پایان نامه کشاورزی : بررسی دو روش استخراج بر اسانس و ترکیبات شیمیایی دو گونه بومادران |
عنوان پایان نامه
بررسی دو روش استخراج بر اسانس و ترکیبات شیمیایی دو گونه بومادران
(Achillea santolina, Achillea millefolium)
استاد راهنما
دکتر بهاره کاشفی
استاد مشاور
دکتر حمید هاشمی مقدم
تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
فهرست مطالب
عنوان | صفحه |
چکیده | ۱ |
فصل اول | |
مقدمه | ۳ |
سطح زیر کشت گیاهان دارویی | ۴ |
ارزش اقتصادی و صادرات گیاهان دارویی | ۴ |
کاربرد گیاهان دارویی | ۶ |
تاریخچه استخراج اسانس | ۷ |
اسانسگیری با مایکروویو | ۹ |
مکانیسم روش مایکروویو | ۹ |
نکات مهم در روش اسانسگیری با امواج مایکروویو | ۹ |
محاسن روش اسانسگیری همراه با امواج مایکروویو | ۱۰ |
معایب روش اسانسگیری همراه با امواج مایکروویو | ۱۰ |
اسانسها و خواص فیزیکی آنها | ۱۱ |
کاربرد اسانس | ۱۱ |
ترکیبات موجود در اسانسها | ۱۳ |
تفاوت اسانسها با روغنهای معمولی | ۱۴ |
استخراج اسانس از گیاهان | ۱۵ |
آمادهسازی اندامهای گیاهی برای تقطیر | ۱۶ |
تغییرات شیمیایی اسانسها در جریان تقطیر | ۱۶ |
نگهداری اسانس | ۱۷ |
انواع روشهای استخراج | ۱۸ |
تشخیص ترکیبات موجود در اسانس با بهره گرفتن از روشهای جداسازی | ۲۰ |
ترکیبات شیمیایی اسانسها | ۲۱ |
بومادران | ۲۳ |
عنوان | صفحه |
مشخصات گیاه | ۲۴ |
تیمارهای مورد نیاز جهت برطرف کردن دوره خواب بذر | ۲۵ |
واریتههای مختلف بومادران | ۲۶ |
منشا بومادران | ۲۶ |
محل رویش در ایران | ۲۶ |
اقلیم مورد نیاز گیاه | ۲۶ |
بافت خاک مناسب رشد گیاه | ۲۷ |
ترکیبات شیمیایی | ۲۷ |
اسانس بومادران | ۲۷ |
اندام مورد استفاده | ۲۷ |
خواص درمانی | ۲۸ |
نکات احتیاطی | ۲۸ |
فصل دوم | |
فرآیند خشک کردن قبل از اسانسگیری | ۳۰ |
مروری بر تحقیقات انجام گرفته | ۳۰ |
درمنه | ۳۲ |
فلفل سیاه | ۳۳ |
اسطخودوس | ۳۳ |
نعناع | ۳۴ |
مرزه | ۳۴ |
مرزنگوش | ۳۵ |
رزماری | ۳۵ |
مرکبات | ۳۶ |
مریم گلی | ۳۶ |
برگ بو | ۳۶ |
اکالیپتوس | ۳۷ |
عنوان | صفحه |
گیاهان دیگر | ۳۷ |
فصل سوم | |
مواد و وسایل مورد نیاز | ۴۳ |
شناسایی و جمعآوری گیاه بومادران | ۴۳ |
خشککردن جهت اسانسگیری | ۴۳ |
تعیین درصد رطوبت گیاه | ۴۴ |
استخراج به روش تقطیر با آب | ۴۴ |
مشخصات دستگاه کلونجر | ۴۴ |
روش کار با کلونجر | ۴۵ |
استخراج با دستگاه مایکروویو | ۴۵ |
مشخصات دستگاه مایکروویو | ۴۶ |
روش کار با مایکروویو | ۴۶ |
شناسایی ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس بومادران | ۴۷ |
مشخصات کروماتوگرافی گازی با طیف سنججرمی (GC/ MS) | ۴۷ |
فصل چهارم | |
بررسی توانهای مختلف مایکروویو بر بازده اسانس دو گونه بومادران | ۴۹ |
بررسی زمانهای مختلف مایکروویو بر بازده اسانس دو گونه بومادران | ۵۰ |
بررسی ترکیبات شیمیایی شناسایی شده با دو روش کلونجر و مایکروویو در گونه Achillea santolina توسط دستگاه GC/MS | ۵۱ |
بررسی ترکیبات شیمیایی شناسایی شده در گونه Achillea millefolium توسط دستگاه GC/MS | ۵۴ |
رابطه میان توان دستگاه و مواد خروجی در زمان یکسان (۱۵ دقیقه) | ۵۷ |
رابطه میان زمان با مواد خروجی با قدرت ۷۰۰ وات در زمانهای متفاوت | ۵۸ |
مقایسه توان با مهمترین ترکیبات تشکیلدهنده اسانس Achillea santolina | ۵۹ |
مقایسه توان با مهمترین ترکیبات تشکیلدهنده اسانس Achillea millefolium | ۵۹ |
مقایسه زمان با مهمترین ترکیبات تشکیلدهنده اسانس Achillea santolina | ۶۰ |
عنوان | صفحه |
مقایسه توان با مهمترین ترکیبات تشکیلدهنده اسانس Achillea millefolium | ۶۱ |
فصل پنجم | |
بررسی بازده اسانس در دو روش مایکروویو و کلونجر | ۶۳ |
مقایسه ترکیبات شیمیایی اسانس دو گونه بومادران در دو روش مایکروویو و کلونجر | ۶۵ |
رابطه توانهای متفاوت مایکروویو و مواد خروجی در زمان یکسان (۱۵ دقیقه) | ۶۷ |
رابطه زمانهای متفاوت مایکروویو با مواد خروجی در قدرت یکسان (۷۰۰ وات) | ۶۷ |
مقایسه ترکیبات شیمیایی اسانس در توانهای مختلف مایکروویو | ۶۷ |
مقایسه ترکیبات شیمیایی اسانس در توانهای مختلف مایکروویو | ۶۸ |
نتیجه گیری کلی | ۶۹ |
پیشنهادات | ۷۰ |
پیوستها | ۷۱ |
منابع | ۸۱ |
چکیده
استخراج، اولین مرحله اساسی را در تحقیقات گیاهان دارویی تشکیل میدهد و آمادهسازی عصارهها از گیاهان، نقطه شروعی برای جداسازی و خالصسازی اجزای شیمیایی در گیاهان هستند. روشهای مختلف استخراج به طور وسیعی به منظور بدست آوردن چنین ترکیبهای طبیعی با ارزشی بررسی شدند. تقطیر با مایکروویو، فنآوری جهت استخراج سریع اسانسها از گیاهان معطر، ادویهای، بذور خشک و گیاهان دارویی میباشد.
دو گونه گیاه بومادران با نام santolina Achillea و Achillea millefolium از منطقه کوهستانی و ارتفاعات شهرستان طالقان، استان البرز جمعآوری شد. گیاهان پس از خشک شدن در سایه، با بهره گرفتن از روش سنتی تقطیر با آب و مایکروویو در زمانهای مختلف در سه سطح از توان (۳۰۰، ۵۰۰ و ۷۰۰ وات)، اسانسگیری شدند و درصد بازده اسانسها با توجه به وزن خشک گیاه، محاسبه و با یکدیگر مقایسه گردید. بیشترین مقادیر بازده به ترتیب گونه و روش استخراج با کلونجر در ۵/۲ ساعت و مایکروویو در مدت زمان ۳۰ دقیقه و توان ۷۰۰ وات ۳۲/۰% و ۸۸/۰%، و ۲۵/۰% و ۶۴/۰% بود.
ترکیبات اسانس استخراج شده توسط دستگاه GC-MS مورد بررسی قرار گرفتند. در اسانس گیاه A. santolina مقدار ترکیبات اکسیژنداری مثل ۱ و ۸- سینئول، کریسانتنون، کامفور، برونئول، آلفاترپینئول نسبت به روش کلونجر بیشتر بود. همچنین هیدروکربنهای منوترپنی مثل پارازایلن، آلفاپینن، ۱ و۸ سینئول، پارامنتاتریئن، کریسانتنون، کامفور، برنئول، گاما ترپینن، آلفاترپینئول در روش مایکروویو افزایش یافت. در اسانس گیاه A. millefolium در روش مایکروویو مقدار ترکیبات اکسیژنداری مثل ۱ و ۸- سینئول، پینوکارون، آلفاترپینئول، لاواندولیلاستات نسبت به روش کلونجر بیشتر بود. همچنین هیدروکربنهای منوترپنی مثل پارازایلن، ۱ و ۸ سینئول، لاواندولیلاستات، گاماترپینن، آلفاترپینئول، گامازایلن، بتالاواندولل، پینوکارون، دی متیلآدامانتان در روش مایکروویو افزایش یافت. ترکیبات سسکوئیترپنی مثل کاریوفیلادیان، آرومادندرون، آلفاجورجوئن نیز در روش مایکروویو افزایش داشتند.
نتایج تحقیق نشان داد روش مایکروویو، موجب افزایش بازده اسانس با مقادیر بالاتری از ترکیبات اکسیژنه شد. این روش بعنوان فنآوری سبز با کاهش هزینهها، صرفهجویی قابلتوجهی در زمان، انرژی و مواد گیاهی ایجاد میکند. بنابراین روش تقطیر با مایکروویو نشاندهنده یک پروتکل و جایگزین عالی برای تولید اسانس از مواد گیاهی است.
کلمات کلیدی: santolina Achillea و Achillea millefolium ،تقطیر با مایکروویو، تقطیر با آب، اسانس
استفاده از گیاهان به عنوان دارو برای پیشگیری و درمان بیماریها از روزگاران کهن مورد توجه متخصصان طب سنتی قرار داشته است. تاریخچه پزشکی و درمان در ایران به دوران آریایی، در حدود ۷۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح ، بر میگردد. نخستین پزشک آریایی به نام تریتا[۱] یا اترت نام داشت. او برای درمان بیماریها از عصارههای گیاهانی که خود استخراج میکرد، استفاده مینمود. در تمدنهای دیگر، مانند تمدن مصریان در حدود ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد نیز از گیاهان در درمان انسان استفاده میگردید. در بررسی گونههای گیاهی، واژه پرسیکا [۲]در کنار نام علمی بسیاری از گونهها دیده میشود که معرف ایرانی بودن آن گیاه است. ۸۰۰۰-۷۵۰۰ گونه گیاهی در ایران وجود دارد که از این تعداد گفته میشود که در حدود، بیش از ۲۰۰ گونه دارای ارزش دارویی و اقتصادی هستند. در عین حال تعداد گیاهانی که در طب سنتی استفاده میشود، بیش از صدها مورد است (گلمکانی، ۱۳۸۶).
گیاهان دارویی به منظور درمان با تاریخ زندگی انسان همزمان بودهاند. انسان در تمام دوران تاریخی چارهای جز توسل به گیاهان نداشت. اگرچه در نیم قرن گذشته استفاده از داروهای شیمیایی و سنتزی به شدت رواج یافت، ولی به سرعت آثار زیانبار آنها بر زندگی آنها سبب گرایش مجدد به گیاهان دارویی گردید، و این نکته که توسل به گیاهان دارویی همواره در طول تاریخ یکی از روشهای موثر درمان بوده است، به خوبی روشن است. تاریخ طب در کشور ما مربوط به دوره آریایی میباشد و اوستا (۶۵٠٠ ق.م) اولین کتابی است که از گیاهان دارویی سخن گفته است. قدیمیترین گیاه دارویی در طول تاریخ هوم گیاه مقدس آیین زرتشت بوده است. در کتابهای پهلوی هوم را سرور همه گیاهان و استفاده از آن را باعث عمر جاویدان میدانند. علاوه بر قدمت، گستره نفوذ این گیاهان در تاریخ ادیان و ملتها بسیار شایان توجه است، بطوریکه در جای جای حوادث مهم تاریخی، سیاسی، اجتماعی و دینی، این گیاهان قرین توجه بوده و یا منجر به بروز حوادث مهمی شده اند. با جستجو و دقت در منابع دینی، تاریخی و ادبی، اسامی گیاهان دارویی، وجوه تسمیه و حوادث مرتبط با این گیاهان به وفور به چشم میخورد (کشفی بناب، ۱۳۸۸).
دو کشور پهناور چین و هند، همچون ایران، از پیشگامان طب سنتی و داروسازی گیاهی بوده اند. ابوریحان بیرونی، از دانشمندان فاخر ایرانی، نخستین دانشمندی بود که اولین فارماکوپه یا فهرست داروهای طبیعی را در جهان تدوین و وضع نمود. تا قبل از قرن شانزدهم میلادی، طب سنتی در کشورهای مختلف جهان، نظیر ایران، هند، چین، تبت، یونان، روم و حتی شمال آمریکا از پیشرفتهای چشمگیری برخوردار بودند، ولی با تولید داروهای شیمیایی و پیشرفتهایی در زمینه شیمیدرمانی، از توجه به طب سنتی کاسته شد. در نتیجه ظهور دیدگاههای جدید درمان، کمکم روشهای درمان بیماریها با گیاهان کنار گذارده شد. از طرفی استفاده از داروهای تازه هم مشکلات خاص خود را داشت. عوارض جانبی بسیار زیاد داروهای شیمیایی و گرانی آنها موجب گرایش مجدد مردم به طب گیاهی شد. در قرن اخیر پیشرفت عمدهای در بهره گیری از گیاهان دارویی حاصل شده است و آزمایشگاههای مجهز در سراسر جهان برای بررسی اثرات این داروها به کار و فعالیت مشغول هستند (قاسمی، ۱۳۸۹)
۱-۲– سطح زیر کشت گیاهان دارویی
سطح زیر کشت گیاهان دارویی در سال ۱۳۸۱، با توجه به ﺗﻌﺪاد ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی داروﻳﻲ و ﻣﻌﻄﺮی ﻛﻪ در اﻳﺮان ﻛﺸﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ، ﺣﺪود ۵۶ ﮔﻮﻧﻪ میباشد. ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻄﺢ زﻳﺮ ﻛﺸﺖ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻣﻌﻄﺮ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻛﻞ زﻳﺮ ﻛﺸﺖ در اﻳﺮان، ۸۷ درﺻﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. در ﺣﺪود ۴۴/۶ درﺻﺪ از اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺳﻄﺢ زﻳﺮ ﻛﺸﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دو ﮔﻮنه زﻋﻔﺮان و زﻳﺮه ﺳﺒﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه دﻳﮕﺮ آن ﻧﻴﺰ ﻛﻪ در ﺣﺪود ۴۳/۵ درﺻﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ که ﺑﻪ ﻛﺸﺖ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی داروﻳﻲ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮره، اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻟﺬا ﻛﻤﺘﺮ از ۱۲ درﺻﺪ از ﺳﻄﺢ زﻳﺮ ﻛﺸﺖ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻣﻌﻄﺮ در اﻳﺮان، ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر داروﻳﻲ، ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ، مرتبط میباشد. اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن در ﺑﻴﻦ اﺳﺘﺎﻧﻬﺎی ﻛﺸﻮر از ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ زﻳﺮ کشت و ﺗﻨﻮع ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی داروﻳﻲ و ﻣﻌﻄﺮ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ (کوچکی، ۱۳۸۳).
نگاهی به میزان کشت گیاهان دارویی در ایران و مقایسه با سطح زیر کشت همان گونهها در برخی کشورهای جهان نشان میدهد که تفاوت زیادی در این رابطه وجود دارد. شرایط اقلیمی و جغرافیایی ایران به ویژه از حیث تابش نور آفتاب، ویژگی بسیار مثبتی برای کشت اکثر گونههای دارویی محسوب میشود .میزان مواد موثره گیاهان دارویی تحت تأثیر تابش نور آفتاب افزایش قابل ملاحظهای مییابد. در نتیجه میتوان با سطح زیر کشت کمتر، به میزان تولید ماده موثره گیاهی بالاتری دست یافت. کشت نمونههای شیمیایی گونههای بومی مهمترین عاملی است که می تواند موقعیت ایران را در
فرم در حال بارگذاری ...
[دوشنبه 1399-01-11] [ 05:45:00 ب.ظ ]
|