۳-۳- جامعه آماری
جامعه آماری عبارت است از مجموعه افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند که محقق می خواهد به تحقیق درباره آنها بپردازد(سرمد و دیگران، ۱۳۸۵).
جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل سالمندان بالای ۶۰ سال شهر همدان هستند که در ورزش های همگانی و تفریحی به مشارکت می پردازند. تعداد افراد جامعه پژوهش نامعلوم هستند و تمامی سالمندان بالای ۶۰ سال شهر همدان را که در ورزش های همگانی و تفریحی شرکت می کنند را شامل می شود.
۳-۴- نمونه گیری و تعیین حجم نمونه
از آنجا که تعداد افراد جامعه در این پژوهش نامحدود بودند و تمامی سالمندان شرکت کننده در ورزش همگانی را شامل می شد، لذا برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران برای جامعه های با تعداد نامعلوم استفاده شد.

با بهره گرفتن از فرمول کوکران برای جامعه های با تعداد نامعلوم ، تعداد نمونه های انتخاب شده ۳۸۴ نفر تعیین شد. در نمونه گیری از افراد نیز از روش در دسترس استفاده شد؛ به این صورت که با مراجعه به ایستگاه­ها و مراکز برگزاری این ورزش ها از ورزشکاران حاضر در آنجا مصاحبه به عمل می آمد و پرسشنامه ها توسط شخص پژوهشگر تکمیل می شدند.
۳-۵- ابزار گردآوری اطلاعات
در علوم انسانی و به خصوص در روش های توصیفی – همبستگی از پرسشنامه ها جهت جمع آوری داده ها و اطلاعات استفاده می شود؛ و در این تحقیق نیز با توجه به ماهیت از روش توصیفی – همبستگی
برای جمع آوری اطلاعات استفاده گردید.
پرسشنامه کیفیت زندگی
ابزار ارزیابی کیفیت زندگی، پرسشنامه های گوناگون است اما مک کلان و کیمبرلی^[۱۷۴] (۲۰۰۶)، در آمریکا پژوهشی را برای انتخاب بهترین پرسشنامه برای سالمندان انجام دادند، که یکی از ۳ پرسشنامه مناسب در این زمینه را پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت اعلام کردند که ما نیز در پژوهش خود آن را ابزار بررسی قرار دادیم.
در این پژوهش برای اندازه گیری ابعاد کیفیت زندگی، از فرم کوتاه شده و ۲۶ سوالی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (WHOQOL-BREF) استفاده شده است که این پرسشنامه در حداقل ۳۹ کشور جهان با فرهنگ های متفاوت مورد استفاده قرار گرفته است، و شامل دو بخش است :
بخش اول:
به اطلاعات زمینه ای و دموگرافیک اختصاص داردکه در برگیرنده سوالاتی مشتمل بر نام، نام خانوادگی، سن، جنس، و وضعیت تأهل و … می باشد.
بخش دوم:
در ارتباط با ارزیابی کیفیت زندگی و سوالات مرتبط با متغیرهای آن می باشد که دارای ۴ حیطه اصلی شامل: جسمانی، روانی، اجتماعی و محیطی و ۲۶ سوال مطرح شده در حیطه های فوق است و به علاوه دو سوال کلی در مورد خودارزیابی، کیفیت زندگی و سلامتی است.
پرسشنامه مشارکت در ورزش
برای سنجش مشارکت در ورزش نیز از پرسشنامه اصلاح شده مشارکت در ورزش پارسامهر، استفاده شد که دارای ۱۵ سوال بود، استفاده شد و میزان و کیفیت مشارکت افراد در ورزش های همگانی را می سنجد.
۳-۶- روایی و پایایی آزمون
از سال ۱۹۹۶ اعتبار و پایایی پرسشنامه کیفیت زندگی توسط سازمان بهداشت جهانی(۱۹۹۶) و در کشورها و فرهنگ های مختلف انجام شده است. همچنین اعتبار و پایایی پرسشنامه مشارکت در ورزش پارسامهر نیز در تحقیقات و پژوهش های قبلی انجام شده است.
۳-۶-۱- پایایی
در پایایی به این پرسش پاسخ داده می شود که آیا اندازه گیری مکرر در شرایط مشابه نتایج مشابهی به دست می دهد یا خیر؟ روش های مختلفی برای سنجش پایایی وجود دارد. در این پژوهش به منظور اندازه گیری پایایی پرسشنامه، از روش آلفای کرونباخ و نرم افزار SPSS.16 استفاده شده است. ضریب همبستگی آلفای کرونباخ، یک مقدار بین صفر و یک می باشد؛ در صورتی یک پرسشنامه پایاست که مقدار آلفای کرونباخ بزرگتر از مقدار ۷/۰ باشد و هرچه این مقدار به عدد ۱ نزدیک تر باشد، پرسشنامه از پایایی بالاتری برخوردار می باشد.
برای اطمینان بیشتر در این پژوهش ضریب پایایی پرسشنامه کیفیت زندگی از طریق آلفای کرونباخ محاسبه و برابر ۸۶/۰ به دست آمد.همچنین پایایی پرسشنامه مشارکت در ورزش نیز ۷۶/۰ به دست آمد.این ضرایب نشان می دهد پرسشنامه ها از شاخص های روان سنجی مطلوب برخوردار بوده اند.
۳-۶-۲- روایی
مفهوم روایی به این پرسش پاسخ می دهد که ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می سنجد و به عبارتی دیگر آیا نتایج تحقیق پاسخگوی سوالات تحقیق هست؟ بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه گیری نمی توان به داده های حاصل از آن اطمینان داشت. در بررسی روایی این پرسشنامه ها نیز از ۱۱ تن از اساتید و متخصصین روانشناسی، علوم تربیتی و تربیت بدنی پرسشنامه ها را ملاحظه و روایی صوری و محتوایی آن را تایید کرده اند.
۳-۷- روش جمع آوری داده ها
برای جمع آوری اطلاعات ابتدا منابع مربوط به ادبیات موضوع مورد بررسی قرار می گیرد. مطالعه منابع یک بخش عمده از روش علمی است که در کلیه پژوهش ها به کار برده می شود و چنین مطالعه ای مبنای بسیاری از تحقیقات در علوم انسانی است. با توجه به اینکه ابزار مورد استفاده در این تحقیق پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (۱۹۹۶) و پرسشنامه اصلاح شده مشارکت در ورزش پارسامهر می باشد، به همین جهت برای جمع آوری داده ها باید به محل هایی که افراد جهت ورزش های همگانی به آنجا می رفتند، مراجعه و داده ها را همان جا جمع آوری می شدند؛ بدین صورت که پرسشنامه ها توسط محقق و به روش مصاحبه با نمونه های در دسترس تکمیل می شدند. همچنین از آن جهت که نمونه گیری معرف کامل و استانداردی برای جامعه سالمندان ورزشکار همدان باشد به تمامی مراکز سرای سالمندان نیز مراجعه و از سالمندان ورزشکار برای جواب به پرسشنامه ها استفاده شد.
۳-۸- شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات
برای تجزیه و تحلیل داده ها با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS.16 در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده می شود؛ به منظور توصیف داده ها از شاخص های مرکزی و پراکندگی و برای تجزیه و تحلیل استنباطی یافته های پژوهش،برای تعیین میزان و شدت همبستگی از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون تک متغیره استفاده شد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل پژوهش
۴-۱- مقدمه
تجزیه و تحلیل داده ها فرآیندی چند مرحله ای است که طی آن داده هایی که از طریق بکارگیری ابزارهای جمع آوری در نمونه آماری فراهم آمده اند، خلاصه ، کدبندی و دسته بندی و در نهایت پردازش می شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل ها و ارتباط بین این داده ها به منظور آزمون فرضیه ها فراهم آید. در این فرایند داده ها هم از لحاظ مفهومی و هم از جنبه تجربی پالایش می شوند و تکنیک های گوناگون آماری نقش به سزایی در استنتاج ها و تعمیم ها به عهده دارند.
تجزیه و تحلیل داده ها برای بررسی صحت و سقم فرضیات برای هر نوع تحقیق از اهمیت خاصی برخوردار است. امروزه در بیشتر تحقیقاتی که مبتنی بر اطلاعات جمع آوری شده از موضوع مورد تحقیق می باشد، تجزیه و تحلیل اطلاعات از اصلی ترین و مهمترین بخش های تحقیق محسوب می شود. داده های خام با بهره گرفتن از فنون آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند و پس از پردازش به شکل اطلاعات در اختیار استفاده کنندگان قرار می گیرند.
همانگونه که در فصل سوم بیان گردید برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز این تحقیق از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از هر دو روش آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است.
جهت توصیف متغیرهای تحقیق در قالب جدول و نمودار از آمار توصیفی جنسیت، سن، میزان تحصیلات، میزان مشارکت، میزان درآمد و وضعیت تأهل و همچنین توصیف کلی از وضعیت پاسخگویی پاسخ دهندگان به سوالات پرسشنامه با بهره گرفتن از نرم افزار Spss16 آورده شده است. در قسمت آمار استنباطی نیز، برای تحلیل داده ها جهت قضاوت در مورد فرضیات از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون تک متغیره استفاده شده است.
۴-۲- نتایج توصیفی
در این قسمت بعد از گردآوری داده ها و اطلاعات با بهره گرفتن از آمار توصیفی که شامل شاخص های مرکزی وپراکندگی مانند فراوانی،درصد فراوانی،نموداروجداول می باشدبه توصیف نمونه پرداخته می شود.
۴-۲-۱- وضعیت جنسیت پاسخگویان
جدول ۴-۱ نشان دهنده توزیع فراوانی آزمودنی ها بر حسب جنسیت است.
جدول۴- ۱ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنسیت