در این فصل داده ­های پژوهش با بهره گرفتن از آزمون­های مناسب تحلیل شده است. ابتدا، یافته­ های توصیفی و سپس یافته­ های استنباطی جهت ارزیابی فرضیه ­ها ارائه می­شوند.

۴-۲. یافته­ های توصیفی

در این بخش اطلاعات جمعیت شناختی و یافته های توصیفی متغیرهای مورد مطالعه به تفکیک گروه (سه گروه بهنجار، مبتلا به لکنت و مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی) ارائه شده است.

جدول ۱-۴: اطلاعات مربوط به سن نمونه­ مورد مطالعه به تفکیک گروه ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

گروه	تعداد	حداقل	حداکثر	میانگین	انحراف معیار
گروه بهنجار	۳۰	۱۷	۳۶	۱۳/۲۶	۰۳/۵
گروه مبتلا به لکنت	۳۰	۱۸	۳۹	۶۰/۲۶	۲۷/۵
گروه اضطراب اجتماعی	۳۰	۱۸	۳۹	۴۷/۲۶	۲۱/۷

بر اساس اطلاعات جدول ۱-۴، میانگین سنی سه گروه نزدیک به هم است. نتیجه تحلیل واریانس یک راهه نیز نشان داد که تفاوت معناداری بین گروه ها وجود ندارد و می توان آن ها را از نظر سنی همگن دانست.

جدول ۲-۴: توزیع مدرک تحصیلی در گروه های مورد مطالعه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مدرک تحصیلیگروه	دیپلم و پایین تر		لیسانس		فوق لیسانس
	فراوانی	درصد	فراوانی	درصد	فراوانی	درصد
گروه بهنجار	۴	۳/۱۳	۱۹	۳/۶۳	۷	۳/۲۳
گروه مبتلا به لکنت	۷	۳/۲۳	۱۷	۷/۵۶	۶	۲۰
گروه اضطراب اجتماعی	۶	۲۰	۱۷	۷/۵۶	۷	۳/۲۳
جمع	۱۷	۹/۱۸	۵۳	۹/۵۸	۲۰	۲/۲۲

بر اساس اطلاعات جدول ۲-۴، توزیع مدرک تحصیلی در بین سه گروه تقریبا شبیه به هم است. نتایج آزمون خی ۲ برای بررسی تفاوت مدارک تحصیلی سه گروه معنادار نشد، بنابراین گروه ها از نظر مدرک تحصیلی نیز همگن هستند.

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

جدول ۳-۴: میانگین و انحراف استاندارد راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان به تفکیک گروه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیرها	گروه بهنجار		گروه مبتلا به لکنت		گروه اضطراب اجتماعی
	میانگین	SD	میانگین	SD	میانگین	SD
راهبردهای سازگار	۷۳/۵۹	۴۷/۱۰	۸۷/۵۳	۱۳/۹	۳۳/۵۱	۳۴/۱۲
راهبردهای ناسازگار	۸۷/۵۳	۸۷/۷	۷۰/۵۶	۸۷/۹	۲۰/۶۱	۲۴/۱۰

براساس اطلاعات جدول شماره ۳-۴، میانگین راهبردهای سازش یافته گروه بهنجار از دو گروه دیگر بالاتر است و میانگین راهبردهای سازش نایافته­ی گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بالاتر از دو گروه دیگر است.

جدول ۴-۴: میانگین و انحراف استاندارد حافظه فعال به تفکیک گروه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیرها	گروه بهنجار		گروه مبتلا به لکنت		گروه اضطراب اجتماعی
	میانگین	SD	میانگین	SD	میانگین	SD
فراخنای فضایی مستقیم	۸۳/۸	۱۳/۲	۷۰/۷	۸۲/۱	۶۰/۷	۳۰/۱
فراخنای فضایی معکوس	۴۷/۷	۳۶/۲	۱۷/۷	۱۲/۲	۱۷/۶	۸۰/۱
کل فراخنای فضایی	۳۰/۱۶	۰۶/۴	۸۷/۱۴	۵۷/۳	۷۷/۱۳	۲۸/۲
حافظه واجی	۵۰/۱۰	۰۵/۲	۰۳/۸	۰۶/۲	۹	۲۳/۲
نمره کل حافظه فعال	۸۰/۲۶	۹۳/۴	۹۰/۲۲	۸۶/۴	۷۷/۲۲	۵۰/۳

براساس اطلاعات جدول شماره ۴-۴، میانگین عملکرد حافظه فعال گروه بهنجار بالاتر از دو گروه دیگر است، در حالی که بین دو گروه مبتلا به لکنت و مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تفاوت زیادی مشاهده نمی شود.

جدول ۵-۴: میانگین و انحراف استاندارد توجه متمرکز درونی به تفکیک گروه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیرها	گروه بهنجار		گروه مبتلا به لکنت		گروه اضطراب اجتماعی
	میانگین	SD	میانگین	SD	میانگین	SD
توجه متمرکز درونی	۸۳/۱۴	۵۵/۲	۳۳/۱۵	۷۷/۲	۹۳/۱۷	۱۹/۳

براساس اطلاعات جدول شماره ۵-۴، گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی دارای بالاترین میانگین توجه متمرکز درونی و گروه بهنجار دارای پایین ترین میانگین است.

با توجه به اینکه توزیع نمرات آزمون توجه مداوم نرمال نبود، و از طرف دیگر به دلیل محدود بودن تعداد خطاهای بیش از یک، آزمودنی ها به دو گروه بدون خطا و با خطا تقسیم شدند که اطلاعات مربوط به آن در جدول ۶-۴ ارائه شده است.

جدول ۶-۴: توزیع افراد بر اساس داشتن یا نداشتن خطا در آزمون توجه مداوم

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مدرک تحصیلیگروه	بدون خطا		با خطا
	فراوانی	درصد	فراوانی	درصد
گروه بهنجار	۱۷	۷/۵۶	۱۳	۳/۴۳
گروه مبتلا به لکنت	۹	۳۰	۲۱	۷۰
گروه اضطراب اجتماعی	۱۹	۳/۶۳	۱۱	۷/۳۶

بر اساس اطلاعات جدول ۶-۴، گروه مبتلا به لکنت دارای بیشترین خطا و گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی دارای کمترین خطا هستند.

۴-۳٫ یافته های استنباطی

جهت پی بردن به این موضوع که آیا بین سه گروه بهنجار، مبتلا به لکنت و مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی در راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان و عملکرد حافظه فعال تفاوت معناداری وجود دارد یا خیر، از تحلیل واریانس چند متغیری[۳۱] استفاده شد. جهت پی بردن به این موضوع که آیا بین سه گروه بهنجار، مبتلا به لکنت و مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی در توجه متمرکز درونی تفاوت معناداری وجود دارد یا خیر، از تحلیل واریانس یک راهه[۳۲] استفاده شد. جهت پی بردن به این موضوع که آیا بین سه گروه بهنجار، مبتلا به لکنت و مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی در میزان خطای آزمون توجه مداوم تفاوت معناداری وجود دارد یا خیر، از آزمون خی ۲ استفاده شد.

با توجه به اینکه نرمال بودن داده ها و همگنی واریانس از پیش فرض های اصلی تحلیل واریانس است، قبل از ارائه نتایج این تحلیل ها، از آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن و از آزمون لون[۳۳] برای بررسی فرض برابری واریانس خطای متغیر وابسته استفاده خواهد شد.

فرضیه­­ی اول: راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان در بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است.

جدول ۷-۴: آزمون کلموگروف- اسمیرنوف جهت بررسی نرمال بودن توزیع نمرات راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر	تعداد	آماره Z آزمون K-S	معنی داری	نتیجه
راهبردهای سازگار	۹۰	۷۲۵/۰	۶۶۹/۰	نرمال
راهبردهای ناسازگار	۹۰	۵۸۵/۰	۸۸۴/۰	نرمال

نتایج جدول فوق نشان می دهد که مفروضه نرمال بودن داده ها برقرار است.

جدول ۸-۴: نتایج آزمون لون برای بررسی برابری واریانس گروه ها در راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر	نسبت F	درجه آزادی صورت	درجه آزادی مخرج	معناداری
راهبردهای سازگار	۷۵۳/۰	۲	۸۷	۴۷۴/۰
راهبردهای ناسازگار	۶۱۹/۰	۲	۸۷	۵۴۱/۰

مطابق اطلاعات جدول ۸-۴، آزمون لون فرض برابری واریانس گروه ها را نشان می دهد، زیرا در همه این موارد، نسبت های F مشاهده شده معنی دار نشده است. بنابراین فرض همسانی واریانس های این نمره ها برقرار بود و استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیری این داده ها بلامانع است. یافته های این تحلیل در جدول ۹-۴ آمده است.

جدول ۹-۴: نتایج تحلیل واریانس چند متغیری تفاوت کلی راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان در سه گروه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منبع اثر	آماره ملاک	ارزش آماره	نسبت F	df فرضیه	df خطا	معناداری
گروه	پیلائی	۱۹۳/۰	۶۵/۴	۴	۱۷۴	۰۰۱/۰
	ویلکز	۸۰۸/۰	۸۳/۴	۴	۱۷۲	۰۰۱/۰
	هتلینگ	۲۳۶/۰	۰۱/۵	۴	۱۷۰	۰۰۱/۰

جدول شماره ۹-۴، نشان می­دهد هر سه شاخص آماره ملاک آزمون در مورد تفاوت سه گروه از نظر متغیرهای مورد مطالعه در سطح ۰۰۱/۰ معنی دار شده است. این یافته به این معناست که گروه ها حداقل در یکی از متغیرها تفاوت معناداری دارند. جدول ۱۰-۴، جزئیات تفاوت ها را نشان می دهد:

جدول ۱۰-۴: نتایج تحلیل واریانس چند متغیری تفاوت سه گروه در راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر وابسته	مجموع مجذورات	درجه آزادی	میانگین مجذورات	F	معنی داری
راهبردهای سازگار	۹۶/۱۱۱۳	۲	۹۸/۵۵۶	۸۴/۴	۰۱۰/۰
راهبردهای ناسازگار	۵۶/۸۲۰	۲	۲۸/۴۱۰	۶۶/۴	۰۱۲/۰

اطلاعات جدول ۱۰-۴، نشان می دهد که گروه ها در هر دو متغیر، تفاوت معناداری از هم دارند. برای مشخص شدن این موضوع که تفاوت ها بین کدام گروه ها است از آزمون تعقیبی بون فرونی استفاده شد که نتایج آن در جدول ۱۱-۴ ارائه شده است:

جدول ۱۱-۴: مقایسه زوجی گروه ها در راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر	گروه مرجع	گروه مقایسه	اختلاف میانگین	خطای معیار	معنی داری
راهبردهای سازگار	بهنجار	مبتلا به لکنت	۸۷/۵	۷۷/۲	۱۱۱/۰
		اضطراب اجتماعی	۴۰/۸	۷۷/۲	۰۱۰/۰
	مبتلا به لکنت	اضطراب اجتماعی	۵۳/۲	۷۷/۲	۱
راهبردهای ناسازگار	بهنجار	مبتلا به لکنت	۸۳/۲-	۴۲/۲	۷۳۷/۰
		اضطراب اجتماعی	۳۳/۷-	۴۲/۲	۰۱۰/۰
	مبتلا به لکنت	اضطراب اجتماعی	۵۰/۴-	۴۲/۲	۲۰۰/۰

جدول ۱۱-۴، نشان می دهد که هم در راهبردهای مثبت تنظیم هیجان و هم در راهبردهای ناسازگار تنها بین دو گروه بهنجار و مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تفاوت معنادار وجود دارد، به این ترتیب که در راهبردهای سازگار میانگین گروه بهنجار به شکل معناداری بالاتر است و در راهبردهای ناسازگار میانگین گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بالاتر است. بنابرین فرض صفر تائید می­ شود و نتیجه­ آن این است که راهبردهای سازگار و ناسازگار نظم­جویی شناختی هیجان افراد مبتلا به لکنت با بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی و افراد بهنجار تفاوتی ندارد.

فرضیه­ دوم: حافظه­ فعال بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است.

جدول ۱۲-۴: آزمون کلموگروف- اسمیرنوف جهت بررسی نرمال بودن توزیع نمرات حافظه فعال

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر	تعداد	آماره Z آزمون K-S	معنی داری	نتیجه
فراخنای فضایی مستقیم	۹۰	۸۳۲/۰	۴۹۳/۰	نرمال
فراخنای فضایی معکوس	۹۰	۱۶/۱	۱۳۶/۰	نرمال
کل فراخنای فضایی	۹۰	۰۹/۱	۱۸۹/۰	نرمال
حافظه واجی	۹۰	۹۲۱/۰	۳۶۴/۰	نرمال
نمره کل حافظه فعال	۹۰	۱۵/۱	۱۴۵/۰	نرمال

نتایج جدول فوق نشان می دهد که مفروضه نرمال بودن داده ها برقرار است.

جدول ۱۳-۴: نتایج آزمون لون برای بررسی برابری واریانس گروه ها در حافظه فعال

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر	نسبت F	درجه آزادی صورت	درجه آزادی مخرج	معناداری
فراخنای فضایی مستقیم	۳۲/۴	۲	۸۷	۰۱۶/۰
فراخنای فضایی معکوس	۷۹۸/۰	۲	۸۷	۱۵۱/۰
کل فراخنای فضایی	۴۶/۲	۲	۸۷	۰۹۱/۰
حافظه واجی	۱۴۶/۰	۲	۸۷	۸۶۴/۰
نمره کل حافظه فعال	۵۱/۱	۲	۸۷	۲۲۷/۰

مطابق اطلاعات جدول ۱۳-۴، آزمون لون فرض برابری واریانس گروه ها را نشان می دهد، زیرا به استثنای فراخنای فضایی مستقیم در سایر موارد نسبت های F مشاهده شده معنی دار نشده است. بنابراین فرض همسانی واریانس های این نمره ها برقرار بود و استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیری این داده ها بلامانع است. با توجه به برابری حجم گروه ها، می توان عدم همگنی فراخنای فضایی مستقیم را نیز نادیده گرفت. یافته های این تحلیل در جدول ۱۴-۴ آمده است.

جدول ۱۴-۴: نتایج تحلیل واریانس چند متغیری تفاوت کلی حافظه فعال در سه گروه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منبع اثر	آماره ملاک	ارزش آماره	نسبت F	df فرضیه	df خطا	معناداری
گروه	پیلائی	۲۹۴/۰	۹۴/۴	۶	۱۷۲	۰۰۱/۰
	ویلکز	۷۲۱/۰	۰۴/۵	۶	۱۷۰	۰۰۱/۰
	هتلینگ	۳۶۷/۰	۱۳/۵	۶	۱۶۸	۰۰۱/۰

جدول شماره ۱۴-۴، نشان می­دهد هر سه شاخص آماره ملاک آزمون در مورد تفاوت سه گروه از نظر متغیرهای مورد مطالعه در سطح ۰۰۱/۰ معنی دار شده است. این یافته به این معناست که گروه ها حداقل در یکی از متغیرها تفاوت معناداری دارند. جدول ۱۵-۴ جزئیات تفاوت ها را نشان می دهد:

جدول ۱۵-۴: نتایج تحلیل واریانس چند متغیری تفاوت سه گروه در حافظه فعال

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر وابسته	مجموع مجذورات	درجه آزادی	میانگین مجذورات	F	معنی داری
فراخنای فضایی مستقیم	۱۶/۲۸	۲	۰۸/۱۴	۴۱/۴	۰۱۵/۰
فراخنای فضایی معکوس	۸۰/۲۷	۲	۹۰/۱۳	۱۳/۳	۰۴۸/۰
کل فراخنای فضایی	۸۲/۹۶	۲	۴۱/۴۸	۲۲/۴	۰۱۸/۰
حافظه واجی	۶۹/۹۲	۲	۳۴/۴۶	۳۸/۱۰	۰۰۱/۰
نمره کل حافظه فعال	۹۶/۳۱۴	۲	۴۸/۱۵۷	۸۵/۷	۰۰۱/۰

اطلاعات جدول ۱۵-۴ نشان می دهد که گروه ها در همه­ی متغیرها تفاوت معناداری از هم دارند. برای مشخص شدن این موضوع که تفاوت ها بین کدام گروه ها است از آزمون تعقیبی بون فرونی استفاده شد که نتایج آن در جدول ۱۶-۴ ارائه شده است:

جدول ۱۶-۴: مقایسه زوجی گروه ها در آزمون حافظه فعال

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر	گروه مرجع	گروه مقایسه	اختلاف میانگین	خطای معیار	معنی داری
فراخنای فضایی مستقیم	بهنجار	مبتلا به لکنت	۱۳/۱	۴۶۱/۰	۰۴۸/۰
		اضطراب اجتماعی	۲۳/۱	۴۶۱/۰	۰۲۷/۰
	مبتلا به لکنت	اضطراب اجتماعی	۱۰/۰	۴۶۱/۰	۱
فراخنای فضایی معکوس	بهنجار	مبتلا به لکنت	۳۰/۰	۵۴۴/۰	۱
		اضطراب اجتماعی	۳۰/۱	۵۴۴/۰	۰۵۷/۰
	مبتلا به لکنت	اضطراب اجتماعی	۱	۵۴۴/۰	۲۰۸/۰
کل فراخنای فضایی	بهنجار	مبتلا به لکنت	۴۳/۱	۸۷۵/۰	۳۱۵/۰
		اضطراب اجتماعی	۵۳/۲	۸۷۵/۰	۰۱۴/۰
	مبتلا به لکنت	اضطراب اجتماعی	۱۰/۱	۸۷۵/۰	۶۳۶/۰
حافظه واجی	بهنجار	مبتلا به لکنت	۴۷/۲	۵۴۶/۰	۰۰۱/۰
		اضطراب اجتماعی	۵۰/۱	۵۴۶/۰	۰۲۲/۰
	مبتلا به لکنت	اضطراب اجتماعی	۹۷/۰-	۵۴۶/۰	۲۴۰/۰
نمره کل حافظه فعال	بهنجار	مبتلا به لکنت	۹۰/۳	۱۶/۱	۰۰۳/۰
		اضطراب اجتماعی	۰۳/۴	۱۶/۱	۰۰۲/۰
	مبتلا به لکنت	اضطراب اجتماعی	۱۳/۰	۱۶/۱	۱

براساس اطلاعات جدول شماره ۱۶-۴، در فراخنای فضایی مستقیم، میانگین گروه بهنجار به شکل معناداری بالاتر از دو گروه دیگر است ولی بین دو گروه مبتلا به لکنت و مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تفاوت معناداری وجود ندارد؛ در فراخنای فضایی معکوس تفاوت معناداری بین گروه ها وجود ندارد؛ در نمره کل فراخنای فضایی تنها میانگین گروه بهنجار به شکل معناداری بالاتر از گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است؛ در حافظه واجی میانگین گروه بهنجار به شکل معناداری بالاتر از دو گروه دیگر است ولی بین دو گروه مبتلا به لکنت و مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تفاوت معناداری وجود ندارد؛ در نهایت اینکه مطابق با فرضیه­ پژوهش، در نمره­­ی کل حافظه فعال نیز میانگین گروه بهنجار به شکل معناداری بالاتر از دو گروه دیگر است؛ ولی برخلاف فرضیه­ پژوهش، بین دو گروه مبتلا به لکنت و مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تفاوت معناداری وجود ندارد.

فرضیه­­ی سوم: توجه متمرکز برخود بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است.

جدول ۱۷-۴: آزمون کلموگروف- اسمیرنوف جهت بررسی نرمال بودن توزیع نمرات توجه متمرکز درونی

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر	تعداد	آماره Z آزمون K-S	معنی داری	نتیجه
توجه متمرکز درونی	۹۰	۷۷۰/۰	۵۹۴/۰	نرمال

نتایج جدول فوق نشان می دهد که مفروضه نرمال بودن داده ها برقرار است.

جدول ۱۸-۴: نتایج آزمون لون برای بررسی برابری واریانس گروه ها در توجه متمرکز درونی

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر	نسبت F	درجه آزادی صورت	درجه آزادی مخرج	معناداری
توجه متمرکز درونی	۸۷۳/۰	۲	۸۷	۴۲۱/۰

مطابق اطلاعات جدول ۱۸-۴، آزمون لون فرض برابری واریانس گروه ها را نشان می دهد، زیرا نسبت F مشاهده شده معنی دار نشده است. بنابراین فرض همسانی واریانس های این نمره برقرار بود و استفاده از تحلیل واریانس این داده ها بلامانع است. یافته های این تحلیل در جدول ۱۹-۴ آمده است.

جدول ۱۹-۴: خلاصه نتایج تحلیل واریانس یک راهه توجه متمرکز درونی در بین گروه­ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

معنی داری	نسبت F	df	مجموع مجذورات	منبع واریانس	متغیر
۰۰۱/۰	۲۳/۱۰	۲	۲۰/۱۶۶	بین گروهی	توجه متمرکز درونی
		۸۷	۷۰/۷۰۶	درون گروهی
		۸۹	۹۰/۸۷۲	کل

جدول ۱۹-۴، نشان می دهد که بین گروه های سه گانه در توجه متمرکز درونی تفاوت معناداری در سطح ۰۰۱/۰ وجود دارد. جهت مقایسه زوجی گروه ها از آزمون تعقیبی توکی استفاده شد که نتایج آن در جدول ۲۰-۴ ارائه شده است:

جدول ۲۰-۴: مقایسه زوجی گروه ها در آزمون توجه متمرکز درونی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر	گروه مرجع	گروه مقایسه	اختلاف میانگین	خطای معیار	معنی داری
توجه متمرکز درونی	بهنجار	مبتلا به لکنت	۵۰/۰-	۷۳۵/۰	۷۷۶/۰
		اضطراب اجتماعی	۱۰/۳-	۷۳۵/۰	۰۰۱/۰
	مبتلا به لکنت	اضطراب اجتماعی	۶۰/۲-	۷۳۵/۰	۰۰۲/۰

براساس اطلاعات جدول ۲۰-۴، گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، در توجه متمرکز درونی به شکل معناداری از دو گروه بهنجار و مبتلا به لکنت بالاتر است و بین دو گروه بهنجار و مبتلا به لکنت تفاوت معناداری وجود ندارد. در نتیجه توجه متمرکز برخود بزرگسالان مبتلا به لکنت نسبت به بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی متفاوت است ولی نسبت به افراد بهنجار تفاوتی ندارد. بنابرین بخشی از فرضیه­ تحقیق، تائید و بخش دیگر آن رد می­ شود.

فرضیه­­ی چهارم: توجه مداوم بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است.

جدول ۲۱-۴: توزیع فراوانی پاسخ های خطای آزمودنی های گروه های سه گانه در آزمون توجه مداوم

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

گروه	فراوانی مشاهده شده	فراوانی مورد انتظار
گروه بهنجار	۱۳	۱۵
گروه مبتلا به لکنت	۲۱	۱۵
گروه اضطراب اجتماعی	۱۱	۱۵
کل پاسخ ها	۴۵	–

جدول ۲۲-۴: نتایج آزمون خی­۲ برای مقایسه کلی سه گروه در خطاها

 

 

 

 

 

 

آماره	ارزش	درجه آزادی	معناداری
خی ­۲	۴۷/۷	۲	۰۲۴/۰

جدول ۲۲-۴، نشان می­دهد که در میزان خطای سه گروه تفاوت معناداری وجود دارد، به این ترتیب که فراوانی پاسخ های خطای گروه مبتلا به لکنت، به شکل معناداری بالاتر از پاسخ های خطای دو گروه دیگر است، ولی بین خطاهای دو گروه بهنجار و مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تفاوت معناداری وجود ندارد. این نتایج در جدول ۲۳-۴ ارائه شده است. بنابرین فرضیه­ تحقیق تائید می­ شود بطوریکه توجه مداوم بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی و افراد بهنجار است.

جدول ۲۳-۴: نتایج آزمون خی­۲ برای مقایسه زوجی گروه ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

طبقات	ارزش خی ­۲	درجه آزادی	معناداری
گروه بهنجار و مبتلا به لکنت	۳۴/۴	۱	۰۳۷/۰
گروه بهنجار و اضطراب اجتماعی	۲۷۸/۰	۱	۵۹۸/۰
گروه اضطراب اجتماعی و مبتلا به لکنت	۷۰/۶	۱	۰۱۰/۰

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهاد ها

۵-۱٫ نتیجه گیری

راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان، لکنت و اختلال اضطراب اجتماعی:

یافته­ های پژوهش حاضر نشان داد که میانگین راهبردهای مثبت گروه بهنجار از دو گروه دیگر بالاتر است و میانگین راهبردهای ناسازگار گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بالاتر از دو گروه دیگر است. با این­حال راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان بزرگسالان مبتلا به لکنت، با بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی و افراد بهنجار تفاوت معناداری نداشت.

این نتایج، همسو با مدل ارتباطی-هیجانی لکنت که کنتر و همکاران (۲۰۰۶)، ارائه می­ کنند، می­باشد. گرچه این مدل پیش ­بینی می­­کند که واکنش هیجانی و تنظیم آن، بین افراد مبتلا به لکنت و بدون لکنت تفاوت دارد و یکی از یافته­ های پژوهش حاضر این است که گروه دارای لکنت از نظر راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان با گروه بهنجار تفاوت ندارد و بنابرین در ظاهر، یافته­ های پژوهش حاضر همسو با این مدل نیست ولی از آنجا که یافته­ های گذشته درباره رابطه­ لکنت و اضطراب، متمرکز بر اضطراب اجتماعی است و ویژگی کلیدی اختلال اضطراب اجتماعی، شکست در تنظیم هیجان و واکنش بالای هیجانی است (به نقل از گلدین و همکاران، ۲۰۰۹) و از طرفی یافته دیگر پژوهش حاضر مبنی بر این است که بین راهبردهای گروه مبتلا به لکنت با گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تفاوتی نیست، بنابرین احتمالا بین واکنش هیجانی و تنظیم هیجان آنها نیز تقریبا تفاوتی نیست؛ یعنی افراد مبتلا به لکنت نیز نسبتا از بدتنظیمی هیجان و واکنش هیجان بالایی برخوردارند. در نتیجه، نتایج پژوهش حاضر به نفع این مدل و تحقیقات تجربی حمایت کننده­ آن شامل تحقیقات کاراس و همکاران (۲۰۰۶)، آرنولد و همکاران (۲۰۱۱) و والدن و همکاران (۲۰۱۲) است.

بدین طریق نتایج پژوهش حاضر می ­تواند با یافته­ های تحقیقی زارع و سلگی (۱۳۹۱)، سامانی و صادقی (۱۳۸۹)، دنیس (۲۰۰۷) و گارنفسکی و همکاران (۲۰۰۲)، همخوانی داشته باشد. به­طوریکه همگی بیانگر این حقیقت­اند که راهبردهای ناسازگار نظم جویی شناختی هیجان نظیر نشخوارگری، خود سرزنش­گری و فاجعه­نمایی بطور مثبت با جنبه های آسیب شناختی همبسته هستند، ولی در راهبردهای سازگار نظیر ارزیابی مجدد مثبت، این همبستگی منفی است. گرچه عدم تفاوتی که بین راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان گروه مبتلا به لکنت و گروه بهنجار، دیده شد، تکرار این پژوهش را خاطر نشان می­سازد. ولی عدم تفاوت دیده شده بین گروه مبتلا به لکنت و گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، حمایت کننده­ و تائید کننده­ خوبی برای تحقیقات اشاره شده و نیز نظر لاچسینگر و آرنولد (۱۹۶۵)، رابینسون (۱۹۶۴)، بلومل (۱۹۵۷)، ویک (۱۹۷۰) و بوم (۱۹۵۸) است که بر این باورند که بی ثباتی در سیستم عصبی بعنوان عامل پیش ­بینی کننده­ لکنت است و تاثیرات محیطی را برای بیان علت افزوده­ی آن در نظر گرفته­اند (ریلی، ۱۹۷۹). همچنین همسو است با دلایلی که ال وراچ و راپی (۲۰۱۳) برای امکان ارتباط لکنت با اختلال اضطراب اجتماعی مطرح می­ کنند.

حافظه­ فعال، لکنت و اختلال اضطراب اجتماعی:

یافته­ های پژوهش حاضر نشان داد که میانگین حافظه­ واجی گروه مبتلا به لکنت کمتر از گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است و این اختلاف معنادار بود.

میانگین حافظه­ کلی فضایی، حافظه­ واجی و حافظه فعال گروه بهنجار، بالاتر از گروه مبتلا به لکنت شد و در این میان حافظه­ واجی و حافظه­ فعال گروه مبتلا به لکنت، نسبت به گروه بهنجار تفاوت معناداری داشت.

اختلاف میانگین حافظه­ کلی فضایی دو گروه مبتلا به لکنت و مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی نسبت به دو گروه بهنجار و مبتلا به لکنت، کمتر است. بنابرین حافظه­ کلی فضایی گروه مبتلا به لکنت، مشابه تر است به گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تا به گروه بهنجار. این یافته که برعکس حافظه­ واجی، در حافظه­ کلی فضایی گروه مبتلا به لکنت با افراد بهنجار تفاوتی مشاهده نشد، همسو با یافته مرادی، چراغی و فراهانی (۱۳۸۷) مبنی بر این است که اضطراب، عملکرد و کارآمدی پردازش را در تکلیف کلامی بیشتر از تکلیف دیداری کاهش می­دهد. حمایت تحقیقاتی برای این یافته پژوهش حاضر که حافظه­ واجی بزرگسالان مبتلا به لکنت نسبت به افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی و افراد بهنجار متفاوت و ضعیفتر است، در مدل­های مختلفی از جمله فرضیه­ ترمیم پنهان لکنت که نقش واج­شناسی و پردازش واجی را در علت شناسی لکنت مورد توجه قرار داده­اند (هاول، یانگ و ساکین، ۱۹۹۹؛ بدلی، ۲۰۰۳؛ پوستما و کولک، ۱۹۹۳)، منعکس شده است. همچنین با نظر باجاج (۲۰۰۷) مبنی بر این­که در اختلال لکنت، نقش مدار واجی حافظه­ فعال مشهودتر است، همسو می­باشد. با نتایج مروری مطالعه­ منصوری و تهیدست (۱۳۹۱) نیز همخوانی دارد که نشان داده­اند، کودکان مبتلا به لکنت نسبت به کودکان بهنجار، مهارتهای پردازش زبانی ضعیف­تری در حیطه­ی حافظه­ فعال دارند.

در مورد مقایسه­­ی حافظه­ فعال گروه مبتلا به لکنت با دو گروه دیگر تبیین شفافی وجود دارد زیرا، حافظه­ فعال گروه مبتلا به لکنت تفاوتی با گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ندارد و در مقابل با گروه بهنجار متفاوت است؛ این یافته همسو است با مطالعه­ امیر و بومیا (۲۰۱۱) و ویسو-پترا و همکاران (۲۰۱۱)، مبنی بر اینکه به­ طور کلی گنجایش حافظه­ فعال در ارتباط با اضطراب کاهش می­یابد و همچنین همسو است با یافته بیرد و همکاران (۲۰۱۲) که نشان دادند بزرگسالان مبتلا به لکنت، حافظه­ فعال ضعیف تری نسبت به افراد بهنجار دارند. از طرف دیگر از این جهت تبیین شفافی برای آن وجود دارد که با نظریه­ کارآمدی پردازش آیزنک و کالو (۱۹۹۲)، همخوان است. نظریه­ کارآمدی پردازش ادعا می­ کند، تداخل اضطراب با عملکرد شناختی از طریق محصور کردن منابع اندوزش و پردازش نظام حافظه­ فعال صورت می­پذیرد. اضطراب، تولید نگرانی و افکار مزاحم می­ کند که بر سر تصاحب منابع حافظه­ فعال به رقابت و کشمکش با منابع شناختی می­پردازند (آیزنک و کالو، ۱۹۹۲). از آن­جایی­که نگرانی و افکار مزاحم به صورت کلامی بازنمایی می­شوند، بنابرین بیشتر توسط حلقه­ی واج شناختی و اجرایی مرکزی پردازش می­شوند، اما این افکار بر منابع صفحه­ی دیداری-فضایی اثری ندارند (رپ، ۱۹۹۳).

در مجموع تا این­جا می­توان گفت، با اینکه راهبردهای تنظیم شناختی هیجان گروه مبتلا به لکنت، با گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تفاوتی نشان نداد، حافظه­ واجی آنها متفاوت از آنها شد و به­عبارتی ضعیف­تر؛ که بیانگر اختصاصی بودن نقش حافظه­ واجی در اختلال لکنت است.

توجه متمرکز برخود، لکنت و اختلال اضطراب اجتماعی:

پژوهش حاضر نشان داد توجه متمرکز بر خود بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است و با افراد بهنجار تفاوتی ندارد. به­ طوری­که گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی دارای بالاترین میانگین توجه متمرکز درونی و گروه بهنجار دارای پایین ترین میانگین است.

با مشخص شدن نتیجه­ تحقیق حاضر مبنی بر این­که بزرگسالان مبتلا به لکنت در توجه متمرکز برخود با افراد بهنجار تفاوتی ندارند، این فرضیه­ جدید شکل می­گیرد که ممکن است بزرگسالان مبتلا به لکنت نسبت به کودکان مبتلا به لکنت، در انعطاف پذیری کنترل توجه و تغییر توجه توانمندتر شده ­اند و رشدیافته­تر و پخته­تر عمل می­ کنند. چرا که کاراس و همکاران (۲۰۰۶) دریافتند کودکان مبتلا به لکنت از توانایی کمتری برای انعطاف پذیری کنترل توجهشان و تغییر توجه زمانی­که نیاز به تغییر آن است، برخوردارند (به نقل از کفالیانوس، ۲۰۱۲).

با وجودی­که در تحقیقات گذشته ذکر شده است که، بزرگسالان مبتلا به لکنت، اضطراب، شرمندگی و اجتناب از موقعیت­های اجتماعی را به­ طور فراوانی تجربه می­ کنند (ال وراچ و راپی، ۲۰۱۳) و ممکن است اضطراب آنان به موقعیت­های اجتماعی یا عملکردی محدود شده باشد (مسنجر و همکاران، ۲۰۰۴؛ منزیس، ۱۹۹۹)، با این­حال طبق یافته تحقیق حاضر، آنان مانند افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی نیستند که در توجه متمرکز بر خود با افراد بهنجار تفاوت دارند. بنابرین این امر نشان از صحت گفته­ی سوپر و استوپا (۲۰۰۲) دارد که در مقاله­ای مروری درباره تمرکز برخود در هراس اجتماعی و اضطراب اجتماعی، بیان می­­کنند “با این­که به­وضوح برخی شواهد بر این اشاره دارند که اضطراب، تفکر و عملکرد می ­تواند تحت تاثیر تمرکز برخود در برخی موقعیت­ها قرار بگیرد، شواهد متناقض است و مطالعاتی وجود دارد که ارتباط مستقیم کمتری را نشان داده است. بسیاری از مطالعاتی که نقد شده ­اند، همبستگی را می­سنجند و بنابرین امکان در نظرگرفتن نقشی علّی برای تمرکز برخود وجود ندارد.”

توجه مداوم، لکنت و اختلال اضطراب اجتماعی:

پژوهش حاضر نشان داد توجه مداوم بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی و افراد بهنجار است. به­ طوری­که گروه مبتلا به لکنت دارای بیشترین خطا، یعنی توجه مداوم پایین­تر و گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی دارای کمترین خطا، یعنی توجه مداوم بالاتر هستند. البته گروه مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی در توجه مداوم تفاوت معناداری با گروه بهنجار ندارد.

الیمان و همکاران (۱۹۹۷)، به این نتیجه رسیدند که عملکرد در توجه مداوم، به­وسیله­ی تفاوتهای فردی در اضطراب تنظیم می­ شود. از طرفی افراد مبتلا به لکنت، اضطراب و استرس بیشتری نسبت به افراد بهنجار تجربه می­ کنند (ال وراچ و همکاران، ۲۰۱۴؛ بلود، ورتز، بنت و سیمپسون، ۱۹۹۷)، بر پایه­ این یافته­ ها این انتظار وجود دارد که گروه دارای لکنت نسبت به افراد بهنجار، توجه مداوم متفاوت و در واقع پایین­تری داشته باشند. یافته پژوهش حاضر این انتظار را تائید می­ کند، بنابرین موافق و همسو با یافته­ های تحقیقاتی ذکر شده است.

گرچه طبق یافته دیگر پژوهش حاضر، توجه مداوم بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تفاوتی با افراد بهنجار ندارد و این یافته با نتیجه­ مطالعاتی الیمان و همکارانش (۱۹۹۷) همخوانی ندارد. این عدم همخوانی، یا لزوم تکرار این پژوهش را نشان می­دهد و یا ضرورت پرداختن به تبیین­های جایگزین.

در پایان می­توان گفت همانطور که کودکانی با آسیب ویژه­ی زبانی، اختلال خواندن و اختلال سرعت گفتار محدودیت­هایی را در توجه مداوم بروز می­ دهند (مورفی­ و همکاران، ۲۰۱۴)، یافته پژوهش حاضر نشان داد که بزرگسالان مبتلا به لکنت نیز در توجه مداوم محدودیت دارند.

۵-۲٫ محدودیت­های تحقیق

در دسترس بودن نمونه­ پژوهش، یکی از محدودیت­هاست. نمونه­های مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی به دلیل ویژگی اجتنابی که داشتند برای دعوت به پژوهش یا پاسخگو تلفن نبودند یا این­که برای شرکت در پژوهش طفره می­رفتند. از طرفی تعداد مراجعه­ی آنها به مراکز درمانی نادر است و از طرفی بدلیل حافظه­ ضعیفی که داشتند قرار ملاقات با روانشناس خود را فراموش می­کردند یا اجتناب می­کردند. بنابرین با این توضیحات، نمونه گیری در دسترس، شیوه­ نمونه گیری مناسبی، با وجود معایبی که دارد، بنظر رسید.

به­ دلیل دسترسی دشوار به نمونه، امکان همتاسازی از نظر جنسیت فراهم نشد. همچنین تحقیق حاضر با کمبود منابع تحقیقاتی در زمینه­ متغیرها در افراد مبتلا به لکنت، روبرو بود.

۵-۳٫ پیشنهادهای حاصل از پژوهش

برنامه­هایی برای بهبود توجه مداوم و حافظه­ فعال بویژه حافظه­ واجی و کاهش اضطراب اجتماعی بزرگسالان مبتلا به لکنت، مورد توجه روان­شناسان و گفتاردرمانگران قرار گیرد.

پایین بودن توجه مداوم و حافظه­ فعال بزرگسالان مبتلا به لکنت نسبت به افراد بهنجار و مشابهت راهبردهای تنظیم شناختی هیجان آنها با افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، لزوم همکاری روانشناسان و گفتاردرمانگران را در درمان جامع­تر و بهتر افراد مبتلا به لکنت مطرح می­ کند.

گنجاندن درمان­های متمرکز بر اضطراب اجتماعی در درمان افراد مبتلا به لکنت. زیرا اضطراب اجتماعی بزرگسالان مبتلا به لکنت، ممکن است در کناره­گیری این افراد از درمان نقش داشته باشد، همچنین گنجاندن درمانهای متمرکز بر آموزش تنظیم هیجانی در کنار درمان­های افراد مبتلا به لکنت، نیز پیشنهاد می­ شود.

۵-۴٫ پیشنهاد برای پژوهش های آتی

گرچه در پژوهش حاضر، نتایج مربوط به متغیر حافظه­ فعال با نتایج مطالعات گذشته همخوانی دارد، با این­حال پیشنهاد می­ شود این متغیر با همتاسازی گروه­ها از نظر جنسیت، مجدد بین سه گروه­ مورد مقایسه قرار گیرد. خصوصا به­ دلیل این­که طبق تحقیقات، حافظه­ فضایی مردان بهتر از زنان است.

متغیرهای توجه متمرکز برخود و راهبردهای تنظیم هیجان بهتر است در افراد مبتلا به لکنت مورد بررسی بیشتری واقع شوند تا با وضوح و بر مبنای تحقیقات تکمیلی بیشتری مشخص شود که آیا این افراد از نظر این متغیرها با افراد عادی متفاوت­اند یا خیر.

توجه مداوم نیز بهتر است که در بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود که آیا واقعا این افراد از این نظر با افراد عادی متفاوت نیستند یا خیر.

پیشنهاد می­ شود برای سنجش توجه مداوم بزرگسالان، از ابزارهای معتبرتری استفاده شود.

تحقیق راجع به موضوعات زیر نیز پیشنهاد می­ شود:

بررسی تاثیر آموزش تنظیم هیجانی بر کاهش اضطراب و شدت لکنت افراد مبتلا به لکنت.

بررسی تاثیر درمان­های متمرکز بر تقویت حافظه بر کاهش اضطراب و شدت لکنت افراد مبتلا به لکنت.

منابع

اسدزاده، ح. (۱۳۸۸). بررسی رابطه­ ظرفیت حافظه­ فعال و عملکرد تحصیلی میان دانش­ آموزان پایه­ سوم راهنمایی شهر تهران. فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره­ی ۱، ۷۰-۵۳٫

حسنی، ج. (۱۳۸۹). خصوصیات روان­سنجی پرسشنامه­ نظم جویی شناختی هیجان. مجله­ی روان­شناسی بالینی، سال دوم، شماره­ی۳، ۸۳-۷۳٫

زارع، ح. و سلگی، ز. (۱۳۹۱). بررسی رابطه­ راهبردهای تنظیم شناختی هیجان با افسردگی، اضطراب و استرس در دانشجویان. فصلنامه­ی علمی –پژوهشی پژوهش در سلامت روانشناختی، دوره­ ششم، شماره­ی سوم، ۲۹-۱۹٫

سامانی، س. و صادقی، ل. (۱۳۸۹). بررسی کفایت روانسنجی پرسشنامه­ تنظیم شناختی هیجان. مجله­ی روشها و مدل­های روانشناختی، شماره­ی ۱، ۶۲-۵۱٫

ساعد، الف. (۱۳۸۶). بررسی اعتبار و پایایی مقیاس حافظه­ وکسلر نسخه­ی سوم دردانشگاه­های تهران. پایان نامه­ کارشناسی ارشد. دانشگاه شاهد.

محمدی، الف. و همکاران. (۱۳۹۲). مدلهای سبب شناسی اختلالات اضطراب اجتماعی. مجله­ی تحقیقات علوم رفتاری، ۱۱: ۸۰-۶۸٫