%۱۳٫۴

شکل شماره (۳-۳) وضعیت فعالیت ساکنین محله
۳-۳-۲- بررسی وضعیت فعالیت ساکنین محله
وضعیت شغلی ساکنین محله سورو نیز نشان می دهد بیشترین سهم شاغلین در گروه طبقات شغلی مربوط به کارکنان مستقل و حقوق بگیران خصوصی به ترتیب با ۳۵ و۳۳درصد بوده است. این مسئله به دلیل سطح تحصیلات پایینتر ساکنین نسبت به سایر محلات، وجود مشاغل مستقل و مرتبط با فعالیت های دریایی و ساختار فرهنگی اجتماعی در محله سورو بوده است. همچنین سهم بسیار پایین کارفرما در میان شاغلین نشان دهنده سهم بالاتر مشاغل رده پایین در میان ساکنیناست.
شکل شماره (۳-۴) وضعیت شغلی ساکنین محله
ترکیب شاغلان در محله در گروه های عمده فعالیت و وضع شغلی آنها با سایر شاخصهای نیروی انسانی مورد سنجش در محله تناسب دارد. بر اساس نتایج بدست آمده از پیمایش بیشترین سهم ساکنین را رانندگان وسایل نقلیه (به ویژه دریایی)
و پس از آن کارکنان بخش کشاورزی و ماهیگیری به ترتیب با ۲۰ و ۱۲ درصد تشکیل می دهند. وضعیت ساکنان نشان فعالیت ساکنین در فعالیتهای مرتبط با دریا محور به دلیل سابقه و موقعیت محله است.
چهارمین بخش از مطالعات وضع موجود محدوده طرح این پروژه، اختصاص به مطالعات کالبدی دارد که بخش های همچون بررسی سازمان فضایی وضع موجود، سیما و منظر شهری، کاربری اراضی وضع موجود کیفیت ابنیه، کیفیت زیر ساخت ها و تأسیسات شهری، سیستم حمل ونقل و شبکه معابر و… را در بر می گیرد. در ادامه خلاصه ای از مطالعات وضع موجود هر یک از عوامل مختلف کالبدی سورو ارائه می گردد.
۳-۳-۳- الگوی اقتصادی زمین و مسکن محله سورو
قیمت املاک مسکونی در محله سورو به طور متوسط تقریبأ جزء مناطق با ارزش شهر محسوب می شود و می توان پهنه های
این محله را یکی از مناطق شهر با ارزش بالا از نظر قیمت املاک مسکونی برشمرد. همچنین در برخی مناطق به ویژه اراضی ساحلی قیمت واحدهای مسکونی از ارزش پایینی برخودار است. این مسئله البته به دلیل تحولات و شرایطی است که سبب فرسودگی کالبدی، نوع مالکیت اراضی و افت کیقیت سکونت در محله شده است. نتیجه این تحولات سبب شده است که متوسط قیمت املاک مسکونی در برخی پهنه های محله سورو از پایین قیمت های مناطق همجوار خود نیز پایین تر باشد.
بالاترین قیمت املاک مسکونی در محله سورو مربوط به اراضی شمالی محله همجواربا پاسداران و دانشمندان با حداکثر قیمت هر متر مربع ۸۰۰ هزار تومان است که به دلیل موقعیت استقرار و وضعیت کالبدی و هویت محله ای شان با ارزش ترین املاک مسکونی محدود را تشکیل می دهند. از دلایل اصلی بالا بودن قیمت این محدوده همچنین می توان به همجواری آن با بافت منظم و نوسازی و محورهای تجاری پهنه های همجوار اشاره نمود. با حرکت از پهنه های شمالی محله به سمت لبه های جنوب و ساحلی و همچنین اراضی غربی محله از قیمت اراضی کاسته شده و نازل ترین قیمت اراضی به ازای هر متر مربع ۴۰۰ هزار تومان در غربی ترین نقاط و جنوب شرقی محله است. این املاک بدلیل مالکیت و کیفیت کالبدی از ارزش پایینی برخوردارند.
الگوی کلی حاکم بر اجاره بهای واحدهای مسکونی در سطح محله تا حد قابل توجهی با الگوی قیمت املاک مسکونی متفاوت است و عوامل مؤثر بر ارزش املاک، بر اجاره بها نیز تأثیر گذار نبوده اند. چنان که در نقشه اجاره بهای املاک مسکونی مشخص است بالاترین اجاره بهای مربوط به پهنه غربی همجوار با محورجهانگردی( برخلاف قیمت اراضی) است که به ازای هر متر مربع اجاره واحد مسکونی در حدود ۳۰۰ تومان می باشد. با دور شدن از لبه غربی و نزدیک شدن به پهنه مرکزی از قیمت اجاره کاسته می شود. کمترین قیمت اجاره بها نیز مربوط به اراضی شرقی محله به ازای هر متر مربع ۶۰۰ تومان است.
۳-۴- مطالعات کالبدی
چهارمین بخش از مطالعات وضع موجود محدوده طرح این پروژه، اختصاص به مطالعات کالبدی دارد که بخش های همچون بررسی سازمان فضایی وضع موجود، سیما و منظر شهری، کاربری اراضی وضع موجود کیفیت ابنیه، کیفیت زیر ساخت ها و تأسیسات شهری، سیستم حمل ونقل و شبکه معابر و… را در بر می گیرد. در ادامه خلاصه ای از مطالعات وضع موجود هر یک از عوامل مختلف کالبدی سورو ارائه می گردد.
۳-۴-۱- کاربری اراضی
این بخش از مطالعات به منظور بررسی نحوه استفاده از زمین و فضای موجود در محله سورو صورت گرفته است. در این راستا اطلاعات مربوط به فعالیت ها و عملکرد های موجود در مقیاس پارسل و بر طبق الگوی استاندارد طبقه بندی کاربری اراضی مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج بدست آمده حاکی از این است که عمده کاربری های موجود در این محله مسکونی (۸۵درصد) و (۱۸٫۷درصد) می باشد. در کنار این کاربری اصلی نحوه دسترسی به قطعات مسکونی و برعکس به خدمات مورد نیاز سکونت مطرح می شود. براساس داده های پایگاه اطلاعاتی ۳۰درصد از مساحت منطقه به شبکه معابر اختصاص یافته است. وجود راه های اصلی در اطراف محدوده و خیابان عریض درنی آن در کنار کوچه های پر پیچ وخم و طویل سرانه این کاربری را تا ۴۵ متر مربع بالا برده است. عملکردهای اداری و جهانگردی سایر کاربری های عمده و شاخص در سطح محله هستند که هر چند به لحاظ فراوانی سهم بسیار اندکی دارند اما قطعات درشت دانه ای هستند که در حدود ۱۷درصد از سطح محله را به خود اختصاص داده اند. نکته قابل تأمل وجود درصد قابل توجه اراضی بایر در محله می باشد. (حدود۶درصد). وجود اراضی بایر و بلا استفاده در یک محله مسکونی علاوه بر سیما و منظر نا مناسب، کانون شکل گیری و رواج ناهنجاری های محیطی بشمار می رود که با توجه به تقاضای فزاینده برای مسکن چنانچه مورد توجه و برنامه ریزی قرار نگیرند در آینده ای نه چندان دور آنها نیز به طریق غیر رسمی و قانونی مورد تفکیک واقع شده و به زیر ساخت و ساز خواهند رفت.

شکل(۳-۵) کاربری وضع موجود محله
جدول شماره (۳-۷) سطوح سرانه های کاربری وضع موجود محله سورو

سرانه

مساحت

فراوانی

کاربری

سهم

مساحت

درصد

تعداد

۴۶٫۱۴۳۱

۳۱٫۲۵

۴۳۶۱۲۲۵

%۸۵٫۸۸۵٫۸%

۱۶۷۷۱۶۶

مسکونی

۱۳٫۵۹

۴- آیت اللهی ، محمد تقی ؛ رفیعی ، محمد (۱۳۸۳) ، بررسی کیفیت زندگی (بعد روانشناختی)پرسنل دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک ۱۳۸۲ ، فصلنامه اصول بهداشت عاطفی ، سال ششم ،شماره ۲۲-۲۱ ، صص ۷۰-۶۳ .
۵- ابراهیمی، سمیه .بررسی اثربخشی برنامه کاربرد مهارت های روابط صمیمانه (Pairs) بر افزایش میزان رضایتمندی زناشویی و تعدیل ابعاد دلبستگی دختران شاهد. پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، سال دفاع۱۳۸۷.
۶- ابراهیمی،ز(۱۳۹۱). بررسی رابطه ناسازگاری روانی باطلاق عاطفی ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشکدهروانشناسیدانشگاهآزاداسلامیارسنجان.
۷- اجتماعی،ف. (۱۳۸۹). بررسی رابطه طلاق عاطفی با کیفیت زندگی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی ارسنجان.
۸- احمد پور ، زهرا (۱۳۸۲) . رضایت زناشویی و سلامت روان . فصلنامه مجله بهداشت روانی.سالپنجم ، شماره ۲۰.
۹- احمدی، خدابخش؛ مرزآبادی، اسفندیار و همکاران (۱۳۸۴). ” بررسی وضعیت ازدواج و سازگاری زناشویی در بین کارکنان سپاه." طب نظامی ۷(۲)،۱۴۱-۱۵۲.
۱۰- احمدی، خدابخش ؛ فتحی آشتیانی، علی و عرب نیا، علی رضا (۱۳۸۵) . بررسی رابطه بین تقیدات مذهبی و سازگاری زناشویی.فصلنامه خانواده پژوهی، سال دوم، شماره۵،صص ۶۷-۵۵.
۱۱- اخوانتفتی،مهناز (۱۳۸۲). پیامدهایطلاقدرگذارازمراحلآن،مطالعاتزنان،سال ۱،ش۳.
۱۲- ادیب، محمد حسین(۱۳۷۴).جامعه شناسی ایران، نشر هشت بهشت،اصفهان، ص۸۷.
۱۳- اسپنس،سوزان(۱۳۸۶).درمان اختالالت جنسیترجمۀحسن توزنده جانی، مسعود محمدی، جهانشیرتوکلیزاده، دهگانپور. تهران: پیکفرهنگ.
۱۴- اسلامی نسب،علی (۱۳۷۳). روانشناسی اعتماد به نفس،تهران، انتشارات رشد.
۱۵- اصلانی، خالد(۱۳۸۳). نقش مهارت های ارتباطی برکارایی خانوادگی دانشجویان متأهل. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی ۱۴، ۱۳۶-۱۱۵.
۱۶- اعتمادی، عذرا ؛نوابی نژاد، شکوه ؛ احمدی، سیداحمد و فرزاد، ولی اله، (۱۳۸۵). بررسی اثربخشی زوج درمانی شناختی- رفتاری بر صمیمیت زوجین مراجعه کننده بهمراکز مشاوره در شهر اصفهان.مجله مطالعات روان شناختی، سال ۲، شماره ۱و۲، صص ۸۷-۶۹ .
۱۷- اعتمادی، عذرا. و مرادی، مهتا (۱۳۸۷). “ بررسی رابطه سبک های وابستگی و میزان صمیمیت زوجین شهر اصفهان.” مقاله ارائه شده در سومین کنگره ملی آسیب شناسی خانواده: دانشگاه شهید بهشتی.
۱۸- افخمی، ایمانه؛ بهرامی، فاطمه و همکاران (۱۳۸۷). “بررسی رابطه بین میزان بخشودگی و تعارض زناشویی زوجین در استان یزد.” مقاله ارائه شده در سومین کنگره ملی آسیب شناسی خانواده: دانشگاه شهید بهشتی.
۱۹- اﻓﺸﺎریﻣﻨﻔﺮد،ژاﻟﻪ(۱۳۷۹). ﺑﺮرﺳﻲآﺛﺎرروانﺷﻨﺎﺧﺘﻲﻃﻼق و ازﻫﻢﮔـﺴﻴﺨﺘﮕﻲﺧـﺎﻧﻮاده ﺑـﺮرویﮔﺮوﻫﻲ از ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺷﻬﺮﺗﻬﺮان، ﺧﻼﺻﺔ ﻣﻘﺎﻻت ﻧﺨـﺴﺘﻴﻦ ﻫﻤـﺎﻳﺶ ﺳﺮاﺳـﺮی ﻋﻠـﻞ و ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎی ﻃﻼق، اﺻﻔﻬﺎنﺳﺎزﻣﺎنﺑﻬﺰﻳﺴﺘﻲاﺳﺘﺎن اﺻﻔﻬﺎن.
۲۰- اکبری، ابوالقاسم(۱۳۸۱).مشکلات نوجوانان و جوانان، چاپ دوم، نشر ساوالان، تهران، سال ۱۳۸۱، ص۱۹۷و۱۹۸
۲۱- امامی،سید حسن(۱۳۷۴). حقوق مدنی، (تهران، انتشارات اسلامیه ، چاپ دهم، ۱۳۷۴)، جلد ۵ ص ۱.
۲۲- امان الهی فرد، عباس و فروتن، مینا (۱۳۸۷)." بررسی رابطه بخشش و اعتماد بارضایت زناشویی در کارکنان زن اداره های دولتی شهر اهواز.” مقاله ارائه شده در سومین کنگره ملی آسیب شناسی خانواده: دانشگاه شهید بهشتی.
۲۳- اورعی، غلامرضا(۱۳۶۶).بررسی مسائل اجتماعی ایران،انتشارات خوشه، ص ۶۴.
۲۴- اولیا، نرگس ؛ فاتحی زاده، مریم و بهرامی، فاطمه (۱۳۸۵) . تاثیر آموزش غنی سازی زندگی زناشویی بر افزایش صمیمت زوجین،فصلنامه خانواده پژوهی، سال ۲، شماره۶، صص ۱۳۵-۱۱۹.
باستانی،سوسنودیگران(۱۳۸۹). طلاقعاطفی: علل وشرایط میانجی، مسائل اجتماعی ایران،دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
۲۵- باقری، افسانه (۱۳۸۰). رابطه کیفیت زناشویی با موقعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خانواده از دیدگاه زنان دارای همسر منطقه ۱۲ تهران، دانشگاه الزهرا.
۲۶- برادشاو ،جان (۱۳۷۲) .خانواده تحلیل سیستمی خانواده، (ترجمه مهدی قرچه داغی ) ، نشر البرز.
۲۷- برزویی،مهرانگیز و جهانمیری،شهربانو (۱۳۷۲) . بررسی تاثیر روان درمانی خانواده بر میزان انصراف از طلاق در خانواده های متقاضی مراجعه کننده به دادگاه مدنی خاص شهرستان شیراز، پایان نامه ارشد، دانشگاه شیراز.
۲۸- بک، آرون (۱۹۲۱). عشق هرگز کافی نیست، شیوه های نو برای حل مشکلات زناشویی و خانوادگی براساس شناخت درمانی ،برگردان مهدی قراچهداغی، تهران، نشر ذهنآویز،۱۳۸۸.

۲۹- بک،آرون (۱۳۷۵) . عشق هرگز کافی نیست، ترجمه مهدی قراچه داغی، تهران، پیکان.
۳۰- بنی اسدی،حسن (۱۳۸۱). بررسی اثر پاره ای از عوامل موثر فردی-اجتماعی بر سازگاری زناشوئی، مجله علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ۸، ۲۰،۷-۲۹.
۳۱- بنی جمالی، ش.، نفیسی، غ.، و یزدی، س.م. (۱۳۸۳). ریشه یابی علل از هم پاشیدگی خانواده ها در رابطه با ویژگی های روانی – اجتماعی دختران و پسران قبل از ازدواج. مجله علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز. دوره سوم، سال یازدهم، شماره های ۱و ۲، ۱۴۳-۱۷۰.
۳۲- بهاری، فرشاد (۱۳۷۹). مقایسه و ارزیابی کارایی خانواده زوجهای غیر طلاق و زوجهای در حال طلاق مرجوعی به بخش روانپزشکی سازمان پزشکی قانونی. پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت معلم تهران.
۳۳- بهاری، فرشاد و صابری،مهدی (۱۳۸۳). مقایسه عملکرد خانوادگی زوجهای در حال طلاق ارجاعی به سازمان پزشکی قانونی و زوجهای غیر مطلقه، مجله علمی پزشکی قانونی، شماره ۳۴، صص۷۹-۷۵.
۳۴- ﺑﻬﺮﺍﻣﻲ،ﺍﺣﺴﺎﻥ . (١٣٨١). ﺭﺍﺑﻄﻪﺑﻴﻦﺟﻬﺖﮔﻴﺮﻱﻣﺬﻫﺒﻲ،ﺍﺿﻄﺮﺍﺏﻭﺣﺮﻣﺖﺧـﻮﺩ،ﺭﻭﺍﻧﺸﻨﺎﺳﻲ،ﺝ ۶ ،
ﺷﻤﺎﺭﻩ۴،ﺷﻤﺎﺭﻩ٢۴ ، ۴۵ - ۵۳.
۳۵- بیان زاده ، کربلایی نوری (۱۳۷۷). بررسی کیفیت زندگی در بیماران اسیسکیزو فرنی، فصلنامه اندیشه و رفتار ، شماره ۱۳ .
۳۶- بیرامی، منصور(۱۳۷۸).خانواده و آسیب شناسی آن، تهران، انتشارات آیدین ،ص۶۴.
۳۷- پایبندان طیبه (۱۳۸۹). مقایسه تاب آوری، سلامت روان، پرخاشگری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر دبیرستانی خانواده های طلاق و عادی شهر اهواز با کنترل طول مدت طلاق و وضعیت اجتماعی-اقتصادیوضعیت اجتماعی-اقتصادی، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی شهید چمران اهواز.
۳۸- پورشهسواری،ف.(۱۳۷۹). بررسی تأثیرات روان‌شناختی طلاق بر کودکان، نخستین همایش سراسریعلل و پیامدهای طلاق ، سازمان بهزیستی استان اصفهان – معاونت امور فرهنگی و پیشگیری .
۳۹- پیله رود، هاجر (۱۳۸۵) . بررسی اثربخشی زوج درمانی شناختی- رفتاری بر سازگاری زناشویی در مرکز بازتوانی معتادین. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه الزهراء(س) .
۴۰- ثنایی ،باقر(۱۳۷۹) .مقیاس های سنجش خانواده وازدواج .تهران: ، نشر بعثت.
۴۱- حجازی، اله. سرمد، زهره. بازرگان، عباس (۱۳۸۱). روش های تحقیق در علوم رفتاری. تهران، انتشارات: آگاه.
۴۲- حسن عمید، فرهنگ فارسی (تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم، ۱۳۷۱) ص ۸۴۵.
۴۳- حسن پور ، احمد (۱۳۸۱). رضایت زناشویی، فصلنامه مجله بهداشت روانی ، سال چهارم ، شماره ۱۷.
۴۴- حسینی و بیرجندی، سید مهدی(۱۳۷۷).مشاوره ازدواج، انتشارات آوای نور،ص۲۶۴.
۴۵- ﺣﺴﻴﻨﻴﺎن،ﺳﻴﻤﻴﻦ(۱۳۸۲).ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ و ارﺗﺒﺎط ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﻲ ﻓﺮزﻧـﺪان و ﻣـﺎدراﻧﻲ ﻛـﻪ ﺣـﻀﺎﻧﺖ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را دارﻧﺪ ﺑﺎﻓﺮزﻧﺪان و ﻣﺎدراﻧﻲﻛﻪ ﺣﻀﺎﻧﺖ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن از آﻧﻬﺎ ﺳﻠﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻧﺎن، ۲.
حقانی،معصومه(۱۳۸۸). جامعه‌شناسی طلاق و اختلالات خانوادگی، انتشارات نژند
۴۶- خجسته مهر، رضا ؛ شکرکن، حسین و امان الهی فرد، عباس (۱۳۸۶) . پیش بینی موفقیت و شکست رابطه زناشویی بر اساس مهارت هایاجتماعی. فصلنامه روانشناسی دانشگاه تبریز، سال۲.شماره ۶،صص ۵۲-۳۳.
۴۷- خدایاری فرد، محمد ؛ شهابی، روح ا… و اکبری زردخانه، سعید (۱۳۸۶) . رابطه نگرش مذهبی با رضایت مندی زناشویی در دانشجویان متاهل،فصلنامه خانواده پژوهی، سال سوم، شماره۱۰، صص ۶۲۰-۶۱۱
۴۸- خلیلی ، مرضیه السادات (۱۳۸۸) . مقاله طلاق عاطفی .
۴۹- خوارزمی ، شهیندخت (۱۳۸۲). بهبود کیفیت زندگی و آموزش خرد زندگی ، ماهنامه تدبیر ، سال چهاردهم ، شماره ۱۳۲ ، صص ۴۹-۴۷.
۵۰- جوزف پی، فورگاس (۱۳۷۳). روان شناسی تعامل اجتماعی (رفتار میان فردی) ، ترجمه مهرداد فیروزبخت و خشایار بیگی تهران: ابجد.
۵۱- جلالی، داریوش و جلالوند، لادن (۱۳۸۵) . بررسی تاثیر آموزش مهارت های زندگی بر سازگاری زناشویی زوج ها.چکیده مقالات دومین کنگره سراسری آسیب شناسی خانواده در ایران، دانشگاه شهید بهشتی .
۵۲- جلیلی ، فریبا (۱۳۷۵). بررسی و مقایسه عوامل موثر بر رضامندی زناشویی زنان شاغل و خانه دار از زندگی زناشویی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی .
۵۳- جهرمی، علی اصغر (۱۳۸۵). رابطه بین باورهای مذهبی و رضایت زناشوئی در کارکنان آموزش و پرورش شهرستان جهرم. پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته روانشناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان.

کمک می­ کند عبارتند از: تمایز گذاشتن GT میان رویه­های اندازه ­گیری ثابت و تصادفی و همچنین قابلیت این نظریه در پرداختن به طرح­های مختلف مطالعه D ( برنان، b2010).
مفروضات زیربنایی آماری: در CTT مفروضات آزمون­های موازی و آزمون­های اساساً تائو معادل،
اغلب غیرقابل دفاع هستند. در حالیکه GTفرض می­ کند که آزمون­ها تصادفی موازی هستند و محتوای آزمون یک نمونه تصادفی از حیطه یا جهان تعریف شده در نظر گرفته می­ شود. برنان (b2010) بیان می­ کند که هر دو نوع موازی بودن ایده آل هستند و هیچگاه احتمال اینکه کاملاً واقعیت داشته باشد، نیست. اگر چه یکی یا دیگری ممکن است در زمینه­ای خاص مناسب­تر باشد.
مدلسازی نمرات مشاهده شده: در CTT نمره ی مشاهده شده یک فرد در آزمون مبتنی بر نمره واقعی
شخص در آزمون و خطای اندازه ­گیری است. در GT هر نمره مشاهده شده معرف یک نمونه از تمام نمرات ممکن فرض می­ شود و در قالب یک یا چند مؤلفه واریانس بیان می­ شود. نمره مشاهده شده در یک آزمون از رویه­های مختلف مورد استفاده در آزمون تأثیر می­پذیرد و با توجه به رویه­های مورد استفاده در آزمون معرف عملکرد فرد در همان رویه­هاست.
منابع چندگانه­ی خطای اندازه ­گیری: همان­طور که سوئن و لی (۲۰۰۷) مطرح کرده ­اند؛ در وضعیت­های
اندازه ­گیری پیچیده که با منابع چندگانه­ای از خطای اندازه ­گیری (رویه­ ها) روبه­رو است، نمره­ی مشاهده شده نتیجه­ نمره­ی واقعی باضافه­ی اثرات و تعاملات این منابع چندگانه خطاهای اندازه ­گیری است. روش معمول CTT در چنین وضعیت­های اندازه ­گیری برای برآورد اعتبار این است که از روش­های مختلفی (همچون بازآزمایی، بین ارزیابان، همسانی درونی،… ) استفاده می­ کند. روش­های مختلف، ضرایب اعتبار مختلفی را به دنبال دارند که این نیز به نوبه­ی خود منجر به خطاهای استاندارد اندازه ­گیری متفاوتی می­ شود. مسئله­ای که اینجا پیش می ­آید این است که در چنین وضعیتی دقیق­ترین برآورد ضریب اعتبار کدام است؟ و به منظور ساخت فاصله­های اطمینان حول نمرات مشاهده، کدام خطای استاندارد اندازه ­گیری را باید به کار برد؟ متأسفانه CTT قادر به پاسخ­گویی به این سوالات نیست. در حالیکه در GT می­توان منابع چندگانه خطا را همزمان در ترکیب­های متفاوتی از تصادفی یا ثابت در نظر گرفت. با تشخیص اینکه آیا یک رویه تصادفی یا ثابت باشد امکان برآورد اعتبار و خطای استاندارد ناشی از منابع معین خطا در GT وجود دارد. به بیانی دیگر، GT سهم هر منبع خطا (رویه) را در واریانس نمرات آزمون تعیین می­ کند و فرصت محاسبه­ی برآوردهای متفاوتی از اعتبار را می­دهد که بستگی به این دارد کدام منبع خطا برای هر استفاده ی خاص از آزمون مهم در نظر گرفته می­ شود. فن و سان (۲۰۱۳) بیان می­ کنند که در چنین وضعیت­های اندازه ­گیری، CTT قادر به برآورد اعتبار نیست زیرا شیوه ­های سنتی اعتبار تنها برای یک رویه طراحی شده ­اند. از این رو CTT نمی­تواند به بررسی منابع چندگانه خطای اندازه ­گیری بپردازد. سوئن و لی^[۱۰۳](۲۰۰۷) نیز اذعان داشتند، این گونه نیست که CTT وجود منابع چندگانه خطاهای اندازه ­گیری را انکار کند، بلکه حقیقت این است که این نظریه نمی­تواند از لحاظ مفهومی و آماری آن را در خود جای دهد در حالیکه، GT نه تنها می ­تواند از نظر مفهومی تصور داشتن انواع مختلفی از ضریب اعتبار را در خود لحاظ کند، بلکه می ­تواند یک مکانیسم عملی برای انجام آن نیز داشته باشد.

سنجش­های ملاک­مرجع^[۱۰۴] و هنجار­مرجع^[۱۰۵] : در سنجش ملاک­مرجع، هر دو خطای اندازه ­گیری (منظم و
تصادفی) لازم است که لحاظ شوند. CTT چون نمی­تواند خطای اندازه ­گیری منظم را در خود جای دهد بنابراین تنها برای سنجش هنجار مرجع مناسب است. در حالیکه GT به دلیل انعطاف پذیری که دارد هر دو خطای اندازه ­گیری نسبی و مطلق را در خود جای می دهد بنابراین هم برای سنجش هنجار­مرجع و هم برای ملاک­مرجع مناسب است (همان منبع).
نظریه G چند متغیره^[۱۰۶]، مسائل اعتبار را در راستای جهان­های تعمیم چندگانه گسترش داده است که
وضعیت متناظر آن در CTT وجود ندارد( برنان، b2010 ).
نظریه کلاسیک آزمون و نظریه تعمیم­پذیری در مقابل نظریه پرسش پاسخ
سوئن و لی(۲۰۰۷) معتقدند که از نظر فنی؛GT ، CTT، IRT به طور مستقیم در برابر یکدیگر قابل مقایسه نیستند چرا که آنها کانون توجه متفاوتی دارند. نمره­ی مورد نظر درIRT، نمره­ی نظری مشاهده نشده­ی صفت مکنون است و هدف اصلی این نظریه، برآورد کردن صفت مکنونی است که به طور نظری زیربنای پاسخ مشاهده شده به سوال آزمون را تشکیل می­دهد که این صفت مکنون بر اساس مدل­های مفروض برآورد می­ شود. در حالی که نمره مورد نظر در CTT و GT، نمره­ی مشاهده شده آزمون است و هدف اصلی این دو نظریه، ارزیابی کیفیت نمره مشاهده شده آزمون است که از طریق ضرایب اعتبار و خطاهای استاندارد برآورد می­ شود بدون اینکه تلاشی جهت برآورد نمره­ها در صفت مکنون صورت گیرد.
در IRT، نتایج به نقض مفروضات مدل بسیار حساس است. همچنین، این نظریه مستلزم نمونه­های
آزمایشی بزرگ است که حداقل حجم نمونه در دامنه­ ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ قرار دارد و این بسته به مدل احتمالی انتخاب شده دارد. در مقابل CTT و GT در برابر نقض مفروضات مدل هایشان مقاوم­تر هستند. علاوه بر این مستلزم نمونه­هایی با حجم بزرگ نیستند.
واحد بنیادی تحلیل درIRT، پاسخ­های سوال است در صورتی که برای CTT و GT، نمرات آزمون است.
برنان (b2010) مطرح می کند که با بکارگیری IRT، محققان می­توانند به وضوح میان سوالات متفاوت تمیز قائل شوند. در مقابلGT نمی­تواند میان سوالات تمیز قائل شود، از این رو که یک مدل نمونه گیری تصادفی است. CTT می­توان میان سوالات تمایز بگذارد تنها اگر سوالات همانند تعریف شده باشند، البته در این صورت نیز، مفروضات موازی اغلب تصوری هستند. برنان، همچنین از CTT و GT به­عنوان نظریه­ های ارزش مورد انتظار^[۱۰۷] نام می­برد و برای اینکه IRT را در مقابل نظریه­ های ارزش مورد انتظار قرار دهد از تمثیل جنگل – درختان^[۱۰۸] استفاده می­ کند و چنین می­گوید؛ سوالات منفرد را به عنوان درختان و جهان سوالات را به عنوان جنگل در نظر بگیرید. اگر ما روی درختان جداگانه تمرکز کنیم همانطور که در IRT عمل می­کنیم، آنگاه ما بی­تردید نسبت به جنگل بی­اطلاع هستیم. اگر ما روی جنگل تمرکز کنیم، آنگاه درختان از هم قابل تشخیص نیستند. از دیگر تقابل­های نظریه­ های مذکور می­توان به این نکته اشاره کرد که سوالات درIRT (صحیح­تر پارامتر­های سوال) در واقع ثابت است، هر تکرار اندازه ­گیری یک مجموعه از سوالات با پارامترهایی همانند را شامل می­ شود که به آن فرم های کاملاً موازی می­گویند. در صورتیکه سوالات در GT تقریباً همیشه به صورت تصادفی مورد بررسی قرار می­گیرند و مفهوم فرم­های تصادفی موازی در GT نسبت به فرم­های کاملاً موازی^[۱۰۹] کمتر محدود کننده است. حتی مفهوم­های مختلف CTT از فرم­های موازی خیلی ضعیف­تر از فرم­های کاملاً موازی است.
تصمیم­ها در آموزش و پرورش و روان­شناسی مبتنی بر نتایج به دست آمده از ابزار­های سنجش هستند. از ضروری­ترین ویژگی­های ابزار­های سنجش، می­توان اعتبار و روایی را ذکر کرد. در این تحقیق علاوه بر اینکه اعتبار امتحانات­نهایی به طور عمده در قالب طرح­های اندازه ­گیری GT بررسی شده است، به شیوه­ سنتی نیز اعتبار این امتحانات محاسبه گردیده است. لذا، در بخش زیر در مورد اعتبار و روش­های سنتی محاسبه­ی آن نیز بحث می­ شود و در ادامه موضوع روایی مطرح می­گردد.
مفهوم اعتبار
اصطلاح اعتبار از نظریه کلاسیک آزمون مشتق شده است. با توجه به این نظریه، هر نمره مشاهده شده در ابزار اندازه گیری متشکل از دو مؤلفه است: نمره واقعی و نمره خطا. تصور می­ شود که هر اندازه گیری با خطا همراه است. انواع مختلفی از خطای اندازه گیری وجود دارد که می ­تواند به خود ابزار اندازه ­گیری، وضعیت اندازه ­گیری، شخصی که آزمون می­گیرد یا فرد مورد آزمایش مربوط باشد. اعتبار نسبت تغییرپذیری در اندازه­ های مشاهده شده است که در نتیجه­ تغییر­پذیری واقعی بین افراد است، تا نوعی از خطا (اسکولتز^[۱۱۰]، تروی^[۱۱۱] و رادولف^[۱۱۲]، ۲۰۱۱). میلر(۲۰۱۰) معتقد است که اعتبار به درجه­ای که نمرات آزمون عاری از خطای اندازه ­گیری هستند، اشاره دارد. برآورد­های اعتبار میزانی از خطای اندازه ­گیری را در جهت استفاده یا تفسیر خاص آزمون برای یک جامعه مشخص شده، کمی می­ کنند.
اعتبار فرایند کمی­سازی خطاست و یک مفهوم کلی برای نامیدن مجموعه ­ای از ویژگی­هاست و اشاره
می­ کند تا چه حد آزمون دقیق و حساس است، نتایج آزمون ثبات دارد و تکرار­پذیر است، ضریب باز پدیدآوریش چقدر است؟ (جزوه فلسفی نژاد، ۱۳۹۱). آزمون­ها معمولاً به­ طور کامل معتبر یا کاملاً نامعتبر نیستند، بلکه یک آزمون تا حدی معتبرست. در ۰= ، نمره مشاهده شده برابر خطای تصادفی است. در نتیجه کل واریانس نمره مشاهده شده منعکس کننده واریانس خطا است. در ۱ = ، نمره مشاهده شده برابر نمره واقعی است. در نتیجه کل واریانس نمره مشاهده شده منعکس کننده واریانس نمره واقعی است. اعتبار یک پارامتر نسبی است و در عمل، ضریب اعتبار چیزی بین این دو کرانه خواهد بود.
تعاریف آماری اعتبار
ضریب اعتبار برابر است با همبستگی بین نمرات مشاهده شده دو آزمون موازی.
ضریب اعتبار در جامعه به عنوان نسبت واریانس نمرات واقعی به واریانس نمرات مشاهده شده
تعریف می شود ( ). یا به طور جایگزین، برحسب واریانس نمره خطا به این صورت ( ) نشان داده می شود.
ضریب اعتبار را می­توان به عنوان مجذور همبستگی بین نمره مشاهده شده و نمره واقعی یک آزمون نشان داد ( ).
ضریب اعتبار برابر است با یک منهای مجذور همبستگی بین نمرات مشاهده شده و نمرات خطا ( ) (آلن و ین، ۱۹۷۹، ترجمه دلاور، ۱۳۸۷، ص۱۱۱).
روش­های برآورد اعتبار
اگر چه اعتبار می ­تواند به طور کلی در چارچوب همسانی و یا تعمیم پذیری تعریف شود، شاخص­ های آماری ویژه اعتبار، مبتنی بر الگوی آماری و منابع خطا تغییر می­ کند. الگوی آماری ممکن است بر پایه نظریه کلاسیک آزمون، نظریه تعمیم­پذیری، یا نظریه پرسش – پاسخ باشد. در چارچوب نظریه کلاسیک آزمون انواع مختلفی از ضریب اعتبار وجود دارد که بسته به منابع خطای در نظر گرفته شده، متفاوتند. این تعاریف متفاوت باید بر اساس کاربرد خاص آزمون یا تفسیر نمره به دست آمده، انتخاب شوند و یک نوع اعتبار نباید به عنوان جانشینی برای دیگری در نظر گرفته شود ( میلر، ۲۰۱۰). در این قسمت به روش­های برآورد اعتبار در آزمون­های هنجار مرجع پرداخته و در ادامه، اعتبار بین مصححان^[۱۱۳] و اعتبار نمرات اختلاف^[۱۱۴] نیز مطرح می شود.
بازآزمایی
نمودار۲-۵ : روش های برآورد اعتبار
دو بار اجرا
یکبار اجرا
همسانی درونی
گوتمان
رولون
اسپیرمن- براون
KR21
کودر ریچاردسون
KR20
آلفای کرونباخ
دو نیمه کردن
فرم های موازی
روش­های برآورد اعتبار آزمون های هنجار مرجع
در آزمون­های هنجار مرجع، عملکرد هر آزمودنی با متوسط عملکرد افراد گروه هنجار، مقایسه و تفسیر می­ شود.
روش بازآزمایی^[۱۱۵]
در این روش، آزمون یکسانی را در دو زمان مختلف بر روی گروه واحدی از آزمودنی­ها اجرا می­ کنند. ضریب همبستگی بین نمرات به دست آمده از دو بار اجرای آزمون، ضریب اعتبار آزمون است. این ضریب اعتبار برای بررسی ثبات صفت اندازه گیری شده در طول زمان به کار می­رود. در این روش خطای ناشی از تفاوت شرایط وابسته به دو موقعیت زمانی برآورد می­ شود اما خطای ناشی از منابع خطای درونی به حساب نمی­آید. چالشی که محققان در این روش با آن رو به رو هستند انتخاب فاصله زمانی مناسب میان دو اجر است که در این فاصله، تغییر واقعی رخ ندهد و همچنین اولین اندازه ­گیری، دومین اندازه ­گیری را تحت تأثیر قرار ندهد. فاصله­ای که بیش از حد کوتاه است (به علت انتقال اثر و اثر تمرین) تمایل به بیش برآورد اعتبار خواهد داشت و فاصله­ای که خیلی زیاد باشد طوریکه افراد در این فاصله تغییری داشته باشند (مثل یادگیری و رشد) ممکن است به زیربرآوردی از اعتبار منجر شود. یک فاصله معمولی، چند هفته (۴ – ۲ هفته) است. این روش برای سازه ­هایی که در طول زمان گرایش به تغییر دارند (مانند خلق و خو) مناسب نیست ولی برای صفات و خصایصی که معمولاً در طول زمان پایدار هستند (مانند شخصیت و هوش بزرگسالان) مناسب است (اسکولتز و همکاران، ۲۰۱۱؛ یانگ و گرین، ۲۰۱۱؛ میلر،۲۰۱۰).
روش آزمون های موازی^[۱۱۶]
دو فرم موازی یک آزمون بر روی گروه واحدی از آزمودنی­ها با فاصله زمانی یا بدون فاصله زمانی اجرا می شود. ضریب همبستگی میان نمره ها در دو فرم، ضریب اعتبار آنها محسوب می­ شود. لازم به ذکر است که دو فرم یک آزمون در صورتی موازی هستند که میانگین­ها و واریانس­های برابر داشته باشند. مشکل اصلی این روش، این است که تهیه فرم­های موازی به سادگی امکان پذیر نیست. در روش اعتبار آزمون­های موازی بدون فاصله زمانی، واریانس خطای ناشی از نمونه­های مختلف سوالات مورد بررسی قرار می­گیرد. در روش اعتبار آزمون­های موازی با فاصله زمانی (که اعتبار بازآزمایی فرم موازی نیز نامیده می­ شود) هم خطای ناشی از نمونه­های مختلف سوالات و هم خطای ناشی از نمونه گیری زمانی در نظر گرفته می­ شود. به همین دلیل، مقدار این نوع اعتبار کمتر از اعتبار فرم موازی بدون فاصله زمانی یا بازآزمایی خواهد بود که هر کدام تنها یک نوع خطای تصادفی را تعیین می­ کنند و این خود گویای مطلوب­تر بودن این روش است (میلر، ۲۰۱۰؛ رین اسکاف^[۱۱۷]، ۲۰۰۱؛ مگنوسون، ۱۹۶۷، ترجمه براهنی،۱۳۵۱).
روش همسانی درونی^[۱۱۸]
به این دلیل که اجرای دو آزمون محدودیت­های عملی دارد و پیدا کردن آزمون معادل کار دشواری است محققان به استفاده از روش­هایی در برآورد اعتبار که مستلزم یکبار اجراست تمایل دارند. به این روش­ها در کل،روش­های مبتنی بر همسانی درونی گفته می­ شود. همسانی درونی جهت اندازه ­گیری همسانی سوالات در یک فرم آزمون به کار می­رود و روش­ها­ی زیر را در بر می­گیرد.

۵۴/۹۲

۴۶۳/۰

۲۴/۰ ±۵۸/۷

T-0/24U and V-12U and C-1%

f

۶۴/۹۱

۴۵۸/۰

۲۸/۰ ±۵۰/۷

T-0/24U and V-24U and C-2%

g

L- Liquozyme
T- Ternamyl
V-Viscozyme
C- Celluclast
شکل۴-۳- نمونه بیواتانول حاصل از سیب‏زمینی
به طور کلی می‌توان کاربردهای بیواتانول را به صورت زیر خلاصه نمود-
• به‏صورت گسترده به‏عنوان حلال برای نقاشی، لاک، الکل و داروها

• به‏عنوان سوخت (به‏صورت خالص یا مخلوط با بنزین و گازوئیل)
• به‏صورت سیال در ترمومترها
• در نگه داشتن نمونه‌های بیولوژیکی
شکل۴-۴- نمونه واحد تولید اتانول
۴-۲- تولید اسید لاکتیک
میزان تولید اسید لاکتیک و لاکتات (پلی‌مر خارج‌ سلولی) در بازار جهانی در حدود ۱۰۰۰۰۰تن در هر سال می‌باشد و سالانه ۱۵ درصد افزایش در میزان تولید آنها دیده می‌شود. در حال حاضر بخش زیادی از هزینه‌های تحقیق مربوط به اسیدلاکتیک می‌باشد چون که مهمترین اسید آلی است که پتانسیل تبدیل به حجم بزرگی از تولیدات حد واسط شیمیایی را دارد. این اسید از جنس کربوهیدراتهای تجزیه‌پذیر بوده که می‌تواند به عنوان یک منبع برای تجزیه زیستی پلیمرها، اکسیداسیون شیمیایی، تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهان، حلال‌های سبز سازگار با محیط زیست و واسط‌های شیمیایی ویژه استفاده شوند. یکی از مهمترین کاربرد‌هایش استفاده در پلیمرهای PLA زیست‌تخریب‌پذیر و سازگار زیستی می‌باشد که سبب جایگزینی برای مشتقات پلاستیکی غیر قابل‌تجزیه حاصل از مواد پتروشیمی می‌باشد (سینگ و کور، ۲۰۰۹).
جین و همکاران (۲۰۰۳) یک گونه جدید از Rhizopus arhizus DAR36017 به منظور انجام همزمان قندسازی و تخمیر ضایعات نشاسته برای تولید اسید لاکتیک گزارش کردند. آنها به این نتیجه رسیدند که وقتی ضایعات نشاسته سیب‌زمینی و ذرت به عنوان یک محصول واسط مورد استفاده قرار می‌گیرد، دیگر به مکمل منابع نیتروژنی نیاز نخواهد بود. انجام همزمان قندسازی و تخمیر با بهره گرفتن از جریان ضایعات نشاسته، ذرت، گندم و آناناس به عنوان محصولات واسط از گزارشات مشابه جین و همکارنش بود. همچنین تولید اسید لاکتیک توسط تخمیر مستقیم ضایعات نشاسته با کنترل pH، دما و سوبسترا توسط هوانگ و همکارانش در سال ۲۰۰۵ گزارش شد. عملکرد تخمیر مستقیم توسط هیدرولیز نشاسته از تجمع قندهای احیاء، تولید اسید لاکتیک و توده زیستی قارچی مشخص می‌شود(سینگ و کور،۲۰۰۹).
یک تکنیک سودمند و مفید برای تخمیر پالپ سیب‌زمینی توسط اودا و همکارانش در سال ۲۰۰۲ توسعه پیدا کرد. آنها ۳۸ گونه از قارچ‌های Rhizopus oryzae را جداسازی کردند. هر کدام از گونه‌ها یا اسید لاکتیک یا اسید فرمیک یا اتانول تشکیل داده بودند. سیتو و همکاران (۲۰۰۳) اثر آنزیم‌های پکتولیتیک را بر روی تخمیر پالپ سیب‌زمینی توسط گونه‌های مختلف Rhizopus oryzae NRRL395 و NBRC4707 مطالعه کردند. هنگامی که پکتیناز تجاری آماده شد به پالپ سیب‌زمینی تلقیح شده با اسپورهای قارچی اضافه می‌شود و برای ۷ روز انکوباسیون می‌گردد. هر دو سویه به طور موثری مقدار قابل ملاحظه‌ای اسید لاکتیک و اتانول تولید می‌کنند. این اطلاعات نشان می‌دهد که تخمیر پالپ سیب‌زمینی به تجزیه ماده پکتیکی توسط NRRL ۳۹۵ و NBRC4707 وابسته می‌باشد. سیتو و همکاران در سال ۲۰۰۶ بررسی کردند که درجه استخراج به میزان پالپ سیب‌زمینی بدست آمده در فصل‌های مختلف و محتوای پکتیکی وابسته است. برای تولید سلولاز و همی‌سلولاز توسط Trichoderma reesei Rut C39 در یک بیوراکتور مداوم، از پالپ سیب‌زمینی و پسماندهای پالپ سیب‌زمینی (بعد از تیمار اسیدی) و محلول نمکی مغذی و مایع پروتئینی سیب‌زمینی استفاده می‌شود(سینگ وکور،۲۰۰۹).
۴-۳- سایر محصولات حاصل از تخمیر پالپ سیب‌زمینی
تراجانوسکی و همکاران (۱۹۹۵) از پالپ سیب‌زمینی و مایع سیب‌زمینی برای تولید laccase به وسیله basidimycetes گزارش کردند. شوکلا و کار (۲۰۰۶) پوست سیب‌زمینی را به عنوان یک سوبسترای جامد برای تولید آلفا آمیلاز مقاوم به حرارت توسط باسیلوس ترموفیلوس مطالعه کردند. تحت شرایط مناسب و مطلوب، باسیلوس لشینی فورمیس ۲۷۰ و ۱۷۵ آلفا آمیلاز به ترتیب بر روی پوست سیب‌زمینی و سبوس گندم تولید می‌کند، در حالی که مقادیر متناظر برای باسیلوس سوبتیلوس ۶۰۰ و ۲۶۵ می‌باشد.
مبروک و الاوانی (۲۰۰۸) تولید B- ماناناز به وسیله باسیلوس آمیلولیکوئی فاسیس _۱A10 که بر روی پوست سیب‌زمینی کشت داده شده بود، مطالعه کردند. آن‌ ها گزارش کردند که پوست سیب‌زمینی ۱۴ به عنوان یک منبع کربن و آمونیوم نیترات به عنوان منبع نیتروژن، ماکزیمم فعالیت آنزیمی( ۵/۶۱) ایجاد می‌کند. دمای مناسب انکوباسیون ۳۷ و PH=7 برای تولید آنزیم لحاظ شد(سینگ و کور،۲۰۰۹).
فصل پنجم
سایر کاربردها
۵-۱- اسنک‌ها^[۶۳]
۵-۱-۱- مقدمه
اسنک‌ها محدوده وسیعی از محصولات غذایی را شامل می‌شوند. این غذاها به عنوان غذاهای سبک با جایگزینی بخشی از یک غذای معمول استفاده می‌شوند. گاهی هنگام مسافرت یا تماشای برنامه‌های ورزشی یا سایر سرگرمی‌ها مصرف می‌شوند. محدوده‌ی کلی اسنک‌ها محصولاتی از قبیل آجیل، بیسکوئیت‌ها، شیرینی‌جات تا محصولات گوشتی را در بر می‌گیرد. اگرچه بخش اصلی که به وضوح غذاهای اسنکی را در بر می‌گیرد شامل اسنک‌های اصلی مانند پاپ کورن، چیپس سیب‌زمینی و کریسپ‌ها^[۶۴] یا اسنک‌های پخته شده در فر^[۶۵] یا سرخ شده و اسنک‌های بر پایه نشاسته است. فرآیندهای مبتکرانه متعددی جهت تهیه این اسنک‌ها در صنعت وجود دارد که برای افزایش تعداد این غذاها به کار می‌روند و تعدادی از انواع مهم این فرآیندها از اکستروژن به عنوان بخشی از خط تولید استفاده می‌کنند. بیش از ۶۰ سال است که صنعت تولید اسنک ارتباط تنگاتنگی با پیشرفت و استفاده از دستگاه‌های پخت با اکستروژن دارد. اگرچه محصولات اسنکی از تاریخ ابداع اکستروژن قدیمی‌تر هستند و مبدأ آنها به محصولات سنتی ساخته شده توسط دست در قرون گذشته برمی‌گردد. مثال‌هایی از انواع قدیمی اسنک تورتیلا مربوط به آمریکای جنوبی است. برای تهیه کراکرهای میگو در منزل می‌توان از یک ژل نشاسته‌ای ۵۰٪ تهیه شده از آرد گندم و یک مایع بر پایه ماهی استفاده کرد تا یک کیک جامد تشکیل شود. این کیک به قطعات باریکی برش داده می‌شود و در آفتاب خشک می‌شود تا اولین نوع محصول نیمه آماده^[۶۶] تولید شود. این محصولات حد واسط پایدار، قابلیت نگهداری تا زمان مصرف را دارند که در آن هنگام توسط سرخ شدن در روغن یا حرارت دادن در نمک یا حتی سنگ‌ریزه به یک اسنک حجیم شده ترد تبدیل می‌شوند.
دومین تکنولوژی سنتی در آمریکا جایی که ذرت یا ذرت وحشی به عنوان یک محصول زراعی اصلی وجود داشت بوجود آمد. دانه‌های ذرت در آب پخته می‌شدند تا زمانی که نرم شوند و بتوانند از پوسته خود جدا شوند و سپس تا شکل‌گیری خمیر، نرم می‌شدند. خمیر حاصل به شکل لایه‌های نازکی در می‌آمد و به قطعات مختلفی برش داده و سپس در فر پخته می‌شد و یا سرخ می‌شد تا به شکل چیپس تورتیلا درآید.
این محصولات سنتی خشک و ترد و مطلوب برای خوردن بودند و همراه با سایر محصولات مانند دانه‌های پف کرده یا آجیل، پایه‌های ساخت اولین اسنک را تشکیل دادند. دستگاه‌های پخت کواکستروژن این امکان را فراهم نمودند تا تولید این محصولات از کلبه‌های روستایی به تولید انبوه صنعتی به میزان چندین تن در ساعت برسد و به اشکال و فرمولاسیون‌های متنوعی تولید شوند. در ابتدا تعداد و تنوع اسنک‌ها ممکن است مقایسه و درک مراحل اصلی تولید آنها را در ذهن محققین علم و صنعت غذا قدری گیج کننده نشان دهد. به همین دلیل ما تلاش می‌کنیم تا اسنک‌ها را بر اساس تغییرات اساسی که در طی تبدیل مواد خام به محصولات نهایی اتفاق می‌افتد طبقه‌بندی کنیم. در صنعت پیشرفته غذا چندین شکل از محصولات اسنکی وجود دارد.

شرکت هایی مثل Half.com کالاها و خدماتی را با تخفیف بسیار بالا(به طور مثال با ۵۰ درصد تخفیف)نسبت به قیمت خرده فروشی ارائه می دهند.
۱۶-تخفیف مخصوص اعضا
در این مدل کالاها و خدمات فقط برای اعضاء با تخفیف ارائه می شوند.

۱۷- بهبود زنجیره عرضه
یکی از مهم ترین شکل همکاری در تجارت الکترونیکی،ایجاد مدل های جدید برای بهبود یا تغییر مدیریت زنجیره عرضه است.

کاربردهای تجارت الکترونیک

الف)دولت الکترونیک
اصطلاح دولت الکترونیک عبارت است از استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات به طور عام و تجارت الکترونیکی به طور خاص به منظور ایجاد امکان دسترسی آسان تر شهروندان و سازمان ها به خدمات دولتی و ارائه خدمات دولتی به شهروندان ،شرکای تجاری و دیگر افرادی که در بخش دولتی فعالیت می کنند.دولت الکترونیکی همچنین روش کارا و مناسب در معاملات تجاری دولت با شهروندان و بنگاه های تجاری و نیز معاملات تجاری میان دولت ها است.میلر^[۱۱۱] در سال ۲۰۰۰ بیان می دارد که عوامل دیگری که محرکه دولت الکترونیکی محسوب می شوند عبارتند از قدرت فزاینده محاسبه،کاهش هزینه های محاسبه،تعداد فزاینده بنگاه ها و افراد در اینترنت و لزوم کاراتر نمودن دولتها است(سهلانی،۱۳۸۸،ص۳۷).
ب)انتشارات بر خط یا آنلاین،کتابهای الکترونیکی و وب نوشت ها
یکی دیگر از حوزه های کاربرد تجارت الکترونیک عبارت است از انتشارات بر خط یا آنلاین و فعالیت های همراه با آن، تغییر اطلاعات و داده ها از شکل کاغذی به الکترونیکی،انقلابی ایجاد کرده و دو حوزه اطلاع رسانی و یادگیری را متأثر نموده است.انتشارات برخط یا آنلاین عبارت است از تحویل الکترونیکی روزنامه ها،مجلات،کتب،اخبار و دیگر اطلاعات قابل دیجیتالی شدن بر روی اینترنت(سهلانی،۱۳۸۸،ص۳۷).
ج)یادگیری الکترونیکی
عبارت است از ارائه اطلاعات به صورت بر خط یا آنلاین به منظور مدیریت دانش و با اهداف آموزشی و تعلیم و تربیتی.یادگیری الکترونیکی سیستمی مبتنی بر وب بوده و امکان دسترسی به دانش را از هرجا و در هر زمان فراهم می کند.این روش تسهیل کننده یادگیری در مدارس بوده و محیط مناسبی را برای تعلیم و تربیت افراد در شرکت ها و سازمان ها فراهم می کند(سهلانی،۱۳۸۸،ص۳۷).
د)مدیریت دانش و تجارت الکترونیکی
ساگاماران^[۱۱۲] در سال ۲۰۰۲ بیان می کند که دانش یکی از مهم ترین مزیت های هر سازمانی بوده و بنابراین کسب،نگهداری،به روز آوری و به کاربری آن از اهمیت فراوانی برخوردار است.برای سازمان هایی که به تجارت الکترونیک می پردازند چارچوبی را مشخص می کند،وی معتقد است که برنامه ریزی استراتژیک در سازمان های سنتی مستلزم حجم قابل ملاحظه ای از دانش است.جهت تعدیل این مشکل،کسب و کار الکترونیکی می تواند با بهره گرفتن از فرایند مدیریت زنجیره دانش سبب تسهیل دسترسی سریع به انواع مختلفی از دانش شود(سهلانی،۱۳۸۸،ص۳۸).
ه)شبکه های نقطه به نقطه در مدیریت الکترونیکی
با فن آوری نقطه به نقطه،امکان ارتباط مستقیم بین رایانه های مشتریان فراهم می شود.با این فناوری افراد و سازمان می توانند فایل های دیجیتالی و قدرت پردازش یارانه ای خود را به اشتراک در آورند.این فناوری سبب افزایش کارایی و کاهش هزینه های ارتباطی می شود(سهلانی،۱۳۸۸،ص۳۸).

راهبرد تجارت الکترونیکی

راهبرد تجارت الکترونیکی یا راهبرد الکترونیکی برای فرمول بندی و اجرای این دیدگاه است که چگونه یک شرکت جدید یا موجود به سمت کسب و کار الکترونیکی گرایش پیدا می کند.مراحل مختلف در شروع راهبرد شامل مرور کلی بر دیدگاه، چشم انداز و مأموریت سازمان،تجزیه و تحلیل صنعت،شرکت و موقعیت یابی شرکت می باشد.یکی از مهم ترین نکات در ابتدای راهبرد الکترونیکی پیرو و پیشرو بودن در آن است،به طور کلی پیشرو بودن فرصت ها و مزایایی شامل جلب مشتریان،ایجاد یک نام تجاری،استحکام با شرکای تجاری راهبردی و پذیرش هزینه تغییر و تبدیل توسط مشتریان داشته و ریسک هایی چون هزینه های توسعه راه کارهای تجارت الکترونیکی،امکان اشتباه در سیاست های بازار،آماده نبودن بازار برای پذیرش تغییرات و روش های جدید را در بر دارد.اگرچه اهمیت سرعت ورود به بازار نباید نادیده گرفته شود،برخی تحقیقات نشان می دهد که در بلند مدت شرکت های پیرو منفعت بیشتری نسبت به شرکت های پیشرو بدست آورده اند(معمارنژاد،۱۳۸۷،ص۲۰۶).

زیر ساخت ها و ابزارهای مورد نیاز برای ایجاد و توسعه تجارت الکترونیکی

برای توسعه تجارت الکترونیکی فراهم ساختن زیر ساخت ها و ابزارهای پنجگانه زیر اجتناب ناپذیر است(سهلانی،۱۳۸۸،ص۳۹)
۱-زیر ساخت های فنی،مخابراتی و ارتباطی مورد نیاز برای توسعه تجارت الکترونیکی شامل گسترش ارتباطات از طریق افزایش ضریب نفوذ تلفن ثابت،تلفن ماهواره ای،تلفن همراه و تقویت و مدرن سازی پست،توسعه امکانات رایانه ای اعم از سخت افزار ،تجهیزات و سخت افزار های مربوطه،توسعه اینترنت و بالا بردن نفوذ آن از طریق گسترش ISP ها و کاهش هزینه های استفاده از اینترنت و حذف محدودیت های مصنوعی.
۲-سرمایه انسانی مورد نیاز و ایجاد محیط مناسب برای تحقیق و توسعه، شامل نیروی کار متخصص و تحصیل کرده دانشگاهی و نیروی کار آموزش دیده در مراکز فنی و حرفه ای و توسعه و گسترش موسسات پژوهشی و تحقیق و توسعه در این زمینه،مطالعات تجربی نشان می دهد که یکی از ابزارهای توسعه و اشاعه تجارت الکترونیکی سرمایه گذاری در سرمایه انسانی و افزایش مخارج مربوط به تحقیق و توسعه می باشد.
۳-تحول در نهادهای اقتصادی،مالی و اداری مرتبط با مسائل تجارت به سوی الکترونیکی کردن امور شامل بانکداری الکترونیکی(نقل و انتقال الکترونیکی وجوه)،بیمه الکترونیکی،گمرک الکترونیکی،حمل و نقل الکترونیکی،پست الکترونیکی،سیستم ارتباط داخلی و بین المللی قوی و گسترده اسن.اگر مراحل و سیر انجام و ابزارهای مورد نیاز برای تجارت داخلی و خارجی در نظر گرفته شود و اگر قرار باشد تجارت الکترونیکی شود،کلیه مراحل تجارت از بازاریابی و تبلیغات،سفارش،گشایش اعتبار و نقل و انتقال وجوه،بیمه و حمل و نقل تا ترخیص کالا باید با بهره گرفتن از امکانات الکترونیکی صورت گیرد.
۴-زیر ساخت های حقوقی و قانونی مورد نیاز،تدوین و تصویب قوانین مربوط به ضابطه مند نمودن محیط اجرایی تجارت الکترونیکی شامل قانون تجارت الکترونیکی،قانون امضای الکترونیکی،قانون آزادی حق استفاده از اطلاعات دولتی،قانون کیفری مربوط به جرائم اینترنتی،قانون علائم تجاری،قوانین بانکی و نقل و انتقال وجوه الکترونیکی،قانون مالکیت معنوی،قانون تجارت،قانون مالیات بر درآمد،قانون حمایت از داده های مشخص در شبکه های کامپیوتری و اینترنت.
۵-نوسازی سیستم های تولید و توزیع و تحول در نگرش مدیریتی از سنتی به مدرن و از عدم شفافیت به شفافیت امور امور.به طور قطع انجام تجارت الکترونیکی در محیط اقتصاد سنتی با ارتباطات اندک،عدم شفافیت،عدم استفاده یا استفاده مناسب از تکنولوژی روز،عدم آشنایی با قوانین تجاری و اقتصادی روز دنیا و عدم انتقال به رقابتی کردن امور و توجه به انحصار و استفاده از مزایای مربوطه و…. قابلیت اجرا نخواهد داشت.

مزایای اقتصادی تجارت الکترونیکی

۱-استفاده تجارت الکترونیکی از طریق افزایش حجم اطلاعات در دسترس کارگزاران اقتصادی،موجب افزایش فضای رقابتی حاکم بر بازار و فعالیت های اقتصادی شده و بدین ترتیب با توجه به خصوصیات بازار رقابتی موجب افزایش تولید،کاهش قیمت،افزایش کارایی،حذف موانع و محدودیت بازار،بالا رفتن قدرت انتخاب مصرف کننده و به تبع آن حذف زمینه ای افزایش مطلوب و رفاه وی را فراهم می سازد.به عبارت دیگر تجارت الکترونیک با حذف محدودیت های زمانی و مکانی،امکان ارتباط بین خریداران و فروشندگان را در کوتاه ترین زمان ممکن فراهم ساخته و لذا ضمن حذف محدودیت های بازار برای تولید کنندگان و مصرف کنندگان،هزینه های بازاریابی و توزیع را نسبت به تجارت سنتی به شدت کاهش می دهد(jemmeson,2007.pp1-2).
بنابراین از نظر اقتصادی می توان گفت که تجارت الکترونیکی انتقال منحنی های عرضه و تقاضا را موجب می شود،بدین ترتیب که با ایجاد تسهیلات در خرید الکترونیکی،تقاضا افزایش یافته و منحنی تقاضا به سمت بالا منتقل می شود.از طرف دیگر با حذف محدودیت های بازار و دسترسی تولید کنندگان به تمام بازارها و افزایش کارایی،عرضه نیز افزایش یافته و منحنی عرضه به سمت راست انتقال می یابد.انتظار این است که انتقال منحنی عرضه و تقاضا به نحوی صورت گیرد که قیمت کالا ها کاهش یابد،چون هزینه های عملیات تجاری در تجارت الکترونیکی به شدت کاهش می یابد،شواهد تجربی ناشی از کاهش هزینه های مبادله تا حدود ۷۰ درصد در تجارت الکترونیکی نسبت به تجارت سنتی است(سهلانی،۱۳۸۸،ص۴۱)
S
E
S
S^{`</sup><br />P<sub>1</sub><br />E<sup>`}
P₂
D^`
D

Q₂
Q₁
شکل ‏۲‑۱۴میزان اقتصادی تجارت الکترونیک
۲-هرچند سیاست گذاران اقتصادی از کاهش اشتغال ناشی از به کار گیری فناوری اطلاعات در تجارت بیم دارند،ولی مطالعات اقتصادی پاژولا^[۱۱۳]،مالون^[۱۱۴]، لی^[۱۱۵] چارک^[۱۱۶] ثابت کرده اند که اگرچه کاهش حجم اشتغال در کوتاه ترین مدت غیر واقعی نیستند ولی در بلند مدت قطعاً تجارت الکترونیکی علاوه بر افزایش سطح اشتغال و تغییر ترکیب اشتغال موجبات افزایش بهره وری و بازدهی را فراهم خواهد ساخت.به طور کلی با ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات به فرآیندهای تولید و تجارت،تقاضا برای نیروی کار دارای مهارت پایین به شدت کاهش و برای نیروی کار با مهارت بالا به شدت افزایش می یابد.ار آنجا که این گونه مشاغل عموماً پردرآمد هستند،از این رو دارای جذابیت و مزیت نیز می باشند.از طرف دیگر ایجاد و گسترش تجارت الکترونیکی از طریق حذف محدودیت های بازار،امکان افزایش تولید و مصرف را فراهم ساخته و بدین ترتیب با افزایش تولید،زمینه ی افزایش اشتغال نیز مهیا می شود(سهلانی،۱۳۸۸،ص۴۱).
۳- به کارگیری تجارت الکترونیکی اقتصاد را به سوی جهت یابی بین المللی سوق داده و از این طریق بازارها را گسترش و موانع بر سر راه تجارت آزاد بین المللی را به حداقل می رساند.بدین ترتیب با گسترش بازارها،امکان افزایش تولید و استفاده از صرفه جویی ها در مقیاس تولید فراهم شده و زمینه استفاده مطلوب و بهینه از منابع و کاهش هزینه های تولید ایجاد می شود.جهت گیری بین المللی اقتصاد،تولید کنندگان را در فضای رقابت بین المللی قرار داده و لذا آنها را مجبور به افزایش کارایی و بهبود کیفیت تولید و توجه به مزیت نسبی و مزیتی رقابتی می کند و این خود به تخصیص بهینه منابع منجر می شود(سهلانی،۱۳۸۸،ص۴۲).
۴-یکی از ملزومات انجام تجارت الکترونیکی،نقل و انتقال الکترونیکی وجوه یا به عبارتی بانکداری الکترونیکی است.استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در بانکداری و نقل و انتقال الکترونیکی وجوه و استفاده از کارت های اعتباری و کارت های بدهی و با توجه به اینکه کارت های بانکی برخی از وظایف پول را در اقتصاد انجام می دهند و وسیله ای برای اعطای وام و اعتبار هستند بر شاخص های اقتصادی نظیر عرضه پول،تقاضای پول،مصرف،تورم و کارایی اقتصادی تأثیر می گذارند(سهلانی،۱۳۸۸،ص۴۲).
۵- به کارگیری تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در تجارت و اقتصاد موجبات تخصیص مجدد سرمایه های فیزیکی و انسانی را فراهم می سازد یعنی با آزادسازی سرمایه های فیزیکی و انسانی از یک بخش،امکان به کارگیری آنها در سایر بخش های اقتصادی و غیر اقتصادی ایجاد می شود.به عنوان مثال استفاده از تجارت الکترونیکی به اصلاح سیستم توزیع جلوگیری می نمایند و بدین ترتیب امکان توزیع مجدد سرمایه های فیزیکی و انسانی فراهم می شود.همچنین با به کارگیری تجارت الکترونیکی ارتباط و تعامل بین تولید کنندگان و مصرف کتتدگان به شدت افزایش پیدا کرده و با دریافت بازخورد از نظرات ایشان در تولید محصول دقت لازم را مبذول و در نتیجه منابع در اختیار خود را برای تولید محصول به طور بهینه تخصیص می دهند(سهلانی،۱۳۸۸،ص۴۲).