سردسته شاعران کلاسیک نو، بارودی است. محمود سامی بارودی از افسران رهبران و انقلابیون مصر بود. او از شاعران عصر عباسی تقلید می­کرد در شعر بارودی دو وجه را می­توان مورد توجه قرار داد.
نخست چهره­ی شاعری که با لباس عرب بادیه بر اطلال و دمن ایستاده است و به تشبیب می ­پردازد:
غصن بان قد اطلع الحسن فیه بید السحرجلناراً و وردا
شاخه درخت بانی است که زیبایی در آن با دست باد گلنار و گل سرخ را شکوفا کرده است.
دیگر چهره شاعری متجدد، که از سیاست و مسائل اجتماعی سخن می­گوید و عیوب و نقایص وطنش را می­شناسد:
فباد رو و الامر قبل الفوت وانتزعوا شکاله الریث مالدنیا مع العجل
کار حکومت را چاره کنید و پیش از فوت وقت حاکم خود شوید و این بند کندی و سستی را از پای خود دور کنید زیرا که جهان با شتاب به پیش می­رود.
در هر حال بارودی به جهت اینکه در شعرش تصویری صادقانه از ملت و محیط خودش ترسیم کرده شاعری قابل توجه است. از شاعران دیگر حافظ ابراهیم است او نیز از افسران ناراضی و از یاران شیخ محمد عبده بود که از کار برکنار شد.
شاید بتوان احمد شوقی را بزرگترین شاعر کلاسیک نو نامید. احمد شوقی اصلاً عرب نبود. مادرش ترک و پدرش کرد بود. او به جهت روانی طبع و شیرینی الفاظ به شاعرالنیل و در سال ۱۹۲۷ در جشنواره­ی بزرگبه امیرالشعرا ملقب گردید. اکثر نقادان عقیده دارند که بعد از متنبی، احمد شوقی شاعری بی­مانند است شعر او منحصر به مصر نیست بلکه تمامی اقطار عربی و اسلامی را شامل می­ شود. شوقی مبتکر «شعر تمثیلی» یا نمایشی در عرب است و در این زمینه آثاری چون: مرگ کائلوپاترا، مجنون لیلی، قمبیز (کمبوزیا) دارد.
باید توجه کرد که شاعرانی مثل احمد شوقی و ابراهیم حافظ هرچند از شاعران کلاسیک هستند اما موضوعات اشعارشان بیشتر جنبه­ عام دارد و همواره در مبارزه می­باشند، اینان حتی جانب دین را هرگز فرو نگذاشته­اند، به طوری که شوقی پنج قصیده غرا در مدح رسول اکرم (ص) سروده است.(همان: ۱۹)
۳-۲-۲ رمانتیک­ها:
دسته­ی دوم «شاعران رمانتیک» هستند. اگر تقلید و حکومت عقل و منطق را از ارکان اصلی مکتب کلاسیک بدانیم، در برابر آن ابداعف عاطفه و گمان ارکان رمانتیک را می­سازند که بدین ترتیب مکتب کلاسیک برونگرا و مکتب رمانتیک به مضمون و آتش احساسس درون درون انسان توجه دارد.
در قرن بیستم با خلیل مطران در مصر و پس از او جبران خلیل جبران در لبنان و بلاد آمریکای شمالی مکتب رمانتیک شناخته می­ شود. البته این مکتب در غرب از قدیم در آثار نقاشان، مجسمه­سازان و دیگر هنرمندان، شناخته شده بود اما اعراب بد از امروالقیس و اکثر شاعران جاهلی و اموی دیگر با این نوع شیوه­ بیان برخوردی نداشتند تا ظهور خلیل مطران.
رمانتیسم عرب از غرب تا حد زیادی تأثیر پذیرفته است چرا که خلیل مطران که از پیشروان این عده به شمار می­روند خود از درس خوانده­های پاریس بود او شیفته­ی ادبیات فرانسه و مرید آلفرد دو موسه که یکی از رمانتیک­های بزرگ است بود.
از رمانتیک­های بزرگ یکی جبران خلیل جبران است که در ایران از شهرت ویژه­ای برخوردار است او در لبنان زاده سد و به جهت فقر همراه با خانواده­اش به بوستن آمریکا مهاجرت کرد. جبران انگلیسی را نکو فراگرفته بود به طوری در نگارش به این زبان بسیار توانا بود. به همین جهت به لبنان برگشت تا عربیش را تکمیل کند. او به نقاشی علاقه شدیدی داشت و نزد نقاش بزرگ معاصر «رودن» در پاریس مدتی شاگردی کرد. جنگ جهانی اول و مصائب آن و همچنین فقر و عدم موفقیت کتاب­هایش که به عربی نوشته بود اورا ناراحت کرد، به طوری که نخست انجمن «الرابطه القلمیه» تأسیس کرد و سپس نویسندگی به انگلیسی را آغاز نمود جبران در نیویورک درگذشت و ودر شهر زادگاهش «بشری» در لبنان مدفون گردید. از آثار مهمش به انگلیس مجنون نبی، الهه الارض و یسوغع بن انسان می­باشد. از کتب عربیش: دمعه و ابتسامه، الاجنحه المکتسره و الارواح المترده است. مجموعه اشعارش «المواکب» نام دارد که قصیده­ای طولانی است که از سنن جامعه انتقاد می­ کند.
این هنرمند ابعاد مختلفی را از شخصیتش در آثارش بروز دا ده است؛ گاهی اندیشه­ های کاملاً فلسفی ارائه می­دهد، گاهی احساسات تند و تخیلی را بر کاغذ می­آورد و زمانی از ادراک عمیق و رئالیستی خود مارا با خبر می­سازد. گاهی با رمز حکمت و موعظه با مردم سخن می­گوید در همه این موارد یک نکته در اندیشه او روشن است که می­گوید باید دوباره به ارزش­گذاری امور جاممعه همت گماشت و بسیاری از ازش­های دروغین جامعه را عوض کرد. آثار انگلیسی او در غرب طرفداران فراوانی دارد.
غیر جبران خلیل جبران شاعران بزرگ دیگری در آمریکا و بلاد مهجر بودند که از آن میان می­توان شاعر و ادیب توانا میخائیل نعیمه، یوسف الخال، شاعر طلسم­ها ایلیا ابو ماضی، الیاس ابو شبکه و بشاره الخوری را نام برد. (همان: ۲۰)
۴-۲-۲ رئالیست­ها:
پس از رمانتیک­ها رئالیست­ها ظهور کردند. به طور خلاصه می­توان دو عامل اساسی را باعث فروپاشی رمانتیک­ها و ظهور رئالیست­ها در شعر معاصر عرب دانست این دو عامل عبارتند از: جنگ جهانی دوم و مسأله فلسطین. جنگ جهانی دوم و اثرات نامطلوب آن از جهت تورم و فقر در جامعه عرب باعث شد تا گروهی از جوانان عرب به مارکسیسم روی آوردندو آن را راه چاره­ای برای دردهای جامعه بدانند. گروهی نیز به جمعیت «اخوان­المسلمین» گرویدند جمعیت اخوان المسلمین در سال ۱۹۲۸ به رهبری «حسن البناء» تأسیس شد و هدفش همبستگی مسلمانان مصر و ترویج دین در میان روشنفکران عرب بود. اما این جمعیت نتوانست مسأله ناسیونالیسم عرب را کم­رنگ کند بعدها اقدانات جمال عبدالناصر برای مقابله با خطر صهونیسم تنها از طریق طرح عروبه (عربیت) و الوطن العربی مطرح گردید.

پس از جنگ و رخداد تراژدی فلسطین، شاعران عرب از پیله­ی خویشتن بدر آمدند و غصه­های شخصی جایش را به دردهای مشترک و واقعی داد و برای نخستین بار در شعر عرب مسأله « تعهد» مطرح شد و ادبیات ملزم و متعهد مورد توجه قرار گرفت و ادبیات رمانتیک و برج عاج نشینی متروک و منفور گردید.
قیام ۱۹۵۲ مصر به سرکردگی افسران، به رهبری ژنرال نجیب و عبدالناصر مهمترین رخداد سیاسی در جان عرب است که در همه شئون کشورهای عربی تأثیر گذاشت، ادبیات پس از قیام مصر، ادبیات رئالیست و اجتماعی است که بیان­گر زندگی مردم عادی مثل کشاورز، کارگر و صنعتگر می­باشد و از احساسات و عواطف و زندگی اجتماع سخن می­گوید.
پس از سقوط دولت عثمانی و تکه تکه شدن مستملکات آن، همواره استعمار غرب کشورهای عربی را مورد رنج و آزار قرار داده است و روشنفکران و شاعران و نویسندگان متعهد عرب کوشیده­اند تا با ایجاد اتحاد میان اعراب آنان را دربرابر هجوم استعمار غرب و انگلیس یکپارچه و هماهنگ کنند.
شکست اعراب از اسرائیل در ژوئن ۱۹۶۷ آخرین و غافل­ترین شاعران عرب را هم بیدار کرد. نزار قبانی که تا آن زمان به شاعر زن و غزل مشهور بود ناگهان از سر سوز دل، شعر «هوامش علی دفترالنکسته» (حاشیه­ای بر دفتر شکست ) را منتشر کرد که یکی از بهترین اشعار وطن دوستانه عرب است. پس از این شکست بسیاری از اعراب که تا آن موقع اسرائیل را جدی نگرفته بودند با تمام وجود خطر صهونیزم را احساس و به خود لرزیدند.
رئالیسم یا واقع گرایی در شوروی شامل سه دوره بوده است:
۱-رئالیسم ابتدایی، که واقعیت محیط اجتماعی را به صورت ظاهری و سلبی ترسیم می­ کند بی آنکه به جدال و مبارزات درون آن و حرکت تطور آن بیندیشد.
۲-رئالیسم انتقادی، که پایه­گذار آن مارکسم گورکی بود. در رئالیسم گورکی از یأس­ها و بدبینی­های رئالیسم خام یا ابتدایی خبری نیست بلکه قهرمانان نویسنده از جامعه و محیط خود جلوتر هستند و به آینده امیدوارند.
۳-رئالیسم اشتراکی یا سوسیالیستی، در حقیقت دنباله رئالیسم انتقادی است در کتاب مکتب­های ادبی نوشته رضا سید حسینی، رئالیسم اشتراکی اینگونه تعریف شده است که این رئالیسم بر اصل قدرت خلاقیت کار استوار است و هنر در واقع میدان بروز خلاقیت کار می­باشد.
در حقیقت رئالیسم سوسیالیستی حرکت تطور جامعه را مد نظر دارد و تمامی کوشش خود را در فعال کردن این حرکت بکار می­برد. (همان: ۲۱)
۵-۲-۲ سمبولیست­ها:
گروه چهارم شاعران رمزگرا یا سیمبولیست هستند. البته تعیین دقیق اینکه مثلاض نزار قبانی و نازک­الملائکه در کدام مکتب جای دارند چندان ساده نیست چراکه افزون بر حال و هوای رمانتیک، می­توان اشعار سوررئال را هم در دیوان­های آنان پیدا کرد لذا در اینجا ما وجه غالب را در نظر می­گیریم و اینکه خود نقادان عرب این تقسیم بندی­ها را قبول دارند.
شاعران سمبولیست از گروه نوپردازان هستند که بیشتر به مسائل اجتماعی پرداخته­اند. شعر اینان آمیزه­ای از تصوف و اگزیستانسیالیسم است اینان به زبان اهمیت بسیار می­ دهند و از اساطیر و رموز برای بیان افکارشان سود می­جویند. مشهورترین این شاعران که برخی از آنان عقاید اشتراکی نیز دارند عبارتند از: بدر شاکر السیاب، عبدالوهاب البیاتی، صلاح عبدالصبور، خلیل حاوی و ادونیس.
این شاعران بزرگ هم اکنون از پرچمداران شعر نو و اندیشه پیشتاز در میان عربها هستند، برخی چون بیاتی و ادونیس در اروپا و شوروی نیز سخت مورد توجه هستند و جوایزی نیز دریافت کرده ­اند. (همان)
۶-۲-۲ جماعت و مجلۀ آپولو:
در نیمۀ نخست سدۀ بیستم که حوادث شگرف و شگفتی در گوشه و کنار جهان، به‌ویژه اروپا روی داد، در سرزمین‌های عربی، به‌ویژه کشور مصر، نیز رویدادهای بسیاری در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و ادبی به وقوع پیوست. در همین دوره انجمن‌ها و جمعیت‌های ادبی و هنری متعددی در حوزه ادبیات عرب شکل گرفت. دو جمعیت صاحب نام و تأثیرگذار بر جریان ادبیات معاصر عرب، به‌ویژه شعر معاصر، در همین کشور مصر به منصه ظهور رسیدند. نخست «جماعت دیوان» تحت تأثیر خلیل مطران و با همیاری ابراهیم عبدالقادر المازنی. این جماعت مانند «جمعیت دانشکده»علیه سنت‌های شعر کلاسیک، به‌ویژه «عمود الشعر» عصیان کردند و دیگر مانند سنت‌گرایان معتقد نبودند که اسلاف، بر و بوم سخن را رفته‌اند و «لیس فی‌الامکان، ابدع مما کان». اگرچه «جماعت دیوان»، مفاهیم و مضامین جدیدی را وارد شعر کردند؛ اما در صورت و فرم بیرونی هم‌چنان از چارچوب سنت تخطی نکردند.
در اوایل دهۀ سی تحت ‌تأثیر ادبیات اروپایی جمعیت شعری پیشروی به نام «جماعت آپولو» در شهر قاهره شکل گرفت. در سپتامبر ۱۹۳۲ م. گروهی ادیب و شاعر و منتقد گردهم آمدند و اساس این مکتب ادبی را بنیان گذاشتند و با الهام از اساطیر یونان نام آپولو را برای آن اختیار کردند. خبر تأسیس آن، اول بار به‌وسیله شاعر رمانتیک مصر، دکتر احمد زکی ابوشادی(۱۸۹۲ - ۱۹۵۵م)، مؤسس اصلی جمعیت منتشر شد. این جمعیت که اعضای اولیه آن عبارت بودند از:
احمد محرم، ابراهیم ناجی، علی محمود طه، کامل کیلانی، احمد ضیف، احمد الشایب، محمود ابوالوفاء و حسن کامل الصیرفی، در نخستین جلسه احمد شوقی را به عنوان رئیس جمعیت برگزید. هنوز یک ماه از این انتخاب نگذشته بود که مرگ او را در ربود و خلیل مطران جایگزین او شد. دکتر ابوشادی در تمام مدت، دبیر این جمعیت بود.
این جمعیت از همان آغاز برای نشر سروده‌ها و آثار خود به انتشار مجله‌ای به نام آپولو اهتمام کرد. در شماره نخست مجله (آوریل ۱۹۳۳)، محورهای فعالیت‌های جمعیت بدین شرح اعلام شد: ۱. اعتلای شعر عرب و جهت دادن به شاعران. ۲. حمایت از نهضت‌ها و جریان‌های هنری و ادبی در حوزه شعر. ۳. ارتقای زندگی شاعران در سطوح مختلف مادی، ادبی و اجتماعی و دفاع از کرامت انسانی آنان.
ابوشادی در همین شماره «دبستان آپولو را دبستان تعاون، انصاف و اصلاح و نوآوری» وصف می‌کند(ابوشادی، ۱۹۳۳: ۱۹) و هدف اصلی آن را هدایت شاعران از ظلمت به نور و گسترش افق شعر عربی و گشودن قیدوبندهای سنت به ویژه «عمود الشعر» از پای شاعران و آشنا کردن آن‌ ها با ادبیات جهان و جریان‌های فکری جدید آن و پوشاندن لباس نو بر قامت شعر و جستن معانی و مضامین تازه می‌داند. وجه غالب فعالیت‌های این نشریه، نوآوری و تجدد در حوزه شعر بود. نسل جوانِ آن از همه در نوآوری و تجدد گستاخ‌تر بودند و بیشتر متأثر از وضعیت سیاسی و انقلاب ۱۹۱۹. این جمعیت می‌خواست هم وحدت رمانتیک شعر و هم وحدت موضوعی آن را محقق کند.(الکتانی، ۱۹۸۲: ۴۳۰-۴۳۲). این نشریه تا سال ۱۹۳۵ م. به‌طور مرتب منتشر می‌شد. کوچیدن ابوشادی از قاهره به اسکندریه در این سال باعث توقف آن شد. صدای این مجله و جمعیت آپولو، از صداهای ماندگاری است که آن را هنوز می‌توان از دیواره زمان شنید. نویسندگان و شاعران آن، اگرچه به عرصه‌های دیگر روی آوردند؛ اما همچنان به اصول و مبادی آن جمعیت وفادار ماندند. هنوز ردپای این جمعیت و مجله را می‌توان در حوزه‌های مختلف ادبیات عرب مشاهده کرد.
دیری نپایید که این مجله شهره آفاق شد و بسیاری از شاعران صاحب نام کشورهای عربی مانند ابوالقاسم الشابی از تونس و ایلیا ابوماضی و الیاس ابوشبکه از لبنان و محمدمهدی جواهری از عراق به این جمعیت پیوستند.
از فعالیت‌های جنبی مجله، نشر دیوان‌های شاعران نوآوری مانند ابوشادی و ابراهیم ناجی و پژوهش‌های انتقادی مانند «روادالشعر فی مصر» از مختار الوکیل و «أدب الطبیعه» از مصطفی عبداللطیف السحرتی بود. از همان بدو انتشار این نشریه نشانه‌ تیرهای انتقادی شدیدی قرارگرفت. این انتقادها بیشتر متوجه ناتوانی شاعران مجله در رعایت «عمود الشعر» و ترجمه و اخذ معانی از شعر اروپایی بود. ابوشادی این انتقادهای تند را بی‌جواب نمی‌گذاشت و همچنان در نیل به اهداف مجله می‌کوشید و تا اندازه‌ای نیز توفیق می‌یافت(قدوسی، ۱۹۷۲: ۵۰۸). از جمله در گسترش شعر آزاد و ترویج شعر نمایشی و شعر داستانی و سمبلیک موفق ‌شد.
۷-۲-۲ شعر متعهد:
ادبیات پایداری نوعی از ادبیات متعهد و ملتزم است که از طرف مردم و پیشروان فکری جامعه، در برابر آنچه حیات معنوی و مادی آن­ها را تهدید می­ کند، به ­وجود می آید و اصلی ترین مسائل در حوزه آن، دعوت به مبارزه، ترسیم چهره بیدادگری، ستایش آزادی و آزادگری، گشودن افق­های روشن پیروزی، انعکاس مظلومیت مردم، جان­فشانی های مبارزان راه آزادی و بزرگداشت شهدای آن است.«این نوع ادبیات در طول تاریخ و در کشاکش تهاجم قدرت­ها و تدافع جوامع سلطه ناپذیر، همواره به مثابه ابزار و سلاحی بازدارنده رخ نموده و موجبات احیا، تداوم و بقای فرهنگی جوامع مورد هجوم یا تحت سلطه را فراهم آورده است»( کنفانی، ۱۳۶۲: ۱۷) این گونه ادبی، عموماً با زبانی صریح بیان می­ شود و با توجه به شرایط و مقتضیات هر دوره تاریخی، جلوه آن و نحوه بروز و ظهورش می ­تواند متفاوت با دوره دیگر باشد. چنانچه در یک برحه تاریخی، نوع ادب معترض، افشاگر و هشداردهنده و در دوره دیگر نوع ادب عارفانه و زاهدانه و در روزگاری دیگر ادب سوگ و مرثیه را در زمره ادبیات پایداری به حساب می­آوریم.
ادبیات مقاومت در دیدگاهی وسیع­تر تمام آثار ادبی و گونه­ های شعری را شامل می­ شود و به عبارتی، می­توان تغزل و تشبیب را نیز شعر و ادب پایداری، پایداری روح در برابر قحط سالی عاطفه شمرد که آثار شعری پنج کشور فلسطین، سوریه، لبنان و عراق، در صف ائل شعر مقاومت واقع­اند.(بیدج، ۱۳۷۰: ۷-۹)
انقلاب ۱۹۵۲ مصر یکی از مهمترین رویدادهای جهان عرب است که آگاهی­ های سیاسی اعراب را تا حد زیادی بالا برد و در ادبیات معاصر عرب مسائل تازه­ای را به ­وجود آورد.
دسته­بندی­های سیاسی در مصر پس از انقلاب و عنوان کردن توده­ها به عنوان قهرمانان سرنوشت ساز کشورها مسأله «تعهد» را در ادبیات و هنر برای اول بار در ادب عرب مطرح ساخت. بدین ترتیب شعر امروز عرب، یکی از پربارترین شعرهای جهان پویای عصر حاضر است. شعری است که صراحت دارد و خشمگین است و مدت­هاست که پوسته­های سخت محافظه ­کاری را ترکانده و از اعماق حنجره باتمام توان فریاد می­زند: «من وجدان بیدار ملت عربم». این شعری است که عریانی حقیقتش آن­قدر نابارورانه و غافلگیرانه است که عده­ی زیادی تاب شنیدنش را ندارند.
این صراحت در اتخاب قالب و شکستن دیوارهای کهنه اوزان، نیز در شعر نو عرب دیده می­ شود که از هر قید و بندی آزاد شده است. (قبانی،۱۳۶۴: ۱۲)
۳-۲ مروری بر اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران از عصر مشروطه تا کنون
۱-۳-۲ جنبش مشروطه و پیامدهای آن :
آبراهامیان به طور کلی نهضت مشروطه را معلول اتحاد روشنفکران متجدّد و طبقه متوسّط سنّتی می داند. وی در خصوص عوامل اتّحاد بخش آنان می نویسد:

۰.۹۲

RMSEA

۰.۰۷

PRATIO

۰.۷۶

۴-۴-۱- شاخص های برازش مدل کلی تحقیق
۱- شاخص GFI مقدار نسبی واریانس ها و کوواریانس ها را به گونه مشترک از طریق مدل ارزیابی می کند. دامنه تغییرات GFI بین صفر و یک می باشد. مقدار GFI باید برابر یا بزرگتر از ۹۰/۰باشد. در مدل حاضر این شاخص معادل ۹۳/۰ بود که حاکی از مناسب و مطلوبیت آن است (عظیمی،۱۳۹۱).
۲- شاخص AGFI یا همان مقدار تعدیل یافته شاخص GFI برای درجه آزادی می باشد. مقدار این شاخص نیز بین صفر و یک باشد. شاخص های GFI و AGFI را که جارزکاگ و سوربوم (۱۹۸۹) پیشنهاد کرده اند بستگی به حجم نمونه ندارد. در مدل حاضراین شاخص معادل ۹۰۱/۰ بود که حاکی از مناسب و مطلوبیت آن است (عظیمی،۱۳۹۱).

۳- شاخص RMSEA ریشه میانگین مجذورات تقریب می باشد. این شاخص برای مدل های خوب برابر ۰.۰۸ یا کمتر است. مدل هایی که RMSEA آنها ۰.۱ به بالا باشد برازش ضعیفی دارند. در مدل حاضراین شاخص معادل ۰۷/۰ بود که حاکی از مناسب و مطلوبیت آن است (عظیمی،۱۳۹۱).
۴- مجذور کای دو: آزمون مجذور کای (خی دو) این فرضیه را که مدل مورد نظر هماهنگ با الگوی همپراشی بین متغیر های مشاهده شده است را می آزماید، کمیت خی دو بسیار به حجم نمونه وابسته می باشد و نمونه بزرگ کمیت خی دو را بیش از آنچه که بتوان آن را به غلط بودن مدل نسبت داد، افزایش می دهد. لذا برای پژوهشگران به تنهایی قابل استناد نیست. در مدل حاضر این شاخص معنادار است (هومن،۱۳۸۴).
۵- شاخصNFI و CFI شاخص NFI که شاخص بنتلر- بونت هم نامیده می شود برای مقادیر بالای ۹۰/۰ قابل قبول و نشانه برازندگی مدل است. شاخص CFIبزرگتر از ۹۰/۰ قابل قبول و نشانه برازندگی مدل است. این شاخص از طریق مقایسه یک مدل به اصطلاح مستقل که در آن بین متغیرها هیچ رابطه ای نیست با مدل پیشنهادی مورد نظر، مقدار بهبود را نیز می آزماید. در مدل حاضراین شاخص به ترتیب معادل ۹۲/۰ و ۹۳/۰ بود که حاکی از مناسب و مطلوبیت آن است (هومن،۱۳۸۴).
۶- شاخص هولتر که برای آن مقادیر دست کم ۲۰۰ را تعیین کرده اند و مقادیر زیر ۷۵ دال بر ضعف برازش مدل دارد. در مدل حاضر شاخص معادل ۵۸۰ بود که حاکی از مناسب و مطلوبیت آن است (عظیمی،۱۳۹۱).
۷- شاخص برازندگی فزاینده IFI این شاخص در میزان مطلوب بالای ۹۰/۰ خواهد بود. در مدل حاضر این شاخص معادل ۹۲۵/۰ بود که حاکی از مناسب و مطلوبیت آن است (هومن،۱۳۸۴).
۸- شاخص میزان بر آزش TLIاین شاخص در ابتدا توسط توکر و لوییس(۱۹۷۳) برای تحلیل عاملی مطرح شد. اما سپس آن را برای مبحث مدل سازی معادله ساختاری توسعه دادند. مقدار این شاخص بین ۰ و ۱ تغییر می‌کند. مقدار صفر نشان دهنده فقدان برازش و یک بیانگر برازش کامل است. در پژوهش حاضر مقدار TLI مقدار برابر (۹۱/۰)که نشان دهنده بر آزش مطلوب می‌باشد (هومن،۱۳۸۴).
تمامی شاخص‌های برازش تطبیقی AGFI/ IFI/ TLI/ CFI/ NFI/ GFI، در مدل اصلاح شده نسبت به مدل مفهومی، ارتقا یافته و به حد مطلوب رسیده‌اند. شاخصPratio از شاخص‌های مقتصد نیز به دلیل ثابت کردن دو پارامتر آزاد کاهش داشته اما هنوز در حد مطلوب است. مقدار آماره RMSEA نیز که در مدل مفهومی معادل ۱۰/۰ بود به ۰۷/۰ و میزان مطلوب رسیده است. لذا مدل نهایی پژوهش مورد تایید می باشد.
با توجه به اصلاحات پیشنهادی در این مدل کوواریانس مسیر خطاهایی , e₂-e₃ , e₃-e₄ , e₄-e₅ , e₄-e5 , e₂-e₅ , e₆-e₇ , e₇-e₈ , e₇-e₉ , e₈-e₉ , e₂₁-e₂₂ , e₂₄-e₂₅ , e₂₅-e₂₇ , e₂₉-e₃₀ e₂₈-e₃₁به هم همبسته شدند. اصولاً به سه دلیل روش شناختی متغیر های خطا با یکدیگر همبسته می‌شوند:
۱- اول اینکه متغیرهای اندازه گیری دو متغیر یکسان باشند.
۲- دو متغیر در دو زمان مختلف اندازه گیری شدند و
۳- دو متغیر دارای همبستگی بالایی با یکدیگر بوده و انتظار می‌رود عوامل تأثیر گذار بر آن‌ ها که در مدل لحاظ نشده تا حد زیادی یکسان باشند.
۴-۴-۲- آزمون فرضیات تحقیق
بین امنیت شغلی و استفاده واقعی از سیستم مدیریت دانش رابطه معناداری وجود دارد.
بین قهرمان دانش و استفاده واقعی از سیستم مدیریت دانش رابطه معناداری وجود دارد.
بین ترس از انتقاد و استفاده واقعی از سیستم مدیریت دانش رابطه معناداری وجود دارد.
بین حمایت مدیریت و استفاده واقعی از سیستم مدیریت دانش رابطه معناداری وجود دارد.
بین سیستم ارزیابی و استفاده واقعی از سیستم مدیریت دانش رابطه معناداری وجود دارد.
بین ارتباط درک شده و استفاده واقعی از سیستم مدیریت دانش رابطه معناداری وجود دارد.
بین در دسترس بودن سیستم و استفاده واقعی از سیستم مدیریت دانش رابطه معناداری وجود دارد.
جداول زیر خروجی نرم افزار AMOS جهت آزمون فرضیات تحقیق و بحث ارائه می گردد:
جدول ۴-۱۸ ضرایب رگرسیونی متغیرهای تحقیق

احتمال

انحراف معیار

ضریب رگرسیونی

متغیر وابسته

متغیر مستقل

۰.۰۰۸

۱.۷۶۵

۰.۴۳

استفاده واقعی

۳-۵-۵ نشت یونی غشاء سلول…………………………………………………………………………………………………… ۲۲
۳-۵-۶ آنتوسیانین…………………………………………………………………………………………………………………….. ۲۳
۳-۵-۷ ویتامین ث……………………………………………………………………………………………………………………. ۲۳
۳-۵-۸ کربوهیدرات………………………………………………………………………………………………………………….. ۲۴
۳-۵-۹ pH ……………………………………………………………………………………………………………………………….25
۳-۵-۱۰ اسیدیته کل………………………………………………………………………………………………………………….. ۲۵
فصل چهارم: یافته های پژوهش
۴-۱ نتایج مربوط به صفات مورد ارزیابی……………………………………………………………………………………… ۲۸
۴-۱-۱ طول عمر پس از برداشت…………………………………………………………………………………………….. ۲۸
۴-۱-۲ وزن تر…………………………………………………………………………………………………………………………. ۲۹
۴-۱-۳ وزن خشک……………………………………………………………………………………………………………………..۳۰
۴-۱-۴ محتوای آب نسبی…………………………………………………………………………………………………………. ۳۱
۴-۱-۵ نشت یونی غشاء سلول…………………………………………………………………………………………………….۳۲
۴-۱-۶ آنتوسیانین…………………………………………………………………………………………………………………… ۳۳
۴-۱-۷ ویتامین ث……………………………………………………………………………………………………………………. ۴۴
۴-۱-۸ کربوهیدرات………………………………………………………………………………………………………………….. ۳۵
۴-۱-۹ pH……………………………………………………………………………………………………………………………… 36
۴-۱-۱۰ اسیدیته کل………………………………………………………………………………………………………………….. ۳۷
۴-۲ همبستگی بین صفات ارزیابی شده………………………………………………………………………………………. ۳۹
فصل پنجم: نتیجه گیری
بحث و تفسیر………………………………………………………………………………………………………………………… ۴۱
نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………………………….. ۴۵
پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………….. ۴۶
فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………………. ۴۷
چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………. ۵۰
فهرست جداول
عنوان جداول صفحه
۳- ۱ علائم اختصاری تیمارها……………………………………………………………………………………………………… ۲۱ ۴- ۱ تجزیه واریانس ……………………………………………………………………………………………………………….. ۲۷
۴- ۲ همبستگی صفات ارزیابی شده …………………………………………………………………………………………… ۳۸
فهرست نمودارها
عنوان نمودارها صفحه
۴- ۱ تغییرات عمر ماندگاری………………………………………………………………………………………………………. ۲۸
۴-۲ تغییرات وزن تر……………………………………………………………………………………………………………………۲۹
۴- ۳ تغییرات وزن خشک………………………………………………………………………………………………………… ۳۰
۴-۴ تغییرات محتوای آب نسبی …………………………………………………………………………………………………..۳۱
۴-۵ تغییرات نشت یونی سلول …………………………………………………………………………………………………….۳۲
۴-۶ تغییرات آنتوسیانین……………………………………………………………………………………………………………….۳۳
۴-۷ تغییرات ویتامین ث…………………………………………………………………………………………………………….. ۳۴
۴-۸ تغییرات کربوهیدرات………………………………………………………………………………………………………….. ۳۵
۴-۹ تغییرات pH ……………………………………………………………………………………………………………………..36
۴-۱۰ تغییرات اسیدیته کل………………………………………………………………………………………………………….. ۳۷
چکیده:
به منظور بررسی اثر غلظت های مختلف اسید سالیسیلیک بر روی عمر ماندگاری پس از برداشت میوه توت فرنگی رقم کاماروسا، آزمایشی در قالب آزمایش فاکتوریل و بر پایه ی طرح کاملاً تصادفی با ۴ تیمار و ۱۵ تکرار به مرحله ی اجرا درآمد. در این آزمایش اسید سالیسیلیک در چهار سطح ۰، ۵، ۱۰ و ۱۵ میلی مولار در ۲ مرحله به فاصله ی ۱۰ روز (مرحله ی اول ۱۰ روز پیش از برداشت و مرحله ی دوم در روز برداشت) محلول پاشی شد و صفات کمی و کیفی میوه توت فرنگی از جمله ویتامین ث، میزان کربوهیدرات، اسیدیته آب میوه و غیره مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین طول عمر در تیمار محلول پاشی در پیش از برداشت مربوط به سالسیلیک اسید ۱۵ میلی مولار با ۰/۱۶ روز و کمترین طول عمر با ۰/۱۰ روز در تیمار شاهد می باشد. همچنین وزن تر، وزن خشک، آنتوسیانین، کربوهیدرات و ویتامین ث میوه توت فرنگی رقم کاماروسا با کاربرد سطوح مختلف سالسیلیک اسید در پیش از برداشت نسبت به شاهد افزایش یافت و اسیدیته کل، نشت یونی غشاء سلول، pH میوه توت فرنگی رقم کاماروسا با کاربرد سطوح مختلف سالسیلیک اسید در پیش از برداشت نسبت به شاهد کاهش نشان داد.
واژه های کلیدی: پیش از برداشت، توت فرنگی، سالسیلیک اسید، عمر پس از برداشت
فصل اول
کلیات پژوهش

مقدمه
موقعیت میوه و سبزی‌های تازه از یک تمایل جهانی به سوی غذای طبیعی تازه که پنداشته می‌شود نسبت به غذاهای فرایند یافته و حیوانی دارای مواد شیمیایی افزاینده‌ی کمتری هستند، سود می‌برد. احساس جامعه نسبت به غذاهای فرایند یافته بر این است که روی صنعت باغبانی فشار وارد شود تا فرآورده‌ها حالت تازگی و طبیعی خودشان را از راه استفاده از مواد شیمیایی مصنوعی در طول تولید و پس از برداشت نگه دارند. به هر حال از آنجایی آنها سیستم بیولوژیک زنده هستند، پس از برداشت از بین می‌روند. آهنگ از بین رفتن به میزان زیادی در میان فرآورده‌ها متفاوت است و روی هم رفته بستگی به آهنگ متابولیسم آنها دارد ولی برد بسیاری از آنها سریع است. به هر حال با افزایش مناطق دور دست تولید از مراکز جمعیت در کشورهای در حال رشد و رشد یافته، زمان جابجایی از مزرعه به بازار زمان شایان توجهی است. بنابراین زنجیر پیشرفته بازار رسانی که تقاضا برای فرآورده را افزایش می‌دهد نیز به فناوری‌های پس از برداشت را ایجاد کرده است تا کیفیت فرآورده برای مدت طولانی حفظ شود(راحمی ۱۳۸۶).

توت فرنگی یکی از بی‌نظیرترین ریزمیوه‌های مناطق معتدله است که در دهه‌ های اخیر در زمره تولیدات مهم و تجاری نیز قرار گرفته است این محصول به دلیل عطر ، طعم و محتویات سرشار از ویتامین آن به خوبی شناخته شده و جایگاه خود را در رژیم عذایی میلیون‌ها نفر در جهان پیدا کرده است(فاطمی و همکاران ۱۳۸۷).

۵) هدایت، جهت دهی و نظارت بر فعالیتهای پژوهش و فنآوری صنعت نفت و شرکتهای اصلی و ایجاد یکپارچگی و هماهنگی در سطوح مختلف.
۶) نظارت بر اجرایی شدن سبد (پورتفولیو) پژوهش و فنآوری صنعت نفت و شرکتهای اصلی.
۷) تعیین معیارها و شاخصهای سنجش برنامه های پژوهش و فنآوری صنعت نفت.
۸) نظارت بر اجرایی کردن نتایج پروژه های پژوهش و فنآوری.
۹) ارتباط بانهادهای بالادستی و سطوح قانونگذاری به منظور تسهیل فرایند پژوهش و فنآوری صنعت نفت.
۱۰) تعیین مأموریت نهادهای پژوهش و فنآوری صنعتف نفت و تقسیم وظایف میان نهادهای موجود از ابعاد راهبردی و فنی و مبتنی بر قطب بندی دانشگاه ها، مراکز علمی و شرکتهای توسعه دهنده.
سطح دو: هماهنگی و برنامه ریزی:
این سطح که در برگیرنده شوراهای هماهنگی و برنامه ریزی پژوهش و فنآوری و مدیریتهای پژوهش و فنآوری هرکدام از شرکتهای اصلی میباشد، دارای نقش های ذیل است:
۱) تبدیل اهداف و سیاستهای ابلاغی صنعت نفت به برنامه های پژوهش و فنآوری شرکتهای اصلی.
۲) تهیه و تدوین سبد پژوهش و فنآوری (پورتفولیو) شرکت با بهره گیری از نیازهای واحدهای عملیاتی، فرصتها و روندهای حاکم بر صنعت نفت و طرحهای توسعه صنعت نفت و طرحهای توسعه صنعت نفت در حوزه مربوطه براساس جدول شاخص های ارزشیابی طرح ها.
۳) تدوین برنامه های پژوهش و فنآوری کوتاه مدت و بلند مدت شرکت براساس سبد (پورتفولیو) مصوب و سیاست های ابلاغی.
۴) تهیه گزارش عملکرد پژوهش و فنآوری شرکت و ارائه به معاونت پژوهش و فنآروی وزارت خانه.
۵) تعیین طرحهای اولویت دار شرکت و انتخاب توسعه دهندگان فنآوری، قطبهای علمی و توسعه دهندگان محول در انجام آن.
۶) تأمین و تخصیص اعتبار برای برنامه ها و طرحهای پژوهش و فنآوری.

۷) نظارت بر عملکرد مجریان پژوهش و فنآوری و فعالیتهای واحدهای پژوهش و فنآوری شرکتهای تابعه.
سطح سه اجرا، بهره برداری و ارزیابی پروژه ها:
این سطح که در برگیرنده فعالیتهای پژوهش و فنآوری در شرکتهای اصلی و تابعه و اجرای فعالیتهای پژوهش و فنآوری در مجریان وابسته به صنعت نفت و خارج از این صنعت میباشند، شامل نقشهای ذیل است:
۱) نیازسنجی موضوعات پژوهش و فنآوری در طرحهای توسعه ای و سطح عملیات و ارجاع آنها به شرکتهای اصلی.
۲) بسترسازی، تسهیل وهمکاری برای اجرای پروژه های پژوهش و فنآوری.
۳) مشارکت در تعیین اولویتها و سبد پژوهش و فنآوری (پورتفولیو) شرکتهای اصلی.
۴) ارائه اطلاعات برای تسریع در اجرای پروژه های مصوب.
۵) بهره برداری و بکارگیری نتایج حاصل از اجرای پروژه های مصوب سبد پژوهش و فنآوری
۶) تهیه گزارش عملکرد پژوهش و فنآوری و ارائه به شرکتهای اصلی.
۷) نظارت بر پروژه های پژوهش و فنآوری تحت اختیار.
در مجموع ساختار نوین پژوهش و فناوری صنعت نفت در نمودار زیر نشان داده شده است (نظام نامه پژوهش،‌فناوری و نوآوری وزارت نفت، ۱۳۹۰):
نمودار ۲-۱۲: ساختار نوین پژوهش و فناوری صنعت نفت
۸-۶٫ تعاملات و فرآیندحاکم بر نظام پژوهش وفناوری صنعت نفت
سبد اولویتهای پژوهش و فناوری شرکتهای اصلی از طریق مدیریت پژوهش و فناوری شرکت مربوطه و با همکاری واحدهای عملیاتی، براساس سه ورودی اصلی مدون گردیده است:
۱) پروژه های دانش فنی و مهندسی پایه برای اجرای طرحهای توسعه ای، مستخرج از برنامه های مدیریت برنامه ریزی تلفیقی شرکتهای اصلی و فرعی و مصوب شرکتها. مدیریت برنامه ریزی تلفیقی یا سایر مدیریت هایی که در شرکتهای اصلی مسئولیت مشابه دارند، موظفنددر مرحله انجام امکان سنجی فنی و اقتصادی و تصویب طرحها (از جمله مطالعه طرح توسعه مخزن واحداث واحدهای تولیدی و اخذ دانش فنی) در فرایند و زنجیره انتخاب، تأمین و انتقال فناوری نظر مدیریتهای پژوهش و فناوری ذیربط را کسب و در اجرای طرحها لحاظ نمایند.
۲) مشکلات و تنگناهای موجود مستخرج از شرکتهای تابعه و واحدهای عملیاتی (مشکلات عملیاتی)
۳) طرحهای چشم اندازی و موضوعات راهبردی مستخرج از مطالعات و آینده پژوهی در بخشهای مختلف صنعت نفت (فرصتهای پیشرو)
توضیح اینکه چگونگی تهیه و تدوین این سبد مبتنی بر اهداف و دستورالعملهای اجرایی ابلاغ شده توسط معاونت پژوهش و فناوری وزارت نفت است. پس از تصویب این سبد در شوراهای هماهنگی پژوهش و فناوری شرکتهای اصلی، برای یکپارچه سازی و تصویب نهایی، در اختیار معاونت پژوهش و فناوری وزارت قرار میگیرد.
مجموعه اطلاعات مربوط به سه ورودی سبد اولویتهای پژوهش و فناوری در صنعت نفت، نیازهای بخش تقاضای پژوهش و فناوری را تشکیل میدهند. سبد اولویت های پژوهش و فناروی صنعت نفت براساس اهداف و سیاستهای کلات وزارت در معاونت پژوهش و فناروی، یکپارچه و تدوین شده واز طریق شورای سیاستگذاری و نظارت راهبردی پژوهش و فناوری، تصویب و توسط مقام عالی وزارت ابلاغ میگردد.
چگونگی تدوین و اجرایی نمودن برنامه ها:
۱) مدیریت پژوهش و فناوری شرکت اصلی براساس سبد پژوهش و فناوری ابلاغ شده از سوی مراجع بالاتر، به تدوین برنامه های پژوهش و فناوری شرکت های اصلی اقدام میکند. این برنامه ها در برگیرنده مجموعه ای از پروژه های اجرایی آنها در افقهای کوتاه مدت و بلند مدت است که پس از تصویب در شوراهای هماهنگی و برنامه ریزی پژوهش و فناوری شرکتهای اصلی، توسط مدیریت این شرکتها، برای اجراء ابلاغ میگردند.
۲) انتخاب مجریان سطح یک و تهیه اسناد قرارداد توسط مدیریت پژوهش و فناوری شرکتهای اصلی وهمچنین امور پژوهش و فناوری شرکتهای تابعه انجام میشود. این قراردادها به امضای مدیر عامل شرکت مربوطه میرسد. مدیریت پژوهش و فناوری شرکتهای اصلی یا امور پژوهش و فناوری شرکتهای تابعه، به نیابت از کارفرما و براساس آئین نامه مربوطه، وظیفه تعیین الزامات فنی و چگونگی انتقال دانش به بدنه شرکت بهره بردار را برهده دارند. دراین رابطه، به منظور آگاهی از فرایند انجام کار در شوراهای تصمیم گیری مربوط به توسعه دهندگان فناوری مرتبط با موضع، نماینده ای از شرکتهای اصلی حضور خواهند داشت. انتخاب مجریان سطوح ۲ و ۳ با همکاری کارفرما یا بهره بردار، توسط هابها انجام میگیرد و مجموعه مجریان سطوح ۱ و ۲ و همچنین قطبهای پژوهش و فناوری، بخش عرضه پژوهش و فناوری را در صنعت نفت تشکیل می دهند.
منابع مالی پژوهش و فناوری صنعت نفت:
منابع مالی پژوهش و فناوری صنعت نفت براساس دو ورودی اصلی شکل میگیرد:
الف) منابع پژوهش و فناوری حاصل از درآمدهای عملیاتی شرکتها براساس قوانین بودجه سالیانه کشور
منابع پژوهش و فناوری حاصل از بودجه های انتقال فناوری در طرحهای توسعه
مدیریتهای پژوهش و فناوری شرکتهای اصلی با همکاری مدیریتهای برنامه ریزی ذیربط، طبق مواد و تبصره های قانونی شورای هماهنگی و برنامه ریزی پژوهش و فناوری شرکتها، به تدوین و ارائه پیشنهاد تخصیص منابع اقدام مینمایند و پس از تأئید، برای تجمیع، یکپارچه سازی و تصویب نهایی به معاونت پژوهش و فناوری وزارت ارجاع میدهند. معاونت پژوهش و فناوری وزارت پس از یکپارچه سازی و تأئید نهایی این منابع مالی، پیشنهاد چگونگی تخصیص آنها را به شورای سیاستگذاری پژوهش و فناوری وزارت نفت ارائه میکند. این منابع پس از تصویب در این شورا، برای تخصیص به شرکتها ابلاغ میگردند.
توضیح اینکه به مظنرو انجام طرحها و ایده هایی که در طر ل سال، خارج از سبد پژوهش و فناوری مطرح میشوند و بعنوان حل مشکلات حوزه های فرا بخشی و مورد نیاز معاونت، هرساله درصدی از اعتبارات پژوهش و فناوری صنعت نفت بنا به پیشنهاد معاون پژوهش و فناوری و با تصویب شورای سیاست گذاری و نظارت راهبردی پژوهش و فناوری صنعت نفت در اختیار معاونت قار میگیرد تا از طریق شرکتهای اصلی در راستای نیاز صنعت نفت بصورت کارگزاری هزینه شود.
شرکتهای اصلی به تخصیص و تسهیم منابع مالی به شرکتهای تابعه اقدام نموده و این منابع در قالب قراردادهای پژوهش و فناوری با مجریان سطح ۱ و ۲ استفاده میشوند.
تأمین اعتبارات مورد نیاز برای انجام مأموریتها و تکالیف مصرح در این نظام نامه از محل بودجه های مصوب مدیریتهای پژوهش و فناوری شکرتهای اصلی و سهمی متناسب از بودجه طرحهای توسعه ذیربط خواهد بود که نظارت بر حسن انجام آن برعهده معاونت پژوهش و فناوری میباشد.
بخشی از هزینه های توسعه دانش فنی متناسب با نوع محصول، در فرایند تصویب طرح توسط شرکتهای توسعه دهنده (Developer) تعیین میگردند.
الزامات اثربخش نمودن نتایج طرحهای پژوهشی در صنعت نفت:
به منظور اثر بخش نمودن نتایج طرحهای پژوهشی که توسط مجریان پژوهشی ارائه و مورد تأئید کارفرما نیز قرار میگیرد، ضروری است موارد ذیل رعایت شود:
۱) کارفرما موظف است نسبت به تأمین مالی و تضمین خرید محصول نهایی حاصل از طرح پژوهشی اقدام نمایند.
۲) شرکتهای صنعت نفت (متقاضی) موظفند با همکاری نهادهای علمی سطح یک (هابها) نسبت به شناسایی و سازماندهی شرکتها و اشخاص حقیقی و حقوقی ذیصلاح در زمینه طراحی محصول، ساخت نمونه محصول، تولید کنندگان انبوه محصول با روش های مختلف اقدام نمایند.
۳) برای کاهش خطرات ناشی از فرایند تبدیل ایده به محصول و رعایت استانداردهای کیفی و کمی در محصولات تولیدی، لازم است که صنعت نفت، صندوق مالی حمایت از پژوهشگران و سازندگان تشکیل گردد.
۴) معاونت پژوهش و فناوری با بهره گیری از تجارب بدست آمده از سایر فعالتیهای انجام شده، نسبت به گشایش حساب مشترک حمایت از طرحهای پژوهشی با شبکه بانکی کشور اقدام مینماید.

رفتار دوستدار محیط زیستی و تقسیم بندی مصرف کننده

۱۹۹۹

Straughan, R. D.

تبلیغ مفهوم پیچیده سبز گرایی

۱۹۹۹

Langeland, L.

ارزیابی بازاریابی محیط زیستی

۱۹۹۸

Kilbourne, W.E. & Beckman, S.C.

مزایا و معایب راهبردهای بازاریابی سبز

۱۹۹۸

Fisk, G.

توسعه محصولات سبز از دید مصرف کننده

۱۹۹۸

Polonsky, M.J., Rosenberger III, P.J. & Ottman, J.

مشارکت مردمی در فرایند تولید محصولات سبز

۱۹۹۸

Polonsky, M.J. & Ottman, J.

رابطه میان تصمیم خرید سبز و رفتارهای آگاهانه زیست محیطی

۱۹۹۶

Schlegelmilch, B.B., Bohlen, G. M., & Diamantopoulos, A.

فصل سوم
روش شناسی تحقیق
فصل سوم
« روش تحقیق»

مقدمه

تحقیق فرایندی پویا برای حل مسائل و دستیابی به راه­حل مشکلات می‌باشد. بشر از دیر­باز به دنبال شناخت پدیده ­ها بوده است و از همان زمان مباحثی پیرامون روش شناخت در ذهن وی قرار گرفته است. پایه هر تحقیق"روش شناخت یا روش تحقیق” است. روش­شناسی مبحثی است که به بررسی روش‌های شناخت در علوم می‌پردازد. روش تحقیق، مجموعه ­ای از قواعد، ابزارها و راه‌های معتبر (قابل اطمینان) و نظام­یافته برای بررسی واقعیت‌ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه­حل مشکلات است (سرمد و همکاران ،۱۳۸۵، ص ۲۲).

جهت رسیدن به هر هدف و مقصدی، دانستن راه رسیدن به آن و چگونگی رسیدن به هدف از مهم ترین مراحل کار پیرامون آن هدف می باشد. انجام تحقیق و کارهای پژوهشی از این قاعده مستثنی نمی باشد. هر پژوهشی دارای سلسله مراحلی است که با هدف یافتن پاسخ برای مشکلات انجام می شود. از این رو نخستین گام در تحقیق، شناخت زمینه­­های مشکل و تبیین واضح و روشن مشکلات نیازمند به بررسی و اصلاح می باشد. وقتی مشکل یا مشکلاتی که نیازمند به بررسی می­باشند، به طور واضح مشخص شدند، آن گاه گام­های بعدی، یعنی جمع آوری اطلاعات؛ تجزیه و تحلیل داده ­ها و تشریح عواملی که مرتبط با مشکل اند، در پیش گرفته می شود و در نهایت با ارائه­ اقدام اصلاحی ضروری، مشکل حل می شود. انتخاب روش انجام تحقیق بستگی به هدف ها و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد.
در این فصل پس از ارائه توضیحاتی در مورد روش و طرح پژوهش، به قلمرو پژوهش پرداخته می شود که از حیث موضوع، زمان و مکان توضیح داده خواهد شد. سپس جامعه آماری و نمونه آماری تعریف می ­گردد. در ادامه ابزار و روش های جمع آوری اطلاعات و روایی و پایایی پرسشنامه مورد بررسی قرار می گیرد. در نهایت نیز آزمون­های آماری به کار گرفته شده جهت تجزیه و تحلیل داده ­ها معرفی و به طور مختصر شرح داده می شود.

• روش تحقیق