از نظر او وسعت سرزمین وموقعیت آن دارای یک اهمیت خاص خود بود. وچند قانون را موجب رشد فضأی دولتها میدانست که مهمترین آن عبارت بود (نژاد) اینکه رشد دولت باشد فرهنگی همگام است وهدف رشد ارضی رشد سیاسی است.
۲-۶-۲-۲)بسمارک
بسمارک نظریه پرداز جغرافیای سیاسی نبود اما در دوران حکومتش بادرک موقعیت جغرافیای انگلستان سیادت وبرتری آن کشور را در داشتن قدرت جغرافیای قبول کرد. چون انگلستان محصور در دریا بود که نیازمند تقویت نیروی دریای بود. به همین خاطر کشتی های آلمان در دوره او نه افزایش پیداکرد ونه به توپ های دوربرد مجهزشد صرفاً جنبه های دفاعی داشت.
۲-۶-۲-۳)هوس هوفر
بعد از دوره کیلن دانشمند علوم سیاسی سوئدی که مبتکر اصلی ژئوپلتیک بود. هوس هوفر به عنوان نظریه پرداز اصلی مکتب آلمان بود مطرح شد. او به عنوان ناظر نظامی دولت آلمان در ژاپن بود که توجه همگانی را بخود جلب کرد . ودکترای خود را از دانشگاه مونیخ آلمان گرفت و بعد وارد ارتش شد وتا درجه ژنرالی ارتقأ یافت. بعد از مدتی لباس نظامی را کنار گذاشته ودر دانشگاه مونیخ به عنوان استاد در رشته ژئوپلتیک ایفای وظیفه نمود. ونهایتاً اینکه انستیتوت آلمان را در زمینه ژئوپلتیک بوجود آورد ودر آنجا مشغول فعالیت را به این مؤسسه آغازکرد که بعداً مورد توجه نظامیان آلمان قرارگرفت. از آنجایکه جنگ جهانی اول از سوی آلمان شروع شده بود کشورهای فاتح آلمان را مقصر اصلی جنگ اعلام کرد. این موضوع شخصیت آلمان ها را به شدت لکه دار ساخته بود. به همین خاطر بود که افکار فردریک راتزل که دولت را یک موجود ارگانیگ یا ارگانیزم وحیاتی میدانست مورد توجه نظامیان قرارگرفت. آنان برای حیات سیاسی آلمان نیاز به مستعمرات داشت واین خود بادیگری علم جغرافیا را که پس از کیلن بنام ژئوپلتیک خوانده میشد ضرورت میبخشید وهوس هوفر نظریه پردازاصلی ژپلتیک بود.
اندیشه هوس هوفر
الف» اهمیت قدرت دریای: هوس هوفر به اهمیت قدرت دریای واقف شد بعد گفت که منازعه های تاریخی همیشه میان قدرتهای دریای وزمین بوده است. کشور ها برای پیشرفت خود از طریق دریا اقدام میکند اوگفت که تسلط بردنیا باید از طریق دونیروی دریای وزمینی که پشتبانه هوائی داشته باشد امکان پذیراست.
ب» دیدارآدولف هتلر وهوس هوفر: این دونفر در سال (۱۹۲۳م) در زندان لیسزنبرگ باهم توسعه ارضی آلمان گفتگوهای داشته بودند آدولف هتلر گفت که آلمان باید قدرت جهانی باشد یا اصلاً هیچ نباشد بنابراین توسعه آلمان صرفاً از طریق داشتن مستعمرات جدید امکان پذیراست. مقدس ترین خون خونی است که در راه توسعه سرزمین ریخته شود.
هوس هوفر هم برای توسعه آلمان پیشنهاد اتحاد با ژاپن ، روسیه ، وآلمان را گوش زد نمود. اما آدولف هتلر در سال (۱۹۱۳م) حمله برق آسای را بر روسیه آغاز کرد واین باعث شد که آلمان پس از هفت سال پیشروی وضعیت دفاعی به خود بگیرد . ودر نتیجه هوس هوفر دست از همکاری با دولت کشید ونظامیان را جاهل به اندیشه خویش کرد گفت واعلام کرد که گناه اصلی به گردن مجریان نقشه بود نه رشته ژئوپلتیک.
۲-۶-۲-۴)مکتب فرانسوی
مکتب فرانسوی جبرگرای کنارگذاشت اینکه فلان اقلیم فلان جغرافیا وغیره نوعی نظام سیاسی خاص را درپی داشته باشد نمی تواند مورد قبول باشد. اگر به جغرافیا کار یک کشور روی یک دولت را آسان ویا مشکل بسازد اما نقش تعین کننده ندارد. دولابلاس میگوید که درهمه موارد طبیعت امکانات را عرضه میکند وانسان است که از میان هرکدام گزنیش انجام میدهد. به عبارت دیگر طبیعت پارچه را مهیا میکند وانسان نقش آن را بوجود می آورد.
۲-۶-۲-۵)مکتب انگلیسی
مکیندر: او جغرافی دان سیاسی زاده اسکاتلند درس خوانده دانشگاه اکسفورد وریس مدرسه اقتصاد لندن وعضو پارلمان انگلیس بود. نظریه هارتلند او ابتدا در اروپا و بعد در آمریکا مورد توجه قرار گرفت اما بیشتر در آلمان توسعه یافت. کتاب محور جغرافیای تاریخ درسال (۱۹۰۴م) به انجمن سلطنتی انگلستان تقدیم میشود. درپی تحولات اروپا مکیندر گفت که جغرافیای سیاسی به لحاظ موازنه قوا به ضرر انگلستان متمایل شده است.
جزیره جهانی: مکیندر گفت که بزرگترین جزیره جهانی در آمریکا وآسیا واروپا قرار دارد اوگفت که از یک چهارم دنیا را خشکی تشکیل میدهد که دو سوم آنرا جزیره جهانی در برمیگیرد. از مجموعه جمعیتهای جهان یک هشتم آن در آمریکا وآسترالیا قرار دارد در حالیکه هفت هشتم آن در جزیره جهانی است.
محورهای زندگی
الف» محور اصلی قلب زمین: به ناحیه محور قلب زمین هم میگوید که از رود والگاه در روسیه تا شرقی ترین نقطه سیبری واز کوههای هیمالیا تا قطب شمال را در بر میگیرد. مهمترین ویژگی ناحیه محور این است که از طرف به موانع طبیعی محدود می شود. و از طرف چهارم به قطب شمال این رود باعث میشود که ناحیه محور همیشه شکست ناپذیر باشد.
ب» محورهای داخلی: این بخش به مواردی اطلاق می شود که از یک طرف به خشکی های هارتلند تنگ است واز طرف دیگر به دره های آزاد راه دارد.
ج» محورهای خارجی: جغرافیای است که در بیرون از این محدوده و در دریا قرار دارند. از نظرمکیندر اگر چه امروزه هارتلند با توجه به توسعه اقتصادی اهمیت خود را از دست داده است اما در آینده نه چندان دور راه آهن در این منطقه توسعه میابد وهارتلند دوباره اهمیت خود را بدست خواهد آورد.
نظریه جدید مکیندر
نظریه جدید مکیندر:
درسال(۱۹۱۹م) بدنبال سه اتفاق مهم مکندر در نظریه هارتلند خود تجدید نظرکرد.
۱- بیرون شدن روسیه از صف جنگ جهانی اول در سال) ۱۹۱۷م(
۲- تبخیر بخش های از هارتلند بوسیله قوای آلمان .
۳- شکست نیروی دریای انگلستان در مسیر دریا سیاه بوسیله مین های آلمان بعد از این هارتلند مکیندر موارد مثل شمال وغرب رود دانوب دریای سیاه آسیاسی (صفی) ارمنستان در جزیره ترکیه، فارس ایران، تبت ومغولستان را هم در بر میگرفت.
تجدید نظر درسال(۱۹۴۳م) :درسال (۱۹۴۳م) مکیندر به آن باور رسید که فرضیه هارتلند او اکنون اهمیت فراوان یافته است. چون اگر اتحاد جماهیر شوروی آلمان را شکست بدهد دیگر هیج قدرت در برابر آن نمیتواند عرض اندام کند به همین خاطر اتحاد از آمریکا ، فرانسه وانگلستان را پیشنهاد کرد.
هارتلند واقیانوس
میکندر گفت که بسیاری از منابع آمریکا در شرق شمال آمریکا قرار دارد. در اروپا هم این منابع بیشتر درغرب اروپا به طرف آمریکا قرار دارد است که هارتلند واقیانوس میتواند مکمل همدیگر باشد.
۲-۶-۲-۶)نظریه الفردتأیرماهان
مقدمه: نظریه راتزل توسط خانم سمپل به آمریکا برده شد که قبلاً توسط کیلن سوئدی نظریه ژئوپلتیک اختراع گردیده بود. و او نسبت دهنده نظریه ارگانیک بودن ممکن بود. این نظریه در اختیار آلفردتأیرماهان قرار گرفت.
آشنایی باماهان
او فارغ التحصیل نیروی دریای آمریکا بود چهل سال از عمر خود را در نیروی دریای صرف کرد. و از سال (۱۸۸۶م الی ۱۹۰۶م) مسؤلیت دانشگاه جنگ نیروی دریای را به عهده داشت. او بیش از هم به قدرت دریای اهمیت می داد.
آثار آلفردتأیر ماهان
۱-تأثیر قدرت دریای برتاریخ.
۲- تأثیر قدرت برانقلاب وامپراطوری فرانسه.
۳- زندگی شیلون همه این آثار تأثیر دارند که شرط ایجاد یک قدرت جهانی کنترل بر دریا هاست به عبارت دیگر حمکروایی بر دریا حمکروایی برکل جهان است.
موقعیت دریایی
از نظر او موقعیت دریای فوائد زیادی دارد که خشکه ویا زمین آنرا ندارد. مثال موردی آن بتواند روسیه وانگلستان باشد این امتیاز عبارتند از.
۱-تولید برای مبادله
۲-توسعه کشتی رانی بوسیله مبادله کالا.
۳-وجود مستعمرات که امر کشتی رانی را آسان بسازد ونقاط حمل ونقل را برای مصرف کالا وجابجای بوجود بیاورد.
مشابهت آمریکا وانگلستان
آمریکا در موارد زیادی شباهت به انگلستان دارد همان گونه که انگلستان حالت جزیره ای دارد. آمریکا هم جزیره بزرگتر است که در درون خود دشمن تهدید کننده ندارد. پس بهتر است که آمریکا تمام توان خود را صرف نیروی دریایی نماید. این بود که ماهان برای آمریکا طرحهای استعماری می زیست. ومیخواست که آمریکا مثل انگلستان مستعمرات داشته باشد. حفرکانال پانامه به پیشنهاد اوصورت گرفت وجزایر هند درکارایت وغیره به پیشنهاد او اشغال شد.
عوامل مؤثر برقدرت دریایی
براساس تجزیه وتحلیل که ماهان از موقعیت انگلستان انجام داد شش ویژگی عمده را استنباط کرد که میتواند بر افزایش قدرت دریای مؤثر باشد.
۱- موقعیت جغرافیای : داشتن یک موقعیت جغرافیای میتواند برای یک کشورمهم ارزیابی شود موفقیت که به موجب آن بتواند یک کشور آب را ه ها را کنترل کند.
۲- ویژگیهای طبیعی: کشوریکه بر دریا اشراف دارد زمانی بتواند تبدیل به قدرت دریای شود که مرزهای دریای آن قابلیت بند سازی را داشته باشد.
۳-طول ساحلی: کشوری که طول ساحلی بیشتری دارد ابزار مهم برای قدرتمند شدن در اختیار دارد.
۴-جمعیت: کشوری میتواند به یک قدرت دریایی تبدیل شود که جمعیت آن به اندازه کافی باشد وگرنه در کمبود جمعیت ا بر قدرت شدن کار آسانی نیست.
۵-خصوصیات ملی : نیرویی میتواند تبدیل به یک قدرت دریایی شود که بودن در دریا را برای خود یک ارزش بداند؛ روحیه دریایی ودریا نوردی داشته باشد.
۶- خط مشی حکومت ورهبران: تنها یک حکومت آینده نگر ودور اندیش است که بتواند این ویژگی های پیش گفته شده استفاده کند. اگر طرحهای سیاسی به سمت توسعه وانکشاف ایجاد نشوند هیچکدام از ویژگیهای فوق یک کشور را تبدیل به قدرت دریایی نمی سازد.
۲-۶-۲-۷) نظریه نیکولاس اسپایکمن
مقدمه مبحث: ژئوپلتیک انسانی:رشد سریع آمریکا مستلزم رفتن به سمت جغرافیای سیاسی بود اما بارمنفی که از ناحیه ژئوپلتیک آلمان بوجود آمده بود سبب شد که آمریکای ها رویکرد انسانی و ژئوپلتیک داشته باشد.
تغیر نقشه راهنما
آمریکایی ها برای خروج از انزوا نقشه میل کارتورا که آمریکا را دریک گوشه جهان نشان می داد صرف نظرکرده وبه نقشه آزتومال که از قطب گرفته شده بود روی آوردند. براساس این نقشه فاصله قاره آمریکا وسیری روسیه بسیار اندک بود که امکان تهدید هوای را بوجود می آورد.
|
[جمعه 1400-07-23] [ 06:02:00 ق.ظ ]
|
