در این تحقیق، سرمایه فکری و سرمایه نوآوری متغیرهای مستقل میباشند. نحوه سنجش و کمی نمودن این متغیرها یکی از مهمترین و قابل توجهترین بخشهای تحقیق حاضر بشمار میرود. زیرا که سنجش صحیح و منطقی این مفاهیم میتواند کاربردهای زیادی در حیطه تکمیل مبانی نظری مرتبط با موضوع تحقیق داشته باشد.
۳-۱۰-۱-۱. شیوه اندازه گیری سرمایه فکری
سرمایه فکری نوعی سرمایه ارزشمند است که دارایی نامشهود یک سازمان شناخته میشود. اقتصاد امروز مبتنی بر سرمایه فکری است و کالاهای آن دانش و اطلاعات هستند. سرمایه فکری عامل مهم فکری شامل دانش، اطلاعات، اموال فکری و تجربیات است که میتواند برای ایجاد ثروت به کار رود. این مجموعه شامل قدرت فکری یا دانش مفید است. (توستیگا و تولو گوروا،۲۰۰۷)

متداول ترین طرح طبقهبندی، سرمایه فکری را به سه جزء سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری تقسیم میکند:
سرمایه انسانی: بگونه ساده، سرمایه انسانی بیانگر موجودی دانش هر یک از کارکنان سازمان است. سرمایه انسانی مکان شروع مراحل ترقی، منبع و سرچشمه نوآوری و سرآغاز بینش و بصیرت است. سرمایه انسانی، نیز اساس و پایه سرمایه فکری و عنصر اساسی برای تحقق سرمایه فکری است.
سرمایه ساختاری: سرمایه ساختاری عبارت است از کلیه موجودی دانش غیر انسانی در سازمان که در برگیرنده پایگاه داده ها، نمودارهای سازمانی، استراتژیها، روالها، راهنمای فرآیندها و هر چیزی است که ارزش آن برای شرکت بیشتر از ارزش مادی آن است. افراد ممکن است از سطح بالایی از خرد برخوردار باشند، اما اگر سازمان، دارای سیستمها و رویه های ضعیفی باشد و افراد بوسیله آن عملیات خود را دنبال کنند، کل توان بالقوه سرمایه فکری تحقق نخواهد یافت. سازمانهای با سرمایه ساختاری قوی دارای یک فرهنگ حمایتی هستند که به افراد اجازه تجربه چیزهای جدید، یادگیری، شکست و تجربه دوباره را میدهد.
سرمایه مشتری: مضمون اصلی سرمایه مشتری، دانش به کار گرفته شده در کانالهای بازاریابی سازمان و روابط با مشتری در حین انجام کسب و کار است.
در این تحقیق برای اندازه گیری سرمایه فکری از مدل ضریب ارزش افزوده فکری پالیک (۲۰۰۰)، استفاده میشود. این روش در پژوهشهای متعددی (به عنوان نمونه، فایرر و ویلیامز، شیو، چانگ، کاماث) به کار گرفته شده است.
مدل پالیک (۲۰۰۰) برای اندازه گیری سرمایه فکری ۵ مرحله به شرح زیر دارد:
مرحله اول : تعیین ارزش افزوده

VA : ارزش افزوده شرکت
OUT : کل درآمد حاصل از فروش کالاها و خدمات
IN : کل هزینه مواد، اجزاء و خدمات خریداری شده
مرحله دوم: تعیین کارآیی سرمایه به کار گرفته شده
در این مدل برای ارائه یک تصویر کامل از کارآیی منابع ایجاد کننده ارزش، لازم است که کارآیی سرمایه فیزیکی و همچنین سرمایه مالی را نیز در نظر گرفت. این کارآیی از رابطه زیر بدست میآید:

CEE: کارآیی سرمایه بکار گرفته شده؛
CE: سرمایه بکار گرفته شده که برابر است با ارزش دفتری کل داراییهای شرکت منهای داراییهای نامشهود آن.
مرحله سوم: تعیین کارآیی سرمایه انسانی
طبق این مدل، کلیه هزینه های کارکنان به عنوان سرمایه انسانی در نظر گرفته میشود. از آنجا داریم:

HCE‌: کارآیی سرمایه انسانی؛
HC: سرمایه انسانی که برابر است با کل هزینه حقوق و دستمزد شرکت.
مرحله چهارم : تعیین کارآیی سرمایه ساختاری
کارآیی سرمایه ساختاری از رابطه زیر محاسبه می شود:

SC: سرمایه ساختاری شرکت؛

SCE: کارآیی سرمایه ساختاری؛
حال میتوان کارآیی سرمایه فکری را طبق رابطه زیر محاسبه کرد:

ICE: کارآیی سرمایه فکری؛
مرحله پنجم: تعیین ضریب ارزش افزوده فکری
آخرین مرحله، محاسبه ضریب ارزش افزوده فکری است که طبق رابطه زیر محاسبه میشود:

VAIC: این ضریب نشان دهنده کارآیی ایجاد ارزش یا توانایی فکری شرکت است. هر چقدر این ضریب بیشتر باشد، مدیریت از توان بالقوه شرکت بهتر استفاده کرده است.
خاطر نشان میسازد که مدل پالیک تنها سرمایه بکار گرفته شده، سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری را در نظر می گیرد. و به سرمایه مشتری به گونه رسمی توجه نمی کند.
۳-۹-۱-۲. شیوه اندازه گیری سرمایه نوآوری
در این تحقیق از شدت تحقیق و توسعه جهت اندازه گیری سرمایه نوآوری استفاده می شود. این شیوه سنجش در تحقیقات قبلی( هال و باگچی سن،۲۰۰۲ و شونگر و وانسون، ۲۰۰۲) مورد استفاده قرار گرفته است. شدت تحقیق و توسعه که نماینده سرمایه نوآوری تلقی می شود از طریق رابطه ذیل محاسبه می شود.
R&D IN = R&D EX ÷ NI
R&D IN: شدت تحقیق و توسعه
R&D EX: هزینه های تحقیق و توسعه
NI: سود خالص عملیاتی
۳-۱۰-۲. متغیرهای وابسته تحقیق
متغیرهای وابسته تحقیق حاضر، کارآیی مالی و ارزش شرکت میباشند. انتظار میرود بین متغیرهای مستقل و متغیرهای وابسته تحقیق روابط مستقیم و معناداری وجود داشته باشد. در این تحقیق برای اندازه گیری کارآیی مالی از شاخص بازده داراییها استفاده شده است. همچنین، معیار کیوتوبین بعنوان نماینده ارزش شرکت تلقی شده و در آزمون فرضیات تحقیق وارد شده است. نحوه اندازه گیری متغیرهای مذکور بشرح ذیل میباشد:
۳-۱۰-۲-۱. شیوه اندازه گیری کارآیی مالی
یکی از متغییرهای وابسته این پژوهش، کارآیی مالی شرکتها است که در قالب نسبتهای سودآوری ارائه شده توسط نوو، اندازه گیری میشود. زیرا نسبتهای سودآوری به عنوان یکی از مهمترین معیارهای کارآیی مالی در نظر گرفته میشوند. در این میان از بازده داراییها بعنوان نماینده کارآیی مالی استفاده خواهد شد.
بازده داراییها: این نسبت بیانگر کارآیی استفاده از داراییها است و میزان سود به ازای هر ریال از وجوه سرمایهگذاری شده در شرکت را نشان میدهد.

ROA: بازده داراییها؛
NI: سود خالص؛
۳-۱۰-۲-۲. شیوه اندازه گیری ارزش شرکت
جهت اندازه گیری ارزش شرکت در این تحقیق از معیار کیوتوبین استفاده میشود. کیوتوبین عبارتست از نسبت ارزش بازار شرکت بر ارزش دفتری یا ارزش جایگزینی دارایی‌های شرکت. از آنجایی که بدست آوردن ارزش جایگزینی دارایی‌های شرکت با توجه به اطلاعات موجود در صورتهای مالی و گزارشات بورس مشکل و اغلب موارد غیر ممکن است از ارزش دفتری دارایی‌های شرکت در مخرج کسر استفاده می‌گردد و در صورت کسر نیز ارزش بازار شرکت، مجموع ارزش بازار سهام شرکت و ارزش دفتری بدهی‌ها است. بدین ترتیب کیوتوبین از فرمول زیر محاسبه می‌گردد: