این مطالعه به روش مورد-شاهدی بر روی ۱۰۰ کودک مبتلا به یبوست عملکردی و ۱۰۰ کودک سالم به عنوان گروه کنترل که به شکل سرپایی به درمانگاه اطفال بیمارستان امیر کبیر، اراک، مراجعه کردند، انجام شد. روش انتخاب افراد مورد مطالعه به شکل تصادفی و بر اساس معیار های ورود و خروج مطالعه می باشد. جهت انتخاب گروه کنترل در این مطالعه، از روش همسان سازی استفاده می شود، به طوری که کودکان از نظر سن و جنس در دو گروه همسان سازی می شوند.
با استفاده فرمول زیر تعداد حجم نمونه برای هر گروه، ۱۰۰ نفر و به طور کل ۲۰۰ نفر بر آورد شد.
۱۰۰ =
۳-۲- روش آماری تجزیه و تحلیل اطلاعات
داده ها پس از جمع آوری با بهره گیری از نرم افزار SPSS نسخه ۱۸(version 18, SPSS Inc, Chicago, IL) و روش های آماری توصیفی جهت تعیین فراوانی متغیر ها، تجزیه تحلیل گردید. در عین حال جهت تجزیه تحلیل متغیر های کمی از آزمونStudent t-test و برای متغیر های کیفی از  استفاده گردید. لازم به ذکر است که جهت بررسی همبستگی میان مدت زمان ابتلا به یبوست و اختلالات اضطرابی از آزمون آماری اسپیرمن استفاده شد. مقادیر ۰۵/۰>p-value به عنوان سطح معنی دار در نظر گرفته شد.
۳-۳- روش و تکنیک کار
این مطالعه به روش مورد –شاهدی (Case-Control) بر روی ۲۰۰ کودک ۸-۱۵ سال و از هر دو جنس از میان کودکان مراجعه کننده به شکل سرپایی به درمانگاه اطفال بیمارستان امیرکبیر اراک، ایران، انجام گرفت. از این تعداد، ۱۰۰ کودک مبتلا به یبوست عملکردی به عنواه گروه مورد و ۱۰۰ کودک از میان کودکان سالمی که به شکل سرپایی به درمانگاه اطفال بیمارستان امیر کبیر مراجعه کرده بودند به عنوان گروه کنترل، براساس معیار های ورود و خروج مطالعه، و به شکل تصادفی ساده وارد مطالعه شدند. کودکان گروه مورد، از میان کودکانی انتخاب شده بودند که براساس سابقه پزشکی و مدارک پزشکی (در صورت وجود) ابتلا به یبوست عملکردی برای آن ها تشخیص داده شده بود و سپس این تشخیص براساس معیار های تشخیصی یبوست عملکردی برای آن ها مورد تایید قرار می گرفت.
یبوست و یبوست عملکردی در کودکان به صورت زیر تعریف و مورد تایید تشخیص قرار گرفت: (۸)

1. وجود سابقه دفع مدفوع به میزان ۲ بار یا کمتر در هفته یا دفع مدفوع سفت و گلوله ای که حداقل به مدت ۲ هفته طول بکشد، به عنوان تعریف یبوست
2. وجود موارد زیر در شرح حال و معاینه بالینی جهت تشخیص یبوست عملکردی:نگه داشتن ارادی مدفوع که در این حالت کودک وضعیت خاصی به خود می گیرد (مثلا پاها را به هم می چسپاند)، افزایش قطر مدفوع و دفع دردناک، نشت مدفوع از مقعد، اسفنکتر شل مقعد در توش رکتال و آمپول رکتوم حاوی مدفوع (۲)
3. رد علل ارگانیک یبوست و سایر تشخیص افتراقی های آن (جهت تایید تشخیص یبوست عملکردی) شامل: آنومالی های مادرزادی دستگاه گوارش مانند آنومالی های آنورکتال، بیماری هیرشپرونگ و غیره، هیپوتیروئیدی ، هیپوکلسمی، مسمومیت با سرب، سلیاک، سو تغذیه، عوارض دارویی،

لازم به ذکر است که یبوست عملکردی در کودکان براساس موارد گفته شده توسط متخصص اطفال مجری طرح مورد تشخیص و تایید قرار گرفت.
معیار های ورود به مطالعه:
۱)کودکان ۸ تا ۱۵ سال از هر دو جنس
۲)کودکان با سابقه ابتلا به یبوست عملکردی که تشخیصشان مجددا مورد تایید قرار گرفت
۳)کسب رضایت آگاهانه ورود به مطالعه از والدین یا قیم کودکان
معیار های خروج مطالعه:
۱)سابقه مثبت ابتلا به اختلالات روانپزشکی مزمن و قابل توجه مانند افسردگی، انواع اختلالات اضطرابی (برای گروه مورد قبل از ابتلا به یبوست)، اختلال دوقطبی، اختلال بیش فعالی و کاهش توجه و غیره
۲)ابتلا به عقب ماندگی ذهنی (داشتن I.Q کمتر از ۷۰ براساس مستندات تشخیص قبلی و یا انجام تست I.Q در صورت نیاز)
۳)سابقه مثبت ابتلا به بیماری های مدیکال مزمن مانند صرع، دیابت، سندرم ها و اختلالات مادرزادی، نقص ایمنی، بدخیمی ها و غیره
۴)سابقه ابتلا به بیماری های عمده روانپزشکی در خانواده درجه ۱
۵) سابقه اختلالات رشدی و تکاملی در نوزادی و کودکی
۶) سابقه ترومای متوسط تا شدید به سر
۷) سابقه ابتلا به اختلالات مزمن گوارشی و آنومالی های مادرزادی در دستگاه گوارش مانند آنومالی های آنورکتال و ابتلا به هیرشپرونگ
۸) سابقه مرگ یا جدایی والدین
۹) سابقه مصرف دارویی مزمن
عقب ماندگی ذهنی به صورت مقادیر ۷۰ ≥IQ(intelligence quotient) ) (15)، و سابقه مصرف دارویی مزمن به صورت سابقه مصرف مداوم حداقل ۱ سال از یک یا چند نوع دارو تعریف شد. سابقه ترومای متوسط تا شدید به سر، به صورت ترومایی که موجب GCS<12 (Glasgow Coma Scale) و بروز علائمی مانند: گیجی یا کانفیوژن پایدار، تغییرات رفتاری، افت هوشیاری، نشانه های نورولوژیک و یا کوما شده بود، تعریف شد (۱۶).
جهت انتخاب گروه کنترل در این مطالعه، از روش همسان سازی استفاده شد، به طوری که کودکان از نظر سن و جنس در دو گروه همسان سازی شدند. پس از ارائه توضیحات کامل به والدین کودکان و اخذ رضایت نامه کتبی، والدین تحت پرسش هایی، جهت تکمیل چک لیست اطلاعات دموگرافیک و بالینی کودکان قرار می گیرند. این فرم اطلاعات دموگرافیک و بالینی شامل موارد زیر بود:
سن (سال)، جنس (پسر و یا دختر)، محل زندگی (شهر و یا روستا)، وضعیت اقتصادی (درآمد ماهانه کمتر از ۵۰۰ هزار تومان، بین ۵۰۰ تا ۱ میلیون تومان و بیش از ۱ میلیون تومان)، وزن (کیلوگرم)، قد (سانتی متر)، شاخص توده بدنی (BMI=weight (kg)/height2 (cm))، صدک وزن براساس سن (underweight، normal و overweight)، سابقه مثبت پره ماچوریتی، قوام مدفوع (نرم، سفت)، ظاهر مدفوع (تکه تکه، قطور)، مصرف مطلوب شیر (حداقل یک لیوان شیر در روز)، مصرف مطلوب فیبر (مقدار مطلوب فیبر مصرفی بر حسب گرم، با اضافه کردن ۵ به سن کودک بر حسب سال برای گروه کنترل و برای کودکان گروه مورد مقدار مطلوب فیبر مصرفی بر حسب گرم با اضافه کردن ۱۰ به سن کودک محاسبه شد،(۸) با توجه به مواردی مانند عدم اطلاعات کافی والدین در این زمینه مقادیر به شکل تقریبی و با در نظر گرفتن ± ۲ انحراف معیار، در نظر گرفته شد)، تعداد دفع در هفته، ابتلا به بی اختیاری ادرار، بی اختیاری مدفوع، soiling، درد شکم حین اجابت مزاج، حالت تهوع، مدت زمان ابتلا به یبوست عملکردی، سابقه خانوادگی ابتلا به یبوست مزمن و سابقه خانوادگی سایر اختلالات گوارشی مزمن،
سپس والدین و کودکان دو گروه جهت ارزیابی اختلالات اضطرابی در کودکان با بهره گرفتن از ، مقیاس اضطراب کودکان اسپنس (Spence children anxiety scale: SCAS) مورد مصاحبه قرار گرفتند. این مقیاس انواع اختلالات اضطرابی در کودکان شامل: ۱)اختلال پانیک و آگورافوبیا (حمله های هراس و ترس از فضای باز)، ۲-اختلال اضطراب جدایی، ۳- ترس از آسیب فیزیکی، ۴- ترس اجتماعی (social phobia)، ۵- اختلال وسواسی-جبری و ۶- اضطراب عمومی یا فراگیر را مورد بررسی قرار می دهد.
مقیاس اضطراب کودکان اسپنس داراری دو نسخه والدین (در رابطه با کودکانشان) و نسخه کودکان می باشد که در مطالعه حاضر از نسخه والدین آن استفاده خواهد شد. مقیاس اضطراب اسپنس (نسخه والدین) از ۳۸ عبارت تشکیل شده است که این عبارات نمره گذاری شده و یک سوال باز که نمره گذاری نمی گردد.
عبارات مربوط به هر اختلال اضطرابی در پرسشنامه به صورت زیر است:
۱-حمله های هراس و ترس از فضای باز: ۱۲-۱۹-۲۵-۲۷-۲۸-۳۰-۳۲-۳۳-۳۴
۲-اضطراب جدایی: ۵-۸-۱۱-۱۴-۱۵-۳۸
۳-ترس از آسیب فیزیکی: ۲-۱۶-۲۱-۲۳-۲۹
۴-ترس اجتماعی: ۶-۷-۹-۱۰-۲۶-۳۱
۵-وسواس جبری: ۱۳-۱۷-۲۴-۳۵-۳۶-۳۷
۶-اضطراب عمومی: ۱-۳-۴-۱۸-۲۰-۲۲
روش نمره گذاری:
نمره کلی آزمون از مجموع نمرات زیر مقیاس های فوق بدست می آید. روش نمره دهی به پاسخ ها به صورت (هرگز:۰)، (گاهی اوقات:۱)، (اغلب: ۲) و (همیشه: ۳) خواهد بود، که حداکثر نمره ممکن برابر با ۱۱۱ بدست می آید. برای این پرسشنامه cut off point جهت اضطراب تعریف نشده و همچنین، نمره کلی بدست آمده از این پرسشنامه از نظر شدت اضطراب تقسیم بندی نشده است (حداقل در فرم فارسی بدین صورت است).
براساس مطالعات مقیاس اضطراب کودکان اسپنس مقیاسی مناسب جهت بررسی اختلالات اضطرابی در کودکان براساس معیار های DSM-IV-TR می باشد(۱۷) و از پایایی و روایی مطلوبی برخوردار است(۱۷)، همچنین روایی همگرایی این مقیاس با مقیاس تجدید نظر شده اضطراب مانیفست کودکان به طور معناداری همبستگی داشته است (r=0.71). اعتبار همسانی درونی این مقیاس نیز با آلفای کرونباخ ۹۲/۰ و اعتبار باز آزمایی مقیاس به مدت ۶ ماه، ۶/۰ بدست آمده است (۱۸-۲۰). از آنجا که پایایی و روایی
این پرسشنامه در جمعیت ایرانی مورد بررسی قرار نگرفته است، در یک pilot-study پرسشنامه فوق به ۳۰ نفر از والدین کودکان مبتلا به یبوست عملکردی داده شد و اطلاعات جمع آوری گردید و نتایج آن توسط کارشناس آمار مورد بررسی قرار گرفت و آلفای کرونباخ تعیین شد، که براساس آن پایایی و روایی پرسشنامه قابل قبول (آلفای کرونباخ: ۸۵/۰( بدست آمد.
جدول ۲: میانگین و انحراف استاندار نمرات والدین در پرسشنامه اضطراب اسپنس