الف: حمل «ضرب» در معنای «دوری گزیدن» اینان می گویند:
چگونه در قرآن حکم به تنبیه زن داده شده، در حالی که خداوند آیات را «شفا و رحمت» قرار داده است و رابطه دو زوج را از آیات الهی و نشان رحمت و مودت می داند و عفو و گذشت را سرمایه بزرگ انسان دانسته و فرمان می دهد که حتی بدی را به نیکی پاسخ دهید: «ادفع بالحسنه السیئه». و نیز به مردان فرمان می دهد که با زنان خود به نیکی رفتار نمایید: «و عاشرو من بالمعروف». روایات بسیار از پیامبر اسلام در مورد مهربانی و عطوفت به زنان وارد شده و مردان را از زدن زنان باز داشته، مانند این روایت که پیامبر فرمود: «ایضرب احدکم المرأه ثم یظل معاتقها (وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۱۹) آیا زن را کتک می زنید، سپس می خواهید با او هم آغوش باشید!». برخی اسلام پژوهان تنبیه را روا نمی دانند و آن را انکار کرده اند[۱۲۹]. اینان می گویند ضرب به معنای دوری و ترک زن برای مدتی محدود است. قاضی ابوبکر درباره آیه ۳۴ سوره نساء، می گوید: «زن را کتک نزد و اگر به وی امر و نهی کرد، ولی او اطاعت نکرد، فقط بر او خشم گیرد»[۱۳۰]. یعنی معتقد است از نظر خداوند، ضرب (زدن) مباحی ناخوشایند است، نه اینکه باید به کار گرفته شود. زدن زن امری خطرناک است و تعیین حدودش دشوار می باشد، افزون بر آن که قانون شرع اجازه نمی دهد کسی به نفع خود حکم و داوری کند. و نیز زدن نمی باید اهانت و ضرر تلقی شود. از این رو دولت اسلامی اگر پی برد شوهران کیفر شرعی را درست و به جا اجرا نمی کنند و بر حدود آن آگاه نیستند، می باید آنان را از به کارگیری این کیفر منع کند و متخلفان را مجازات کند، تا آزار رساندن به همسران خطر ساز نشود، به ویژه آنجا که انگیزه و بهانه ی تنبیه بدنی، سست و بی پایه باشد[۱۳۱].
در این آیه به هیچ تصریحی بر «کتک زدن» صورت نگرفته است بلکه فقط در این آیه از واژه «ضرب» استفاده شده است، این واژه (ضرب) در قرآن حدود ۱۰ بار به کار رفته شده که معانی آن در همه جا یکسان نیست بلکه دست کم در قرآن برای آن پنج معنای متفاوت وجود دارد: «قرار دادن» و «وضع کرد»، «مقرر نمودن» «چشم پوشی و نادیده گرفتن» و «روی برگرداندن و دوری گزیدن» اندکی تأمل در مفهوم این آیه، تردیدی باقی نمی گذارد که «ضرب» در این آیه نمی تواند و نباید مفهوم «کتک زدن» باشد. بلکه تنها مفهوم مناسب برای آن «اعراض کردن و دوری گزیدن» می باشد. چرا که موضوع این آیات، اختلاف زن و شوهر است و به طور خاص به مسأله نادیده گرفتن حقوق همسری (زناشویی) از سوی زن پرداخته و می گوید:
«و هرگاه از تضییع حقوق خود از سوی زنان نگران می باشید، (با آن گفتگو کنید) و آنان را پند و اندرز دهید و (اگر اثر نبخشید) در بستر مشترک، از آنها فاصله بگیرید (بدون آنکه بستر خواب خود را جدا کنید و چنان که باز اثر نبخشید) از آنان دوری گزینید و اگر چنانکه باز اثر نبخشید و حق شما را ادا نکردند، شما حق هیچگونه ستم و ظلمی را بر آنها ندارید». ملاحظه می شود که اگر به جای (دوری گزیدن) از (کتک زدن) استفاده شود، هرگز با لحن ایه و ترتیب منطقی راه حل های ارائه شده هیچگونه تناسب و سازگاری ندارد. در حالی که قرآن پس از عدم تأثیر گفت و گو و پند و اندرز دادن، حتی به مردان، اجازه جدا کردن بستر خواب را هم نمی دهد (کلیه مفسران قرآن و لغت شناسان عرب در توضیح این قسمت آیه تصریح کرده اند که «و اهجروهن فی المضاجع» به این معناست که در حالی که در یک بستر خواب هستید از زنان فاصله بگیرید. یعنی حتی در این مرحله توصیه می کند بستر خواب را هم جدا نکنید.) و فقط به مرد توصیه می کند که برای اظهار ناراحتی و نشان دادن نگرانی خود، در بستر از او فاصله بگیرد، حال چگونه می توان پذیرفت که در مرحله بعد، کتک زدن را توصیه نماید؟ آیا منطقی این نیست که حتی اگر می خواهد کتک زدن را توصیه نماید باید در مراحل دیگر باشد؟
بنابراین تردیدی وجود ندارد که باید در اینجا «ضرب» را به معنای «دوری گزیدن» دانست، یعنی پس از آنکه فاصله گرفتن در بستر خواب نیز تأثیر لازم را در اعلام هشدار و اعتراض به «زن» نداشت در این صورت توصیه می کند که کاملاً از او کناره بگیرد و دوری بگزیند و این «دوری گزیدن» می تواند با جدا کردن کامل بستر خواب باشد که بسیار منطقی تر می نماید، و نیز می تواند با خروج از منزل همسر باشد. (برزگر خسروی، محمد، ۱۳۸۳)
۳-۴-۱۵- تنبیه زن ناشزه در روایات

1. قال رسول الله (ص): «اِضرِبوا النِّساءَ عَلی تَعلیمِ الخَیرِ»( مجلسی،محمدباقر،۱۴۱۱ق)

رسول خدا (ص) می فرمایند: برای تعلیم و ارشاد زنان چنانچه مجبور به زدن آنان باشید، این عمل جایز است.

1. عن عبدالله بن عباس: «فَاِن رَجَعَت، وَاِلّا ضَرَبَها ضَرباً غَیرَ مُبرَحٍ…»[۱۳۲]

ابن عباس در تفسیر آیه ی مربوطه می گوید: طبق قانون قرآن، زنان ناسازگار را اول راهنمائی و نصیحت می کنند و اگر نپذیرفت، آنگاه او را به آرامی می زنند، که گوشت و استخوان بدنش آسیب نبینند.

1. «رُوِیَ عن اَبی جَعفَر (ع): «اَنَّهُ الضَّربُ بِالسّواکِ»[۱۳۳]

حضرت امام باقر (ع) می فرمایند: زنان ناسازگار و ناشزه را فقط با چوب مسواک می توانید بزنید.

1. «لَو وَقَعَ النُّشوُزُ وَهُوَ الاِمتِناعُ عَن طاعَتِهِ فیما یَجِبُ لَهُ،ان ضرب مختصرن خانوادگی و خالی از هر نوع انتقام جویی و تشفّی دل و خالی کرد جازَ ضَربُها وَلَوبِاوَلِ مَرَّهٍ» [۱۳۴]

مرحوم جواهر که از بزرگترین علماء شیعه است می گوید: اگر زنان در جاهایی که باید از شوهران خود پیروی کنند، سرپیچی نمایند، در این صورت شوهران حق دارند اینگونه زنان استثنایی را با تنبیه بدنی ادب کنند.

1. «فَاِذا هَجَرَها وَلَم تَرجِع وَاَصرِّت عَلَیهِ جازَلَهُ ضَربُها…»

رهبر عالیقدر انقلاب حضرت امام نیز می فرمایند: اگر مرد از همسرش بخواهد که بدون اجازه ی وی از خانه خارج نشود خود را برای استمتاع وی آماده نماید، حتی در کیفیت آرایش و زینتی که مورد دلخواه شوهر است از او پیروی نکند، در این صورت زن ناشزه بوده و چنانچه با نصیحت و ترک بستر اصلاح نشود و بر تخلف خود اصرار ورزد، در این صورت برای شوهر جایز است که او را بزند اما این تنبیه آنگونه باید باشد که زن بسر عقل بیاید و موجب آسیب بدنی نگردد و بیش از حدّ بدنش کبود و سیه نشود و چنانچه از حد مذکور بیشتر باشد، باید دیه ی آن را بپردازد.
در این فتوا معنی «نشوز» نیز معلوم شد، که زن نباید بدون اجازه ی شوهرش از خانه خارج گردد، و خود را برای تأمین نیازهای جنسی شوهرش آماده نماید و حتی عدم نظافت و آرایش لازم در صورت درخواست شوهر، موجب ناشزه بودن زن می گردد. البته شوهران حق ندارند زنان خود را به کارهای داخل خانه و یا خارج از آن مجبور سازند اگرچه این وظیفه، از نظر اخلاقی لازم بوده و موجب محبت شوهر و پیشرفت در امور اقتصادی است بنابراین اگر زنان در انجام امور خانه داری کوتاهی کنند، شوهران حق ندارند آنان را تنبیه و یا اهانت نمایند. (خمینی،روح الله، ۱۳۹۰ ق)
۳-۴-۱۶- قبح زدن زنان در روایات
در روایات وارده از معصوم دست درازی و زدن زن امری مذموم و قبیح شمرده شده و مؤمن را به پرهیز از این کار فرا می خواند. ذیلاً به تعدادی از روایات اشاره می شود.