– نظریه پیوند افتراقی ساترلند

ساترلند تحت تأثیر شاو و مک کی معتقد است رفتار انحرافی مانند سایر رفتارهای اجتماعی از طریق هم نشینی و پیوستگی با دیگران آموخته می شود «فرضیه ی اصلی ساترلند این است که رفتار نابهنجار مثل، سایر رفتارهای اجتماعی از طریق هم نشینی و پیوستگی با دیگران آموخته می شود فرد بزهکار در طول حیات خود از طریق پیوستگی و ارتباط با دیگران، انگیزه ها و گرایش ها و ارزش های انحرافی را فرامی گیرد. مردم به نسبت هم نشینی و ارتباطی که با قانون شکنان دارند نابهنجار و کجرو می شوند» (محسنی تبریزی،۱۳۸۳: ۱۰۰). نظریه پیوند افتراقی بر این نکته تأکید دارد که نزدیکان و همسالانی که بزهکار باشند، تأثیر زیادی بر تشکیل و تقویت نگرش بزهکاری می گذارند و فرد را به سوی بزهکاری سوق می دهند. ساترلند درباره چگونگی انتقال فرهنگ کجروی اظهار می دارد که کجروی از راه یک جریان ارتباطات اجتماعی حاصل می شود که در واقع اصطلاح «یار بد» را زنده می کند. کسب انگیزه ها و میل به ابزار کشش های درونی آموختنی است و جامعه، نظر مطلوبی نسبت به رعایت هنجارهای حقوقی ندارد. بخش اعظم آموزش رفتار بزهکارانه در گروه های نزدیک که با فرد روابط صمیمانه دارند، انجام می گیرد. زمانی فرد به عمل بزهکارانه دست می زند که آمیزش او با کسانی که موافق شکستن قاعده اند، بیشتر باشد؛ به عبارت دیگر بر اساس این نظریه، روابط فرد با دیگران هنگامی که به مسئله جرم ارتباطی ندارد و تا زمانی که با کار جرم آمیز پیوستگی نکند، اثری در ایجاد رفتار مجرمانه ندارد. ساترلند معتقد بود که انحرافات عموماً در قالب گروه های نخستین نظیر خانواده یا گروه دوستان آموخته می شوند.

۲-۳-۳- نظریه فضای عاطفی خانواده دوروتی لاونولث

لاونولث تلاش می کند تا از طریق تعیین کننده های ساختاری، رفتار نابهنجار در خانواده را تشریح کند. به گونه ای که می خواهد ارتباطی میان رفتارهای آسیب زای خانواده و شکل گیری رفتارهای نابهنجار اعضا به دست دهد. او یادآور می شود که تجربیات اولیه زندگی در تعیین چگونگی رفتار مؤثر است و خانواده، اولین گروه نهادی است که زمینه و شرایط چنین تجربیاتی را فراهم می آورد؛ بنابراین توجه به روابط میان اعضای خانواده و تأثیرات متقابل این کنش ها در رفتار کودکان و جوانان امری مهم و قابل توجه است. مطابق نظریه لاونولث، افراد نزاع را به عنوان یک رفتار نابهنجار در خانواده های که توأم با خشونت است، می آموزند و یاد می گیرند که ستیزه جویی کنند. بر اساس این نگاه، پدیده نزاع در محیط خانواده آموخته می شود.

پارسونز، انسجام اجتماعی را در ابتدا در سطحی از ارزش ها دنبال می کند. پارسونز در مورد زمینه شکل گیری انسجام بر این باور است که «بچه ها توسط والدینشان جامعه پذیر می شوند؛ بنابراین ارزش های پایه ای جامعه به عنوان جزئی از شخصیتشان درونی می شود». در اصطلاح پارسونز، تمایلات نیازی شخصیت ها توسط ارزش های پایه ای جامعه شکل گرفته، در نتیجه نیازهای افراد و آنچه می خواهند انجام دهند، تحت تأثیر انتظارات جامعه است. اگر ارزش های پایه ای جامعه بر همنوایی گروه تأکید داشته باشد، شخصیت کودکان در جهت تعلقات گروه رشد می یابد (کالینز[۱]،۱۹۹۷: ۶۲). با الهام از این دیدگاه می توان چنین استنباط کرد که جامعه پذیری افراد به ویژه از سوی خانواده در جهت هم نوایی افراد با نظم اجتماعی می تواند از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر نوع رفتارها به ویژه رفتارهای نزاع گونه باشد. لاونولث در خصوص نقش رفتارهای آسیب زای خانواده در شکل گیری رفتارهای نابهنجار متذکر می شود که تجربیات اولیه زندگی در تعیین چگونگی رفتار مؤثر بوده و خانواده اولین گروه نهادی است که شرایط چنین تجربیاتی را فراهم می کند. به نظر لاونولث اگر کودک در محیط خصومت زندگی کند، یاد می گیرد ستیزه جویی کند، اگر کودک در محیط توأم با بردباری زندگی کند یاد می گیرد، صبور باشد، اگر کودک در محیط پذیرش و دوستی زندگی کند، یاد می گیرد همه جا صلح و صفا داشته باشد، اگر در محیط تمسخر زندگی کند، یاد می گیرد خجول باشد (مرادی، ۱۳۶۵: ۱۳۰-۱۳۱ به نقل ازنظری ۱۳۸۶) و با دیگران نیز ستیزه جویی کند، پرخاشگری خود را کنترل نکند و دیگران را مورد تمسخر قرار دهد، در نتیجه نظم موجود در جامعه را با آسیب هایی چون نزاع جمعی برهم زند.

Collins, R1

بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به نزاع های خیابانی در شهرستان بندرعباس