مهارتهای اجتماعی |
در یک برداشت کلی مهارتهای اجتماعی، مهارتهای هستند که در حین تعامل بین فردی با افراد دیگر به کار میروند. فیلیپس[۱] (۱۹۷۸) پس از بررسی تعدادی از رویکردهای مربوط به تحلیل مهارتهای اجتماعی نتیجه میگیرد، کسی دارای مهارتهای اجتماعی است که با دیگران به گونهای ارتباط برقرار کند که بتواند به حقوق، خواستهها، رضایت خاطر و یاانجام وظایف دیگر خود در حد معقولی دست یابد، بیآنکه حقوق، خواستهها، رضایت خاطر و یا وظایف دیگران را نادیده بگیرد و با امیدواری بتواند در این موارد مبادلهای باز و آزاد با دیگران داشته باشد این تعریف به عناصر عمده برخوردهای اجتماعی بر حسب عمل متقابل شرکتکنندگان اهمیت میدهد و تمرکز آن به جای آنکه بر خود مهارتهای اجتماعی باشد، بر پیامد مهارتها است. هر چند فیلیپس خاطر نشان میکند« دانستن چگونه رفتار کردن در وضعیتهای گوناگون» بخشی از مهارت اجتماعی است.
سگرین و دیلارد (۱۹۹۳، به نقل از هارجی، ۱۳۸۰) تعریف مشابهی ارائه میدهند: «مهارت اجتماعی عبارت است از توانایی دست یابی صحیح و مناسب به اهداف». کامبز و اسلابی (۱۹۹۷) مهارتهای اجتماعی را توانایی تعامل با دیگران در یک زمینه اجتماعی و به صورت خاصی که مورد پذیرش و ارزش اجتماعی باشد و در همان زمان موجب فایده شخص، فایده/ دو طرفه و فایده طرف مقابل شود، تعریف کرده است. در برخی تعاریف به تقویت کنندهها یا واکنشهای مثبت و منفی دیگران به عنوان یکی از عوامل رفتارهای ماهرانه توجه شده است چنان که (لیبت ولوینسون، ۱۹۷۳، به نقل از هنر کار) مهارتهای اجتماعی را تواناییهای پیچیده جهت به حداکثر رساندن میزان تقویتهای مثبت و به حداقل رساندن میزان تنبیه از دیگران تعریف کردهاند. رشا و آشر (۱۹۹۱) به نقل از فتحی، ۱۳۷۸) مهارتهای اجتماعی را شامل رفتارهایی دانستهاند که در تعامل موفق و مناسب با دیگران به کار میرود و این مهارتها با داشتن پایه در شناخت اجتماعی از قبیل ادراک اجتماعی و استدلال اجتماعی ظهور مییابند.
کارتلج و میلبرن (۱۹۸۰) مهارتهای اجتماعی را رفتارهایی که در پاسخ به حوادث طبیعی نشانها، خواستهها یا ارتباطات دیگر که توسط فرد یا افراد دیگر ایجاد میشود، میدانند. بر اساس دیدگاه گرشام (۲۰۰۱)، مهارتهای اجتماعی، رفتارهای خاصی هستند که شخص برای عملکرد شایسته در یک فعالیت اجتماعی از خود نشان میدهد (برای مثال مهارت گوش کردن فعال، ارتباط متقابل، نادیده گرفتن دیگری وغیره). استرایر[۲] (۱۹۸۹) مهارتهای اجتماعی را، به مثابه سازگاری متقابل فرد با محیط اجتماعی و در رابطه با دیگران میداند. اسلبی و گوارا [۳] (۲۰۰۳)، مهارتهای اجتماعی را مترادف با سازگاری اجتماعی میدانند. از نظر آنها مهارتهای اجتماعی، عبارت است از توانایی ایجاد ارتباط متقابل با دیگران در زمینه خاص اجتماعی، بطوری که در عرف جامعه قابل قبول و ارزشمند باشد (بیگی و فیروز بخت، ۱۳۷۸).
در کل، بررسی تعاریف مختلف از مهارتهای اجتماعی نشان میدهد که علی رغم شباهتهای زیاد و نکات مشترک در بسیاری از تعاریف، باز هم یک توافق کلی در این زمینه که حقیقتاً مهارتهای اجتماعی چیست، وجود ندارد. برخلاف فیلیپس، فارن هام [۴] (۱۹۹۹) عدم توافق در تعریف مهارتهای اجتماعی را موضوع مهمی نمیداند و بر عدم وجود توافق در مورد یک اصطلاح روانشناسی اشاره میکند که هیچ گاه مانع پیشرفت این رشته نبوده است از سوی دیگر تعاملات اجتماعی، موضوعی است که به سرعت در حال تغییر وهمچنین فرایند بسیار پیچیدهایی است به طوری که فهم حتی قسمت کوچکی از این فرایند بسیار سخت است. به این ترتیب تعجبآور نیست که در ادبیات پژوهشی تعاریفی متعدد از مهارتهای اجتماعی وجود دارد. با توجه به عوامل بالا، تعریفی که میتوان از مهارتهای اجتماعی ارائه داد به شرح زیر است:
«فرایندی که بدان وسیله فرد، مجموعهای از رفتارهای اجتماعی معطوف به هدف، مرتبط با یکدیگر و متناسب با موقعیت انجام میدهد، رفتارهایی که یاد گرفته شده و تحت کنترل فرد میباشند» (نوری، ۱۳۷۹).
[۱]- Philips
[۲]- Strayer
[۳]- Slaby & Gouvara
فرم در حال بارگذاری ...
[شنبه 1399-09-15] [ 04:28:00 ب.ظ ]
|