روانی اعتیاد باشد مستعد برای گرایش به یکی از جرایم مربوط به مواد مخدر خواهد بود.
جدول شماره ۱۱- علل اجتماعی گرایش جوانان و نوجوانان کاشان در اعتیاد به مواد مخدر
گفتار پنجم : علل جغرافیایی
اوضاح واحوال و موقعیت جغرافیائی هر کشو و حتی هر منطقه در اعتیاد و نوع متفاوت است. ساکنین شهرها وروستاهائی که در مسیر عبور مواد مخدر هستند به علت سهولت دسترسی به مواد مخدر و همکاری با قاچاقچیان بیشتر در خطر اعتیاد قرار دارند. اهم علل جغرافیایی در اعتیاد به شرح زیر است :
الف: رشد جمعیت
افزایش بی رویه جمعیت که یکی از مسایل حاد اجتماعی می باشد، آینده بشر مخصوصا نوجوانان و جوانان را تهدید می کند. جوانان در پیشرفت و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی وسیاسی هر کشور نقش به سزایی را ایفاء می نماید لکن با رشد بی رویه جمعیت، تمام آنها نمی توانند به تحصیلات خود ادامه داده و یا جذب بازار کار شوند ، عدم امکانات رفاهی ، تفریحی، بهداشتی و تهیه مسکن به خصوص نگرانی و نومیدی از آینده موجب ناراحتی روانی می گردد و آنان برای رهایی از فشار زندگی و فراموش کردن غم آینده به مصرف مواد مخدر روی می آورند. لیکن با توجه به اینکه در چند سال اخیر کشور ایران و باطبع شهرستان کاشان به کاهش جمعبت مواجهه گردیده به نظر می رسد رشد جمعیت تاثیر قابل توجهی در گرایش به اعتیاد نداشته هرجند در بعضی جوامع جزو علل گرایش به مواد مخدر رشد جمعیت می باشد.
ب: شهر و روستا
۱)شهر :زندگی در شهر عامل مستقیم گرایش به اعتیاد در مواد مخدر نیست بلکه شرایط موجود در شهرهامخصوصاً ازدحام جمعیت، مشکل ترافیک، وضع مسکن، کمبود روابط عاطفی منجر به ناراحتی های روانی و خستگی جسمی می‌گردد و به علت فقدان همبستگی بین افراد خانواده و همسایگان بی اعتنائی به معنویات که سبب افزایش بی قیدی و بی‌بندوباری و بالاخره عدم انطباق اجتماعی گرایش به استعمال مواد مخدر افزایش می یابد.
۲ ) روستا : روستائیان که اکثراً دارای روابط عاطفی و صمیمی‌بوده و زندگی مسالمت آمیز دارند در غم واندوه هم شریک و در مصائب از مساعدت وهمیاری به یکدیگر مضایقه نمی‌کنند از بسیاری از مفاسد زندگی در شهرها مصون می‌باشند ولی روستائیان که برای کار به شهرها می روند و به علت معضلات زندگی شهری که منجر به خستگی جسمی و ناراحتی‌های روانی می‌گردد به انواع مواد مخدر معتاد می‌شوند ودر مراجعت به روستا ،سایرین را نیز به مصرف موادمخدر ترغیب و عده ای را معتاد می کند.
بند اول: مهاجرت
در تمام ادوار زندگی، بشر برای بقاء تهیه حوائج زندگی وامرار معاش از محلی به محل دیگر مهاجرت نموده است . از اوایل قرن بیستم، با پیشرفت حیرت انگیز علم و صنعت، هر سال میلیون ها نفر زادگاه خود را ترک و برای اشتغل به کار با شهرها و یا کشورها و قاره های دیگر مهاجرت می‌کنند. مهاجرت یا فردی و یا با اعضاءخانواده و گروهی است .
الف ) مهاجرت به شهرها :
پیشرفت شبکه های مخابراتی ورسانه های گروهی دورافتاده ترین روستائیان را از مزایا و رفاه شهری آگاه می‌سازد. روستائیان به علت تهی دستی ودرآمد کم، کار مشقت بار، محرومیت از رفاه اجماعی و وسایل اموزشی، برای اشتغال به کار و کسب با درامد زیاد و یا ینل به آرزوهای خویش، به شهرها مهاجرت می‌کنند و با دیدن زرق و برق به ظاهر فریبنده شهرها و سایر مزایا بیشتر به محرومیت خود پی می‌برند.
در دیدار با روستائیان محرومی‌که در ده مانده اند و از مظاهر تمدن جدید وپیشرفت علوم، فقط یک رادیوترانزیستوری دارند دیدنی های شهر را به تفصیل شرح داده آنان را نیز تشویق به مهاجرت به شهرها می‌کند .
مهاجرین مذکور در توشه ووبار خود اعتقادات مذهبی و سنی قومی، آداب ورسوم زادگاه خویش را به همراه می‌برند. در محیط جدید با اوضاح و احوال کاملاً متفاوت با محیط ساده وصمیمی زندگی روستائی مواجه می‌گردند.
مهاجرین در بدو ورود به شهرها، به علت کمبود مسکن، عدم امکان پرداخت کرایه منزل، با طرز رقت بار وتأثر انگیز در حاشیه شهرها با برپائی الونک ساکن می‌شوند.
چون در فن یا حرفه ای تخصص ندارند و استعداد و قابلیت آنان پرورش نیافته است به آسانی جذب بازار کار نمی‌گردند و در صورت اشتغال به کار، به اندک بهانه از کار برکنار و لاجرم برای امر امرار معاش به مشاغل کاذب از قبیل دوره گردی، روزنامه فروشی و دست فروشی و غیره رو می آورند قاچاقچیان با اطلاع از استیصال و بدبختی که مهاجرین دارند آنان را برای توزیعمواد مخدر وا می‌دارند.
اطفال و جوانانی که به تنهائی، بدون یار و یاور، محیط گرم وپرمحبت خانواده را رها ساخته و به امید تحقق بخشیدن به آمال و ارزوهای رویائی خویش ،زادگاه خود را ترک می‌کنند حزن آور ترین سرنوشت مهاجرین رادارند.
جوانانی که برای کار در صنایع و یا کارهای ساختمانی از روستاهای محقر به شهرها سرازیر می‌شوند در محل اقامت جدید، با نهایت جدیت برای کسب معاش به فعالیت می پردازند ودر صورت اشتغال به کار و رفع نیاز و احتیاجات اولیه، از لحاظ روانی احساس غربت و دلتنگی نموده و غالباً پس از فراغت از کار، حالت افسرده و غمگین وی ا برعکس حالت تهاجمی و خشونت و ستیزه جویی دارند خستگی جسمی، سوء تغذیه ، ندشتن وسایل رفاه و‌اسایش، سلامتی آنان را به مخاطره می اندازد. برای رفع خستگی و تألمات روانی، ابتدا ،به سیگار وسپس به سایر مواد مخدر معتاد می‌شوند.