دریاها، سواحل و آبهای عمومی

مالکیت دریاها و سواحل و آبهای عمومی نیز همانند جنگل‌ها از انفال و در اختیار حکومت است؛ ولی واژه «در اختیار بودن» پیام‌آور کوله‌باری از مسئولیت و تکالیف است. زیرا در اینکه آب نه یکی از منابع بلکه منبع اصلی حیات بشری است، هیچ‌کس تردید ندارد و شاید از بدیهیات آگاهیهای بشری به شمار آید. در آرم وزارت نیرو آیه شریفه زیر همواره مقابل چشمان ماست که خدای بزرگ فرموده است: «و جعلنا من الماء کُلّ شیءٍ حیّ». (انبیاء: 30) معمولاً مترجمان قرآن آیه فوق را بدین عبارت ترجمه کرده‌اند: «و هر چیز زنده‌ای را از آب قرار دادیم»( ترجمه قرآن، مکارم شیرازی.) و یا: «و هر موجود زنده‌ای را از آب آفریدیم.»(ترجمه قرآن، مشکینی) به نظر ما ترجمه بهتر چنین است: «آب را مایه حیات موجودات قرار دادیم.»

در آیه دیگر فرموده است: «و انزلنا من السماء ماءاً فانبتنا فیها من کل زوجٍ کریم: از آسمان آب فرو فرستادیم، سپس در زمین از هر موجودی زوج رویاندیم. (لقمان:10)و در آیه دیگر: «الله الذی من السماء ماءً فأحیا به الارض بعد موتها: اوست خدایی که از آسمانها آب فرو فرستاد، پس زمین را بعد از مرگش زنده کرد). (نمل: 65) در مقاله «جمعیت، محیط‌زیست، آینده» آمده است: «کره زمین را محیطی آبی به نام هیدروسفر (کره آب) پوشانده است. هیدروسفر شامل اقیانوسها، دریاها و همه منابع آبی دیگر است. آب، محل ظهور و شکل‌گیری زیست و ماده حیاتی تمام ارگانیسم‌های زنده روی زمین است و به طور کلی، مکانیسم پیچیده حیات، بدون آب و به ویژه آب شیرین ممکن نخواهد بود.»(صدوق، 1380، ص10.) حفظ دریاها و به طور کلی حفظ آب از چند جهت است:

اولاً: صیانت از تجاوزات مادی به حریم دریاها و آبهای عمومی؛

ثانیاً: جلوگیری از آلودگیهای آنها. آلودگی آب نه فقط مستقیماً مایع آشامیدنی را از انسانها سلب می‌کند، که حیات گیاهان و سیار موجودات ذی‌حیات را به خطر می‌افکند. آلوده شدن گیاهان نیز موجب از دست رفتن منبع دیگری از حیات انسانی است.

ثالثاً: جلوگیری از مصرف بی‌رویه آب.

ماده 9 قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست، آلودگی آب را، آمیختن مواد خارجی به آب به میزانی که برای موجودات و گیاهان زیان‌آور باشد، بیان کرده است. همچنین بند2 ماده 1 آیین نامه جلوگیری از آلودگی آب مصوب 1373 مقرر می‌دارد: «آلودگی آب عبارت است از تغییر مواد محلول و یا معلق و یا تغییر درجه حرارت و دیگر خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آب در حدی که آن را برای مصرفی که برای آن مقرر است، مضر یا غیرمفید سازد.»

در دستور العمل مصوب 2004 اتحادیه اروپا نیز خسارت به آب این گونه تعریف شده است: «خسارت به آب عبارت است از: هر نوع خسارتی که به طور آشکار بر وضعیت اکولوژیک، شیمیایی و یا کیفی و یا بالقوه اکولوژیک آبهای مندرج در دستورالعمل 2000/60/EC تاثیر نامطلوب و زیانبار می‌گذارد.»

آلودگی دریاها، آلودگی خلیج‌ها و آلودگی رودخانه‌ها از انوع آلودگیها به شمار می‌روند که آلودگی دریایی از مهمترین آنهاست. آلودگی دریاها در یک تقسیم‌بندی، شامل آلودگیهای هسته‌ای، حرارتی و فاضلابهای شهری و صنعتی می‌گردد. دفع پسماندهای هسته‌ای در اعماق زمین که از سال 1946 معمول شده، روش اطمینان‌بخش نمی‌باشد؛ زیرا پوسیدگی تدریجی و نشت آب از محفظه‌ها و هم چنین سیل و زلزله و آتشفشان‌ها می‌تواند این پسماندها را برروی زمین بیاورد و محیط‌زیست را آلوده و مسموم نماید.

- DIRECTIVE 2004/35/CE of THE EUROPEAN PARLIAMENT AND do THE COUNCILof 21 April2004 on environmental libility with regard to the prevention and remedying of environmental damage, at: official journal of the European union, article z(1) (b),