جدول 7-4 میانگین توان بی هوازی                                                                                        55

جدول 8-4 میانگین حداقل توان بی هوازی                                                                            55

جدول 9-4 آزمون تحلیل واریانس یک طرفه مربوط به حداکثر اکسیژن مصرفی                                   56

جدول 10-4 آزمون تحلیل واریانس یک سویه مربوط به زمان رسیدن به خستگی                                 57

جدول 11-4 آزمون تحلیل واریانس یک سویه مربوط به Wmax                                                             58

جدول 12-4 نتایج تحلیل واریانس یک طرفه اوج توان بی هوازی                                                     59

جدول 13- 4 نتایج تحلیل واریانس یک طرفه مربوط به میانگین توان بی هوازی                                  60

جدول 14-6 نتایج تحلیل واریانس یک طرفه مربوط به حداقل توان بی هوازی                                     61

 

فهرست اشکال و نمودارها

 

عنوان                                                                                                                                                     صفحه

تصویر 1-2 – برخی پاسخ­های فیزیولوژیک بدن انسان و رت به تمرینات انسدادی                                39

نمودار 1-4- میانگین میزان درک سختی دو گروه حین تمرین رکاب زدن در 12 جلسه                         53

نمودار2-4- میانگین vo2max سه گروه قبل و 24 ساعت بعد از دوره تمرین                                        56

نمودار3-4- میانگین زمان رسیدن به خستگی سه گروه قبل و 24 ساعت بعد از دوره تمرین                   57

نمودار4-4- میانگین Wmax سه گروه قبل و 24 ساعت بعد از دوره تمرین                                       58

نمودار 5-4- میانگین اوج توان بی هوازی سه گروه قبل و 24 ساعت بعد از دوره تمرین                         59

نمودار6-4- میانگین توان بی هوازی سه گروه قبل و 24 ساعت بعد از دوره تمرین                               60

نمودار7-4-میانگین حداقل توان بی هوازی سه گروه قبل و 24 ساعت بعد از دوره تمرین                      61

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

این مطلب را هم اگر خواستید بخوانید :

 

 

 

 

 

 

فصل اول

طرح تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

یکی ازمهمترین عوامل موفقیت در ورزش های استقامتی، استقامت قلبی تنفسی است و  شاخصی است که میزان این نوع استقامت را نشان می دهد(1). آمادگی قلبی تنفسی صرف نظر از سن، جنس، نژاد و سطح آمادگی اولیه با تمرین های ورزشی افزایش می یابد. بر همین اساس مطابق با توصیه های انجمن قلب آمریکا هر فرد بزرگسال باید برای حفظ یا بهبود استقامت قلبی تنفسی، حداقل30 دقیقه فعالیت جسمانی با شدت متوسط، در اکثر روزهای هفته داشته باشد(2). به هر حال پیشرفت در استقامت قلبی تنفسی نیز وابسته به اصل افزایش باردرتمرین است. به منظور ایجاد افزایش بار، می توان مولفه های افزایش بار”شدت وحجم تمرین” را افزایش داد(2). اما برای افزایش مولفه های بارتمرین در افراد سالمند، بیماران(آرتروز،قلبی وتنفسی…) و حتی ورزشکاران در دوره نقاهت بعد ازعمل جراحی محدودیت هایی وجود دارد. با توجه به تحقیقات موجود به نظر می رسد ایجاد محدودیت(انسداد جزئی) درجریان خون عضله در حال تمرین  فعالیت های کم شدت(تمرین انسدادی) سازگاری هایی با کیفیت وکمیت تمرین شدیدتر ایجاد می کند(3). در همین راستا درسال های اخیر تحقیقاتی به منظور تعیین نوع و مقدار اثرات تمرینات انسدادی صورت گرفته است. تمرینات انسدادی دارای قدمتی در حدود 40 سال می باشد و اصالت آن به کشور ژاپن بر می گردد، جایی که آن را با نام کاآتسو[1] می شناسند، در این نوع تمرین عضو مورد تمرین را از قسمت فوقانی بااستفاده از دستگاه کاآتسو و یا یک باند ارتجاعی می بندند وآن را تحت تمرینات ورزشی قرار می_ دهند این عمل سبب ایجاد یک حوضچه خونی موقت درعضو مورد تمرین شده و به سبب آن تجمع مواد متابولیکی بویژه اسید لاکتیک به طور موضعی در عضو افزایش می یابد. شرایط ایسکمی ایجاد شده بر اثر این وضعیت، پاسخ های هورمونی و سازگاریهای عضلانی را سبب می شود(4). به همین دلیل امروزه کلینیک هایی با بهره گرفتن از این روش تمرینی به منظور درمان و پیشگیری بیماری های ناشی ازکهولت سن در کشور ژاپن به فعالیت می پردازند. به هر حال تحقیقات صورت گرفته تا کنون بیشتر بر روی ترکیب تمرین مقاومتی همراه با انسداد تمرکز داشته و سازگاری های عضلانی مورد توجه قرار گرفته اند. لذا در این تحقیق سازگاری های قلبی عروقی و همچنین سازگاری­های بی­هوازی در تمرین رکاب زدن همراه با انسداد عروق مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

بیان مساله

مطالعات نشان داده اند که تمرینات مقاومتی با بار تمرینی پایین تا متوسط همراه با انسداد عروقی، هایپرتروفی وقدرت عضله رابه مقدار قابل ملاحظه ای درمقایسه با تمرینات مقاومتی پرشدت افزایش می دهد(5). اگرچه مکانیزم های احتمالی را افزایش ترشح هورمون رشد به واسطه تجمع مواد متابولیکی از قبیل لاکتات و یون هیدروژن درعضله درحال فعالیت، عوامل رشد محیطی ومسیرهای سیگنالی درون سلولی و فراخوانی تارهای تندانقباض درشرایط هایپوکسی پیشنهاد کرده اند(6) اما سازوکار دقیق اینگونه تمرینات تاکنون به روشنی مشخص نشده است. از طرفی سازگاری های متابولیک ایجاد شده همچون افزایش درغلظت گلیکوژن عضله، که به نظر می رسد در نتیجه سازگاری با انتقال اکسیژن یا ایسکمی زودگذر می­باشد، از دیگر ویژگی های تمرینات مقاومتی سبک همراه با انسداد عروق است. از اینرو افزایش غلظت گلیکوژن دراثر جریان خون مسدود شده ممکن است ظرفیت وتوان بی هوازی را افزایش دهد(7).

تمرین هوازی ظرفیت استقامتی را ازطریق افزایش آنزیم های اکسیداتیو، دانسیته مویرگی و افزایش ظرفیت گلیکوژن عضلات و افزایش حجم ضربه ای بهبود می بخشد(6). اگرچه تعداد تحقیقات صورت گرفته در زمینه همزمانی تمرینات هوازی به همراه انسداد عروقی اندک است، به نظر می رسد سازگاری های صورت گرفته در تمرینات استقامتی ممکن است، در تمرین استقامتی همراه با انسداد عروقی بواسطه  ایجاد ایسکمی درعضله افزایش پیدا ­کند(6). ساندبرگ[2] نشان داد، چهار هفته تمرین استقامتی همراه با ایسکمی، که با فشار 50 میلی متر جیوه روی پا ایجاد شده بود، اوج اکسیژن مصرفی ومحتوای گلیکوژن عضلات را افزایش می دهد(5).تاکاشی[3] و همکاران نیز نشان دادند که تمرین رکاب زدن با شدت پایین همراه با انسداد باعث افزایش در هایپرتروفی و افزایش توان بی هوازی در آزمودنی ها گردید(8). همچنین پارک[4] و همکاران نشان دادند راه رفتن همراه با انسداد عروقی، بر روی نوارگردان باعث افزایش حجم ضربه ای و استقامت بی هوازی می گردد(9). از آنجاییکه میزان کار، جریان خون به عضله فعال و نوع ایسکمی بوجود آمده در حالت نشسته بر روی چرخ کار سنج با نوارگردان متفاوت است، در نتیجه احتمال دارد سازگاریهای بوجود آمده در مقایسه با تمرین روی نوارگردان نیز متفاوت باشد.

از آنجایی که تمرینات انسدادی باعث افزایش ظرفیت گلیکوژنی عضلات و دانسیته مویرگی می شود و با توجه به اینکه این عوامل بر عملکرد هوازی و بی هوازی تاثیرگذار هستند، تحقیق حاضر در نظر دارد به بررسی تاثیر فعالیت رکاب زدن همراه با انسداد عروق بر عملکرد هوازی وبی هوازی مردان سالم بپردازد .

 

ضرورت و اهمیت تحقیق

حفظ آمادگی جسمانی چه از بعد سلامت و چه از لحاظ حفظ و بهبود عملکرد ورزشی از اساسی ترین موضوعات علم تمرین به شمار می رود. تحقیقات گوناگونی پیرامون شدت و حجم تمرین به منظور افزایش عوامل آمادگی جسمانی انجام گرفته است. اما تحقیقات انجام شده بر روی چرخ کارسنج که همزمان به ارزیابی عوامل عملکردی هوازی و بی هوازی پرداخته باشد محدود می­باشد و تحقیقات صورت گرفته درزمینه تمرینات همراه با انسداد بسیار اندک است. ازاینرو سوالی که مطرح می شود این است که درافرادی که تمایل و شرایط قرار گرفتن تحت فشارهای سنگین تمرین را ندارند مانند: سالمندان، افراد دارای بیماری های مفصلی، مبتلایان به بیماری های قلبی_ تنفسی و همینطور ورزشکارانی که تحت عمل جراحی بوده اند، چگونه می توان در حداقل شدت و حجم تمرین اصل افزایش بار را ایجاد نمود و در کوتاهترین زمان و با یک فشار تمرینی کم عملکرد هوازی و بی هوازی را افزایش داد؟

اخیرا تمریناتی طراحی شده است که از طریق ایجاد انسداد موضعی در عضلات فعال و با یک شدت کم برخی عملکردهای فیزیولوژیک را بهبود بخشیده اند و نشان دادند که این تمرینات در مدت زمان کوتاه 2 هفته و در شدت پائین 40 درصد ، استقامت قلبی-تنفسی را افزایش می دهد(9) در ضمن رشد عضلانی هم در شدت پایین20 درصد ازحداکثرقدرت همراه با انسداد جزئی عروق ایجاد میشود(3). از طرف دیگر بیماران در دوره بازتوانی بعد از عمل جراحی، بویژه آسیب های لیگامنت صلیبی قدامی، بیماران بازتوانی قلبی و افراد سالمند نیز می توانند از فواید این تمرینات انسدادی استفاده کنند(10). بنابراین تمرین انسدادی فواید منحصر به فردی در زمینه بالینی دارد، زیرا در شدتی متناسب با فعالیت های روزانه سازگاری های تمرینی مثبت ایجاد می کند(3). حتی بعضی از تحقیقات مشخص کرده اند که این نوع تمرین برای فضا نوردان در فضا نیز می تواند سودمند باشد(11). در مجموع، تمرین انسدادی با شدت پایین می تواند فواید بسیاری در داخل و خارج از محیط های بالینی داشته باشد. همینطور نشان داده شده است که تمرین انسدادی با شدت پایین برای ورزشکاران هم مفید است. در حقیقت ورزشکاران می توانند از تمرین انسدادی به عنوان یک دوره استراحت فعال درطول چرخه ی تمرینی استفاده کنند(11). از آنجایی که تا کنون بیشتر تحقیقات گذشته به اثرات  تمرین انسدادی بر  پاسخ­های هورمونی و سازگاری­های عضلانی پرداخته­اند و تاثیر این نوع تمرین بر روی اجرای هوازی و بی­هوازی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، لذا پژوهش حاضر بر آنست که اثرات تمرین تداومی رکاب زدن همراه با انسداد عروق را بر عملکرد هوازی و بی­هوازی مورد بررسی قرار دهد.

 

اهداف تحقیق

هدف کلی

بررسی مقایسه تاثیر دوازده جلسه تمرین تداومی رکاب زدن همراه با دو فشار متفاوت انسداد موضعی عروق بر عملکرد هوازی و بی هوازی دانشجویان مرد فعال.

اهداف اختصاصی

1.مقایسه اثر دوازده جلسه تمرین تداومی رکاب زدن همراه با دو فشار متفاوت انسداد موضعی عروق بر حداکثر اکسیژن مصرفی.

2.مقایسه اثر دوازده جلسه تمرین تداومی رکاب زدن  همراه با دو فشار متفاوت انسداد موضعی عروق بر مدت زمان رسیدن به خستگی.

3. مقایسه اثر دوازده جلسه تمرین تداومی رکاب زدن همراه با دو فشار متفاوت انسداد موضعی عروق بر وات حداکثر.
4. مقایسه اثر دوازده جلسه تمرین تداومی رکاب زدن همراه با دو فشار متفاوت انسداد موضعی عروق بر میانگین، حداقل و اوج توان بی هوازی.

فرضیه های تحقیق

فرض کلی تحقیق

تمرین تداومی رکاب زدن همراه با انسداد عروقی برعملکرد هوازی و بی­هوازی دانشجویان مرد فعال تاثیر مستقیم معناداری دارد.

فرضیه های  اختصاصی

1. دوازده جلسه تمرین تداومی رکاب زدن همراه با دو فشار متفاوت انسداد موضعی عروقی، تفاوت معناداری بر حداکثر اکسیژن مصرفی دارد.
2. دوازده جلسه تمرین تداومی رکاب زدن همراه با دو فشار متفاوت انسداد موضعی عروقی، تفاوت معناداری بر زمان رسیدن به خستگی دارد.
3. دوازده جلسه تمرین تداومی رکاب زدن همراه با دو فشار متفاوت انسداد موضعی عروقی، تفاوت معناداری بر وات حداکثر دارد.
4. دوازده جلسه تمرین تداومی رکاب زدن همراه با دو فشار متفاوت انسداد موضعی عروقی، تفاوت معناداری بر اوج، میانگین و حداقل توان بی هوازی دارد.

پیش فرض ها

• آزمودنی ها همگی از سلامت جسمی و فیزیولوژیکی برخوردارند.
• وسایل و ابزار مورد استفاده در این تحقیق ، اهداف تحقیق را به دقت اندازه گیری کرده­است.
• کلیه آزمودنی ها دارای واحد­های درسی عملی یکسان بودند و در هیچ فعالیت ورزشی فوق برنامه ای شرکت نداشتند.
• کلیه آزمودنی ها حین دوره تحقیق از یک نوع غذا که توسط دانشگاه تهیه می­شد استفاده کردند.
• عدم استفاده آزمودنی‌ها از مکمل‌های غذایی و مواد نیروزا در طی دوره تمرینی و آزمون‌ها.

محدوده­ تحقیق

• همه آزمودنی­ها مرد بودند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تصویر 1-2): لیگامنت های زانو. 10

تصویر 2-2): احساس های برخاسته از حس قامتی… 19

تصویر 3-2): سیستم حسی حرکتی… 20

تصویر 4-2): نقش گیرنده های عمقی در کنترل حسی حرکتی… 24

تصویر 1-3): وابل بورد. 37

تصویر 2-3): وضعیت قرارگیری آزمودنی (نشسته). 39

ت قرارگیری آزمودنی (ایستاده). 40

تصویر 4-3): تصویر شماتیک آنالیز داده ها با اتوکد.. 41

 

 

فصل اول : طرح تحقیق

 

 

1-1 مقدمه

فواید بیشمار ورزش همواره برای حفظ سلامت  روحی و جسمی جامعه مورد اهمیت بوده است. در عین حال فعالیت ورزشی عاملی پر خطر در ایجادآسیب های

 تروماتیک در بین افرادی که  به صورت حرفه ای و غیر حرفه ایی ورزش می کنند، محسوب می شود. به همین علت مطالعات زیادی در رابطه با پیشگیری از آسیب های ورزشی به خصوص در اندام تحتانی و در بین زنان ورزشکار که بیشتر در معرض آسیب هستند(24)، انجام شده و می شود. یکی از فاکتور های پیشگیری مورد توجه پژوهشگران تمرینات گیرنده های عمقی بوده، که تاثیر آن بر کاهش آسیب های اندام تحتانی مستند شده است(28-26، 25). تمرینات گیرنده های عمقی شامل تمرینات تعادلی ایستا و پویا، تمرینات هماهنگ کننده عصب و عضله ، تمرینات قدرتی و کششی می باشد که می تواند با توجه به رشته مورد نظر اختصاصی شود. قسمتی از این تمرینات مانند گرم کردن و دویدن ها در مراحل گرم کردن تیم های ورزشی به طور معمول انجام می شود، ولی از تمرینات تعادلی صرف نظر می شود در حالیکه این تمرینات با تحریک گیرنده های عمقی به بهبود عملکرد آنها و افزایش حس عمقی کمک می کنند. در این تحقیق به طور خاص تاثیر دو برنامه از این تمرینات تعادلی روی حس وضعیت زانو بسکتبالیست های زن مورد مطالعه قرار می گیرد.

 

 

 

 

2-1 بیان مسئله

میزان آسیب های ورزشی در بین زنان بسکتبالیست بالا است که بیشترین این آسیب ها شامل اسپرین و استرین های زانو و مچ پا می باشد. بیشترآسیب های لیگامانی در اندام تحتانی از نوع بدون برخورد بوده که در مانورهایی مثل برش ها، چرخش ها و کاهش شتاب ها اتفاق می افتد(30). عوامل داخلی(آناتومیکی،هورمونی و عصبی عضلانی) وخارجی (محیطی) در آسیب های لیگامانی بدون برخورد بسیار موثرند(31،34،35). از آنجایی که ریسک

این مطلب را هم اگر خواستید بخوانید :

خیال یا واقعیت؛ آیا سامسونگ می تواند به کسب و کارش رونقی تازه بخشد؟

 فاکتورهای عصبی عضلانی شامل تغییرات در الگوهای حرکتی، تغییر در فعالسازی الگو و تغییرات در قدرت و تنش نا مناسب عضلات می توانند در حرکات مختلف چرخشی، برش ها ویا کاهش شتاب فشارزیادی را بر مفصل وارد سازند(36). یکی از دغدغه های متخصصان استفاده از روش های مناسب جهت اصلاح این ناهماهنگی می باشد، که تمرین از جمله روش های پیشنهادی می باشد(34).

یکی از وظایف سیستم عصبی عضلانی حسی حرکتی حفظ ثبات پویای مفصل است(46). در کنار اطلاعاتی که از طریق دوک های عضلانی کسب میشود، منبع اطلاعاتی  که حس وضعیت مفصل را ایجاد میکند توسط گیرنده های عمقی که شامل گیرنده های مکانیکی مانند پایانه های رافینی، گویچه های پاچینی و ارگان های وتری گلژی که درون و اطراف مفصل زانوی انسان هستند، دریافت و دراختیار سیستم عصبی مرکزی قرار می گیرند (79). مطالعاتی که در زمینه حس عمقی صورت گرفته است بطور کلی شامل شناخت آناتومیکی و فیزیولوژیک گیرنده های عمقی و مسیر های آوران حسی و وابران حرکتی(29،81)، تاثیر گیرنده های مکانیکی در ثبات مفصلی، حس وضعیت مفصل یا اندام، رفلکس های نخاعی و غیر هوشیارانه (18،19،29،46،81-83)، تئوری هایی در رابطه با تغییرات سیستماتیک مسیرهای عصبی عضلانی آوران های گیرنده های عمقی ویا افزایش قدرت کشف نشانه های مطلوب از نورون های آوران در نتیجه تمرین(19)، تاثیر تمرین بر افزایش دقت حس وضعیت مفصل (25،20) و تاثیر تمرینات گیرنده های عمقی بر کاهش آسیب های اندام تحتانی ورزشکاران (23-22) می باشد. همچنین در مطالعات برای بررسی وضعیت گیرنده های عمقی بطور معمول از ارزیابی دقت حس وضعیت زانو استفاده می شود که دو روش آزمایش معمول در این زمینه الف)تعیین کمترین آستانه قابل کشف مفصل وب) دقت بازسازی زاویه معین مفصل بدون استفاده از حس بینایی (18) می باشد.

برنامه های متنوعی با هدف تحریک گیرنده های عمقی طراحی شده است (22،23،25،27،28،35،79) که قسمتی از آن شامل تمرین روی تخته لغزان، تیوپ های بادی و تشک های نرم و قسمتی دیگر شامل تمرینات قدرتی تعادلی مانند اسکوات و تمرینات تعادلی با چشمان بسته است. دربررسی و مرور بر مطالعات انجام شده، تحقیقی یافت نشد که به تفاوت تاثیر گذاری تمرینات مختلف بر حس وضعیت زانوی ورزشکاران پرداخته باشد. در مطالعه حاضر با فرض تاثیر گذار بودن تمرین بر بهبود حس وضعیت، تلاش خواهد شد به این سوال پاسخ داده شود، که کدامیک از دو نوع تمرین رایج بر حس وضعیت زانوی ورزشکاران بیشتر است؟

از این رو هدف از انجام تحقیق تاثیر دو نوع تمرین گیرنده عمقی بر حس وضعیت زانوی بازیکنان نخبه زن بسکتبالیست بود.

3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق

زمان درمان بر آسیب های زانوی ورزشکاران، باعث دور شدن طولانی مدت ورزشکاران از شرکت در رخدادهای ورزشی شده و هزینه های اقتصادی اجتماعی و روانی برای فرد ایجاد می کند(26،29). طبق آمار ، 15.9 درصد از آسیب های بسکتبالیست زن، در ناحیه زانو و از میان آن 63.8 درصد از از آسیب های رباط صلیبی قدامی از نوع بدون برخورد گزارش شده است. علی رغم پذیرش اصل تاثیر تمرینات در پیشگیری و بازتوانی و درمان آسیب ها، تعیین میزان تاثیرگذاری تمرینات رایج نسبت به یکدیگر، موضعی چالش برانگیز در بین محققان و کلینیسینها است. با استناد به چند پژوهش که ارتباط وسیعی بین تمرینات گیرنده های عمقی و کاهش نرخ آسیب را نشان داده اند(25 ،21،22)، و از آنجا که دقت حس وضعیت به چگونگی عملکرد گیرنده های عمقی بستگی دارد، می توان با اندازه گیری تغییرات دقت حس وضعیت پس از اعمال تمرینات مختلف میزان اثر گذاری هر تمرین را بر گیرنده های عمقی تعیین کرد. در صورت شناسائی تمرین موثرتر این امر به مربیان، وررزشکاران و توانبخشان جهت طراحی برنامه ایی موفق تر یاری رسان خواهد بود.

4-1 اهداف تحقیق

 1-4-1  هدف کلی

– تاثیر دو نوع تمرین گیرنده عمقی بر حس وضعیت زانو بازیکنان زن بسکتبال.‏

2-4-1  اهداف اختصاصی

‏1- تاثیر تمرین روی تخته لغزان و تیوپ بادی بر حس وضعیت زانو در وضعیت اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال.

2- تاثیر تمرین روی تخته لغزان و تشک بر حس وضعیت زانو در وضعیت بدون اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال.

3- تاثیر تمرین اسکوات پرش و فرود تغییر مسیر بر حس وضعیت زانو در وضعیت اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال.

4- تاثیر تمرین اسکوات، پرش و فرود تغییر مسیر بر حس وضعیت زانو در وضعیت بدون اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال.

5- مقایسه حس وضعیت زانو در وضعیت اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال گروه آزمایشی تمرین روی تخته لغزان و تشک  و گروه آزمایشی تمرین اسکوات پرش و فرود تغییر مسیر، بعد از اعمال تمرین.

6- مقایسه حس وضعیت زانو در وضعیت بدون اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال گروه آزمایشی تمرین روی تخته لغزان و تشک و گروه آزمایشی تمرین اسکوات پرش و فرود تغییر مسیر، بعد از اعمال تمرین.

 5-1 فرضیه های تحقیق

1-5-1  فرض کلی

 حس وضعیت مفصل زانوی بازیکنان زن بسکتبال قبل و بعد ازاعمال دو نوع برنامه های گیرنده عمقی تفاوت دارد.    

1 -1 : روزه مستحبی.. 101

1 -1 -2  : حج و حالات مختلف مسافرت زن از نظر فقهی و کسب اذن از شوهر. 106

1 -1 -3  : اعتکاف و اجرای قاعده 107

1-2 : انحلال نکاح  و بررسی قاعده اذن در شی ء اذن در لوازم آن است.. 107

1-2 -1 : فسخ و طلاق. 107

فصل دوم : نتیجه گیری و پیشنهادات

2 -1 : نتیجه گیری.. 120

2 -2 : پیشنهادات.. 122

2 -3 : منابع و ماخذ. 124

الف : کتب فارسی.. 124

ب : کتب عربی.. 127

ج : مقالات.. 130

د : پایان نامه ها 131

ر : منابع اینترنتی.. 132

چکیده انگلیسی.. 133

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

این مطلب را هم اگر خواستید بخوانید :

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

قاعده اذن در شی اذن در لوازم آن است در زندگی اجتماعی و روابط افراد با یکدیگر به طور گسترده در گذشته و حال مورد استفاده عقلاء بود ، و شارع نیز از آن منع نکرده بنابر این این قاعده ، قاعده عقلائی است بالتبع این قاعده در حقوق خانواده که از اهمیت زیادی برخوردار است   وجود دارد و به این معنی است که اذن در حقوق خانواده تنها به آنچه که در عبارت اذن دهنده آمده محدود نمی گردد بلکه مواردی مانند لوازم ذاتی ، عقلی و عرفی نیز شامل این اذن خواهد بود . با توجه به اهمیت این قاعده و وجود آن در حقوق خانواده محقق پژوهش خود را تحت عنوان بررسی قاعده تلازم اذن در شی و لوازم در حقوق خانواده به رشته تحریر در آورده و بحث را با ذکر بیان مساله آغاز کرده است .

1-1 : بیان مساله

اهمیت خانواده و لزوم حفظ ، دوام ، پایداری و رشد آن منجر به توسعه و رشد پایدار هر جامعه و در نهایت حتی جامعه جهانی به کسی پوشیده نیست .به همین جهت رسیدگی به امور خانواده مورد توجه حاکمیت در تمام جوامع می باشد .به هر حال باید پذیرفت تفسیر و تبیین شرح وظایف زوجین در روابط بین ایشان و نسبت به امور خانواده به جهت خاص بودن این وظایف نسبت به سایر مسئولیت های اجتماعی پیچیده تر بوده و حتی می تواند بعضا محل سوال باشد .از جمله این مسائل ماده 1105 قانون مدنی است که مقرر می دارد : ” در روابط بین زوجین ریاست خانواده از خصائص شوهر است ” قطعا تفسیر این ریاست به عنوان یکی از اعضاء خانواده متفاوت از تفسیر همین سمت در یک شرکت تجاری است ، چرا که اساسا منظور از ایجاد ارزش افزوده در خانواده متفاوت از ایجاد همین ارزش در شرکت تجاری است ؛ چون بعد معنوی خانواده و توجه به رشد مفاهیم معنوی در محیط خانواده باعث پیچیدگی تفسیر چنین تعابیر و مفاهیمی می گردد .

آنچه در موضوع تحقیق  حاضر مورد بررسی خواهد گرفت ،بررسی اجرای قاعده اذن در شی ء اذن در لوازم آن است در حقوق خانواده می باشد .به طور مثال آنجا که به شکل شرط ضمن عقد نکاح زوج به زوجه تعیین مسکن را ناظر به استثناء پیش بینی شده در قسمت اخیر ماده 1114 قانون مدنی را می دهد .این حق و اجرای آن چه حد و مرزی دارد و آیا باید این حق را به شکل یک حق هدف دید یا آن را با توجه به هدف تشکیل خانواده تفسیر اجراء کرد ، یعنی آیا زوجه با داشتن چنین حق عامی می تواند برای زندگی که به طور مثال در ایران تشکیل شده است منزلی در کشور نروژ انتخاب کند یا حتی برای زندگی که با وسع مادی متوسط روبه پایین زوج و با علم به این وضع معشیتی شکل گرفته ، منزلی در منطقه گران قیمت شهر انتخاب نماید و به این بهانه و به دلیل عدم توانایی مرد از تمکین عدول ورزیده و ادامه حیات خانواده را تهدید نماید ؟ یا در سایر موارد ، مثلا جائیکه زوج به زوجه حق طلاق می دهد و یا به تعبیری حین العقد یا حتی پس از آن زوج به زوجه وکالت در طلاق می دهد ؛ چطور ؟ زوجه در اجرای مفاد این وکالت تا کجا آزاد است و حدود اختیارات او چقدر است ؟ یا جائیکه زوج به زوجه برخلاف ماده 1117 قانون مدنی حق انتخاب و اشتغال به هر شغلی را می دهد یا حتی در چهارچوب ماده 1119 همان قانون اختیارات و اذنی را به طرف مقابل در چهارچوب شرط ضمن عقد می دهند .

1 -2 : اهمیت و ضرورت تحقیق

اهمیت این تحقیق از آنجا بسیار نمود پیدا می کند که اثر عملی تعیین اجرای قاعده اذن در شی ء اذن در لوازم آن است می تواند در دوام یا سقوط بنیان خانواده تاثیر داشته باشد .چرا که اگر به طور مثال زوجه ماذون در تعیین محل سکنی زندگی مشترک را ماذون مطلق و بلاقید بدانیم ، سوء استفاده مشارالیه از این اذن و حق می تواند بنیان خانواده را تهدید کند لذا بر آنیم تا در این تحقیق به این مهم بپردازیم .

1 -3 : سوالات تحقیق

– سوال اصلی

1 : تعارض و تقابل اختیارات ماذون در چهارچوب قاعده مورد بحث با اهمیت حفظ بنیان خانواده چگونه قابل جمع یا حل است ؟

-سوالات فرعی

1 : تاثیر پذیری حدود اجراء قاعده اذن در شی اذن در لوازم آن است از عرف و عادات مسلم در حقوق خانواده ، تا چه میزان تحدید کننده لوازم آن است ؟

2 : رابطه تفسیر موسع قاعده مبحوث عنه در حقوق خانواده با سوء استفاده از حق چیست ؟

1 -4 : فرضیات تحقیق

-فرضیه اصلی

1 : به نظر می رسد عرف و عادت از یک سو و اخلاق حسنه منجر به لزوم حفظ بنیان خانواده ،تحدید کننده اختیار حاصل از قاعده اذن در شی ء اذن در لوازم آن است در حقوق خانواده می باشد و به این شکل می تواند حل کننده تعارض باشد .

 

-فرضیات فرعی

1 : به نظر می رسد به دلیل نقش چشمگیر عرف و عادت در نظام حقوقی  ما و نیز احترام ویژه جامعه برای آن اجرای قاعده اذن در شی ء اذن در لوازم آن است ناشی از تاثیر پذیری بسیار زیاد آن حتی در جامعه قضات محاکم خانواده تحدید شده و بعضا منجر به متروک شدن ضمنی قوانین متاثر از قاعده ولی مغایر عرف مسلم و حتی اصلاح آنها میگردد .

2 : تفسیر موسع و نیز اجراء و امتثال قاعده مبحوث عنه به دلیل گسترش دامنه اختیارات صاحب اذن ممکن است بعضا طریق سوء استفاده ماذون را سهل می سازد و این با فلسفه این قاعده و اساسا عدالت محوری فقه و حقوق مغایر بوده و در حقوق خانواده می تواند حتی باعث اضمحلال بنیان خانواده گردد .

1 -5 : اهداف تحقیق

الف) اهداف  علمی 

تجزیه و تحلیل علمی و تدقیق در مباحث مرتبط با موضوع و پاسخ دهی به سوالات و ابهامات موجود در این زمینه

نتیجه گیری و پیشنهادات.. 121

گفتار اول : نتیجه گیری.. 122

نتیجه گیری.. 122

گفتار دوم : پیشنهادات.. 126

گفتار سوم : منابع و ماخذ. 129

بند اول : کتب فارسی.. 129

بند دوم : کتب عربی.. 131

ج : مقالات.. 134

د : پایان نامه ها 137

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

یکی از اموری که لازم است دربنای جامعه اسلامی مورد توجه خاص قرار بگیرد ،احیای سنت های اسلامی است که یکی از بهترین سنت ها وقف است .وقف از زمره نهادهای حقوقی و اقتصادی مهم به شمار می رود .قدمت نهاد وقف به تاریخ اسلام و زمان پیامبر اکرم (ص ) مربوط می شود .در حال حاضر به نظر می رسد با توجه به مقتضیات زمان و مکان ، شرایط و اوضاع و احوال روز باید در گسترش محدوده موقوفات تلاش کرده و دایره موقوفات را به سوی ابزارهای جدید سوق داد .یکی از این موقوفه ها پول و سهام است و به واقع سهام تنها برگه بهادار است که با توجه به هدف و مبنای وقف ،شرایط مال قابل وقف را دارا می باشد .امکان وقف پول و سهام با توجه به مفهوم مالیت و قصد واقف از وقف آن قابل تائید است .مهم ترین هدف محقق در انجام پژوهش تاکید بر وقف پول و سهام است و با توجه به اهمیت این موضوع پژوهش را تحت عنوان وقف پول و سهام در حقوق ایران و فقه امامیه به رشته تحریر در آورده است .

واژگان کلیدی : وقف ، پول ، سهام ، حقوق ایران ، فقه امامیه

 

 

 

 

 

 

مقدمه

سنت حسنه وقف همواره از جمله مباحث ثابت در کتب فقهی بوده و در طول سالیان متمادی منشاء اثرات بسیار ارزشمندی در عرصه های مختلف اجتماع بوده است، اگرچه اصل موضوع وقف مورد پذیرش بیشتر جوامع بوده لیکن امروزه از مهمترین مسایل ، اختلاف در حوزه اموال وقفی است که ضرورت بازنگری در مسایل فقهی-حقوقی و اقتصادی آن برکسی پوشیده نیست.از سوی دیگر،تعریف ارایـه شـده از سوی فقها و اندیشمندان شیعی و به پیروی از آنها در قانون مدنی از وقف مبنی بر« حبس عین مال » موجب شده است تا موضوع منحصر در اعیان شود، لیـکن با لحـاظ تحـولات اقـتصادی و اینکه امـروزه در عرصه‎های اقتـصادی، مـال معـانی بسـیار گسـترده‎تر از آنچه پیـش از این می‎دانسـتیم یافته است با چنین هدفی می توان اذعان داشت تحدید وقف به اعیان قابل بازنگری است.شایان ذکر است که دو عنصر زمان و مکان همواره مطمح نظر فقها و اندیشمندان اسلامی بوده و لحاظ همین دو عنصر موجبات تغییر در اصل یا موضوع حکم را در پی داشته است.و از طرفی، نیاز، در طول زندگی بشر موجب تحرک و پیشرفت انسان ها شده است.

همواره تنش برای رفع یک نیاز و یا حل یک مساله و یا رد کردن یک مانع او را به سوی خلاقیت و نوآوری برای روش ها و ابزارهای جدید سوق داده است. از طرف دیگر روح برتری طلبی و آرمانی انسان همواره او را به خلق روش‌هایی برای ارتقای کارایی و بهره‌وری تحریک می کند.

این مطلب را هم اگر خواستید بخوانید :

امروزه روش تامین مالی با نرخ بهره ثابت در نظام مالی سرمایه داری رایج است و در سطح بسیار گسترده ای از ابزارهای بدهی تامین مالی که مهمترین آن، اوراق قرضه است، استفاده می شود. استفاده از این ابزار در نظام مالی اسلامی ربوی بوده و مردود شمرده شده است. قانون اسلام (شریعت)، مسلمانان را از دریافت و پرداخت ربا منع نموده است. بنابراین در کشورهایی که جمعیت مسلمان زیادی دارند، استفاده از ابزارهای مالی متعارف مانند انواع اوراق قرضه، چندان کاربرد، کارایی و مقبولیتی ندارد. با این حال دولت ها و شرکت های اسلامی و یا شرکت های غیر اسلامی فعال در کشورهای اسلامی که بدنبال تامین مالی و مدیریت بدهی خود هستند نیازمند یافتن جایگزین هایی مطابق با اصول اسلامی می باشند.بنابراین با توجه به اینکه،وقف از جمله نهادهای حقوقی و اقتصادی مهم به شمار می‌رود و به نظر می‌رسد با توجه به مقتضیات زمان و مکان، شرایط و اوضاع و احوال روز باید در تعاریف و مصادیق و همچنین، قوانین موضوعه راجع به آن، بازنگری لازم صورت گیرد که بدین‌وسیله بتوان پیرامون مسائل مستحدثه‌ای همچون وقف پول و اوراق بهادار نظیر سهام شرکت‌ها و ابدال و استبدال در خصوص موقوفات مخروبه یا مشرف به خرابی و یا از حیز انتفاع خارج شده و تبدیل آن به سهام و… ارائه طریق کرد.در این پژوهش سعی کرده ایم که وقف پول و سهام را از منظر فقه امامیه و حقوق مورد بررسی قرار دهیم .

لازم به ذکر است محقق پژوهش خود را در چهار فصل به رشته تحریر در آورده است .در فصل اول به ذکر بیان مساله ، سوالات ، فرضیات ، اهداف و به مفاهیم و مبانی نظری پژوهش اختصاص داده است و واژگان اصلی تحقیق تعریف و بررسی می شوند .در فصل دوم  به وقف پول از منظر فقه امامیه و حقوق پرداخته شده و مواردی مانند دلایل تایید و بطلان وقف پول و سایر موارد در این فصل مورد بررسی قرار گرفته است .در ادامه ، فصل سوم  به وقف سهام از مناظر مذکور اختصاص یافته و این وقف اجمالا مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است .فصل چهارم  تحقیق نیز شامل نتیجه گیری ، ارائه پیشنهادات و ذکر پیوست ها و جمع آوری منابع و ماخذ است .

 

 

 

 

 

 

فصل اول

کلیات و مبانی نظری

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

گفتار اول : کلیات

در این گفتار  به بررسی کلیات تحقیق و مباحثی مانند بیان مساله ، سوالات ، فرضیات ، اهداف و…. پرداخته می شود .

بند اول  : بیان مساله

در طول تاریخ و تمدن بشر ,وقف اموال غیر منقول و به عبارتی دارایی های واقعی بیشترین شکل وقف را تشکیل می دادو لیکن وقف پول و سهام  نیز اخیرا جایگاه مناسبی یافته است .وقف اموال مذکور  معمولا به دو شکل صورت می گیرد : شکل اول : به این صورت که پول را وقف می کنند تا به صورت رایگان در اختیار ذی نفعان (عموما به شکل وام قرض الحسنه )قرار گیرد ؛شکل دوم :سهام و  پول وقف شده ,سرمایه

پایان راه حل هایی پیشنهاد گردد.

ج)  روش تحقیق

تحقیق حاضر تحقیقی توصیفی  تحلیلی و نظری می باشد و روش تحقیق در آن نقلی و در برخی از موارد تفسیری است ، روش گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای است که بر اساس مطالعات کتب و مقالات و بانک های اطلاعاتی گردآوری شده است.

چ) ساختار تحقیق

این تحقیق در چهار فصل تنظیم گردیده شده است ، در فصل اول مستندات و مفردات قاعده ی « لا ضرر »  مورد بررسی قرار گرفته ، این فصل دارای دو بخش اصلی با عناوین مستندات قاعده ی  لا ضرر و مفردات قاعده ی  لا ضرر می باشد.بخش اول نیز خود شامل چهار فصل فرعی با عناوین کتاب و سنت و اجماع و عقل بوده و بخش دوم  شامل سه بخش فرعی با عناوین معنای لا در قاعده ی « لا ضرر »  و معنای ضرر و معنای ضرار می باشد.فصل دوم مربوط به نظریه های فقهی قاعده ی  لا ضرر و ارزیابی آنها می باشد.این فصل خود به دو بخش اصلی لا نهی و لا نفی تقسیم می شود.لا نهی نیز به دو بخش فرعی با عناوین تفسیر و نقد نظریه ی شیخ الشریعه ی اصفهانی و امام خمینی (ره) و ارزیابی نظریه ی ایشان می باشد ، در بخش لای نفی نیز هشت نظریه مطرح است که شامل تفسیر و نقد نظریه ی شیخ انصاری و آخوند خراسانی و فاضل تونی و شیخ صدوق و بجنوردی و سبحانی و مکارم شیرازی و محقق داماد تقسیم شده و هر بخش دارای یک بخش فرعی با عنوان ارزیابی نظریه می باشد. در فصل سوم آثار قاعده « لا ضرر »  مورد بررسی قرار گرفته است ، این بخش شامل بخش های  بررسی شمول قاعده « لا ضرر »  در امور عدمی و تعارض قاعده ی « لا ضرر »  و تسلیط و بررسی شمول قاعده ی « لا ضرر »  در مسئله ی اضرار به غیر و تعارض دو ضرر و قاعده « لا ضرر »  در احکام جدید و قاعده ی « لا ضرر »  در ضرر به خود می باشد.فصل چهارم نیز با عنوان مبنای مسئولیت مدنی در حقوق ایران و جایگاه قاعده ی لاضرر در آن به دو بخش با نام های مبنای مسئولیت مدنی در حقوق ایران و بررسی نظریه ی ابتنای مسئولیت مدنی بر قاعده  لا ضرر تقسیم شده است.بخش اول به چهار بخش با عنوان نظریه ی تقصیر و نظریه ی مختلط و قابلیت استناد عرفی و قاعده ی  لا ضرر تقسیم شده و بخش دوم نیز به پنج بخش با عناوین بررسی نظریه ی مسئولیت محض و بررسی نظریه ی  لا ضرر  و بررسی نظریه ی استناد عرفی و بررسی نظریه ی عام بودن تقصیر و اخص بودن قانون مدنی از آن و نظریه ی منتخب تشکیل شده و در پایان نیز نتیجه گیری  آورده شده است.

 

فصل اول : مستندات و مفردات قاعده ی « لا ضرر»

بدون شک، شناخت قواعد فقهی یکی از ضرروتی ترین مسائلی است که طلاب و دانشجویان علوم دینی و حقوق دانان اسلامی و پویندگان راه اجتهاد به آن نیازمند هستند و بدون آگاهی کامل از آنها، هیچ تلاشی در راه رسیدن به اجتهاد صحیح و فهم حقوق اسلامی به ثمر نمی نشیند. این قواعد فرمول هایی هستند که منشا استنباط قوانین مختلف و متعدد در ابواب مختلف فقه می گردند و اختصاص به مورد خاصی ندارند.

قواعد فقه با مسائل علم اصول این تفاوت را دارند که مسائل اصول  کبراهایی  هستند که در طریق رسیدن به حکم فرعی الهی مفید واقع می شوند؛ به عبارت دیگر، واسطه و وسیله برای کشف و استنباط احکام شرعی فرعی می گردند. ولی قواعد فقهی به یک اعتبار، خودشان در حکم احکام هستند و نه واسطه برای کشف. مسائل علم اصول متدولوژی کشف و استنباط احکام شرعی است؛ ولی قواعد فقه نهادها و بنیادهای کلی فقهی است که با توجه به کلیت و شمول آنها فقیه در مصادیق مختلف از آن استفاده می کند.

1-1 مستندات قاعده ی « لا ضرر »

قاعده ی « لا ضرر »  از اساسی ترین و معروف ترین قواعد فقه اسلامی است و با توجه به مدارک و منابع چهار گانه ی فقه می توان به آن استناد کرد. در اغلب  نظام های حقوقی معاصر این موضوع تحت عنوان «عدم جواز سوء استفاده از حق » مطرح شده است و می توان گفت که منشاء عقلی دارد و بنای عقلا بر این قاعده استوار است. از جمله، در حقوق مدنی فرانسه حدود هفتاد سال پیش،در حقوق کامن لو مربوط به انگلستان حدود نود سال پیش و نیز در حقوق آمریکا و کانادا و استرالیا،بحث آن مطرح شده است؛ولی با وجود همه اینها ، اسلام این مسئله را حدود هزار و چهارصد سال پیش،  تحت عنوان  «لاضرر ولاضرار فی الاسلام» مطرح کرده است و می توان گفت که کامل ترین و مترقی ترین نظام حقوقی دنیاست.در اینجا ابتدا مدارک و مستندات این قاعده را با توجه به آیات قرانی مطرح می کنیم.

1-1- 1 کتاب

اگر چه همانطور که از اسم این قاعده پیداست، مدرک مهم این قاعده حدیث متواتر نبوی  «لاضرر و لاضرار فی الاسلام» است، ولی در قران مجید نیز آیاتی وجود دارد که با تصریح به واژه ی   ضرر » و مشتقات آن در موارد خاصی احکامی را ارائه کرده است که از باب تعلیق حکم بر وصف – که خود مُشعِر بر علیت است –

 حاوی مفهوم عامی است و « لا ضرر » را می تواند به صورت یک قاعده تثبیت کند(تیمیه ، 1380، ص 25 ) که مواردی از آن را ذکر می کنیم :

1-  « لا تضارّ والدَه بولدها و لا مولودٌ لهُ بولدهِ »1 ؛ یعنی هیچ مادری نباید به فرزندش ضرر برساند و نیز هیچ پدری نباید به فرزندش زیان بزند.طبق این آیه ، از جمله مادران ، از اینکه با قطع شیر موجب ضرر و زیان فرزند خود شوند ،  نهی شده اند.

2- «ولا تمسکوهن ضرارا لتعتدوا»2 ؛یعنی نگاه ندارید آن زنان را تا تعدی کنید.در مورد این آیه توضیحی لازم است ، ظاهرا گروهی از مردان ، زنان خود را طلاق می گفتند و بعد به آن ها رجوع می کردند ، البته نه به علت رغبتی که به آنها داشتند ،بلکه با نیت تجاوز و تعدی و گاه پایمال کردن حقوق مالی ناشی از زوجیت که به زنان تعلق می گرفت.قران کریم در این آیه نیز مردان از اینکه با نیت تعدی و تجاوز و پایمال کردن حقوق همسر خود ، بعد از طلاق به آنها رجوع کنند و آنها را نگه دارند منع و نهی شده اند

3- «…من بعد وصیه یوصی بها او دین غیر مضار»3 ؛یعنی پس از وصیتی که بدان وصیت می شود یا دینی ، «غیر ضرر رساننده»طبق این آیه ،ترکه بعد از آن که مورد وصیت یا دین از آن خارج گردید بین ورثه تقسیم می شود،مشروط بر این که موصی زیان رساننده نباشد؛یعنی وصیتی که در آن موصی به ورثه ظلم نکرده و ضرر نزده باشد نافذ و لازم الاجرا است،چون چه بسا موصی به قصد اضرار به ورثه به دینی اقرار کند یا وصیتی ضالمانه کند و بدین وسیله ورثه را از میراث محروم سازد.

4- «و لا یضار کاتب و لا شهید»4 ؛یعنی نویسنده و گواهی دهنده دین نباید ضرر برساند،بدین معنا که کاتب و نویسنده و تنظیم کننده ی دین و معامله ( سند نویس)نباید امری را که غیر واقع است بنویسد و هم چنین شاهد باید دقیقا به چیزی که اتفاق افتاده گواهی دهد و چیزی از آن نکاهد.

5- «والذین اتخذوا مسجدا ضرارا و کفرا و تفریقا…»5 ، به موجب این آیه که بعد از غزوه  تبوک نازل شده است ، پبامبر اکرم ( ص ) از اقامه ی نماز در آن مسجدی که در نزدیکی مسجد قبا برای ضرر و کفر و تفرقه ساخته شده بود، نهی شدند و دستور دادند که آن مسجد تخریب یا سوزانده شود و به نقلی آن را

این مطلب را هم اگر خواستید بخوانید :

مینی برای همه، رولزرویس برای خواص؛ معرفی مفهومی های خارق العاده گروه ب ام و برای سال های آینده

 تبدیل به زباله دانی کردند(طباطبائی،1403 ، ص391)

1-1-2 سنت

روایت «لا ضرر»  به صورت متواتر در کتاب های فقه و حدیث شیعه و اهل تسنن وجود دارد؛ منتها این تواتر لفظی نیست؛ چرا که همه ی روایات مذکور به یک لفظ نیست ولی دارای مضمون و معنای واحدی است و به عبارت دیگر  « تواتر معنوی » دارد و لذا فخر المحققین در  « ایضاح الفوائد » ادعای تواتر معنوی این روایت کرده است. (حلی، 1387 ، ص48 ) معروف ترین احادیث در مورد این قاعده مربوط به جریان سمره بن جندب است که در ذیل آن عبارت لاضرر و لا ضرار  با اندک تفاوتی نقل شده است؛ این داستان را تدوین کنندگان کتاب های اربعه ی شیعه که به محمدین ثلاثه معروف هستند (محمد بن یعقوب کلینی، مؤلف کتاب « الکافی »؛ محمدبن علی بن بابویه قمی، معروف به شیخ صدوق، مؤلف کتاب « من لا یحضره الفقیه » و محمدبن حسن طوسی معروف به شیخ طوسی، مؤلف دو کتاب «تهذیب الاحکام » و  «الاستبصار ») با اختلافات جزئی در کتاب های خود آورده اند. به نوشته ی مرحوم مامقانی در کتاب   «الرجال » و ابن ابی الحدید معتزلی در شرح نهج البلاغه ، سمره بن جندب مرد بسیار بدی بوده است ، از دشمنان سر سخت اهل بیت ( ع ) به شمار می رفته و با گرفتن درهم و دینار ، احادیث زیادی را به نفع حکّام جائر زمانش جعل کرده است.

4- البقره :2/284

5- التّوبه :9/107

ابن ابی الحدید می گوید: « سمره از زمان پیامبر اکرم ( ص ) تا زمان امام حسین ( ع ) زنده بود و در ماجرای کربلا جزء سپاه عبید الله بن زیاد بود و مردم را به جنگ با امام حسین ( ع )تحریک می کرد. » (ابن ابی الحدید مدائنی ، 1428  ، ج1 ص230  ؛ مامقانی ، 1352  ، ص 69 )

به هر حال ، روایات در باب «لا ضرر»  زیاد است که به تعدادی از آن ها اشاره می شود :

1- موثّقه ی زراره از امام باقر ( ع )

زراره بن اعین از امام باقر ( ع ) نقل می کند که فرمودند : سمره بن جندب در جوار خانه ی مردی از انصار درخت خرمایی داشت که راه عبور آن از داخل خانه ی مرد انصاری می گذشت و سمره برای سر کشی به آن درخت ، مرتب از داخل خانه ی آن انصاری عبور می کرد ، آن هم به طور سرزده و بدون این که اجازه بگیرد و خانواده ی آن مرد انصاری را خبر کند ( و بدین وسیله ، موجبات اذیت و آزار و مزاحمت آن خانواده را فراهم می کرد ). پس مرد انصاری با او صحبت کرد که هنگام عبور اذن بگیرد ؛ ولی سمره از این کار خودداری کرد. در نتیجه ، آن مرد انصاری نزد رسول خدا ( ص ) آمد و از سمره شکایت کرد. رسول خدا (ص) به دنبال سمره فرستاد و شکایت آن مرد انصاری را به او رساند و به او گفت : هر وقت خواستی از خانه ی انصاری عبور کنی اجازه بگیر و خانواده ی انصاری را مطلع کن ، اما او از اجازه گرفتن خودداری کرد ، وقتی که این کار را کرد، رسول خدا ( ص ) حاضر شد آن درخت را به قیمت بالایی از سمره بخرد ولی سمره حاضر به فروختن نشد. رسول خدا ( ص ) فرمودند : در مقابل آن ، درخت خرمایی از بهشت به تو خواهم داد ، باز سمره از پذیرفتن ابا کرد. سپس رسول خدا ( ص ) به انصاری فرمودند : برو آن درخت خرما را بکن و پیش رویش بینداز ؛ به درستی که ضرر و ضراری نیست. 6(حرعاملی ،1391  ، ص 341 )

2- مُرسَلَه ی عبدالله بن مَسَّکان از زراره از امام باقر ( ع )

در این روایت آمده که :سمره بن جندب درخت خرمایی داشت که راهش از داخل خانه ی انصاری می گذشت و پیوسته بدون اجازه وارد خانه ی مرد انصاری می شد تا اینکه انصاری به وی گفت ، ای سمره! همیشه در

6-عن زراره عن ابی جعفر ( ع ) قال : انَّ سمره بن جندب کان له عَذق فی حائطٍ لرجل من الانصار و کان منزل الانصاری بباب البستان فکان یَمُرُّ بِه اِلی رسول الله ( ص ) فشکا اِلیه و خَبَّرَهُ فَارسلَ اِلیه رسول الله ( ص ) و خَبَّرهُ بقول الانصاری و ما شکا و قال : اذا اردتَ الدخولَ فستأذن ، فابی فلمّا ابی ساومَهُ حتی بلغ به من الثمن ما شاءالله فابی اَن یبیعَ فقال لک بها عذق یمدلک فی الجنه فابی ان یقبل فقال رسول الله ( ص )