۸۲۳/۰

۶۷۸/۰

۶۷۱/۰

۰۳۸/۶

همانطور که در جدول مشاهده می­ شود مقدار ضریب تعیین در مدل شهر جدید پرند بیشتر از ضریب تعیین در مدل نسیم­شهر است، لذا قدرت تبیین مدل شهر جدید پرند اندکی بالاتر است.
۴-۳-۳-۴ نمودار تحلیل مسیر شهرجدید­پرند و نسیم­شهر
در نمودار زیر میزان تأثیرگذاری هر یک از متغیرهای مستقل بر حس تعلق مکانی در دو شهر مورد مطالعه نشان داده شده است. متغیرهایی که سطح معناداری قابل قبولی ندارند(سن) از نمودار تحلیل مسیر خارج شده ­اند.
شکل۱۰- ۴ مقایسه تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر متغیرهای تبیین­­کننده حس­تعلق­مکانی برحسب محل سکونت
۴-۴ نتایج بحث گروهی متمرکز^[۸۷]
۱-۴-۴ شهرجدیدپرند
سئوال مقدماتی: مدت ­زمان ­سکونت
- چه مدت است که در این شهر سکونت دارید؟
بیش­تر شرکت­ کنندگان حاضر در دو جلسه تشکیل شده در شهر جدید پرند به صورت میانگین بین ۱ تا ۵ سال در این شهر سکونت داشتند.
۱) حس­تعلق­مکانی
- اگر از این شهر مدتی دور باشید، آیا دل­تان برای چیزی تنگ می­ شود؟(واکاوی: برای چه چیزی؟ آشنایان/ همسایه­ها/ شهر و…)

مضمون عاطفی: حدوداً بیش­تر شرکت­ کنندگان در جلسه بحث گروهی متمرکز، تعلق عاطفی چندانی نسبت به شهرجدیدپرند نداشتند. آنها بیان کردند که در صورت دور شدن از پرند (مثلاً برای مدتی سفر رفتن) چندان دل­شان برای شهر یا همسایه­ها تنگ نمی­ شود، زیرا با آنها ارتباط و آشنایی خاصی ندارند. تعدادی از شرکت­ کنندگان بیان کردند که بیش­تر دل­شان برای جاییکه قبلاً در آن زندگی می­کرده ­اند و خانواده، اقوام و آشنایان نزدیکشان که اغلب در خارج از پرند(بیش­تر در تهران) سکونت دارند، تنگ می­ شود. یکی از شرکت­ کنندگان ابراز داشت که اینجا با تعداد کمی از همسایه­ها(یکی دو همسایه) ارتباط دارد و بیشتر دلش برای محل تولد و سکونت قبلیش(تهران) تنگ می­ شود. اغلب شرکت­ کنندگان نیز وی را تایید کرده و با او هم نظر بودند.
- زندگی در اینجا چه قدر برایتان اهمیت دارد؟(واکاوی: خود را اهل اینجا می­دانید؟/ جاهای مختلف شهر را به خوبی می­شناسید؟/ خاطرات خوبی در این شهر دارید؟)
مضمون شناختی: حدوداً بیش­تر شرکت­ کنندگان خود را اهل پرند نمی­دانستند و بیش­تر تاکید داشتند که فقط در شهر پرند زندگی می­ کنند و خود را با محل تولد یا محل سکونت قبلی­شان می­شناختند. تعدادی از شرکت­ کنندگان بیان کردند که چون مدتی است در پرند زندگی می­ کنند، نسبتاً محلات مختلف شهر را می­شناسند و مهم­ترین خاطره­یشان در شهر پرند، خانه­دار شدنشان می­باشد، اما خاطرات چندان دیگری از این شهر ندارند. یکی از شرکت­ کنندگان بیان داشت که مدت زمان طولانی نیست که در پرند ساکن است و شاید به همین دلیل خاطرات زیاد و مهمی از اینجا ندارد، احتمالاً با گذر زمان، خاطرات بیش­تری در ذهنش نقش خواهد بست و وقتی به گذشته نگاه کند، بیشتر خودش و خاطراتش را در این شهر می­ببیند.
- می­خواهید به زندگی در اینجا ادامه دهید؟(واکاوی: اگر مشکل مالی، خانوادگی و … نداشته باشید، باز هم در پرند می­مانید؟/ زندگی در اینجا را به فرزندتان توصیه می­کنید؟ خودتان را به دیگران اهل پرند معرفی می­کنید؟)
مضمون رفتاری: حدوداً بیش­تر شرکت­ کنندگان بیان کردند که خودشان را به عنوان کسی که در پرند ساکن است و زندگی می­ کند - نه اهل پرند- ­معرفی می­ کنند و بیش­تر ترجیح می­ دهند با اصالت تهرانی، کرمانشاهی، تبریزی و … یا محل سکونت قبلی­شان شناخته شوند. آنان بیان داشتند با توجه به مسائل مالی و … به هر حال در اینجا صاحب خانه شده ­اند و فکر می­ کنند بالاخره پرند پیشرفت کرده و وضعیت بهتری خواهد داشت، به همین خاطر به ادامه زندگی در پرند خوشبین هستند؛ هر چند اگر هیچ مشکل مالی و… بر سر راهشان نبود، به احتمال زیاد به تهران آمده و در آنجا زندگی می­کردند. بیش­تر آنها مطرح کردند که زندگی در پرند را به دلیل کمبود امکانات و عدم توجه به حل و فصل مشکلات موجود چندان به فرزندان، اقوام، آشنایان و … توصیه نمی­­کنند، گرچه با توجه به مشکلات(مخصوصاً مالی)، مسئله مسکن می ­تواند تاحدی چه از لحاظ اجاره، رهن یا خرید در پرند به دلیل قیمت مناسب­تر زمین و مسکن نسبت به تهران مرتفع شود.
۲) سرمایه اجتماعی
- آیا روابط شما با همسایگان و یا حضور خانواده، اقوام و آشنایانتان در ادامه زندگی­تان در اینجا و دوست داشتن این شهر مؤثر است؟(واکاوی: آیا خانواده، اقوام و آشنایانتان در این شهر سکونت دارند؟/ آیا با آشنایان و همسایگانتان در شهر صحبت و دیدار دارید؟ و…)
مضمون شبکه ­های اجتماعی(روابط اجتماعی): بیش­تر شرکت­ کنندگان اظهار کردند که یا خانواده، اقوام و آشنایانشان در این شهر سکونت ندارند یا تعداد اندکی از آنها در شهر پرند و در نزدیکی­شان زندگی می­ کنند. یکی از شرکت­ کنندگان بیان داشت که با وجود اینکه در یک ساختمان ۶۰ واحدی زندگی می­ کند، کسی را نمی­شناسد و فقط با همسایه روبرویی خود که در یک طبقه هستند، روابط اندکی دارد. یکی دیگر از شرکت­ کنندگان اظهار داشت که عمده روابط با افراد ساکن بلوک به منظور شرکت در جلسات مربوط به بلوک و پرداخت شارژهای ماهانه و عواملی از این قبیل می­باشد. یکی دیگر از شرکت­ کنندگان نیز بیان کرد که اماکن و فضاهای عمومی(مانند فرهنگسرا، سرای محله و…) در پرند شکل نگرفته است که بتواند سبب گذران وقت و آشنایی آنها با افراد دیگر را فراهم آورد. سایر شرکت­ کنندگان در بحث نیز متفق القول ابراز داشتند که که اگر مشکل یا مسئله­ای برایشان پیش بیاید، سعی می­ کنند مشکل خود را با کمک اقوام، آشنایان و دوستان خود که بیش­تر آنها در خارج از پرند(اغلب در تهران) ساکن هستند حل کنند؛ زیرا در پرند با افراد چندانی رابطه صمیمانه و نزدیک ندارند، فضاهایی برای شکل­ گیری ارتباطات بیشتر وجود نداشته و روابط­شان نهایتاً به یکی دو همسایه­ای که در طبقه آنها ساکن هستند، ختم می­ شود.
- به نظر شما جو حاکم بر روابط مردم در شهر چگونه است؟(واکاوی: اعتماد/ صمیمیت و….)
مضمون اعتماد: به نظر بیش­تر شرکت­ کنندگان، روابط­شان با آشنایان و همسایه­ها در حدی نبوده که بتوانند به آنها کاملاً اعتماد کنند. آنها بر این موضوع تاکید کردند که چندان با یکدیگر رفت و آمد ندارند، رابطه عمیق و گسترده­ای بین آنها شکل نگرفته است و یکدیگر را نمی­شناسند که بخواهند به یکدیگر به اندازه­ کافی اعتماد کنند. یکی از شرکت­ کنندگان زن بیان داشت که اگر کاری برایش پیش بیاید و مجبور شود به بیرون برود، چندان راغب نیست فرزندش را به همسایه­ها بسپارد و ترجیح می­دهد او را با خود ببرد. تعدادی از شرکت­ کنندگان نیز بیان کردند که مدت زمان کمی(یکی دو سال) است در پرند زندگی می­ کنند و هنوز چندان کسی را نمی­شناسند، اما امیدوارند که با گذشت زمان، اعتمادی را نسبت به سایرین بدست آورده و بتوانند با آنها ارتباطات بیش­تری برقرار کنند.
- به نظر شما مردم در شهر تا چه حد در فعالیت­های جمعی با هم مشارکت دارند؟(واکاوی: امور مذهبی/ امور خیریه و….)
مضمون مشارکت: بیش­تر شرکت­ کنندگان بیان کردند که در امور مذهبی(هیئت­های مذهبی و مساجد) شکل گرفته در پرند، تنها به دلیل اعتقادات مذهبی خود مشارکت دارند و اگر امکانش باشد بیش­تر سعی می­ کنند به هیئت­ها و مساجدی که پیش از آمدن به پرند(بیش­تر در تهران) در آنها مشارکت داشتند و آشنایان و نزدیکانشان نیز در آنها حضور دارند، بروند و آنجا در مراسم­های مذهبی شرکت کنند. یکی از شرکت­ کنندگان بیان کرد که در ایام محرم در هیئت عمویش که در تهران ساکن است، حضور یافته و در آن مشارکت می­ کند. یکی دیگر از شرکت­ کنندگان زن نیز بیان داشت که به خانه مادریش در تهران می ­آید و در مراسم مذهبی با کمک یکدیگر نذری درست می­ کنند. سپس آنها بیان کردند که در زمینه کمک­های خیریه نیز تا حدی همکاری می­ کنند و تعدادی از شرکت­ کنندگان اظهار داشتند که در خانه­یشان قلک­های کمک به مؤسسه محک و کمیته امداد را دارند و اگر بخواهند کمکی کنند، مقداری پول در آن می­اندازند و کمک­هایشان بیشتر جنبه شخصی دارد.
۳) نگرش به ویژگی­های فضایی- کالبدی
- آیا شکل و شمایل ظاهری شهر(نمای ساختمان­ها/ شکل کوچه­ها و خیابان­ها/ پارک­ها/ پاکیزگی معابر) و امکانات و خدمات شهری(خدمات آموزشی/ درمانی/ ورزشی/ فرهنگی/ تفریحی/ حمل و نقل) در ادامه زندگیتان در اینجا تاثیری دارد؟
بیش­تر شرکت­ کنندگان بیان داشتند که نمای ساختمان­ها و شکل کوچه و خیابان­ها در پرند مناسب و هماهنگ است و از نظافت و پاکیزگی لازم و آب و هوای نسبتاً خوب برخوردار می­باشد، ولی میزان فضای سبز و پارک­های محلی کافی نبوده و می­توان فضای سبز بیشتری در اطراف بلوک­ها، بولوارها و… ایجاد کرد. آنها از امکانات و خدمات شهر جدید پرند انتقاد داشته و آن را با تهران(محل سکونت قبلی) مقایسه می­کردند و ابراز داشتند که اغلب نیازهایشان را در رفت و آمد به تهران مرتفع می­سازند. بیش­تر افراد مطرح کردند خدمات تجاری در پرند تاحدی پاسخگوی نیازهای ساکنین است، ولی خدمات(درمانی، آموزشی، فرهنگی، تفریحی و حمل و نقل) با کمبود مواجه بوده و متناسب با نیاز ساکنین نمی ­باشد. یکی از شرکت­ کنندگان بیان داشت اگرچه یک بیمارستان خصوصی در پرند در حال ساخت است، اما او و خانواده­اش هر وقت نیاز به بیمارستان دارند مجبور هستند به تهران بیایند. یکی دیگر از شرکت­ کنندگان نیز بیان کرد که خدمات حمل و نقلی(به خصوص برای رفت و آمد به شهرهای مجاور مانند تهران) اصلاً مناسب و کافی نبوده و رفت و آمد با هزینه­ های مالی زیادی همراه است. سایر شرکت­ کنندگان نیز وی را تایید کرده و اظهار داشتند که به آنها هنگام خرید مسکن در پرند، وعده احداث مترو داده بودند که هنوز هم ایجاد نشده است و مرتب به تعویق می­افتد. در نهایت بیش­تر شرکت­ کنندگان بیان کردند که در پرند، تا حد زیادی مشکل مسکن آنها حل شده است، اما دولت باید سایر نیازهایی که آنها برای زندگی در این شهر احتیاج دارند را مدّ نظر قرار دهد و به آنها رسیدگی کند.
- با توجه به مضامین استخراج شده از بحث­های گروهی متمرکز انجام گرفته در شهر جدید پرند، می­توان بیان کرد که فقدان سرمایه اجتماعی و نگرش نامطلوب به ویژگی­های فضایی- کالبدی از مهم­ترین عوامل عدم ایجاد حس تعلق به مکان در شهر جدید پرند هستند. شکل­­گیری شهر جدید پرند به عنوان یک اسکان رسمی که از سابقه چندانی برخوردار نیست؛ محدود بودن روابط اجتماعی؛ حضور کمرنگ خانواده، اقوام و آشنایان ساکنین در محل سکونت(پرند)؛ وابستگی عاطفی و مادی به مکان سکونت قبلی(بیشتر شهر تهران) و… به عنوان فقدان عناصر شکل­دهنده سرمایه اجتماعی و همچنین نگرش نامطلوب و منفی ساکنین به ویژگی­های فضایی- کالبدی و خدمات شهری، سبب پایین بودن حس تعلق مکانی در میان ساکنین این شهر شده است. با توجه به نتایج حاصل از پیمایش نیز می­توان گفت که در کنار کوتاه بودن مدت زمان سکونت، عامل تعیین­کننده و اصلی در عدم شکل­ گیری حس تعلق مکانی ساکنین شهر جدید پرند، در مرتبه اول فقدان سرمایه اجتماعی و در مرتبه بعد نامطلوب بودن ویژگی­های فضایی- کالبدی از نظر ساکنین است.
۲-۴-۴ نسیم­شهر
سئوال مقدماتی: مدت زمان سکونت
- چه مدت است که در این شهر سکونت دارید؟
بیش­تر شرکت­ کنندگان حاضر در دو جلسه تشکیل شده در نسیم­شهر به صورت میانگین بیش از ۱۵ تا ۲۰ سال در این شهر سکونت داشتند.
۱) حس­تعلق­مکانی
- اگر از این شهر مدتی دور باشید، آیا دل­تان برای چیزی تنگ می­ شود؟(واکاوی: برای چه چیزی؟ آشنایان/ همسایه­ها/ شهر و…)
مضمون عاطفی: بیش­تر شرکت­ کنندگان در جلسه بحث گروهی متمرکز، تعلق عاطفی بالایی نسبت به نسیم­شهر داشتند. آنان نسیم­شهر را متعلق به خود می­دانستند و بیان می­کردند که در صورت دور شدن از نسیم­شهر(مثلاً برای مدتی سفر رفتن) دل­شان برای شهرشان و به خصوص آشنایان، وابستگان و همسایه­ها تنگ خواهد شد و میل دارند زودتر به خانه و شهرشان بازگردند. یکی از شرکت­ کنندگان در بین صحبت­هایش، نسیم­شهر را وطن خود نامید و سایر شرکت­ کنندگان نیز با علامت سر تکان دادن، گفته­ی وی را تایید کردند. بیش­تر افراد شرکت­کننده بر این موضوع تاکید داشتند که نسیم­شهر را دوست دارند و خودشان را در ساختن تدریجی و شکل دادن به آن سهیم می­دانند.
- زندگی در اینجا چه قدر برایتان اهمیت دارد؟(واکاوی: خود را اهل اینجا می­دانید؟/ جاهای مختلف شهر را به خوبی می­شناسید؟/ خاطرات خوبی در این شهر دارید؟)
مضمون شناختی: بیش­تر شرکت­ کنندگان خود را اهل نسیم­شهر می­دانستند و نسیم­شهر به نوعی بخشی از فرایند شکل­ گیری هویت آنان بود. تعدادی از شرکت­ کنندگان بیان کردند که آنها در نسیم­شهر زندگی کرده ­اند، درس خوانده­اند، به مدرسه رفته­اند، ازدواج کرده و بچه­هایشان در اینجا بزرگ شده ­اند، هم اکنون نیز در اینجا کار و زندگی می­ کنند و خودشان را جزئی از این شهر می­دانند. شرکت­ کنندگان بیان داشتند که محلات مختلف شهر را به خوبی می شناسند و خاطرات زیادی از شهرشان دارند و همین خاطره­ها تا حد زیادی آنان را به نسیم­شهر پایبند کرده است. کوچه پس کوچه­ها، خیابان­ها، مغازه­ها، بازارهای هفتگی و… برایشان یادآورد خاطراتی است که در کنار اقوام، آشنایان، همسایه­هایشان و به قول آنها اهل محل تجربه کرده ­اند و هنوز هم با گذشت چندین سال آنها را فراموش نکرده و با یادآوری آنها احساس خوبی دارند.
- می­خواهید به زندگی در اینجا ادامه دهید؟(واکاوی: اگر مشکل مالی، خانوادگی و … نداشته باشید، باز هم در نسیم­شهر می­مانید؟/ زندگی در اینجا را به فرزندتان توصیه می­کنید؟ خودتان را به دیگران اهل نسیم­شهر معرفی می­کنید؟)
مضمون رفتاری: بیش­تر شرکت­ کنندگان بیان کردند که خودشان را به دیگران اهل نسیم­شهر معرفی می­ کنند و حتی از شناخته شدن با عنوان یک اسلامشهری و یا شهرهای اطرافِ دیگر خودداری می­ کنند. آنها در میان حرف­هایشان سعی در تمایز قایل شدن بین نسیم­شهری که خودشان ساخته­اند و دیگر شهرهای اطراف داشتند و هویتی مستقل برای نسیم­شهر متصور بودند. بیش­تر آنان بیان کردند که درصورت نداشتن مشکل مالی، خانوادگی و… باز هم دوست دارند به زندگی در نسیم­شهر ادامه دهند و تغییر مکان زندگی برایشان چندان قابل تصور نیست. یکی از شرکت­ کنندگان بیان داشت که چون در این شهر بزرگ شده است و اکثر خانواده، آشنایان و هم­محله­ای­هایش در این شهر ساکن هستند، دوست دارد در همین شهر کار و زندگی کند و در کنار آنها باشد. سایر شرکت­ کنندگان نیز به این موضوع پرداخته و صحبت­هایشان را در این راستا بیان و تاکید کردند که زندگی آنها در نسیم­شهر شکل گرفته، خانه و زندگی­شان در اینجا است و به راحتی نمی ­توانند خودشان را با مکان جدیدی وفق دهند و از نسیم­شهر بروند؛ اما شرکت­ کنندگان با شدت کمتری بیان داشتند که زندگی در نسیم­شهر را به فرزندان، اقوام، آشنایان و… توصیه می­ کنند. بیش­تر شرکت­ کنندگان گفتند که اگرچه دوست دارند، فرزندان و نزدیکانش در نسیم­شهر و در نزدیکی آنها زندگی کنند، اما با توجه به مشکلات موجود، زندگی در اینجا را کمتر به آنان توصیه می­ کنند، ولی خودشان به دلیل عواملی چون: وجود کارشان، خانه و زندگی­شان، مجموعه روابط­شان با اقوام و آشنایان و هم­محله­ای­ها، خاطره­هایشان و خو گرفتن به محیط در طی چندین سال، به زندگی در نسیم­شهر پایبند بوده و دوست دارند به زندگی در اینجا ادامه دهند.
۲) سرمایه اجتماعی
- آیا روابط شما با همسایگان و یا حضور خانواده، اقوام و آشنایانتان در ادامه زندگیتان در اینجا و دوست داشتن این شهر مؤثر است؟(واکاوی: آیا خانواده، اقوام و آشنایانتان در این شهر سکونت دارند؟/ آیا با آشنایان و همسایگانتان در شهر صحبت و دیدار دارید؟ و…)
مضمون شبکه ­های اجتماعی(روابط اجتماعی): بیش­تر شرکت­ کنندگان اظهار کردند که اغلب خانواده، اقوام و آشنایانشان در این شهر و در کنار آنها زندگی می­ کنند. اکثر همسایه­ها و هم­محله­ای­ها نیز از همشهری­های مبدا مهاجرتشان(غالباً آذری) هستند و به دلیل هم­زبانی، احساس نزدیکی زیادی به یکدیگر داشته که عامل مهمی در ادامه زندگی آنان در نسیم­شهر است. بیش­تر آنها متفق القول ابراز داشتند که با هم­محله­ای­های خود(اعم از اقوام، آشنایان و همسایگان) روابط گرم، صمیمی و نزدیک دارند، در مشکلات(بیماری، اسباب­کشی، مسائل مالی، خانوادگی و…) یکدیگر را پشتیبانی می­ کنند، در مراسم شادی و ترحیم یکدیگر شرکت کرده و بهم یاری می­رسانند. یکی از شرکت­ کنندگان بیان داشت که نسیم­شهر را بیش­تر به خاطر همین روابطی که در آن وجود دارد، دوست می­دارد و حضور اقوام، آشنایان و روابط میان آنهاست که او را به زندگی در نسیم­شهر امیدوار می­ کند. سایر شرکت­ کنندگان نیز حرف وی را تایید کرده و یکی از عوامل مهم ماندن­شان در نسیم­شهر را همین موضوع دانستند.
- به نظر شما جو حاکم بر روابط مردم در شهر چگونه است؟(واکاوی: اعتماد/ صمیمیت و….)
مضمون اعتماد: بیش­تر شرکت­ کنندگان بیان کردند که اهالی محل و همسایه­ها در نسیم­شهر یکدیگر را می شناسند(از طریق روابط فامیلی، آشنایی، دوستی، همسایگی و…) و به یکدیگر اعتماد دارند تا جایی که حاضرند برای ساعاتی فرزند خود را به یکدیگر سپرده یا به یکدیگر در صورت لزوم پول قرض دهند. یکی از شرکت­ کنندگان بیان داشت که چندین بار به همسایه­ها ماشینش را قرض داده و آنها ماشین وی را سالم و سرموقع برگردانده­اند. یکی دیگر از شرکت­ کنندگان بیان داشت که هر گاه به مسافرت می­رود، کلید خانه­اش را به یکی از همسایه­ها می­سپارد که مراقب خانه­اش باشد و به باغچه و گلدان­هایش آب دهد. یکی از شرکت­ کنندگان زن نیز بیان کرد که حتی طلاهایش را به همسایه­ها زمانی که می­خواهند به مهمانی یا عروسی بروند، قرض می­دهد و به آنها واقعاً اعتماد دارد. بیش­تر شرکت­ کنندگان با مثال­هایی که مطرح کردند، به نوعی حرف­های یکدیگر را حاکی از وجود اعتماد بین آشنایان، همسایه­ها و اهالی محل نسبت بهم تایید کردند(تاکید بر اعتمادِ درون­گروهی).
- به نظر شما مردم در شهر تا چه حد در فعالیت­های جمعی با هم مشارکت دارند؟(واکاوی: امور مذهبی/ امور خیریه و….)
مضمون مشارکت: بیش­تر شرکت­ کنندگان بیان کردند که در امور مذهبی هیئت محله­ی خود مشارکت دارند و دسته­های عزاداری محلی شکل می­ دهند، به گونه ­ای که هشترودی­ها، سرابی­ها، یزدی­ها و… هر کدام برای خود دسته­های جداگانه تشکیل داده و در مراسم عزاداری شرکت می­ کنند. اکثر شرکت­ کنندگان تاکید داشتند که در امور مذهبی، حضور و مشارکت در هیئت­های مذهبی محلی هنگام مراسم خاص، بیش­تر از مشارکت در مساجد است. یکی از شرکت­ کنندگان بیان داشت که در مراسم عزاداری(ایام محرم) یا شادی (نیمه شعبان) با کمک همسایه­ها، کوچه­های محل را تزئین می­ کنند. آنها بیان کردند که از نظر مالی توان چندانی برای کمک­های خیریه ندارند، اما به صورت جزئی سعی می­ کنند به افراد بی­بضائت محله خود کمک کنند. یکی از شرکت­ کنندگان بیان داشت که در مراسم عروسی دختر یکی از هم­محله­ای­ها که مشکل مالی داشته، با سایر اهالی محل قرار گذاشته­اند که به عنوان هدیه عروسی هر کدام بخشی از لوازم آشپزخانه را به عنوان جهیزیه به وی هدیه دهند، تا به نحوی به او کمک کرده باشند.
۳) نگرش به ویژگی­های فضایی- کالبدی

در این‌جا مراد از فتنه، آن مهر و محبت افراطی به فرزند است که والدین را از مسیر حق و خیر و انجام دستورات الهی بازمی‌دارد.^[۶۶۹]
اگر انسان از این امتحان با موفقیت بیرون آید، دارای اجری عظیم خواهد بود؛ هم اجر دنیوی و هم اجر اخروی؛ زیرا با تربیت صحیح فرزند است که او می‌تواند، کمک کار و یاور پدر و مادر باشد، چنان‌که امام سجاد۷می‌فرماید: «مِنْ‏ سَعَادَهِ الرَّجُلِ‏ أَنْ‏ یَکُونَ‏ لَهُ‏ وُلْدٌ یَسْتَعِینُ‏ بِهِمْ‏؛ از نشانه‌های سعادت مرد، داشتن فرزندی است که کمک کار او باشد».^[۶۷۰]
خداوند متعال در سوره فرقان، یکی از ویژگی‌های بندگان راستین را توجه خاص به تربیت فرزند و خانواده خویش و احساس مسئولیت در برابر آن‌ ها می‌داند. چنان‌که می‌فرماید:*( وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَ ذُرِّیَّاتِنَا قُرَّهَ أَعْیُنٍ‏ٍ وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا؛ و کسانى که مى‏گویند: پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنى چشم ما قرار ده، و ما را براى پرهیزگاران پیشوا گردان!)*فرقان /۷۴
اما باید توجه داشت که ثروت و فرزند، زینت زندگى دنیوى است که با زایل شدن آن، از بین مى‏روند^[۶۷۱]: *(الْمَالُ وَ الْبَنُونَ زِینَهُ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا…؛ دارایى و فرزند پیرایه‏هاى این زندگانى دنیاست….)* کهف /۴۶
از محمدبن‌کعب روایت شده است که: «لیس شیئى اقر لعین المؤمن من ان یرى زوجه و اولاده مطیعین اللَّه عز و جل؛ هیچ چیز چشم مؤمن را چنان روشن نمی‌کند که ببیند همسر و اولادش مطیع و فرمانبردار خداوند هستند».^[۶۷۲]
هم‌چنین پیامبر اکرم۶می‌فرماید: «الْوَلَدُ الصَّالِحُ رَیْحَانَهٌ مِنَ اللَّهِ؛ فرزند نیکوکار گلی از گل‌های بهشت است».^[۶۷۳]
امام صادق۷نیز می‌فرماید: «مِیرَاثُ‏ اللَّهِ‏ مِنْ‏ عَبْدِهِ‏ الْمُؤْمِن‏ ولدٌ یَعْبُدُهُ مِنْ بَعْدِهِ؛ میراثی که خدا از بنده مؤمنش می‌برد، فرزندی است که پس از مرگ مؤمن، خدا را عبادت کند».^[۶۷۴]
یعنی در واقع عبادت فرزند، چونان ارث خدا از بنده تلقی شده است.
از سوی دیگر اگر والدین به وظایف خود درباره فرزندان عمل نکنند وآن را درست تربیت نکنند؛ هم به سقوط و انحراف آن‌ ها از مسیر حق کمک کرده‌اند و هم خود، از شرّ آن‌ ها در دنیا و آخرت در امان نخواهند بود؛ زیرا نخستین کسانی‌که از فرزند تربیت نشده، زیان می‌بینند، والدین هستند و گاه ممکن است فرزند تربیت نایافته، پدر و مادر را وادار کند تا برای تأمین خواسته‌های او، به هر کار غیر شرعی دست بزنند.^[۶۷۵]

قرآن کریم در این باره می‌فرماید: *(یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِکُمْ وَ أَوْلَادِکُمْ عَدُوًّا لَّکُمْ فَاحْذَرُوهُمْ…؛ اى کسانى که ایمان آورده‏اید! بعضى از همسران و فرزندانتان دشمنان شما هستند، از آن‌ ها بر حذر باشید)* تغابن /۱۴
یعنی برخی همسران و اولاد شما، دشمن شما هستند. البته دشمنى آن‌ ها، مجرد عداوت ظاهری نیست که نسبت به شما اذیت و ظلم کنند؛ بلکه بسا از شما توقعاتى دارند که شما را از به جا آوردن واجبات الهى مانند نماز، زکاه، خمس، حج، هجرت براى تحصیل علم دین و سایر واجبات و اعمال صالحه منع می‌کنند.^[۶۷۶]
مراجعه اجمالی به سیره معصومان نشان می‌دهد که خود آنان به تربیت دینی فرزندان خود اهمیت می‌دادند و یاران و پیروان خود را نیز به این امر سفارش می‌کردند. یکی از اصحاب پیامبر۶نقل می‌کند: من با گروهی از طایفه خود که همگی در سن جوانی بودیم، نزد پیامبر۶رفتیم و بیست روز نزد ایشان ماندیم. پیامبر۶مهربان و دلسوز بود. زمانی‌که اشتیاق ما به خانواده‌هایمان را دید، فرمود: «به سوی خانواده‌هایتان برگردید، در میان آنان بمانید. آنان را امر به نماز و سایر دستورهای دینی کنید، به آنان آموزش دهید و به همان‌گونه که دیدید من نماز می‌خوانم، نماز بخوانید».^[۶۷۷]
۳-۱-۱- ضرورت مسئولیت تربیت دینی والدین
برای اثبات لزوم ضرورت مسئولیت تربیت دینی والدین می‌توان به سه دلیل اشاره کرد:
نخست: والدین برای عهده‌دار شدن این مسئولیت و نیز پرداختن به این کار و تحمل مشقّات آن، از دیگران انگیزه قوی‌تری دارند. انگیزه والدین هر چند شخصی است، اما مادی نیست و در اکثر موارد، انگیزه آنان، موضوعاتی مانند خوشنامی، برجای ماندن نام نیک و خلف صالح است. به علاوه، در اکثر موارد، والدین، سعادت، خوشبختی و رفاه خود را سعادت و خوشبختی و رفاه فرزندان خود می‌دانند و حتی فرزند خویش را نه فردی دیگر بلکه نسخه‌ای دیگر از وجود خویش می‌دانند.
دوم: یکی از عوامل مؤثر در تأثیربخشی فعالیت‌های تربیتی، مدت زمانی است که مربی همراه مترّبی است. فرزندان در سنین اولیه زندگی خود –که حساس‌ترین و مهم‌ترین دوره به لحاظ تربیتی است ـ بیشتر اوقات خود را در کنار والدین می‌گذرانند. به نظر می‌رسد اجتماع این دو ویژگی –یعنی طول زمان تربیت و قرار داشتن فرزندان در دوره حساس تربیتی ـ دلیل خوبی برای واگذاری مسئولیت تربیت دینی فرزندان به والدین است؛ چرا که در این صورت کارایی و اثربخشی فعالیت‌های تربیتی بسیار بیشتر از سایر گزینه‌ها خواهد بود.
سوم: والدین از مزیّت دیگری نیز برخوردارند و آن این‌که، آنان اهرم‌های زیادی برای تأثیرگذاری بر رفتار فرزندان خود دارند؛ به خصوص تا زمانی‌که آنان، زندگی مستقلی را شروع نکرده‌اند.^[۶۷۸]
۳-۱-۲- وظایف والدین برای تربیت دینی کودکان بر اساس آیات قرآن و روایات
در مبانی تعلیم و تربیت الهی، برای رشد و شکوفایی شخصیت کودکان، مراقبت‌ها و وظایف خاصی لحاظ گردیده است که برخی از آن‌ ها را که در لابه‌لای آیات قرآن و روایات، جلوه‌گر شده، از نظر می‌گذرانیم:
۳-۱-۲-۱- دعا نمودن برای طلب فرزند و ذریّه‌ای پاک
برای تربیت و اصلاح فرزندان، حتی پیش از انعقاد نطفه، باید به فکر بود و با دعا و مناجات به در گاه خدا، فرزندان و ذریّه‌ای پاک، طلب کرد.^[۶۷۹] هم‌چنان‌که حضرت ذکریا۷با دلی خاشع از درگاه الهی چنین درخواست می‌کند که: *(وَ إِنىّ‏ِ خِفْتُ الْمَوَالِىَ ‏َمِن وَرَاءِى وَ کَانَتِ امْرَأَتِى عَاقِرًا فَهَبْ لِى مِن لَّدُنکَ وَلِیًّا(۵)یَرِثُنِى وَ یَرِثُ مِنْ ءَالِ یَعْقُوبَ وَ اجْعَلْهُ رَبّ‏ِ رَضِیًّا؛ و من از بستگانم بعد از خودم بیمناکم (که حق پاسدارى از آیین تو را نگاه ندارند)! و (از طرفى) همسرم نازا و عقیم است تو از نزد خود جانشینى به من ببخش … (۵) که وارث من و دودمان یعقوب باشد و او را مورد رضایتت قرار ده!)* مریم/۵-۶
۳-۱-۲-۲- توجه به آینده فرزندان و منشأ خیر بودن آن‌ ها
والدین دوراندیش، حتی پیش از تولد فرزند خود، به فکر منشأ خدمت بودن او و مفید بودنش برای دیگران هستند.^[۶۸۰] همان‌گونه که همسر عمران (حنّه)، به هنگام بارداری نذر می‌کند تا فرزند خود را خدمت‌گزار بیت‌المقدس کند و او که آتش عشق فرزند در دلش شعله‌ور بود و از صمیم دل از درگاه خدا تقاضای فرزندی داشت با وجود این، نذر می‌کند تا فرزندش که میوه^ء دل اوست، دامان پر مهر او را رها سازد و به خدمت در معبد بپردازد: *(إِذْ قَالَتِ امْرَأَتُ عِمْرَانَ رَبّ‏ِ إِنىّ‏ِ نَذَرْتُ لَکَ مَا فِى بَطْنِى مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنِّى‏ِ إِنَّکَ أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیم؛ (به یاد آورید) هنگامى را که همسرِ «عمران» گفت: «خداوندا! آنچه را در رحم دارم، براى تو نذر کردم، که «محرَّر» (و آزاد، براى خدمت خانه تو) باشد. از من بپذیر، که تو شنوا و دانایى!)* آل عمران /۳۵
۳-۱-۲-۳- تأثیر نام‌گذاری نیکو
بر مبنای روایات اسلامی، تعیین نام خوب برای فرزند، از حقوق وی بر پدر محسوب می‌شود. چنان‌چه حضرت علی۷می‌فرماید: « أَوَّلُ‏ مَا یَبَرُّ الرَّجُلُ وَلَدَهُ أَنْ یُسَمِّیَهُ بِاسْمٍ حَسَنٍ فَلْیُحْسِنْ أَحَدُکُمُ اسْمَ وَلَدِهِ؛ نخستین نیکی انسان به فرزندش، نام زیبایی است که برای او انتخاب می‌کند».^[۶۸۱]
هم‌چنین توصیه شده که نامی برای فرزند انتخاب شود که نشان‌دهنده عبودیت و بندگی خدا باشد.^[۶۸۲]انتخاب نام بزرگان دینی مخصوصاً ائمه معصومین:، علاوه بر احترام به آن بزرگان و آموزش آن به فرزندان، دست کم سه اثر تربیتی دیگر را نیز در بر دارد:
الف) همانندسازی کودکان با آن بزرگان.
ب) آثار معنوی حاصل از برگزیدن نام بزرگان دین برای فرزندان، هر چند که این آثار، برای ما چندان محسوس نیست؛ در این زمینه جابر می‌گوید: «أَرَادَ أَبُو جَعْفَرٍ ع الرُّکُوبَ إِلَى بَعْضِ شِیعَتِهِ لِیَعُودَهُ فَقَالَ یَا جَابِرُ الْحَقْنِی فَتَبِعْتُهُ فَلَمَّا انْتَهَى إِلَى بَابِ الدَّارِ خَرَجَ عَلَیْنَا ابْنٌ لَهُ صَغِیرٌ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَا اسْمُکَ قَالَ مُحَمَّدٌ قَالَ فَبِمَا تُکَنَّى قَالَ بِعَلِیٍّ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ ع لَقَدِ احْتَظَرْتَ‏ مِنَ الشَّیْطَانِ احْتِظَاراً شَدِیداً. إِنَّ الشَّیْطَانَ إِذَا سَمِعَ مُنَادِیاً یُنَادِی یَا مُحَمَّدُ یَا عَلِیُّ ذَابَ کَمَا یَذُوبُ الرَّصَاصُ حَتَّى إِذَا سَمِعَ مُنَادِیاً یُنَادِی بِاسْمِ عَدُوٍّ مِنْ أَعْدَائِنَا اهْتَزَّ وَ اخْتَالَ؛ روزی امام باقر۷ قصد داشت با یکی از شیعیانش دیدار کند. به من فرمود: جابر! با من بیا. وقتی به در منزل وی رسیدیم، فرزند کوچکی از اهل خانه، در را باز کرد. امام نامش را پرسید. گفت: محمد. امام از کنیه‌اش پرسید. عرض کرد: علی. سپس امام فرمود: به راستی خود را در حصار ضخیمی قرار دادی که از شیطان، پوشیده شده است. شیطان هر گاه بشنود که کسی صدا می‌زند: یا محمد و یا علی! ذوب می‌شود چنان‌که سرب ذوب می‌شود و هر گاه بشنود کسی نام یکی از دشمنان ما را می‌برد، شاد می‌شود و بر خود می‌بالد».^[۶۸۳]
ج) نام‌گذاری فرزندان به نام‌های ائمه:، موجب می‌شود فرهنگ خانواده و جامعه، روح دینی به خود بگیرد و این فرهنگ، در تربیت و هدایت فرزندان مؤثر است.^[۶۸۴]
۳-۱-۲-۴- تأثیر گفتن اذان و اقامه در گوش نوزادان
نخستین کاری که پیامبر۶و ائمه:پس از تولد فرزند انجام می‌دادند، گفتن اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپ نوزاد بوده است. امام سجاد۷می‌فرماید: «إِنَّ النَّبِیَّ ص أَذَّنَ فِی أُذُنِ الْحُسَیْنِ بِالصَّلَاهِ یَوْمَ وُلِدَ؛ هنگامی که امام حسین متولد شد، پیامبر در گوش او اذان گفت»^[۶۸۵]. هم چنین در روایتی دیگر آمده است: «أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص أَذَّنَ‏ فِی‏ أُذُنِ‏ الْحَسَنِ‏ بْنِ‏ عَلِیٍ‏ حِینَ‏ وَلَدَتْهُ‏ فَاطِمَهُ؛ هنگامی که امام حسن متولد شد، پیامبر۶، در گوش او اذان گفت».^[۶۸۶]
پیامبر اکرم۶نیز در سفارش به علی۷فرمود: «یَا عَلِیُ‏ إِذَا وُلِدَ لَکَ‏ غُلَامٌ أَوْ جَارِیَهٌ فَأَذِّنْ فِی أُذُنِهِ الْیُمْنَى وَ أَقِمْ فِی الْیُسْرَى فَإِنَّهُ لَا یَضُرُّهُ الشَّیْطَانُ أَبَدا؛ یا علی! هر گاه صاحب پسر یا دختری شدی، درگوش راست او اذان و در گوش چپ او، اقامه بگو که اگر چنین کردی هرگز شیطان به او ضرری نخواهد رساند».^[۶۸۷]
آثار جسمی و روحی دیگری نیز در روایات برای این عمل بیان شده است؛ از جمله محفوظ ماندن از جنون، پیسی و غش.^[۶۸۸]
بنابراین گفتن اذان و اقامه در گوش کودک در آغاز تولد، موجب آرامش روحی و ایمنی کودک از شیطان، جنون و پیسی می‌شود. البته هر جا اذان گفته شود، شیطان از آن‌جا دور می‌شود. از این‌رو اذان گفتن برای کودکان، نیز سفارش شده است. چنان‌چه سلیمان جعفری می‌گوید: سمعته {الامام الرضا۷}یقول: «أَذِّنْ‏ فِی‏ بَیْتِکَ‏ فَإِنَّهُ‏ یَطْرُدُ الشَّیْطَانَ‏ وَ یُسْتَحَبُّ مِنْ أَجْلِ الصِّبْیَانِ؛ از امام رضا۷شنیدم که فرمود: در خانه‌ات اذان بگو که موجب دوری شیطان می‌شود و برای کودکان، پسندیده است».^[۶۸۹]
این عمل، از نظر علمی نیز توجیه‌پذیر است. پژوهش‌گران اثبات کرده‌اند که یکی از علل آرامش فرزند هنگامی که در آغوش مادر است، انس او با صدای قلب مادر است که پیش‌تر در رحم، آن را می‌شنیده است. (ویلیام سیرز) در این باره می‌گوید: «با کودک {پیش از تولد }صحبت کنید و برایش آواز بخوانید. برای کودکی که در در رحم دارید، خاطره‌های خوش ایجاد کنید. بررسی‌ها نشان داده است که کودکان، بعدها به صداهای آشنایی که در دوران زندگی در رحم مادر شنیده‌اند و به صدای کسانی که با آن‌ ها صحبت کرده‌اند و برایشان آواز خوانده‌اند، عکس‌العمل نشان داده‌اند».^[۶۹۰]
هم‌چنین (هترینگتون) می‌نویسد: «در یک آزمایش،۵/۶ هفته آخر بارداری، برای تعدادی از کودکان، نوار سرودی که مادرشان خوانده بود، روزی دو بار پخش شد. پس از تولد، کودکان ترجیح می‌دادند که این سرود را از مادرشان بشنوند تا سرودی دیگر، هرچند آن سرود را هم مادرشان می‌خواند. در آزمایشی دیگر، کودکان ترجیح می‌دادند به سرودی که مادرشان خوانده است، گوش دهند تا سرودی که شخص دیگری خوانده است. این هم به این دلیل است که پیش‌تر با صدای مادر آشنا بودند».^[۶۹۱]
بنابراین، گفتن اذان و اقامه در گوش کودک از سه جهت می‌تواند تأثیر تربیتی داشته باشد: نخست، تأثیرات جسمی و ایمنی از بیماری‌هایی که ممکن است کودک به آنها دچار شود؛ دوم، تأثیرات معنوی و آرامش روحی که با دوری شیطان برای کودک حاصل می‌شود؛ سوم، تأثیرات آموزشی، چنان‌که کودک با مفاهیم اعتقادی و مذهبی آشنا می‌شود.^[۶۹۲]
۳-۱-۲-۵- تحنیک یا کام برداشتن
از دیگر آدابی که معصومان:در آغاز تولد فرزند رعایت کرده‌اند، برداشتن کام نوزاد است. کام برداشتن، بدین معناست که مقداری خرما، شیرینی یا چیز دیگری را نرم و ملایم کرده، به صورت مایع درآورند و آن را به حلق کودک بریزند.^[۶۹۳]
علی بن میثم می‌گوید: «لَمَّا وَضَعْتُ ابْنِی عَلِیّاً دَخَلَ إِلَیَّ أَبُوهُ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ ع- فَنَاوَلْتُهُ إِیَّاهُ فِی خِرْقَهٍ بَیْضَاءَ فَأَذَّنَ فِی أُذُنِهِ الْیُمْنَى وَ أَقَامَ فِی الْیُسْرَى وَ دَعَا بِمَاءِ الْفُرَاتِ فَحَنَّکَهُ بِهِ ثُمَّ رَدَّهُ إِلَیَّ …؛ پدرم از مادرش نقل کرد که از نجمه، مادر امام رضا۷شنیدم که می‌گفت: وقتی علی بن موسی الرضا۷متولد شد، او را در پارچه سفیدی پیچیده، به امام موسی کاظم۷دادم. امام۷در گوش راست او اذان و در گوش چپش، اقامه گفت و آب فرات طلبید و با آن، کام نوزاد را برداشت و او را به من برگرداند…».^[۶۹۴]
بنابراین کام برداشتن، سیره معصومان:است. چنان‌که آن بزرگواران، با چیزهای مختلفی از قبیل خرما، آب ـ درصورت امکان آب فرات و پس از آن آب باران ـ^[۶۹۵] تربت امام حسین۷، عسل یا هر نوع شیرینی دیگری این کار را انجام می‌داده‌اند. در روایات، برای کام برداشتن با برخی از این چیزها، فوایدی ذکر شده است. برای مثال امام صادق۷، کام برداشتن با تربت امام حسین۷را موجب ایمنی فرزند می‌داند: «حَنِّکُوا أَوْلَادَکُمْ‏ بِتُرْبَهِ الْحُسَیْنِ ع فَإِنَّهُ أَمَان‏؛ کام فرزندانتان را با تربت حسین۷بردارید که ایمنی‌بخش است».^[۶۹۶]
مراد از امان، ممکن است ایمنی از شیطان یا بلا و امراض یا هر دو باشد.
هم‌چنین آن حضرت، کام برداشتن با آب فرات را موجب دوستی اهل بیت می‌داند: «مَا أَظُنُ‏ أَحَداً یُحَنَّکُ‏ بِمَاءِ الْفُرَاتِ إِلَّا أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَیْت‏^[۶۹۷] یا إِلَّا کَانَ لَنَا شِیعَه^[۶۹۸]؛ گمان نمی کنم که کام کسی که با آب فرات برداشته شود مگرآنکه دوستدار اهل بیت باشد، یا از شیعیان باشد».
کام برداشتن با تربت امام حسین۷به دلیل قرب و منزلتی که امام، نزد خدا دارد، آثار روحی و معنوی بسیاری برای آن یاد شده و حتی در شفای بیماران، مؤثر دانسته شده است. افراد بسیاری نیز آن را تجربه کرده‌اند. هم‌چنین در برخی روایات، آب فرات، از حیث معنوی دارای اهمیت خاصی است.^[۶۹۹] این اهمیّت شاید از آن جهت باشد که این آب طعم گوارایی دارد.
باید یادآور شویم که مستحب است کام برداشتن به دست بزرگان دین و افراد صالح و باتقوا انجام پذیرد. این امر، علاوه بر آثاری که در روایات آمده، نوعی تیمّن و تبرک است و چون مستحب است هنگام کام برداشتن برای کودک دعا کنند، دعای بزرگان برای کودک، تأثیرات معنوی فراوانی خواهد داشت. در صدر اسلام به طور معمول، کام کودکان مسلمان را پیامبر۶و ائمه:برمی‌داشتند و برای آن‌ ها دعا می‌کردند.
۳-۱-۲-۶- تبریک و دعا به مناسبت تولّد فرزند
از دیگر آدابی که در سیره معصومان:در آغاز تولد کودک رعایت می‌شده است، تبریک ولادت کودک به پدر و مادر اوست. روزی عبدالله بن عباس در نماز ظهر حاضر نشد. حضرت علی۷فرمود: چرا ابن‌عباس به نماز نیامده؟ اصحاب گفتند: صاحب پسری شده است. فرمود: بیایید با هم نزد او برویم. پس از این‌که نزد او رفتند، امام به ابن‌عباس فرمود: «رَزَقَکَ‏ اللَّهُ‏ شُکْرَ الْوَاهِبِ‏ وَ بَارَکَ لَکَ فِی الْمَوْهُوبِ وَ بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ رَزَقَکَ اللَّهُ بِرَّهُ؛ شکر خدای هدیه بخش را به جای آر و هدیه ات (فرزندت)، بر تو مبارک باد».^[۷۰۰]
دعا برای کودک، صرف نظر از تأثیرات روحی، معنوی و جسمی، تأثیرات روانی و تلقینی نیز دارد؛ زیرا وقتی کودک با والدینی روبه‌روست که باور به خدا و استمداد از او را، هر دم زمزمه می‌کنند، او نیز بدان سو کشیده خواهد شد.
۳-۱-۲-۷- حفظ و صیانت فرزندان از آسیب‌های معنوی
نقش خانواده در تربیت دینی و افزایش معرفت و انس آنان با قرآن و هدایت بر کسی پوشیده نیست، چنان‌چه پیامبراکرم۶وقتی از جانب حق تعالی، مأمور تبلیغ دین می‌شود، به امر خداوند، قبل از پرداختن به جامعه، مأمور تبلیغ دین در خانه می‌شود: *(وَ أَنذِرْ عَشِیرَتَکَ الْأَقْرَبِین؛و خویشاوندان نزدیکت را انذار کن!)* شعراء/ ۲۱۴
لذا ضروری است والدین بیش از هر چیز، به فکر سلامت روحی و اعتقادی فرزندان خود باشند. همان‌گونه ‌که مادر مریم پس از تولد فرزندش، اولین چیزی که از خدا خواست، آن بود که نوزادش و تمامی فرزندانی که در آینده از او به وجود می‌آیند از وسوسه‌های شیطان بر کنار داشته باشد و در پناه لطف خود قرار دهد: *(…وَ إِنىّ‏ِ أُعِیذُهَا بِکَ وَ ذُرِّیَّتَهَا مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیم؛… او و فرزندانش را از (وسوسه‏هاى) شیطان رانده شده، در پناه تو قرار مى‏دهم. )* آل عمران /۳۶
در آیه‌ای دیگر، خداوند به صراحت، والدین را مسئول خیرخواهی برای اعضای خانواده و تربیت دینی فرزندان می‌داند: *(یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ قُواْ أَنفُسَکَمُ‏ْ وَ أَهْلِیکمُ‏ْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الحِْجَارَهُ…؛اى کسانى که ایمان آورده‏اید خود و خانواده خویش را از آتشى که هیزم آن، انسان‌ها و سنگ‌هاست، نگه دارید)* تحریم/ ۶

۳-۸-۲- روشموسسهرند ۱۱۷
۳-۸-۳- کاربستروایتداستانگونهبرایبیانآینده‏هایبدیل ۱۱۹

۳-۸-۴- مفروضآینده‏هایبدیل ۱۲۴
فصلچهارم: یافته‏هایتحقیق ۱۲۵
۴-۱- مقدمه ۱۲۶
۴-۲- بازنشستگیدرگفتمانجبراننیازهایمسکوتماندهتاریخی ۱۲۶
۴-۲-۱- ریشه‏یابیشکل‏گیریوترسیمفضایگفتمانی ۱۲۶
۴-۳- بازنشستگیدرگفتمانسازندگی ۱۶۰
۴-۳-۱- ریشه‏یابیشکل‏گیریوترسیمفضایگفتمانی ۱۶۰
۴-۳-۱- تحلیلسخنرانی‏هایهاشمیرفسنجانی(رئیسجمهوردورهگفتمانسازندگی) ۱۶۳
۴-۳-۲- تحلیلمتونبررسیشدهبرمبنایگفتمانزمینه(گفتمانسازندگی) ۱۷۰
۴-۳-۳- جمع‏بندیوترسیمبازنشستگیدرگفتمانسازندگی ۲۰۹
۴-۴- بازنشستگیدرگفتماناصلاحطلبی ۲۱۴
۴-۴-۱- ریشه‏یابیشکل‏گیریوترسیمفضایگفتمانی ۲۱۴
۴-۴-۲- تحلیلسخنرانی‏هایخاتمی(رئیسجمهوردورهگفتماناصلاحات) ۲۱۶
۴-۴-۳- تحلیلمتونبررسیشدهبرمبنایگفتمانزمینه (گفتماناصلاحات) ۲۲۴
۴-۴-۴- جمعبندیوترسیمبازنشستگیدرگفتماناصلاحات ۲۶۴
۴-۵- بازنشستگیدرگفتماناصول‏گراییعدالت‏خواه ۲۶۹
۴-۵-۱- ریشه‏یابیشکل‏گیریوترسیمفضایگفتمانی ۲۶۹
۴-۵-۲- تحلیلسخنرانی‏هایاحمدینژاد(رئیسجمهوردورهگفتماناصول‏گراییعدالت‏خواه) ۲۷۰
۴-۵-۳- تحلیلمتونبررسیشدهبرمبنایگفتمانزمینه (گفتماناصول‏گراییعدالت‏خواه) ۲۷۶
۴-۵-۴- جمعبندیوترسیمبازنشستگیدرگفتمانعدالتوپیشرفت ۳۱۱
۴-۵-۵- حاشیهرانیمعناهایبلندمدتواستمراربارتکفلعمومی ۳۱۶
۴-۶- نقاطمرجعمعناییدرگفتمانبلندمدتانقلاباسلامی ۳۲۰
۴-۶-۱- نقاطمرجعیدرآیاتقرآنکریم ۳۲۰
۴-۶-۲- نقاطمرجعیدرگفتمانالگویاسلامیوایرانیپیشرفت ۳۲۳
۴-۶-۳- نقاطمرجعیدرگفتماناقتصادمقاومتی ۳۳۳
۴-۶-۴- جمعبندیترسیمگفتمانبلندمدت ۳۴۰
۴-۷- ترسیمآینده‏هایبدیلدرقالبروایتبراساسنظام‏هایمعنایی ۳۴۳
۴-۷-۱- روش‏شناسیآینده‏هایبدیلدرقالبروایت ۳۴۳
۴-۷-۲- دستهبندیگفتمان‏ها ۳۴۷
۴-۷-۳- روندهایآیندهبراساسگفتمان‏هایبررسیشده ۳۴۹
۴-۷-۴- عدمقطعیت‏هایکلیدی ۳۵۲
۴-۷-۵- فضایآینده‏هایبدیل ۳۵۳
۴-۷-۶- شرحآینده‏هایبدیلقطبیدرقالبروایت‏هاییازآینده ۳۵۴
۴-۷-۷–فضایآینده‏‏هایبدیلترکیبی ۳۵۸
۴-۷-۸- شرحآینده‏هایبدیلترکیبیدرقالبروایت‏هاییازآینده ۳۵۹
فصلپنجم: جمعبندی،پاسخبهسئوالاتتحقیق،بحثونتیجه‏گیری ۳۶۵
۵-۱- مقدمه ۳۶۶
۵-۲- جمع‏بندیبازنشستگیدرگفتمان‏هایپسازانقلاباسلامی ۳۶۶
۵-۲-۱- ترسیمبازنشستگیدربسترگفتمانجبراننیازهایمسکوتمانده ( مصادفبادورهانقلابودفاعمقدس) ۳۶۶
۵-۲-۲- ترسیمبازنشستگیدربسترگفتمانسازندگی ۳۷۰
۵-۲-۳- ترسیمبازنشستگیدربسترگفتماناصلاحطلبی ۳۷۷
۵-۲-۴-ترسیمبازنشستگیدربسترگفتماناصول‏گراییعدالت‏خواه/گفتمانپیشرفتوعدالت ۳۸۲
۵-۲-۵- جمع‏بندیترسیمگفتمانبلندمدت ۳۸۷
۵-۳- پاسخبهسئوالاتپژوهش ۳۸۹

• نرم افزار تحلیل آماری SPSS

اس‌پی‌اس‌اس SPSS مخفف کلمات Statistical Plachage for the Social Science که به معنای نرم افزار آماری برای علوم اجتماعی است. بنابراین این نرم افزار ابتدا برای محاسبات آماری محققان علوم اجتماعی نوشته شده بود. ولی با پیشرفت علم آمار وکامپیوتر این نرم افزار نیز قابلیت های خود را افزایش داد و اکنون به نرم افزاری تبدیل شده است که تقریبا تمام نیازیها محاسبات آماری هر نوع طرح تحقیقاتی و آماری را برآورده می نماید. (حبیب پور و صفری، ۱۳۸۸)

«اس پی اس اس» از جمله نرم‌افزارهایی است که برای تحلیل‌های آماری در علوم اجتماعی، به صورت بسیار گسترده‌ای استفاده می‌شود.این­نرم‌افزارتوسط پژوهشگران بازار و دادوستد،پژوهشگران سلامتی،شرکت‌های نقشه‌برداری،دولتی،پژوهشگران آموزشی، سازمان‌های بازاریابی و غیره به کار می‌رود. افزون بر تحلیل‌های آماری، مدیریت داده‌ها و مستندسازی داده‌ها نیز از ویژگی‌های نرم‌افزار هستند. (مومنی و قومی، ۱۳۷۸)

• تحلیل خروجی نرم­افزار SPSS

نرم­افزار SPSS چند جدول را جهت تحلیل ارائه می دهد. در اینجا به شرح اندکی از مهمترین جداول که در ادامه از آنها بهره میگیریم، می پردازیم؛
Model Summary به معنای خلاصه مدل است. این جدول مقادیر R و را نشان می دهد. مقدار R (همبستگی پیرسون بین دو متغیر) اشاره دارد به همبستگی ساده بین دو متغیر و به عبارتی شدت همبستگی بن دو متغیر را نشان می دهد.
مقدار نشان میدهد که چه مقدار از متغیر وابسته، میتواند توسط متغیر مستقل تبیین شود.

به عنوان مثال جدول فوق را در نظر بگیرید؛ می توان مشاهده کرد که با توجه به مقدار نسبتاً قابل توجه R (0.965) همبستگی ساده از نوع خیلی قوی بین دو متغیر وجود دارد.
همچنین مقدار نشان می دهد که ۹۳٫۲% از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیر مستقل تبیین می گردد.
جدول بعدی ANOVA نام دارد. این جدول نشان می دهد که آیا مدل رگرسیو ن می تواند به طور معنادار و مناسبی تغییرات متغیر وابسته را پیش ­بینی کند. برای بررسی معنا­داری به ستون آخر (sig) نگاه می کنیم. این ستون معنا­داری آماری مدل رگرسیون را نشان می دهد.چنانچه میزان بدست آمده کمتر از ۰٫۰۵ باشد نتیجه میگیریم که مدل بکار رفته، پیش ­بینی کننده خوبی برای متغیر وابسته است.

جدول فوق نشان می دهد که مدل رگرسیونی معنادار است.
جدول بعدی Coefficients ، به معنی ضرایب، اطلاعاتی را در مورد متغیرهای پیش­بین به ما می دهد.

مشاهده می کنیم که مقدار ثابت (constant) و متغیر وابسته هر دو در مدل معنادار شده اند (به ستون sig نگاه می کنیم). ستون Coefficients Standardized (Beta) بیانگر ضریب رگرسیونی استاندارد شده یا مقدار بتا است. ضریب رگرسیونی استاندارد شده یا مقدار Beta در جدول فوق ۰٫۹۶۵ شده است که نشانگر میزان تاثیر متغیر مستقل بر وابسته است.
نکته: میزان Beta زمانی که تنها یک متغیر مستقل در مدل داریم، با میزان همبستگی پیرسون بین دو متغیر ® دقیقاً برابر است. اما زمانی که بیش از یک متغیر مستقل داشته باشیم، Beta با ضریب همبستگی بین متغیرهای مستقل و وابسته تفاوت خواهد داشت. در واقع زمانی که بیش از یک متغیر مستقل در مدل داشته باشیم، ضریب Beta به ما کمک می کند تا سهم نسبی هر متغیر مستقل را در پیش ­بینی متغیر وابسته مقایسه کنیم و به عبارتی بتوانیم تعیین کنیم که کدام متغیرها بیشترین تاثیر را بر متغیر وابسته دارند.
جهت ایجاد معادله رگرسیونی از میزان ضریب رگرسیونی استاندارد نشده (B) استفاده می کنیم. معادله رگرسیونی جهت پیش ­بینی دقیق مقادیر متغیر وابسته مورد استفاده قرار می گیرد و معادله آن به صورت زیر است:
Y= مقدار پیش ­بینی شده متغیر وابسته
a= عرض از مبدأ نقطه تقاطع خط رگرسیون با محور Y (در جدول: مقدار ثابت یا constant)
b= شیب خط (ضریب رگرسیونی استاندارد نشده یا B)
X= مقادیر مختلف متغیر مستقل
بنابراین معادله رگرسیونی جدول فوق به این صورت نوشته می شود؛
بنابراین با کمک معادله فوق می توان با ثابت نگه داشتن مقادیر a و b و جایگذاری مقادی مختلف متغیر مستقل X، مقادیر متغیر وابسته Y را پیش ­بینی نمود. (حبیب پور و صفری، ۱۳۸۸ ؛ مومنی، ۱۳۷۸)
در آزمون های انجام شده در این تحقیق، از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. چرا که؛

• متغیرها فاصله ای یا نسبی هستند.

• رابطه مورد مطالعه خطی می باشد.

• کارایی بالای این ضریب همبستگی.

• دقت بالای این ضریب نسبت به سایر ضریب های موجود.

 تفسیر نتایج ضریب همبستگی برونداد SPSS

براساس یک قاعده کلی براساس مقادیر زیر می‌توان درباره میزان همبستگی متغیرها قضاوت کرد. در این تحقیق نیز ملاک سنجش ضرایب همبستگی همین جدول می باشد. بخاطر داشته باشید همین تفسیر برای مقادیر منفی نیز قابل استفاده است؛

ضریب همبستگی

تفسیر

۰٫۰۰ - ۰٫۱۹

خیلی اندک و قابل چشم پوشی

بسم الله الرحمن الرحیم
دانشگاه آزاد اسلامی
واحد ارسنجان
دانشکده علوم انسانی، گروه روانشناسی
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A.)

گرایش: عمومی
عنوان:
بررسی اثر بخشی ورزش بر میزان عزت نفس ، شادکامی و کیفیت زندگی جوانان
استادراهنما:
دکتر میترا محمودی
استاد مشاور:
دکتر لادن هاشمی
نگارش:
طیب طاهرزاده
بهار۱۳۹۳
دانشگاه آزاد اسلامی
واحد ارسنجان
دانشکده علوم انسانی، گروه روانشناسی
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A.)
گرایش: عمومی
عنوان:
بررسی اثر بخشی ورزش بر میزان عزت نفس ، شادکامی و کیفیت زندگی جوانان
نگارش:
طیب طاهرزاده
ارزیابی وتصویب شده توسط کمیته داوران پایان نامه با درجه عالی
امضاء اعضا کمیته پایان نامه
دکتر میترا محمودی (استاد راهنما)
دکتر لادن هاشمی (استاد مشاور)
دکتر محبوبه چین‌آوه (استاد داور)
مدیر گروه تحصیلات تکمیلی معاون پژوهش و فن آوری دانشگاه
دکتر محبوبه چین‌آوه دکتر حیدر آقابابا
بهار۱۳۹۳
دانشگاه آزاد اسلامی
واحد ارسنجان
شماره: . . . . . . . . . . . . . . . . ..
تاریخ: . . . . . . . . . . . . . . . . .
تعهدنامه اصالت رساله یا پایان نامه
اینجانب طیب طاهرزاده دانش‌آموخته مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته در رشته روانشناسی گرایش عمومی که در تاریخ ۸/۳/۱۳۹۳ از پایان‌نامه خود تحت عنوان «بررسی اثر بخشی ورزش بر میزان عزت نفس، شادکامی و کیفیت زندگی جوانان» با کسب نمره و درجه عالی دفاع نموده‌ام، بدینوسیله متعهد می‌شوم:
۱) این پایان نامه حاصل تحقیق و پژوهش انجام شده توسط اینجانب بوده و در مواردی که از دستاوردهای علمی و پژوهشی دیگران (اعم از پایان نامه، کتاب، مقاله و. . . ) استفاده نموده ام، مطابق ضوابط و رویه موجود، نام منبع مورد استفاده و سایر مشخصات آن را در فهرست مربوطه ذکر و درج کرده‌ام.
۲) این پایان نامه قبلاً برای دریافت هیچ مدرک تحصیلی (هم سطح، پایین تر یا بالاتر) در سایر دانشگاهها و مؤسسات آموزشی عالی ارائه نشده است.
۳) چنانچه بعد از فراغت از تحصیل، قصد استفاده و هر گونه بهره برداری اعم از چاپ کتاب، ثبت اختراع و . . . از این پایان نامه داشته باشیم، از حوزه معاونت پژوهشی واحد مجوزهای مربوطه را اخذ نمایم.
۴) چنانچه در هر مقطع زمانی خلاف موارد فوق ثابت شود، عواقب ناشی از آن را می پذیرم و واحد دانشگاهی مجاز است با اینجانب مطابق ضوابط و مقررات رفتار نموده و در صورت ابطال مدرک تحصیلی‌ام هیچگونه ادعایی نخواهم داشت.
نام و نام خانوادگی: طیب طاهرزاده تاریــخ و امضــاء: اثر انگشت:
این تعهد می بایست در حضور نماینده پژوهش امضاء و اثر انگشت شود.
معاونت پژوهش و فناوری
به نام خدا
منشور اخلاق پژوهش
با یاری از خداوند سبحان و اعتقاد به این که عالم محضر خداست و همواره ناظر بر اعمال انسان و به منظور پاس داشت مقام بلند دانش و پژوهش و نظر به اهمیت جایگاه دانشگاه در اعتلای فرهنگ و تمدن بشری، ما دانشجویان و اعضاء هیئت علمی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی متعهد می گردیم اصول زیر را در انجام فعالیت های پژوهشی مد نظر قرار داده و از آن تخطی نکنیم: