اگر میزان اگزالواستات کم باشد (اگزالواستات در موارد بالانس منفی انرژی بعنوان سوبسترا در گلوکونئوژنز استفاده می شود) استیل COA وارد مسیر کتوژنز شده و تولیدکتون بادی ها (استواستات، بتا هیدروکسی بوتیرات) را می کند.
مقادیر کمی از NEFA در خون حیوانات سالم وجود دارد. افزایش غلظت NEFA در خون، نشان دهنده تجزیه چربی (لیپولیز) است که درپاسخ به افزایش تقاضای انرژی رخ می دهد. لذا NEFA بعنوان شاخص بالانس منفی انرژی در نظر گرفته شده است، زمانی که مقادیر گلوکز کافی نیست تا نیاز انرژی تامین شود. بالانس منفی انرژی زیان آور است چرا که حیوان را مستعد کبد چرب و کتوز می کند.
راهنمای جمع آوری نمونه جهت برآورد وضعیت انرژی گاو در دوره انتقالی:لوله جمع آوری نمونه: لوله آزمایش بدون ماده ضد انعقاد و یا لوله آزمایش همراه با ماده ضد انعقاد (EDTA) برای جمع آوری نمونه ها لازم است. پلاسما یا سرم بعد از جمع آوری خون باید جداشوند. جهت نگهداری پلاسما یا سرم از میکروتیوب های حاوی هپارین نباید استفاده کردچرا که مقادیر NEFA در حضور هپارین و نگهداری نمونه ها سریعا افزایش می یابند.
زمان جمع آوری نمونه ها
NEFA قبل از زایش : جمع آوری نمونه ها از گاوها طی ۲ الی ۱۴ روز قبل زایش.
NEFA: بعد زایش : جمع آوری نمونه ها از گاوها طی ۳ الی ۱۴ روز بعد زایش.
(علت عدم اندازه گیری ۲ روز قبل و بعد زایش بالا رفتن شدید NEFA به دلیل استرس زایشی است)
نگهداری نمونه ها: نمونه ها باید خنک نگه داشته شوند تا از تغییرات در نتایج جلوگیری شود. NEFA در خون گاو تا ۲۴ ساعت ثابت[۴۶] است. مقادیر NEFA همچنین در سرم فریز شده نیز پایدار است.
نکات قابل توجه :
همولیز : بر حسب روشی آزمایشگاهی مورد استفاده، همولیز می تواندمنجر به افزایش یاکاهش مقادیر NEFA شود.
هیجان، استری، تمرین – این شرایط، که منجر به آزادسازی کاتکول آمین ها یا ACTH می شوند، منجر به افزایش غلظت NEFA می شودو این کار را با تحریک لیپولیز ناشی از لیپاز انجام می دهد.
گاو شیری در دوره انتقالی همیشه دروضعیت بالانس منفی انرژی قرار داردکه به دلیل تقاضای بالای انرژی ناشی از رشد جنین و تولید شیر است. این بالانس منفی انرژی ممکن است شدید بوده و گاو مبتلا را به بیماریهایی مثل جابجایی شیردان، کتوز، متریت در دوره بعد زایش حساس ترکند. لذا کلینیسین های گاوشیری، مکررا گله های شیری را از لحاظ ابتلا به بالانس منفی انرژی، با اندازه گیری NEFA آزمایش می کنند.
مقادیر NEFA بیش از mmd/l 4/0 در دوره قبل زایش و بیش از mmol/l 7/0 در دوره بعد زایش بعنوان ابتلا شدید به بالانس منفی انرژی درنظر گرفته میشود(۱۵،۲۳).
در گاوهای شیری پر تولید بالانس منفی انرژی در چند هفته اول شیر واری رخ می دهد. بالاترین مقدار دریافت مواد غذایی بر حسب ماده خشک تا ۸ الی ۱۰ هفته بعد زایش رخ نمی دهد، در حالیکه اوج تولید شیر ۴ الی ۶ هفته بعد زایش است و لذا دریافت انرژی جوابگوی نیازهای حیوان نخواهد بود. درپاسخ به بالانس منفی انرژی و غلظت سرمی پایین گلوکز و انسولین، ذخایر چربی بدن تجزیه می شود که منجر به افزایش غلظت سرمی NEFA خواهد شد.
Ospina تحقیقی را بر روی تاثیر افزایش NEFA و BHBA در دوره قبل و بعد از زایش، بر روی توان تولید مثلی و توان تولید شیر گاوهای شیری در آمریکا انجام داد.او گزارش کرد که در دوره قبل از زایش اگر NEFA>0.27 باشد احتمال آبستنی در ۷۰ روز اول بعد از زایش به ۱۹ درصد کاهش می یابد. همچنین گزارش کرد که حیواناتی که در دوره بعد از زایش NEFA در آنها بیشتر از ۰٫۷۲ mmol/L باشد، احتمال آبستنی در ۷۰ روز اول بعد از زایش به ۱۶ درصد کاهش می یابد(۸۹).
Drackley در تحقیقی که جهت استفاده از NEFA جهت بررسی بالانس منفی انرژی در گاوهای شیری انجام داد، مقادیر بیش از ۰٫۷ میلی مول در لیتر از NEFA را در سرم طی ۷ روز بعد از زایش، بعنوان ابتلا به بالانس منفی انرژی مطرح کرده است(۱۰۱).
بتا هیدروکسی بوتیرات(BHBA) : در هفته آخر آبستنی ، فاکتورهای هورمونی و کاهش ظرفیت شکمبه (بدلیل افزایش حجم جنین)، منجر به کاهش دریافت مواد غذایی و افزایش تجزیه ذخایر چربی بدن می شود.بعد از زایش و با شروع شیرواری، این بالانش منفی انرژی ادامه می یابد. لیپولیز ذخایر چربی درپاسخ به افزایش تقاضا برای انرژی رخ می دهد. هورمون هایی مثل گلوکاگون، کاتکول آمین ها، ACTH، کورتیکواستروئیدهاو هورمون رشد، منجر به تحریک لیپازمی شوند، در حالیکه انسولین عملکرد لیپاز رامهار می کند. لیپولیز تری گلسیریدها منجر به آزادسازی NEFA و گلیسرول می شود. گلیسرول توسط سلولها برداشته شده و برای تولید گلوکز استفاده می شود و همچنین می تواند دوباره به تری گلیسیرید تبدیل شود. NEFA غیر محلول در آب است و با اتصال به آلبومین انتقال می یابد. در درجه اول، NEFA توسط هپاتوسیت ها برداشته شده و استریفیه می شود. اسیدهای چرب استریفیه شده چند مسیر را می توانند در روبرو داشته باشند :

1. آنها می توانند با گلیسرول مجددا ترکیب شده و تری گلیسیرید تولید نماینده و در ساخت VLDL شرکت کنند. VLDL یا از کبد منتقل می شودو یا به شکل چربی در کبد ذخیره شده و منجر به لیپیدوز کبدی می شود.
2. آنها می توانندوارد میتوکندری ( در سلولهای کبدی ) شده( در واکنشی که نیاز به کارنیتین است ) و برای تولید انرژی استفاده شوند ( از طریق چرخه کربس ) یا در تولید کتون بادی ها نقش داشته باشند. در داخل میتوکندری، اسیدهای چربی استریفیه، دستخوش بتا اکسیداسیون شده و به استیل COA تبدیل می شوند. استیل COA با اگزالواستات در چرخه کربس ترکیب شده( چرخه تری کربوکسیلیک اسید) و تولید گلوکز در نهایت تولید انرژی (ATP) می کند.

اگر میزان اگزالواستات کم باشد (اگزالواستات در موارد بالانس منفی انرژی بعنوان سوبسترا در گلوکونئوژنز استفاده می شود) استیل COA وارد مسیر کتوژنز شده و تولیدکتون بادی ها (استواستات، بتا هیدروکسی بوتیرات) را می کند.اندازه گیری BHBA سرم جهت بررسی ابتلا به بالانس منفی انرژی و ابتلا به بیماری کتوز بالینی و تحت بالینی مورد استفاده قرار می گیرد(۳۹).
فصل سوم:
مواد و روش کار
۳-۱- جامعه مورد مطالعه
در این مطالعه جیره ۱۰ گاوداری صنعتی و نیمه صنعتی واقع در شهرستان ارومیه، از لحاظ مقادیر سدیم، پتاسیم، کلر و سولفور مورد بررسی قرار گرفت و تفاوت کاتیون – آنیونی آنها مورد محاسبه قرار گرفت. در نهایت ۳ گاوداری نیمه صنعتی با تفاوت کاتیون – آنیونی منفی ۲۴، مثبت ۸۰ و مثبت۲۳۰ انتخاب شدند. در این مطالعه از ۹۹ گاو شیری چند شکم زائیده (۲ تا ۵ شکم) در ۲ مرحله (۷۲ ساعت اول پس از زایش جهت بررسی ابتلا به هیپوکلسمی بالینی و تحت بالینی، و هفته دوم بعد از زایش جهت بررسی مقادیر اسیدهای چرب غیر استریفیه، بتا هیدروکسی بوتیرات اسیدو گلوکز) خونگیری انجام شد. در مجموع۱۹۸ نمونه خون از ۳ مزرعه پرورش گاوشیری که در مجموع ۴۸۷ راس را شامل می شوند، اخذ شد.
(گاوداری شماره ۱ با جمعیت ۱۵۶ راسی و ۶۵ راس گاو دوشا
گاوداری شماره ۲ با جمعیت ۱۷۸ راسی و ۹۱ راس گاو دوشا
گاوداری شماره ۳ با جمعیت ۱۵۳ راسی و ۸۷ راس گاو دوشا)
۳-۲- وسایل مورد نیاز
سرنگ خونگیری،
لوله آزمایش،
دستگاه سانتریفیوژ،
بسته های یخ،
دستگاه اتوآنالایزر،
کیت های اندازه گیری بتا- هیدروکسی بوتیرات،
کیت های اندازه گیری گلوکز،
کیت های اندازه گیری کلسیم ،
کیت های اندازه گیری اسیدهای چرب غیر استریفیه
۳-۳- جمع آوری نمونه ها
در این مطالعه با مشورت مهندس تغذیه دامداریها اقدام به نمونه برداری از جیره ۱۰ گاوداری صنعتی و نیمه صنعتی واقع در شهرستان ارومیه نمودیم. جیره ها به موسسه تحقیقات علوم دامی کشورواقع در شهرستان کرج انتقال یافت و از لحاظ مقادیر سدیم، پتاسیم کلر و سولفور مورد بررسی قرار گرفت و تفاوت کاتیون – آنیونی آنها مورد محاسبه قرار گرفت. در نهایت ۳ گاوداری نیمه صنعتی با تفاوت کاتیون – آنیونی منفی ۲۴، مثبت ۸۰ و مثبت۲۳۰ انتخاب شدند جیره گاوداریهای فوق به صورت TMR (جیره کاملاً مخلوط[۴۷]) مصرف می شدند و اجزاء جیره در جدول زیر آمده است.