ارزش ها
ذخیره دانش
فهم متقابل
شکل ۲-۷)مدل نظری پژوهش
۲-۴)جمع بندی
تحقیق حاضر به تعیین میزان رابطه بین سرمایه اجتماعی با مدیریت دانش در آموزش و پرورش استان هرمزگان از دیدگاه معلمان دوره متوسطه نظری می پردازد. پیشرفتهای اخیر در فناوری اطلاعات، هزینه های مدیریت داده را به میزان قابل توجهی کاهش داده است. این پیشرفتها مفاهیم سازمان یادگیرنده، سازمانهای دانشی و مدیریت دانش را وارد ادبیات مدیریت و سازمان کرده است. سازمانها با بکارگیری استراتژیهای مدیریت دانش امکان نوآوری در فرایندها، فعالیتها، محصولات و خدمات خویش را فراهم آورده اند و در نتیجه موقعیت رقابتی خویش را بهبود می بخشند. می توان افراد انسانی را در سازمان، اصلی ترین عنصر در مدیریت دانش سازمانی دانست. در این بین فناوری اطلاعات و تکنولوژی مناسب به عنوان ابزاری برای پشتیبانی از تعاملات انسانی و فرایندهای هماهنگی و همکاری میان افراد سازمان، و تسهیل جریان دانش و بکارگیری آن به شمار می آیند. امروزه ثابت شده است که دنیای تکنولوژی، دنیای دانش است. سازمان هایی که راهی کارآمد برای استخراج، استفاده و مدیریت دانش یافته اند و به دانش به عنوان یک دارایی و ارزش مطرح می نگرند، به افزایش بازدهی کارمندان و حفظ رضایت مشتری رسیده و رمز موفقیت امروز و فردای خود را به دست آورده اند. در اجرای اثربخش فرایندهای مدیریت دانش، نوع تعاملات و ارتباطات انسانی حائز اهمیت است؛ چنانچه سازمانی بتواند هر چه بیشتر تعاملات اثربخش را در میان کارکنان خویش، در داخل گروه ها و واحدهای سازمانی افزایش دهد، احتمال خلق دانش جدید در سازمان، انتقال و تبادل دانش میان افراد سازمان و در نتیجه مدیریت اثربخش دانش سازمانی نیز بیشتر خواهد بود. به دیگر سخن از الزامات مدیریت دانش، ایجاد و گسترش فرهنگ و جوی در سازمان است که این ارتباطات و تعاملات را ترغیب و تسهیل کند. توجه به ارتباطات و تعاملات اثربخش میان افراد سازمان و ایجاد جوی آکنده از اعتماد متقابل میان آنان، ما را به مفهوم سرمایه اجتماعی نزدیک می سازد. یکی از قابلیت ها و عوامل مهم سازمانی را که می تواند به سازمان ها در خلق و تسهیم دانش کمک بسیار و برای آنها در مقایسه با سازمان های دیگر مزیت سازمانی پایدار ایجاد کند، سرمایه اجتماعی است. سرمایه اجتماعی بستر مناسبی برای بهره وری سرمایه انسانی و فیزیکی و راهی برای نیل به موفقیت قلمداد می شود. سرمایه اجتماعی مبنایی است برای توضیح و توصیف ارتباطات میان افراد و سازمانها. می توان گفت سرمایه اجتماعی می تواند باعث ارتقای توانایی سازمان برای مدیریت دانش شود چون این مورد دارای ظرفیت برای انجام کارهای متنوع می باشد. سرمایه اجتماعی در ارتباط با ایجاد دانش می تواند باعث تسهیل در رشد «سرمایه فکری گروهی» به واسطه تأثیرگذاری بر شرایطی شود که برای وقوع تبادل و ترکیب ضروری می باشد. پس سرمایه اجتماعی باعث تسهیل در رشد سرمایه فکری می شود. چون سرمایه فکری بر ترکیب دانش و تجربه گروه های مختلف بستگی دارد از این رو ایجاد سرمایه فکری تا حدود زیادی به واسطه موجودیت سرمایه اجتماعی تسهیل می شود. وجود سرمایه اجتماعی می تواند باعث ارتقای فهم و کسب دانش، کدبندی دانش و انتقال دانش شود. سرمایه اجتماعی می تواند این پروسه های مدیریت دانش را ارتقاء دهد چون در توانایی شرکت برای برای ایجاد ارزش به صورت ابتکار و نوآوری نقش دارد. همچنین سرمایه اجتماعی باعث افزایش بازدهی فعالیت و رفتار گروهی می شود. علاوه بر این سرمایه اجتماعی به عنوان یک عنصر مهم در رشد سرمایه انسانی بوده و باعث دسترسی به منابع از طریق روابط شبکه ای می شود.

با توجه به موارد گفته شده، این مطالعه درصدد است تا ارتباط میان سرمایه اجتماعی (شامل ابعاد شناختی، ساختاری، و ارتباطی) را با فرایندهای مدیریت دانش شامل (خلق دانش ،تسهیم دانش، کاربرد دانش و ذخیره سازی دانش) در سازمان را جستجو کند.
۲-۵)بررسی محیط پژوهش
استان هرمزگان در جنوب ایران و در شمال تنگه هرمز قرار دارد. کرانه‌های این استان در شرق بر دریای عمان و در غرب بر خلیج فارس قرار دارند..
استان هرمزگان در حدفاصل بین مختصات جغرافیایی ۲۵ درجه و ۲۴ دقیقه تا ۲۸ درجه و ۵۷ دقیقه عرض شمالی و ۵۳ درجه و ۴۱ دقیقه تا ۵۹ درجه و ۱۵دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده‌است.این استان حدود ۶۸هزار کیلومتر مربع مساحت دارد که از این نظر هشتمین استان کشور می‌باشد. هرمزگان از جهت شمال و شمال شرقی با استان کرمان، غرب و شمال غربی با استان‌های فارس و بوشهر از شرق با سیستان و بلوچستان همسایه بوده و جنوب آن را آبهای گرم خلیج فارس و دریای عمان در نواری به طول تقریبی ۹۰۰ کیلومتر دربرگرفته‌است.
اولین دبیرستان بندرعباس در سال ۱۳۱۶ ه .ش تأسیس شد اما فعالیت آن بیش از یک سال دوام نیاورد.در سال‏هاى بعد به تدریج بر مدارس ابتدایى و راهنمایى و دبیرستان این استان افزوده گشت و عده زیادى از جوانان و نوجوانان استان در این مدارس مشغول تحصیل شدند.
به طوریکه در سال تحصیلی ۹۱-۹۲ تعداد کل دانش‌آموزان استان ۳۴۳۲۴۳ نفربوده که ۸۱۳۵۲ نفر در مقطع متوسطه مشغول به تحصیل می باشند.تعداد مدارس متوسطه استان ۳۹۶ باب بوده که در مجموع داراى ۲۳۵۰ کلاس می باشد.
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
۳-۱) مقدمه
در این فصل پس از اشاره مجدد به مدل مفهومی تحقیق، به بیان روش تحقیق، روش و ابزار گردآوری اطلاعات، جامعه و نمونه آماری می پردازیم و در پایان نحوه تجزیه تحلیل داده ها تشریح می شود.
۳-۲) روش تحقیق
روش تحقیق حاضر، بر اساس هدف از نوع تحقیق کاربردی است و بر اساس نحوه‌ی گردآوری داده‌ها از روش توصیفی و از نوع همبستگی محسوب می‌شود. در این پژوهش از روش مدل معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل برای آزمون فرضیات استفاده خواهد شد. گام‌های اجرایی تحقیق حاضر عبارتند از: ۱- مطالعات کتابخانه‌ای (مرور ادبیات موضوعی)، ۲- استخراج سازه‌ها، متغیرها و عوامل مرتبط با انتخاب تأمین‌کننده، ۳- طراحی ابزار اندازه‌گیری، ۴- مطالعات میدانی مقدماتی، ۵- تعدیل و اصلاح ابزار اندازه‌گیری، ۶- جمع‌ آوری داده‌های میدانی، ۷- تحلیل داده‌های جمع‌ آوری شده و آزمون فرضیه‌ها، ۸- نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات و توصیه‌ها.
۳-۳) جامعه‌ی آماری
جامعه آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد، اشیاء و یا چیزهایی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند و محقق می‌خواهد به تحقیق درباره‌ی آن‌ ها بپردازد. معمولاً در هر پژوهشی، جامعه آماری مورد بررسی، جامعه‌ای است که پژوهشگر مایل است درباره‌ی صفت یا صفات متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد (مقیمی، ۱۳۸۰). مجموعه واحدهایی که حداقل در یک صفت مشترک باشند یک جامعه آماری را مشخص می سازند(خاکی،۱۳۹۰).
جامعه آماری، معلمان دوره متوسطه نظری آموزش و پرورش استان هرمزگان می باشند که از نظرات آنان برای پاسخ به سوالات پرسشنامه استفاده شده است که در جدول زیر تعداد کارکنان نشان داده شده است:
جدول ۳-۱) حجم جامعه آماری

۲

سطح معنی داری

۰۰۰/۰

همانطور که از جدول بالا ملاحظه می‌گردد، ضریب همبستگی بین ارگونومی محیط کار با نگرش حرفه ای معلمان مردمعادل ۴۵۱/۰ و سطح معنی داری آزمون همبستگی پیرسون معادل۰۰۰/۰ شده است لذا مطابق قاعده آزمون همبستگی پیرسون فرض صفر را رد و فرضیه یک را می‌پذیریم، یعنی رابطه معناداری (همبستگی معناداری) بین ارگونومی محیط کار با نگرش حرفه ای معلمان مردوجود دارد. و چون مقدار ضریب همبستگی بین۰ و۱ می باشد در نتیجه بین ارگونومی محیط کار با نگرش حرفه ای معلمان مردرابطه مثبت و مستقیمی وجود دارد.
فرضیه فرعی ۴ :
ارگونومی محیط کار با نگرش حرفه ای معلمان زن دبیرستانهای دولتی شهر شیراز ارتباط دارد.
در این مورد می خواهیم بررسی کنیم رابطه معنا داری بین ارگونومی محیط کار با نگرش حرفه ای معلمان زن دبیرستانهای دولتی شهرشیرازوجود دارد. یا به اصطلاح دیگر بر روی هم تاثیر گذار هستند یا نه.برای این منظور، تاثیر ارگونومی محیط کار با نگرش حرفه ای معلمان زن دبیرستانهای دولتی شهرشیراز را بررسی می کنیم که برای بررسی از مقدار ضریب همبستگی پیرسن استفاده می کنیم .

ضریب همبستگی واقعی پیرسون بین دو متغیر ارگونومی محیط کار با نگرش حرفه ای معلمان زن دبیرستانهای دولتی شهرشیراز در جامعه آماری مورد بحث  با توجه به آنکه متغیرهای مورد مطالعه فاصله‌ای است لذا بایستی فرضهای زیر را از طریق آزمون همبستگی پیرسون مورد آزمون قرار دهیم. فرضهای آزمون به شرح زیر می‌باشد :

فرض صفر به معنای عدم رابطه بین دو متغیر X و Y بوده و فرض یک به معنای وجود رابطه معنی‌دار بین دو متغیر می‌باشد.
جدول(۴-۱۷): آزمون همبستگی پیرسون بین ارگونومی محیط کار با نگرش حرفه ای معلمان زن دبیرستانهای دولتی شهرشیراز

ردیف

آماره‌های آزمون

مقدار

۱

ضریب همبستگی

۳۲۳/۰

۲

سطح معنی داری

۰۰۰/۰

همانطور که از جدول بالا ملاحظه می‌گردد، ضریب همبستگی بین ارگونومی محیط کار با نگرش حرفه ای معلمان زن معادل ۳۲۳/۰ و سطح معنی داری آزمون همبستگی پیرسون معادل۰۰۰/۰شده است لذا مطابق قاعده آزمون همبستگی پیرسون فرض صفر را رد و فرضیه یک را می‌پذیریم، یعنی رابطه معناداری (همبستگی معناداری) بین ارگونومی محیط کار با نگرش حرفه ای معلمان زن وجود دارد. و چون مقدار ضریب همبستگی بین۰ و۱ می باشد در نتیجه بین ارگونومی محیط کار با نگرش حرفه ای معلمان زن رابطه مثبت و مستقیمی وجود دارد.
فرضیه فرعی ۵:
تفاوت معناداری در ارگونومی محیط کارمعلمان مردوزن دبیرستانهای دولتی شهر شیراز وجود دارد
فرض صفر: ارگونومی محیط کارمعلمان مردوزن دبیرستانهای دولتی شهر شیراز یکسان می باشد.
فرض مقابل: ارگونومی محیط کارمعلمان مردوزن دبیرستانهای دولتی شهر شیراز یکسان نمی باشد.
جدول(۴-۱۸): ارگونومی محیط کارمعلمان مردوزن

افراد

تعداد

میانگین

لذات عالیه

عالی

کارهای هنری عالی

هنر ازنظر کانت
ازنظر کانت، هنر جزئی از فلسفه عملی است یعنی هنر به همراه اخلاق و منطق فلسفه عملی را تشکیل می دهند در هنر انسان می کوشد افکار معنوی و آسمانی خود را که از طرفی نامحدود و از طرف دیگر نامحسوس می باشد با احساس خویش ممزوج نماید و آن را به شکلی محدود و محسوس مبدل سازد(رضای الهی،۱۳۵۴،ص۳۹).
ازنظر کانت هنر باید سه خاصیت داشته باشد(همان منبع):

• خوش آیند باشد اما جنبه کلی و مطلق داشته باشد

• خوش آمد باشد اما ازنظر روحی نه جسمانی.

• جنبه بازی آزاد داشته باشد یعنی اولاً همچون بازی خوش آیند و مطلق باشد و از جهتی دیگر آزاد و ناشی از خرد ناب باشد منظور از خرد ناب اساسی است که اولاً با هیچیک از حواس انسان در ارتباط نیست، ثانیاً کلی و عمومی است و اکثر افراد بشر که دارای فکر سالم هستند آن را تأیید می کنند.

آنچه درباره این ملاکها می توان گفت اینست که آنها در زمینه جلب نظر کردن مشترکند اما جنبه روحانی و معنوی آنان است که درک آنها به چشم دل نیاز دارد تا فرق بین زیبایی کارهای هنری سطحی که با لذات جسمانی همراه بوده و زیبایی کارهای هنری و عالی که با لذات نفسانی و روحانی همراه است درک شود.
موضوع بعدی در زیبایی شناسی کانت انواع هنر ازنظر این فیلسوف می باشد که وی دراین باره به سه هنر کلام، نمایش و صدا اشاره می کند و بقیه هنرها را منبعث از آنها می داند. برای مثال از کلام، فصاحت و شعر؛ از نمایش، نقاشی و مجسمه سازی و در نهایت از صدا موسیقی منشعب می گردند. شعر با موسیقی نیز وقتی توأم باشند با هیجانات و احساسات سرکار دارند(همان منبع،ص۸۳).

به طور کلی زیبایی شناسی کانت موضوعی است که نیاز به شرح مبسوط و تخصصی دارد که اولی به جهت خارج بودن از حوصله بحث و دومی به لحاظ عدم تخصص نگارنده امکان پذیر نیست. اما آنچه می توان گفت این است که در دیدگاه زیبایی شناسی کانت، زیبایی ها و لذات معنوی جایگاه خاصی دارند و کارهای هنری نیز باید در راستای آنها صورت پذیرند و نکته مهمتر اینکه زیبایی و کار هنری باید جنبه کلی و عمومی داشته باشد و جنبه منفعت طلبی شخصی نداشته باشد به عبارت دیگر تفکیک بین زیبایی شناسی هنری با خوش آمد های معمولی و خواهش های دل از نکات برجسته زیبایی شناسی کانت می باشد.
زیبایی شناسی دیویی
جان دیویی از فیلسوفان مشهور مکتب پراگماتیسم می باشد. زیبایی شناسی دیویی نیز در چارچوب تفکرات پراگماتیستی او قرار دارد وی در حوزه زیبایی شناسی بیشتر از هنر و تجربه زیباشناختی سخن می گوید و اندیشه های زیبایی شناسی او را می توان در کتاب وی با عنوان هنر به مثابه تجربه دریافت کتابی که تأثیر مهمی در حوزه زیبایی شناسی قرن بیستم داشته است(لدی^[۲۱]،۲۰۰۳).
به عقیده دیویی هنر یک زبان بین المللی بوده و آمیخته با زندگی اجتماعی، فرهنگی و مادی است(همان منبع). هنر هر نوع تجربه بشری است که دارای سازمان و ساختار معین و کیفیت فراگیر می باشد(اسمیت،۲۰۰۸،ص۴). ازنظر او هنر فعلی یگانه و نماینده همه عواطف آدمی است و همچنین چکیده و خلاصه همه فعالیت های هوش است. دیویی(۱۹۳۴،ص۴۵) می گوید:« هنرمند در فرایند کار خویش با برقراری ارتباط بین آنچه که قبلاً انجام داده و آنچه که بعد از آن انجام می دهد کنترل می شود … او همچنین بین هر چیزی که انجام می دهد و کل آن چیزی که می خواهد تولید کند ارتباط برقرار می کند. درک و فهم این ارتباط وظیفه و کار هوش را مشخص می سازد».
همان طور که در فلسفه جان دیویی مبارزه با تفکرات دوآلیستی وجود دارد و جدایی هایی از قبیل هدف و وسیله را مردود می داند این تفکر را در هنر نیز جاری می دانست و این نوع اندیشه در کتاب هنر به مثابه تجربه واضح و نمایان است. وی با تفکر ضد دوآلیستی جدایی بین طبیعت و تجربه، تجربه و عمل، تجربه و نظریه، هنر و علم، هنرهای زیبا و هنرهای کاربردی،هنرهای والا و پست، فرهنگ والا و فرهنگ عامه، فرم و محتوا را رد می کند وی همچنین هنرمند را تافته جدا بافته از جامعه نمی داند وی هنرمند را تکنسینی ماهر می داند که می تواند با بهره گیری از دانش خویش باعث تغییر در عادات مرسوم شود و هنرها دامنه ای از معنی را در تجربیات به طور لذتبخش ارائه می کنند. از این برداشت هنر معنایی وسیع می یابد و دیگر نمی توان میان هنر و اعمال روزمره بشری جدایی چندانی قائل بود دیویی تلاش می کند هنر را به درون محیط اجتماعی فرهنگی و مادی برگرداند و تجربه زیباشناسانه را به تجربه زندگی روزمره وارد کند و کمتر آن را ویژه و خاص تلقی نماید و خاستگاه تجربه زیباشناسانه و کارهای هنری ازنظر دیویی مردم عادی و زندگی روزمره است و هنر در زندگی مهم بوده اما جدا و فراتر از آن نیست(مک للاند^[۲۲]،۲۰۰۵). دیویی(۱۹۳۴،ص۳) می گوید:« هرکس به نوشتن درباره هنرهای زیبا مشغول است به ناچار وظیفه ای دارد وظیفه او این است که میان اشکال خالص پالوده شده و غنا یافتۀ تجربه که در آثار هنری متبلور می شوند و حوادث روزانه، اعمال و رنج هایی که عموماً به عنوان عامل قوام بخش تجربه فهم می شوند پیوندی دوباره برقرار سازد».
از این رو هنر در نظر دیویی نزد هنرمند خلاصه نمی شود بلکه فاصله بین هنرمند و مخاطب را ازمیان بر می دارد و هردو را مدنظر قرار می دهد. وی هنر را محصول تعامل موجود زنده با محیط زندگی می داند و این تعامل مخصوص هنرمند نیست بلکه دریافت کننده هنر را نیز در بر می گیرد و آثار هنری تنها رسانه برقراری ارتباط کامل و بدون مانع بین دو انسان هستند و این نیروهای ارتباطی شالوده نیروی عظیم هنر در تمدن بشری را تشکیل می دهند(مک للاند،۲۰۰۵).
از دیدگاه دیویی تجربه زیباشناختی نیز همانند هنر از تجارب زندگی جدا نیست. وی(به نقل از شایگان فر، ۱۳۸۸) می گوید وقتی در موقعیت مبهم و بغرنج هوش، ادراک، احساس و آرزوهای فرد با محیط تعامل می کنند با بهره گرفتن از آنها فرد رفتاری انجام می دهد که بوسیله آن رفتار از محیط تأثیر پذیرفته و برآن تأثیر می گذارد این موقعیت ها خواه عقلانی و خواه احساسی موجب تجربه زیباشناسانه می شود. از این رو ازنظر دیویی موقعیت های مسئله مدار که فرد با تمام قوا درصدد حل آن می باشد موجد تجربه زیباشناختی می باشند.
به طور خلاصه در نگاه دیویی هنر یک زبان بین المللی است و از طریق این زبان ارتباط کامل و بدون مانع بین افراد برقرار می شود و این نیرو سبب تأثیرگذاری آن در زندگی روزمره و عادات مردم می گردد. دیویی با تفکر ضد دوآلیستی خود جدایی هنر و هنرمند را از زندگی روزمره و محیط اجتماعی فرهنگی و مادی مردود می شمارد، آنها را در متن زندگی مورد بررسی قرار می دهد، به هنرمندان و زیباشناسان گوشزد می کند از پرداختن به انتزاعیات دوری کنند و بین زندگی و مسائل آن و کارهای هنری ارتباط برقرار سازند. وی تجربه زیباشناختی را نیز از تجارب روزمره تفکیک نمی کند، موقعیت های بغرنج و مسئله مدار را عامل بوجود آورنده این نوع تجربه می داند و بیان می کند هر گاه انسان با هوش، ادراک و تمام عواطف خود به تعامل با موقعیت برخیزد بر موقعیت تأثیر گذشته و برآن تأثیر بگذارد تجربه زیباشناختی به دست می آورد و ضمن آگاهی لذت نیز کسب می کند.
زیبایی شناسی در اسلام
سخن درباره زیبایی شناسی اسلامی نیاز به اشراف کامل به مکاتب و نحله های گوناگون فلسفه اسلامی دارد با این حال در اینجا سعی شده است با مطالعه کتب و مقالات متعدد مطالبی در خصوص زیبایی شناسی اسلامی اگرچه ممکن است در حد اکمل نباشد ذکر گردد.
زیبایی شناسی اسلام را می توان از دو منظر مورد توجه قرار داد یکی از طریق آیات قرآن و روایات و دوم از طریق نظر فیلسوفان و صاحبنظران مسلمان که به نوعی دومی تا اندازه ای مبتنی بر اولی است در اینجا ما براساس دیدگاه برخی صاحبنظران زیبایی شناسی در اسلام را بررسی می کنیم.
زیبایی
اینکه حقیقتی بنام زیبایی وجود دارد بین صاحبنظران اتفاق نظر وجود دارد آنچه که مایه اختلاف نظر بین آنان است مفهوم و ویژگی های یک شی یا موضوع زیبا است و هر کدام از فیلسوفان و صاحبنظران تعاریف گوناگونی از این مفهوم ارائه داده اند. مطهری (به نقل از تاجدینی،۱۳۶۹) می گوید قبل از آنکه بتوان زیبایی را تعریف کرد باید گفت که زیبایی با ذوق درک می شود و یک امر وجدانی است.یعنی زیبایی قابل بیان و توصیف نیست بلکه به ذوق انسانها بستگی دارد و تعریف آن مشکل است.
فارابی معتقد است هرچه موجودی به نقطه کمالش نزدیک تر باشد زیباتر است(نصر،۱۳۸۹ ).
ابن سینا می گوید زیبایی و شکوه هر چیزی زمانی بروز می یابد که آن چیز همانی باشد که باید باشد یعنی وقتی موجودی به کمال مقررش دست می یابد زیباست. ابن سینا همچون فارابی واجب الوجود را زیبای محض می داند، در همه حال زیبایی معقول را از زیبایی محسوس برتر می داند و کمال شناخت زیبایی شناختن زیبایی معقول می باشد. وی در خصوص ویژگی های یک شی زیبا به هماهنگی و تناسب اشاره دارد، لذت زیباشناختی را محصول اندریافت هماهنگی و تناسب می داند و درک هماهنگی و تناسب ازنظر وی لذت می آفریند. از طرف دیگر هر چه قدر نسبت میان قوه اندریافت(مدرکه) و اندریافته(موضوع ادراک شده) نزدیکتر باشد لذت حاصل نیز بیشتر است(همان منبع). به طور خلاصه زیبایی ازنظر ابن سینا عبارتست از نظم، تألیف و هماهنگی(بلک،۱۳۸۹)
مطهری نیز بیان می کند هنرمند عاشق است و هنر فیضان عشق است در کار او. شاهکارهای زیبا مولود دو عامل عشق و درد هستند در واقع جمال و زیبایی با جاذبه عشق، ستایش،طلب و حرکت توأم است زیبایی موجد حرکت و جنبش است و همه حرکت ها مولود عشق هستند. (تاجدینی،۱۳۶۹،ص۱۲۴) در واقع مطهری به وجود عشق و درد جدایی از زیبایی اشاره می کند و این عشق و طلب را ناشی از جدایی انسان از زیبایی می داند زمانی که افرادی زیبایی و جمال حق را در می یابند عشق رسیدن به این جمال و درد هجران در فرد بیدار می گردد.
جعفری(۱۳۶۹) می گوید زیبایی در مفهوم عام عبارت است از کیفیت نگارین نمودی که موجب انبساط خاص روانی می گردد اما با توجه به مفهوم حقیقی آن زیبایی نمودی است نگارین و شفاف بر روی کمال که کمال عبارتست از قرار گرفتن یک موضوع در مجرای بایستگی و شایستگی مربوط به خود. تعریف استاد جعفری تا حدودی به تعریف فارابی و ابن سینا نزدیک است که آنها هم در تعریف زیبایی به کمال و غایت یک شی زیبا اشاره می کنند.
مصباح برای زیبایی تعریف ساده و روشنی دارد. وی می گوید هنر و زیبایی آن است که چیزی به گونه ای باشد یا کاری به گونه ای تحقق یابد که بر اثر ارتباط با آن اعجاب و لذتی برای انسان یا هر موجود ذی شعور دیگری پدید آید و در تعریف کاربردی تر می گوید زیبایی وصفی است در موجودات که درک آن سبب پیدایش شگفتی و لذت برای درک کننده اش می شود(تاجیک و حسینی،۱۳۹۱).
طباطبایی در تفسیر المیزان در موارد متعددی خوبی و حسن را معنا نموده اند .حُسن عبارت از آن است که شی با غرض و هدفی که از او مطلوب و مقصود است موافق و سازگار باشد و اجزا کاملاً با یکدیگر سازگاری و موافقت داشته باشند و هر چیز که موافق با مقصودی که از نوع آن چیز در نظر گرفته شده است هماهنگی دارد حسن نام دارد(تاجدینی،۱۳۸۹). نگاهی به این تعریف نیز نشان می دهد که این معنا با تعریفی که فارابی ، ابن سینا و حتی جعفری ارائه داده اند همخوانی دارد.
ماهیت زیبایی
در خصوص ماهیت زیبایی سه نظریه وجود دارد
الف) نظریه اول برون ذات می باشد که بیان می کند زیبایی نمودی است عینی که خوشایند و مورد پسند ذهن باشد و ذهن آدمی هم نقشی جزء منعکس ساختن آن ندارد.این نظریه به دیدگاه بازنمایی معروف است که قبلاً شرح داده‌شده است.
ب) نظریه دوم درون ذات است که بیان می کند زیبایی درک و دریافت ذهنی از پدیده های عینی است اگر آدمی چنین درک ذهنی نداشته باشد زیبایی هم وجود ندارد. درواقع این دیدگاه بیان می کند زیبایی ماهیت ذهنی دارد و عواطف، احساسات و برداشت افراد در زیبا پنداشتن یک شی نقش دارد و این دیدگاه همان فرانمایی است.
ج)زیبایی پدیده دو قطبی است. این نظریه بیان می کند که زیبا بودن یک شی به ویژگی های عینی آن شی و برداشت آدمی بستگی دارد. زیبایی دو وجهی و حاصل دو قطب درون ذات و برون ذات است و هر شی زیبا خالی از عنصر عینی و ذهنی نیست.
نگاهی به تعریف هایی که از اندیشمندان اسلامی ارائه گردید نشان می دهد که برخی از آنان از قبیل طباطبایی، فارابی و ابن سینا بیشتر به ویژگی های خود شی (موافقت شی با هدف خود) و برخی مانند مطهری بیشتر بر برداشت ذهن و ذوق تأکید می نمایند برخی نیز همانند مصباح بر هردو یعنی ویژگی شی و برداشت مخاطب(لذت و تعجب فرد) اشاره می کنند. مصباح می گوید درک زیبایی وابسته به کیفیت شی و خود ادراک است(تاجیک و حسینی،۱۳۹۱،ص۱۷۹).بر این اساس به طور کلی نظر اندیشمندان اسلامی بیشتر با دیدگاه سوم توافق دارد و زیبایی امری دوقطبی یعنی درون ذاتی و برون ذاتی است به این معنا که نمودهای زیبا مانند دیگر حقایق و پدیده های طبیعی واقعیت دارند خواه انسانی وجود داشته باشد که آنها را ببیند و از آنها لذت ببرد و خواه انسانی آن ها را نبیند اما مسئله اینست که نباید زیبایی در واقعیت عینی متوقف شود بلکه انسان هست که باید از آن واقعیت عبور کرده و واقعیت دیگری که عالی تر،معقول تر و اصیل تر است دریابد. این حرکت و عبور از زیبایی های محسوس به سمت زیبایی اصیل و حقیقت ناب در متن زیبایی ها به تصعید و والایش در زیبایی شناسی اسلامی معروف است. منظور از تصعید در زیبایی شناسی اسلام عبارت از تقویت مغز برای دریافت زیبایی آرمانهای معقول و سپس درک زیبایی و شکوه و جلال هستی و دریافت جمال خداوندی است. انسان با اعتلاهای معنوی و روحی گام از لذایذ محسوس و سطحی بالاتر می گذارد و موفق به دریافت لذایذ معقول تر می شود تا آن گاه که زیبایی روح خویشتن را که دارای فروغی از جمال الهی است در می یابد.(جعفری،۱۳۶۹،ص۱۴۶).
انواع زیبایی ها ازنظر اندیشمندان اسلام
هر یک از اندیشمندانی که تعریفی دربارۀ زیبایی ارائه کرده اند در خصوص انواع زیبایی نیز دیدگاه هایی دارند که به برخی از آنها اشاره می گردد.
طباطبایی زیبایی ها را بر اساس مبدأ پیدایش آنها ، دسته بندی می کند و عوالم سه گانه مختلف را منشأ زیبایی های مختلف می داند ازنظر ایشان عوالم به صورت کلی سه دسته اند: ۱- تام عقلی ۲- عالم مثال ۳- عالم ماده
این عوالم ازنظر مرتبه بر یکدیگر مقدم اند ابتدا عالم عقل، سپس عالم مثال و بعد ماده پدید آمده است و این تقدم و تأخر وجودی است نه زمانی و هریک علتی برای دیگری است هرسه موافق هم اند و هریک کمال معلول خود را داراست یعنی عالم مثال کمال عالم ماده و عالم عقل کمال عالم مثال را دارد و بین آنها همخوانی وجود دارد. براین اساس زیبایی به سه دسته زیبایی های عالم ماده، مثالی و عقلی تقسیم می شود در عالم انسان نیز همین مراتب وجود دارد ۱- زیبایی حواس پنجگانه ۲- زیبایی خیال ۳- زیبایی عقل
زیبایی طبیعی نازله و سایه زیبایی عالم مثال و زیبایی عالم مثال سایه و نازله زیبایی عالم عقل می باشند( تاجدینی،۱۳۸۹) براین اساس زیبایی ها دارای سلسله مراتب هستند و این سلسله مراتب زیبایی ها با قوای مدرکه انسان همخوانی دارد طوری که زیبایی طبیعی و عالم ماده توسط حواس پنجگانه، زیبایی عالم مثال توسط خیال و زیبایی عالم عقل توسط عقل درک می گردد و براین اساس اصل تصعید نیز صورت می گیرد و انسان با بهره گرفتن از قوای مدرکه خویش از زیبایی های محسوس به سمت زیبایی های معقول صعود می کند.

414. That’s an error.

The requested URL /… is too large to process. That’s all we know.

در روابط فوق C نشان دهنده غلظت آلودگی حل شده در سفره، ضریب پخش هیدرودینامیکی، میانگین سرعت آب در جهت ، تغییر حجم آب در واحد حجم در سفره (علامت + برای تغذیه جریان (source) و علامت – برای تخلیه جریان (sink))، غلظت در منبع جریان یا دریافت کننده جریان، n تخلخل متوسط خاک، گزینه مربوط به واکنش شیمیایی و ضریب هدایت هیدرولیکی می‌باشد. با توجه به روابط ۲-۳۴، ۲-۳۶ و ۲-۳۷-۱ را به شکل زیر می‌توان نوشت:

(۲-۳۸)
فصل سوم
مروری بر تحقیقات انجام شده
مروری بر مطالعات گذشته‌‌
استفاده از مدل‌های ریاضی از سال ۱۸۰۰ شروع شده‌ و تا به امروز همزمان با پیشرفت علم، اهمیت ویژه موضوع مدل‌سازی آ‌ب‌های زیرزمینی و تولید ماشین‌های حسابگر همچنان ادامه دارد که در ذیل، این روند به اختصار توضیح داده می‌شود:
تحول در فرمول‌های هیدرولیکی از سال ۱۹۳۵ و با معادله تایس مطرح گردید. هیدروژئولوژیست­‌ها در زمینه معادله پاسخ دینامیک آبخوان به تنش‌‌های وارده مثل پمپاژ و تغذیه، شروع به تحقیق نمودند. پس از آن ژاکوب نشان داد که جریان آب زیرزمینی با جریان گرما قابل مقایسه است.
در خلال دهه ۱۹۵۰ میلادی باب بنت و هرب اسکیوتیز در سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده^[۶۰] یک سیستم آبخوان کامل را با بهره گرفتن از فن‌آوری رایانه‌ای آنالوگ مورد مطالعه قرار دادند. این دو با بهره گرفتن از شبیه‌سازی الکتریکی که شامل مجموعه‌ای از مقاومت‌‌ها و اسیلسکوپ می‌شد و بر اساس روش تفاضل محدود عمل می‌نمود، آبخوان را مدل­‌سازی الکتریکی نمودند (جودوی، ۱۳۸۷).
در اواخر دهه ۱۹۵۰ سازمان زمین شناسی آمریکا یک آزمایشگاه شبیه‌سازی رایانه‌ای را در فونیکس ایالت آریزونا دایر نمود. در حدود همین سال­‌ها ریاضی­دانان و مهندسین مخازن نفت، تکنیک­‌های عددی را برای معادله جریان در صنعت نفت مورد آزمایش قرار دادند و از آن به بعد این روش نیز به مجموعه مدل‌‌ها پیوست و این در حالی بود که هنوز مدل­‌های آنالوگ برای حل جریان سیال منفرد، مناسب می­نمود (جودوی، ۱۳۸۷).
با وارد شدن ماشین­‌های حسابگر قدرتمند در سال­‌های دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی به دنیای علوم پایه خصوصاً آبشناسی، محاسباتی که قبلاً بسیار وقت گیر و غیر ممکن بود آسان شد و تحولی مجدد در تاریخ هیدروژئولوژی ایجاد گردید. پس از آن استفاده از مدل­‌های ریاضی با راه حل عددی به عنوان یکی از روش­‌های مناسب در مطالعه هیدروژئولوژی به کار گرفته شد و دو راه حل عددی تفاضلات محدود^[۶۱] و عناصر محـدود^[۶۲] ، پایه ­گذاری گردید. استفاده از این روش‌ها در کار‌های مهندسی و مخازن نفت در دهه ۷۰ میلادی توسط پرایس به­ کار گرفته ­شد (افتخاری، ۱۳۸۹).
در سال ۱۹۷۵ با افزایش قدرت کامپیوتر‌های دیجیتال مدل­‌های عددی در سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده جایگزین مدل­‌های آنالوگ شدند (Pricket, 1975).
اولین کسی که روش‌های عددی را در مسائل آب زیرزمینی به کار برد استالمن بود. او یک روش برای محاسبه توزیع نفوذپذیری آبخوان با بهره گرفتن از تغییرات سطح آب زیرزمینی ارائه کرد. در این روش از تفاضلات محدود برای حل معادلات دو بعدی ناپایدار در آبخوان‌های غیرهمگن استفاده شد. یاگار از یک مدل دو بعدی تفاضلات محدود جهت تعیین مسیر حرکت مواد آلوده کننده در زیر نیروگاه هسته‌ای در جنوب غربی نیویورک استفاده کرد که دارای ۴۲۲ عنصر فعال با طول ضلع ۵/۳۰ متر بود. اندرسون مدلی را که در برگیرنده تراوش عمودی ازیک محیط متخلخل غیرهمگن و غیرهمسان با مرزهای غیرمنظم بود ارائه نمود. معادلات تفاضلات محدود در این مدل با روش ADI حل می‌شد. این مدل کامپیوتری در مقایسه با یک راه حل تحلیلی برای آبخوان همگون و همسان مورد تأیید قرار گرفت (Anderson, 1998).
در سال ۱۹۸۰، فاست و مرکر، مطالبی را در جهت استفاده معادلات دیفرانسیلی جزء به جزء در حل مسائل آب زیرزمینی ومدل‌های عددی عنوان نمودند (Faust and Mercer, 1980).
در سال ۱۹۸۸ برنامه MODFLOW که یک مدل سه بعدی تفاضل محدود جریان آب‌های زیرزمینی بود توسط مک دونالد و هارباگ ارائه شد که امروزه با بسته‌های مختلف نرم افزاری تکمیل و به صورت یک مدل استاندارد قابل اعتماد و تأیید شده در آمده ‌است (McDonald and Harbaugh, 1988).
مرجیا وکلی از روش عناصر محدود برای شبیه­سازی جریان آب زیرزمینی استفاده کردند و مدل ساخته شده را با روش سعی و خطا کالیبره نمودند (Mergia and Kelly, 1994).
رینولدز و پرولی در سال ۱۹۹۵ از مدل MODFLOW به منظور پیش بینی اثرات برداشت از آبخوان هاین کسل^[۶۳] شمالی استفاده کردند. به علت توسعه عملیات استخراج معادن فسفات در ایالت کارولینای شمالی برداشت آب از این آبخوان به شدت رو به افزایش نهاد. برداشت از این آبخوان در زمان مورد نظر نیاز به اجازه‌ از مسئولین وقت داشت. جهت صدور اجازه برداشت از آبخوان بایستی اثرات این برداشت بر روی آن مورد ارزیابی قرار می‌گرفت. این مطالعه نشان داد که مدل می‌تواند اثرات برداشت بیشتر آب از آبخوانی که فعلاً درحال تعادل است را پیش بینی نماید (Reynolds and Spruill, 1995).
ژائو و لنر در سال ۱۹۹۶ جهت پیدا کردن بهترین منطقه بندی پارامترهای آبخوان ( T,S) در ناتیگهام شایر انگلستان تحقیقی انجام دادند. دراین تحقیق آبخوان به تعدادی منطقه با مقدار پارامتر مشخص تقسیم شده و این مقادیر به مدل داده می‌شود‌‌. پس از تعیین مقدار پارامتر برای هر منطقه، آنالیز حساسیت برای مقادیر این پارامترها انجام شده ‌است و بر مبنای این اصل است که کمترین تعداد ممکن زون و پارامتر انتخاب شود تا دقت لازم در نتایج حاصل شود. نتایج نشان داد که پارامترهای یک زون، زمانی می‌تواند به وسیله مقدار افت حاصل در زون دیگر به صورت دقیق تخمین زده شود که دارای حساسیت زیادی باشد. اگر آبخوان به صورتی زون ‌بندی شود که تعدادی از زون‌ها نسبت به تغییر پارامترها حساسیت نشان ندهند مشخص می‌شود‌‌ که پارامترهای این قبیل زون‌ها به دقت برآورد نشده‌اند .(Jiao and Leaner, 1996)
هیل جهت یافتن راه‌ حلی برای مشکل بالا آمدگی سطح آب زیرزمینی ناحیه یوما در ایالت آریزونا اقدام به تهیه مدل سه بعدی آبخوان منطقه کرده‌ است. مدل تهیه شده شامل چهار لایه و بیش از ۳۰۰ عنصر است. مساحت کل منطقه ۹۰۰ مایل مربع است، اندازه‌های عناصر از ۴۰ هکتار تا۶۴۰ هکتار متغیر می‌باشد. دراین مدل به بررسی پمپاژ آب توسط چاه‌ها، تغذیه آب کشاورزی، تبخیر وتعریق ازطریق کانال‌ها و رودخانه‌های کلرادو و گیلا پرداخته‌ است. در پایان این نتیجه حاصل می‌شود‌‌ که در اثر کم کردن تغذیه آب آبیاری، پس از چهار سال سطح آب زیرزمینی کاهش می‌یابد (Hill, 1996).
بعد از سال‌های ۱۹۹۸، افرادی چون واکلین مدل ترکیبی را ابداع نمودند. این مدل قادر است جریان اشباع و غیر اشباع را به طور همزمان تجزیه و تحلیل کند. از آنجا که این مدل‌ها جهت انجام محاسبات به زمان زیادی نیاز دارند، فقط برای مناطق محدود قابل استفاده بودند. پس از آن، مدل‌های تلفیقی بیشتر مورد توجه قرار گرفت به نحوی که بتوان جریان در منطقه اشباع و غیراشباع را به طور جداگانه انجام داده و در یک گام نتایج را با هم تلفیق کرد؛ نمونه‌ای از این مدل‌ها توسط آقای کشکولی مورد استفاده قرارگرفت.
در سال ۲۰۰۰، ایماک و همکاران، یک مدل سه بعدی برای آبخوان فوقانی و میانی ترینیتی در منطقه هیل کانتری در جنوب تگزاس با هدف شناسایی سیستم هیدروژئولوژی و کمک به تخمین میزان آب و نوسانات سطح آب نسبت به پمپاژ و پتانسیل خشکسالی در آینده تهیه نمودند. برای این کار از مدل عددی ۹۶ MODFLOW استفاده شده‌ است. در این تحقیق واسنجی در حالت ماندگار برای شرایط سال ۱۹۹۵ و واسنجی در حالت غیر ماندگار برای شرایط سال‌های ۱۹۹۶ و ۱۹۹۷ انجام شده‌ است. همچنین با بهره گرفتن از این مدل، مقادیر هدایت هیدرولیکی عمودی و ضریب ذخیره برای آبخوان واسنجی شده ‌است. سطح آب در مدل بیشترین حساسیت را به تغذیه، هدایت هیدرولیکی افقی لایه‌ی میانی و هدایت هیدرولیکی لایه‌ی فوقانی نشان داده ‌است. نتایج مدل نشان داد که ۲۰% از تغذیه آبخوان به طرف جنوب (آبخوان ادواردز) حرکت می‌کند (Emace et al., 2000).
آینو در سال ۲۰۰۸ از مدل MODFLOW برای به کمیت در آوردن جریان آب زیرزمینی و آنالیز هیدرودینامیک زیرسطحی در آبخیز Akaki استفاده کرد و پس از کالیبراسیون مدل، از آن برای پیش بینی الگوی جریان زیر سطحی، اثر متقابل بین آّب‌های سطحی و زیرزمینی و همچنین تاثیر پمپاژ در سناریوهای مختلف مدیریتی بهره گرفت(Ayenew, 2008) .
مطالعات مدل­سازی در ایران برای اولین بار در سال ۱۳۴۸ توسط سازمان خوار و بار جهانی^[۶۴] صورت ­گرفت. در پی این اقدام مدل ریاضی دشت ورامین تهیه گردید (ماجدی،۱۳۸۰).
بعد‌ها تا سال ۱۳۶۰ حدود ۲۰۰ آبخوان با مساحتی حدود ۵۵۰۰۰۰۰ کیلومتر مربع در مرحله شناخت و حدود ۸۰ آبخوان با مساحتی در حدود ۲۵۰۰۰۰ کیلومتر مربع در مرحله نیمه تفصیلی مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعات بیشتر از روش تفاضلات محدود و چند مورد از روش برنامه ‌نویسی پویا استفاده شده است.
احمدی در سال ۱۳۸۰، از برنامه Visual MODFLOW V 2.6 به منظور شبیه‌سازی جریان آب زیرزمینی و شناسایی سیستم هیدرولوژیکی آبخوان، پیش بینی وضعیت آینده آبخوان بر اثر تنش‌های وارده و بررسی گزینه‌های مختلف مدیریتی از قبیل امکان اجرای تغذیه مصنوعی در دشت ایذه، استفاده نمود (احمدی، ۱۳۸۰). علی‌پور (۱۳۸۱) با بهره گرفتن از مدل ریاضی MODFLOW گزینه‌های مدیریتی در دشت خاتون آباد را بررسی نمود. وی بر اساس نتایج مدل، بهترین راه حل جهت کنترل نوسانات سطح آب را صرفه جویی بیان نمود (علی‌پور، ۱۳۸۱).
دهقان در سال ۱۳۸۱ با بهره گرفتن از Visual MODFLOW V 2.6 در دشت شهر کرد شبیه‌سازی جریان آب زیر زمینی و اعمال راهکارهای مدیریتی صحیح جهت محفوظ نگه داشتن آبخوان انجام داد و با بررسی روند سطح ایستابی در چندین سال متوالی مناطق مناسب و بحرانی از نظر سطح ایستابی را در دشت مذکور مشخص نمود (دهقان، ۱۳۸۱). سروری (۱۳۸۲) شبیه­سازی منابع آب زیرزمینی دشت دوسلق را با توجه به مدل ریاضی VisualModflow انجام داد. پس از واسنجی مدل به روش دستی و به­ دست آوردن مقادیر شبیه‌سازی شده نزدیک به مقادیر مشاهده‌ای، برای بهینه­سازی پارامتر‌های هیدروژئولوژیکی دشت، از نرم افزار PMWIN استفاده کرد (سروری، ۱۳۸۲).
شهسواری در سال ۱۳۸۲، با بهره گرفتن از مدل MODFLOW و بهره گیری از دو تکنولوژی GIS و RS توانست جهت حرکت آب زیر زمینی آبخوان دشت عجب شیر را در دوره‌های کم آبی مشخص نماید (شهسواری، ۱۳۸۲).کتیبه و همکاران (۱۳۸۳) دشت آب باریک بم را با نرم افزار MODFLOW شبیه سازی نمودند و با مطالعه عملکرد طرح تغذیه مصنوعی دشت نتیجه گرفتند که تغذیه مصنوعی آبخوان به کمک روش پخش سیلاب موجب افزوده شدن سالیانه ۶/۱۲ میلیون متر مکعب به ذخیره آبخوان شده است (کتیبه و همکاران، ۱۳۸۳).
انصاری مهابادی و همکاران در سال ۱۳۸۴ تغییرات سطح آب زیرزمینی سفید دشت به وسیله مدل GMS مدل‌سازی نمودند. در این تحقیق آبخوان دشت سفید دشت واقع در حوزه آبریز مخزن چغاخور واقع در استان چهارمحال و بختیاری شبیه‌سازی گردید. ساختار مدل مفهومی آبخوان سفید دشت شامل محدوده‌ی مدل‌سازی، توزیع اولیه پارامترهای هیدروژئولوژیکی (هدایت هیدرولیکی و آبدهی ویژه)، تخلیه چاه‌های بهره برداری، قنوات و میزان آب برگشتی آن‌ ها، چاه‌های مشاهداتی، چشمه‌ها، میزان تغذیه از سطح به آبخوان و شرایط مرزی آبخوان است. واسنجی مدل GMS درحالت ماندگار )به وسیله واسنجی پارامترهای هدایت هیدرولیکی و تغذیه و معیار خطای RMS=1.6) و در شرایط غیر ماندگار در ۱۲ دوره ماهانه )به وسیله واسنجی پارامترهای آبدهی ویژه و تغذیه و معیار خطای RMS=1.9) برای یک سال آبی انجام شده و سطح ایستابی شبیه‌سازی شده در چاه‌های مشاهده‌ای با مقادیر اندازه گیری شده در آن‌ ها مقایسه شدند. صحت سنجی مدل با بهره گرفتن از پارامترهای واسنجی شده و داده‌های چهار سال آبی ۸۰ – ۸۴ انجام گرفت. نتایج نشان داد که با به کارگیری مدل GMS پاسخ آب زیرزمینی در یک منطقه دارای اقلیم خشک و سرد به خوبی شبیه‌سازی شده و بررسی روند تغییرات سطح آب زیرزمینی در اثر تغییر در شرایط تغذیه بر اساس سناریوهای مختلف و طرح‌های موجود در دوره‌های آتی صورت می‌گیرد (انصاری مهابادی و همکاران، ۱۳۸۴).
ماجدی و سروری (۱۳۸۴) با به کارگیری فرایند شبیه‌سازی به منظور قطعیت بخشیدن به پارامترهای هیدرودینامیک آبخوان با بهره گرفتن از مدل ریاضی عددی Visual MODFLOW در آبخوان شرق دریاچه بختگان (نیریز) پرداختند (ماجدی و سروری، ۱۳۸۴). صادقی‌راد در سال ۱۳۸۴ با بهره گرفتن از مدل MODFLOW توانست استفاده از سیستم قنات را جهت پایین انداختن سطح آب زیرزمینی در دشت شیراز بررسی نماید (صادقی‌راد، ۱۳۸۴). مظفری‌زاده (۱۳۸۵) جریان آب­‌های زیرزمینی دشت گتوند را با بهره گرفتن از تفاضلات محدود PMWIN شبیه‌سازی کرد (مظفری‌زاده، ۱۳۸۵).
سالاری (۱۳۸۶) اثرات احداث سد دودر را بر روی آبخوان دشت لادیز و مدیریت آبخوان مذکور را توسط مدل ریاضی Visual MODFLOW بررسی و اقدام به شناسایی بهترین مکان و مناسب‌ترین زمان برای تزریق آب جمع آوری شده پشت سد کرد که ساخت یک حوضچه تغذیه مصنوعی برای تزریق آب به آبخوان و ماه‌های اسفند، فروردین، اردیبهشت و خرداد را گزینه‌های برتر تشخیص داد (سالاری، ۱۳۸۶). جودوی در سال ۱۳۸۷ به بررسی امکان به تعادل رساندن آب زیرزمینی دشت فیض آباد توسط تهیه مدل ریاضی آبخوان دشت پرداخت (جودوی، ۱۳۸۷).
حسن‌پور و همکاران (۱۳۸۸) با بهره گرفتن از مدل ریاضی Visual MODFLOW خصوصیات هیدرودینامیکی آبخوان دشت شبستر را ارزیابی و شبیه‌سازی نمودند. در این تحقیق مطالعه کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی و تهیه مدل ریاضی آبخوان با بهره گرفتن از نرم افزار Visual MODFLOW به عنوان ابزاری کارآمد جهت ارزیابی هیدروژئولوژیکی و شناخت بهتر آبخوان و در راستای آن مدیریت صحیح منابع آب زیرزمینی، مورد تاکید قرار گرفته‌ است. با بهره گرفتن از داده‌های ژئوفیزیکی، زمین‌شناسی، هیدرولوژیکی و هیدرودینامیکی آبخوان، مدل تفهیمی آبخوان دشت شبستر تهیه و مدل ریاضی آن برای یک دوره یک ساله از مهرماه ۷۳ تا مهرماه ۷۴ با ۴ پریود و ۱۲ گام اجرا و واسنجی شده ‌است. صحت سنجی اولیه مدل نشان داد که ترکیب پارامترهای به کار رفته جهت واسنجی مدل مناسب نبوده و مدل از قطعیت خوبی برخوردار نیست که دلیل اصلی آن عدم قطعیت داده‌های ورودی به مدل تشخیص داده شد. به همین جهت راهکارهایی از جمله برآورد قابلیت انتقال و هدایت هیدرولیکی از طریق آزمایش ظرفیت ویژه و نیز انتخاب یک استراتژی اعتباری مناسب، اصلاح شرایط مرزی و تعیین دقیق‌تر منابع تغذیه و تخلیه کننده آبخوان در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت (حسن‌پور و همکاران، ۱۳۸۸).
مهدوی و همکاران (۱۳۸۸) مدل کمی آب‌های زیرزمینی آبخوان دشت بزمان سردگال را تهیه نمودند. هدف اصلی آن‌ ها در این تحقیق محاسبه پارامتر هدایت هیدرولیکی برای زون‌های مختلف و نیز محاسبه بار هیدرولیکی برای کل دشت در شرایط ماندگار بود (مهدوی و همکاران، ۱۳۸۸). بان‌پروری و همکاران (۱۳۸۸) با بهره گرفتن از مدل ریاضی تفاضلات محدود، اثرات خشکسالی را پیش بینی نمودند. نتایج آن‌ ها نشانگر دقت و صحت بالای پیش بینی مدل بود (بان‌پروری و همکاران، ۱۳۸۸).
تالاری (۱۳۸۸) با بهره گرفتن از مدل‌های عددی متودولوژی مناسب برای انجام توأم توسعه زیرساخت و چاه‌های پایش آلودگی آب زیرزمینی هم‌زمان با یافتن موقعیت نشت احتمالی در سایت‌های صنعتی و شیمیایی نفتی تدوین نمود. وی با بهره گرفتن از نرم افزار PMWIN که برای مدل‌سازی جریان از موتور MODFLOW و برای مدل‌سازی آلودگی از موتور MT3D بهره برداری می‌کند استفاده نمود (تالاری، ۱۳۸۸).
مظفری‌ و اسپندار (۱۳۸۸) ابعاد سلول مناسب در حل عددی مسائل آب‌های زیرزمینی به روش تفاضل محدود را مورد بررسی قرار دادند. با انتخاب مناسب ابعاد سلول‌های شبکه مدل زمان محاسبات کاهش یافته و نتایج حل عددی به نتاج تحلیلی نزدیک می‌شوند. با توجه به اینکه رابطه مشخصی برای تعیین ابعاد شبکه مدل‌سازی یافت نشد، در این تحقیق سعی گردید تا با انجام تحلیل‌های گوناگون، معادله‌ای برای تعیین ابعاد اولیه سلول‌های شبکه مدل به دست آید. در این تحقیق با انجام تحلیل‌های مختلفی که به کمک نرم افزار MODFLOW صورت گرفت معادله‌ای برای تعیین ابعاد مناسب سلول‌های شبکه مدل‌سازی به روش تفاضل محدود به دست آمد. با توجه به این واقعیت که بیشتر آبخوان‌ها از نوع آزاد بوده، تحلیل‌ها برای آبخوان آزاد، هموژن و ایزوتروپ انجام شده ‌است. ابتدا پارامترهای موثر ابعاد سلول شناسایی شده و سپس با تغییر این پارامترها در هر مرحله نتایج حل عددی و تحلیلی با هم مقایسه شده‌اند. تحلیل‌های اولیه نشان دادند که رابطه میان پارامترهای موثر بر ابعاد سلول ساده نبوده و بنابراین در به دست آوردن معادله تعیین ابعاد سلول از روابط ریاضی استفاده گردید و سرانجام بدین طریق معادله مورد نظر تعیین شد (مظفری‌ و اسپندار، ۱۳۸۸).
اکبرپور و همکاران (۱۳۸۹) به مطالعه مدیریت بهره برداری از آب‌های زیرزمینی دشت مختاران با بهره گرفتن از مدل ریاضی تفاضلات محدود در محیط GMS 6.5 پرداختند (اکبرپور و همکاران، ۱۳۸۹). جباری و همکاران (۱۳۸۹) با بهره گرفتن از مدل ریاضی پارامتر‌های آبخوان آزاد دشت ساری را بهینه‌سازی نمودند. این محققین پس از انتخاب بسته نرم افزاری مناسب MODFLOW/PM اقدام به تهیه مدل مفهومی و شبیه‌سازی آبخوان نمودند. نتایج نشان داد که بیشترین اصلاح بر مقدار هدایت هیدرولیکی و کمترین اصلاح در مورد سنگ کف صورت پذیرفت. واسنجی صورت گرفته تا حد زیادی باعث بهبود وضعیت فوق گردید‌ه است. سپس می‌توان از مدل شبیه‌سازی شده جریان آب جهت پیش بینی یا بهینه‌سازی منابع آب زیرزمینی سیستم آبخوان استفاده نمود (جباری و همکاران، ۱۳۸۹).
پورجنایی و همکاران (۱۳۸۹) با بهره گرفتن از مدل MODFLOW به تعیین مناطق هیدروژئولوژیکی و محاسبه بیلان آب زیرزمینی دشت سرزه رضوان، استان هرمزگان در شرایط ماندگار پرداختند. بدین منظور مدل ابتدا با یک دوره زمانی ۳۰ روزه در شرایط ماندگار جهت تصحیح هدایت هیدرولیکی آبخوان و تعیین بیلان هیدروژئولوژیکی مورد استفاده قرار گرفت. سپس با یک دوره زمانی ۹۰ روزه در شرایط غیرماندگار جهت تصحیح ضریب ذخیره آبخوان واسنجی گردید. جهت واسنجی مدل به منظور تخمین هدایت هیدرولیکی و ضریب ذخیره آبخوان از کد PEST و همچنین جهت واسنجی مدل به منظور محاسبه بیلان در شرایط ماندگار از روش دستی (سعی و خطا) استفاده گردید. در حین واسنجی مدل برای تخمین و برای تخمین ضریب ذخیره آبخوان، هدایت هیدرولیکی آبخوان، ضریب همبستگی بین سطح تراز آب محاسباتی و مشاهداتی ۹۵/۰ برآورد گردیده و برای تخمین ضریب ذخیره آبخوان، این ضریب ۹۸/۰ برآورد گردیده که نشان از کالیبره مدل با دقت بالا می‌باشد. نتیجه این مدل‌‌ها، مشخص شدن مناطق هیدروژئولوژیکی آبخوان و نیز تعیین بیلان آبی در شرایط ماندگار جهت کمک به مدیریت منابع آب زیرزمینی می‌باشد (پورجنایی و همکاران، ۱۳۸۹).
لطیف و همکاران (۱۳۸۴) مطالعه‌ای را با هدف تعیین میزان آلودگی به نیترات آب زیرزمینی دشت مشهد و مشخص کردن علل و منشأ آلودگی انجام دادند. ایشان به این منظور از ۴۰ چاه در بخش‌های شرب، کشاورزی و صنعتی دشت به مدت ۶ ماه از تیر تا آذرماه نمونه برداری کرده و پس از تجزیه شیمیایی و میکروبی با استانداردهای بین المللی مقایسه نمودند. نتایج نشان دهنده آلودگی نقاط پرجمعیت و کیفیت خوب آب‌های بخش کشاورزی و صنعتی بود. همچنین بالا بودن غلظت نیترات در بخش‌هایی از شهر مشهد را نشت فاضلاب خانگی به آب زیرزمینی دانستند (لطیف و همکاران، ۱۳۸۴).
شریفی (۱۳۸۵) آبخوان شهر ری را شبیه‌سازی کمی و کیفی کرد. برای این کار ابتدا مدل کمی آبخوان با بهره گرفتن از نرم افزار PMWIN تهیه شد. سپس، اطلاعات نیترات چاه‌های آب شرب شهر ری، از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۲ جمع آوری و به فرمت ورودی نرم افزار MT3D تبدیل شد. نتایج مدل نشان داد که به علت فقدان شبکه فاضلاب در مرکز شهر، غلظت نیترات بالاتر از حد استاندارد است (شریفی، ۱۳۸۵).
کیم و همکاران (۱۹۹۹) برای جلوگیری از آلودگی آب زیرزمینی زمین‌های اطراف کیمپو در کشور کره جنوبی، سیستم جریان شیرابه و انتقال آلاینده آب زیرزمینی را با بهره گرفتن از این مدل عددی مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. غلظت آلاینده‌های به دست آمده توسط مدل با غلظت اندازه گیری شده در دو نقطه انتخابی مورد مقایسه قرار گرفت. نسبت غلظت تریتیوم در نقاط انتخابی به غلظت اصلی تریتوم در شیرابه برابر ۱۵/۰ و همین نسبت را MT3D برابر ۱۳/۰ پیش بینی کرد که بیانگر دقت مدل است (Kim et al., 1999).
بوسنگرا و همکاران (۲۰۰۱) برنامه‌ای را ارائه کردند که قابلیت مدیریت ریسک در آلودگی آب زیرزمینی منتج شده از نفوذ شیرابه در لندفیل ماردل پلاتای آرژانتین را داشت. برنامه شامل پیشگویی، پیشگیری و کاهش آلودگی قبل، در حین و بعد از بروز حادثه است. این روال به شناسایی نقاط ضعف و ناتوانی برنامه در تصمیم گیری‌های سازنده کمک می‌کند. همچنین این اجازه را می‌دهد تا بتوان از منابع مالی و فنی بر اساس طرح کار و به حداقل رساندن نکات غیرمرتبط در تصمیمات بهتر استفاده کرد. نتایج پیشگویی با مشاهدات هماهنگی داشت و پیشروی آلودگی را تا ۱۰۰ متر از لندفیل نشان می‌داد که می‌توان با بهره گرفتن از آن، تصیمات مدیریتی جدید را اتخاذ کرد (Bocanegra et al., 2001).
لوتز و سیگل (۲۰۰۶) از مدل سه بعدی MT3D برای شبیه‌سازی نواحی اشباع اطراف سدهای مخروبه و مسیرهای پر پیچ و خم در طول رودخانه نواحی نیمه خشک استفاده کردند. شبیه‌سازی که توسط مدل MT3D انجام شد نشان داد که تنها ترم همرفت قابل ملاحظه است و بیشتر انتقال به این صورت انجام می‌گیرد. آن‌ ها نواحی اشباع فعال از نظر هیدروشیمیایی بر اساس تعریف جدید معین کردند به طوری که در نواحی زیر سطحی نزدیک رودخانه حداقل ۱۰% آب سطحی را با فواصل زمانی ده روزه دریافت کند. نتایج شبیه‌سازی نشان داد که حرکت آب از لایه سطحی به ناحیه اشباع غالباً به صورت همرفت صورت می‌گیرد. این مدل‌سازی مخلوط شدن آب زیرزمینی و سطحی را در ناحیه اشباع شبیه‌سازی کرد و تخمین‌های عددی را که بیشتر با مشاهدات میدانی قابل مقایسه بودند ارائه کرد (Lautz and Siegel, 2006).
احتشامی و شریفی (۲۰۰۷) با بررسی آلودگی نیترات در منابع آب زیرزمینی شهر ری که ۴۰ تا ۵۰ درصد آب شرب شهری را تشکیل می‌دهد، میزان نیترات را در بخش‌های مرکزی و شرقی این شهر تا ۶۵ میلی‌ گرم در لیتر اندازه گیری و با به کارگیری مدل MT3D پیشگویی کرد که این مقدار در بخش‌های یاد شده در آینده افزایش خواهد یافت. وی نشان داد که شبکه جمع آوری فاضلاب می‌تواند غلظت نیترات را تا ۳۰ppm کاهش دهد (Ehteshami and Sharifi, 2007).
با توجه به آنچه در این فصل مطرح گردید می‌تبه نظر می‌رسد مباحث مربوط به مطالعات آب زیرزمینی سابقه حدود ۲۰۰ ساله دارد. اهمیت آب زیرزمینی با رشد روزافزون جمعیت، صنعت و تکنولوژی در قرن بیستم و در نتیجه نیاز بیش از پیش به آب سالم بهداشتی مشخص و گسترده تر شد؛ تا آنجا که برای مدیریت هرچه بهتر آبخوان، تصمیم به مدل‌سازی آن توسط نرم افزارهای رایانه‌ای گرفته شد که این امر سابقه حدود ۶۰ ساله در جهان و ۴۰ ساله در ایران دارد.
متأسفانه در سال‌های اخیر برداشت‌های بیش از ظرفیت از منابع آب‌های زیرزمینی و کاهش نزولات جوی باعث ایجاد حالت بحرانی در اکثر دشت‌های کشور ایران شده ‌است. (اکبرپور و همکاران، ۱۳۸۹). همچنین افزایش برداشت از آب زیرزمینی، ورود انواع پساب‌های صنعتی، آب برگشتی کشاورزی آلوده به کودهای فسفاته و نیتراته، نشت از مخازن و خطوط فراورده‌های نفتی و … سبب شده است که کیفیت این منابع رو به نامناسب شدن پیش رود. اگر این روند مدیریت و کنترل نشود خطرات جبران ناپذیری برای سلامت بشر و محیط زیست خواهد داشت.
در این تحقیق دشت ایج فارس که یکی از دشت‌های شهرستان استهبان می‌باشد مورد بررسی قرار گرفته‌ است. متأسفانه در چند سال اخیر به دلیل حفر چاه‌های برداشت آب متعدد و نیز بارندگی کم، تراز آب زیرزمینی در دشت پایین افتاده و بیلان آبی آن منفی شده است (سازمان آب منطقه‌ای فارس، ۱۳۸۸). بنابراین آگاهی از حجم و تراز آب زیرزمینی، روند حرکت و جهت آن و امکان برنامه ریزی و مدیریت منابع آب برای بهبود شرایط آبخوان در آینده لزوم پیدا می‌کند که این امر تنها با شبیه‌سازی مناسب دشت بر اساس اطلاعات موجود امکان پذیر خواهد بود. از طرف دیگر به دلیل مسکونی بودن قسمتی از این دشت و تأمین بخشی از آب شرب این منطقه توسط آب چاه اهمیت بررسی کیفی آب چاه‌های پر اهمیت این دشت و نیز روند پخش و انتقال آلودگی احتمالی در نقاط مختلف آن ضرورت می‌یابد.
فصل چهارم
روش تحقیق
۴-۱- محدوده مطالعاتی
محدوده مطالعاتی ایج با کد (۲۶۳۴) یکی از محدوده‌‌های حوزه آبریز رودخانه مند می‌باشد که حدود ۲۷۸ کیلومترمربع وسعت دارد. مختصات این محدوده شامل مختصات َ۹‌  ۵۴ تا َ۲۴  ۵۴ طول شرقی با مختصات نقطه‌ای ۲۱۹۸۹۴ تا ۲۳۷۸۹۰ و عرض جغرافیایی َ۵۳  ۲۸ تا َ۶  ۲۹ شمالی با مختصات نقطه‌ای ۳۱۹۹۷۲۱ تا ۳۲۲۴۵۳۰ می‌باشد. همچنین این منطقه از شمال به حوزه آبریز مهارلو بختگان، از غرب به محدوده مطالعاتی قره بلاغ و از جنوب و شرق به حوزه آبریز کل- مهران منتهی می‌شود.
محدوده مطالعاتی ایج از دو بخش ارتفاعات و دشت تشکیل شده که به ‌ترتیب ۶/۲۱۶ و ۴/۶۱ کیلومترمربع وسعت دارد و به طور کامل در استان فارس واقع شده است. حداکثر و حداقل ارتفاعات واقع در این محدوده به ‌ترتیب ۰/۲۸۰۰ و ۸/۱۳۹۸ متر می‌باشد (سازمان آب منطقه‌ای فارس، ۱۳۸۸).
این محدوده شامل حوزه آبریز رودخانه جعفری است که در بالادست خروجی دشت ایج قرار دارد. این رودخانه یکی از شاخه‌‌های رودخانه شور جهرم بوده و از دامنه جنوبی کوهستان‌های واقع در جنوب استهبان و دریاچه نیریز سرچشمه می‌گیرد. شاخه اولیه این رودخانه پس از منشأ گرفتن از کوه بش وارد دشت ایج می‌شود و در جهت جنوب باختری جریان می‌یابد.