بحث و تنظیم فعالیت هانگرانی درمورد دیگرانپردازش بحث هاتوجه به ماهیتبه شهود و صدای درون گوش کنیداستفاده از تجسم، تفکر، و تصویرهای ذهنیتوجه به یگانگی در مطالعاتوابستگی به طرز تفکر، خود مشاهده گری، خودآگاهیاستفاده از چه چیزی، برای چه چیزی وچه مدلی

جستجو برای تعادل ( متعادل ساختن)استفاده از جلسات مذاکره/ حل تضادتلاش برای فهم خویشتنمطالعه زندگی افراد برجسته

در نهایت می توان اذعان نمود، افرادی که دارای هوش معنوی هستند، دارای صفاتی هستند که آن ها را به سمت تعالی و گرایش در جهت کمک و مشارکت در فعالیت های بشردوستانه سوق می دهد، نظیر اینکه این افراد؛ قدرت مقابله باسختی ها، دردها و شکست ها را دارند، خود آگاهی در این افراد بالاست و از تجربیات و شکست های گذشته درس می گیرند( غفاری و قلی پور، ۱۳۸۹).
۲-۱۵) رشد و تقویت هوش معنوی
به نظر می رسد، اگرتعاریف هوش معنوی، روش ها مختلف دانستن رادر برنگیرند، ناقص هستند. در بررسی اخیر رابرت فورمن، افرادی که دارای سنین مختلفی بودند، معنویت را مفهومی تجربه ای می دانستند تا فراعقلی. تمرین های تاملی مانند مراقبه، به این دلیل که وابسته به آشنایی با سه روش متمایز دانستن است ( سه روش دانستن عبارتند از: حسی، عقلی و تاملی )، برای پالایش هوش معنوی مناسب به نظر می رسد. به نظر می رسد این سه روش دانستن، بخش جدایی ناپذیری از هوش معنوی هستند که بعضی از افراد نشان می دهند ( واقان[۹۳]، ۲۰۰۳).
آگاهی هوشیارانه و سازگاری با وقایع و تجارب زندگی و پرورش خود آگاهی از جمله عوامل اصلی رشد هوش معنوی تلقی می شوند. علاوه براین، بعضی از روش ها، راهبردها و تمرین ها برای رشد آن مفید تلقی می شوند؛ مثلا واگان معتقد است هوش معنوی از طریق افزایش وسعت نظر و گشودگی و داشتن نقطه نظرهای مختلف، حساسیت زیاد نسبت به تجارب و واقعیاتی نظیر حالت تعالی ( ماورایی) و موضوع عای معنوی، فهم عمیق تر نمادها و بازنمایی افسانه ها و کهن الگوهای ناهشیار کشف نشده افزایش می یابد ( نازل، ۲۰۰۴).
شواهد نشان می دهند که تمرین های معنوی افزایش دهنده آگاهی و بینش نسبت به سطوح چند گانه هوشیاری (تعمق) هستند و بر عملکرد افراد تاثیر مثبتی دارند. وارنر در پژوهش خود با اندازه گیری میزان توجه و اجرای آزمون توجه و اجرای آزمون انعطاف شناختی در دو گروه آزمایشی و کنترل، نشان داد که تعمق (انجام تمرین های تعمق برتر یا تی ام )، رشد ذهنی را به شکل مثبتی تحت تاثیر قرار می دهد. کرانسون و همکاران نیز نشان دادند که تمرین های تی ام در یک دوره دو ساله باعث بهبود نمره هوشبهر، توانایی یادگیری و زمان واکنش در گروه آزمایشی شده است (آمرام، ۲۰۰۵).
۲-۱۷) مشخصات افراد به لحاظ هوشمعنوی ( جورج، ۲۰۰۶: ۴۳۵)
جدول ۲-۱۱: مقایسه افراد به لحاظ هوشمعنوی