۲-۱۱- تاریخچه فناوری اطلاعات
اگرچه استفاده از رایانه در سالهای ۱۹۵۰میلادی درسازمانهای بزرگ کشورهای صنعتی وتوسعه یافته رایج بوده است ،ولی موضوع فناوری اطلاعات حتی تا دهه۱۹۸۰ میلادی کمتر در فرهنگ مدیریت مشاهده می شود. (صرافی زاده ،۱۳۸۳،ص ۱)
فناوری اطلاعات دارای سه نسل می باشد : نسل اول : lowcost است که این ۱۵-۱۰ درصد احتیاجات را برطرف می کرد و ویژگی هایش به شرح ذیل است : - امکان دسترسی به اطلاعات گذشته- حجم زیاد - اختصاص بیش از ۲۰درصد بودجه برای ورود داده ها نسل دوم : high profit نامیده می شود واین نسل۱۰۰-۸۰ درصد نیاز ها را برطرف می کند . از خصوصیات آن می توان به این موارد اشاره کرد : - دسترسی به اطلاعات فعلی – online بودن- وجود database - امکان استفاده همزمان تعداد زیادی ازافراد – بکارگیری اینترنت- وجود web master نسل سوم اطلاعات : همان نسلی است که امروزه درآن به سر می بریم که آن را leader ship نامیده اند . دراین نسل ، کاربرد استراتژیک اطلاعات مطرح می شود . که ویژگیهای آن عبارتند از:- اینترنت و تجارت الکترونیک – دسترسی سریع به نمودارها وشبیه سازی ها – دسترسی به اطلاعات گذشته ، حال وآینده (تدبیر ،ش ۱۲۱ ، ص ۸۸)

۲-۱۲- مفهوم تکنولوژی اطلاعات
تکنولوژی اطلاعات قبل از اینکه یک سیستم سخت‌افزاری و مجموعه‌ای از الگوها باشد یک نظام فکری و فرهنگی است و می‌توان آن را فرهنگ تولید اطلاعات نامید.
بدون ایجاد فرهنگ تولید اطلاعات،نظام IT نمی تواند دوام داشته باشد.بنابراین،آنچه درIT مهم است تفکر اطلاعات گرا است. تکنولوژی اطلاعات از اتصال و ترکیب مجموعه‌ای از فکرهای مفید تولید شده شکل می‌گیرد و کامپیوتر و سوپرکامپیوترها و سیم و کابل و ابزارهایی از این قبیل نیست. در تکنولوژی اطلاعات، فکر انسانهای خردمند است که تولید اطلاعات می‌کند.
تکنولوژی اطلاعات (IT) یعنی روش های تولید و جمع‌ آوری اطلاعات و استفاده از آن در جامعه و سازمان تکنولوژی اطلاعات با کوچک‌کردن، ارزان کردن و کاربری ساده برنامه‌های کامپیوتری باعث شده دسترسی به اطلاعات از هرجا و توسط هر شخص به راحتی صورت گیرد(هومر ، ۱۹۹۴،ص۵).
پایگاه های اطلاعاتی برگرفته از مفهوم تکنولوژی اطلاعات فرآیندهای پیچیده درون سازمانی را تسهیل کرده و بااتصال سازمانها به همدیگر، شبکه‌های سازمانی را بنا نهاده است و دیدگاه های میان مدت مدیران به دیدگاه های بلندمدت بدل شده است. به‌طور کلی در مفهوم تکنولوژی اطلاعات مولفه‌های زیر وجود دارد:
فرهنگ تولید اطلاعات؛ اطلاعات گرایی؛ جمع‌ آوری اطلاعات؛ خلاصه سازی اطلاعات؛ تحلیل‌گری؛ حساسیت اطلاعاتی؛ پردازش‌گری؛ تفکر شبکه‌ای؛ بهینه‌سازی؛ یکپارچه‌سازی؛ پژوهش‌نگری؛ روش‌سازی؛ ذخیره‌سازی؛ انتقال اطلاعات.(سلطانی ، ۱۳۸۲، ص ۱۵)
۲-۱۳- کاربرد تکنولوژی اطلاعات
بیشترین استفاده ازتکنولوژی اطلاعات درموارد زیر صورت می گیرد : ارتش ، تجارت ، صنایع،‌ کشاورزی، سازمانهای دولتی ،‌منازل وبالاخره آموزش و پرورش که ذیلاً پیرامون نحوه استفاده هر یک به ارائه توضیحاتی کوتاه مبادرت ورزیده می شود .
تجارت : ‌تجارت نیز به ارتباط سریع ودقیق نیاز مبرم دارد .این اطلاعات اکثراً درخصوص مناطق پر جمعیت ،سرویسها وتولیدات کارخانجات جمع آوری می شوند. درسال ۱۹۸۱ ، دوپنجم مصرف کنندگان داده های کامپیوتری را صاحبان تجارت وصنایع تشکیل می دادند . دربسیاری ازکمپانی های بزرگ با داشتن شعب متعدد در شهرها وحتی در کشورهای دیگر سالانه مبالغ هنگفتی را برای سرویسهای اطلاعات مربوط به شاخصهای اقتصادی، داده های آماری درصنعت، داده های مالی درکمپانی ها وبالاخره داده های جمعیتی می پردازند . این کمپانی ها احتیاج به تکنولوژی جدید اطلاعات برای ازدیاد تولید وجلب مشتریان بیشتردارند . بسیاری از این کمپانی ها شبکه های بزرگ اطلاع رسانی را در اختیار داشته واخیراً از ادارات «بدون کاغذ» با کاهش دادن منشی ویا کارکنان اداری سخن به میان می آورند . این شرکتها برای ارتباطات داخلی ویا خارجی به شبکه ها و سیستم های اطلاعاتی مجهزند واز مدارهای میکروویو و حتی از ماهواره ها استفاده می کنند .
صنعت: بسیاری از کارخانجات برای ساخت ویا تولید مواد اولیه خود نیازمند به استفاده ازتکنولوژی اطلاعات می باشند. برای حفظ کنترل و یا مونتاژ در کارخانجات استفاده از وسایلی مانند تلفن ، ماشینهای پاسخگو ویا کامپیوترکاملا ضروری می باشد . صنایع برای کم کردن اشغال ناشی از نگهداری پرونده ها از وسائل ذخیره سازی جدید اطلاعات استفاده نموده وبرای طراحی ویا انواع سیستم های ایمنی محیط کار از وسایل پیشرفته اطلاعاتی سود می برند. مثلا شرکت لیلاند موتور، همه گونه امورمربوطه به کارخانه را به کمک سیستمهای اتوماتیک مجهز به پستهای الکتریکی انجام می دهد.
کشاورزی : دربسیاری از کشورها چه درمزارع بزرگ ویا کوچک حالتهای مکانیزه صنعتی رواج یافته است . مزارع کشاورزی برای اطلاع از موقعیت آب و هوا وکنترل سیستم آبیاری از کامپیوتر سود می برند وبرای کنترل وضعیت آب در تانکرهای پرورش ماهی، همچنین برای تشخیص وضع تهویه وسیستم سرد کننده در مرغداریها نیز ازکامپیوتر استفاده می شود . در دامداری ها برای اطلاع از تاریخ زندگی هردام، اطلاع کامل از وزن دامها ،‌ میزان وبرنامه کامل تغذیه ووضع شیردهی ازکامپیوتر استفاده می شود وحتی روزفروش ویا کشتار نیزازقبل تعیین می گردد.
کشاورز یا دامدار موفق نه تنها برروشهای پیشرفته دامداری متکی است ، بلکه در تصمیم گیری ومدیریت شغلی – تولیدی نیزباید مهارت پیدا کند ونیازهای آینده بازار فروش را در اختیارداشته باشد . طبق نظریه « آگر» می توان شبکه موجود درجدول شماره ۳-۲را به عنوان مدیریت اطلاعات مورد استفاده قرارداد .(صرافی زاده،۱۳۸۳-۱۶)
جدول (۳-۲): انتقال اطلاعات – انتقال آموزش – حل مشکلات
———————————————–
انتشارات الکترونیکی
کنفرانسهای کامپیوتری
شبکه کامپیوتری – کامپیوترهای شخصی
روزنامه
رادیو- تماسهای رادیوئی
فرستنده های تلویزیونی – انواع ویدیوها
تلفن وسایرتماسهای مستقیم
انواع کتابها وانتشارات
ملاقاتها وگردهمایی ها
تماسهای شخصی
جدول شماره (۳-۲) انواع مختلف کسب اطلاعات ،از ساده ترین آنها یعنی تماسهای شخصی و انواع ملاقات ها گرفته تا کنفرانس های کامپیوتری وانتشارات الکترونیکی را نشان می دهد . جهت فلش ها بدین معنی است که می توان از معمولی ترین روش ها تا پیشرفته ترین آنها اطلاعات مورد نیاز را بدست آورد . هر قدر از سطح پایین به بالا متمایل می شویم ، روش های جمع آوری اطلاعات پیشرفته تر و امروزی تر می شوند (صرافی زاده،۱۳۸۳، ص۱۶).
اطلاعات نیز به معنی دانش، داده ها اخبار و بالاخره هرچیزی که باعث تغییر سطح دانش انسان گردد، تعریف شده است. بدین علم و تکنولوژی نیز فوق قائل شده اند .علم با فهم جهان اطراف سروکار دارد ، درحالیکه تکنولوژی مربوط است به کاربرد منابع، مواد ،‌ انرژی وپدیده های طبیعی برای رسیدن به اهدافی که با فعالیت بشرارتباط دارند. تفاوت اصلی این دو در هدف است . هدف اصلی فعالیتهای علمی فهم و درک جهان است،‌ درحالی که هدف اصلی تکنولوژی حل مسائلی است که نیاز انسان را برطرف می سازد . بنابراین رابطه بسیار نزدیکی بین این دو وجود دارد. زیرا فعالیت های علمی در رسیدن به اهداف خود اغلب به تکنولوژی احتیاج دارد و در همین حال حل مشکلات ،‌ مسائل از طریق تکنولوژی کاربرد مفاهیم علمی را می طلبد . یعنی علم توسط ایجاد مفاهیم واصول به تکنولوژی کمک می کند . با توجه به مطالب فوق می توان تعریف زیر را تکنولوژی اطلاعات ارائه نمود :
دستیابی، پردازش ،‌ ذخیره سازی ،‌ انتشار و استفاده از صوت ، تصویر و داده های عددی بوسیله ترکیبی از کامپیوتر وارتباط از راه دور بر پایه میکروالکترونیک بنا شده است . می توان کتابخانه ها ،‌صنایع چاپ، تبادل تلفنی ‌،استودیوهای تلویزیونی ، آگهی های تجارتی ، و کامپیوتر را از مصادیق تکنولوژی اطلاعات دانست. نیز تکنولوژی اطلاعات به روش های جدیدی که در ابداع ، ذخیره سازی، انتخاب ،انتقال و توزیع اطلاعات از راه های مختلف بکارگرفته می شوند، تعریف شده است . تعریف انتخابی یونسکو چنین است: رشته های مهندسی ، فنی، علمی و تکنیکهای بکار رفته دراطلاعات که با انتقال ، راه اندازی وکاربرد این اطلاعات سروکاردارند . تکنولوژی قدیم اطلاعات به گونه چشم گیری وابسته به وسایل ماشینی ،مانند سرویسهای پستی ، صنعت چاپ ، صنعت فیلم سازی ، صنعت ضبط صدا وحتی سیستم تلفن ، می باشد . تکنولوژی جدید اطلاعات به قسمتهای ماشینی والکتریکی کمتر وابسته است ،بلکه بیشتر از قدرت کارایی الکترونیک برای انتقال اطلاعات زیادتر واستفاده از دستگاه های کوچکتراما با سرعت افزونتراستفاده می کند . بطور کلی تکنولوژی جدید اطلاعات وابسته به چند نوع تکنولوژی پیچیده می باشد که شامل کامپیوتر، میکروالکترونیک وارتباط ازراه دورمی باشد.
امروزه مرزهای تکنولوژی جدید اطلاعات از صنعت وتجارت فراتر رفته وبه خانه ها نیز راه یافته است . سیستمهایی نظیر تله تکست وویدیوتکس نیز از اجزاء آن گردیده وسیستمهای جدیدتری نظیرانجام امور بانکی ازراه دوروخریداز راه دوررا دربرگرفته است. ازسال ۱۹۷۹تا ۱۹۸۳ علاوه برانگلستان در کشورهای فرانسه، سوئیس ، کانادا، آمریکا وژاپن تغییرات سریعی درزمینه معرفی کامپیوتر، تولید تکنولوژی جدید اطلاعات ورشته های جدید اطلاع رسانی بوجود آمد، تاجائیکه دولت انگلستان سال۱۹۸۲ را سال « تکنولوژی اطلاعات» ، سازمان ملل متحد نیز ۱۹۸۳را سال« ارتباطات جهانی» نامگذاری نمودند وکنفرانسی که درژانویه ۱۹۸۶ درکشوردانمارک درباره « تجارت اجتماعی با توجه به تکنولوژی اطلاعات » ، با شرکت اکثریت کشورهای اروپایی برپا گردید، دارای سه عنوان اصلی بدین قراربود: ۱- ازطریق تکنولوژی اطلاعات می توان منابع اجتماعی را تامین و تجربه اجتماعی را غناء بخشید. ۲- تکنولوژی اطلاعات تجربه اجتماعی را افزایش می دهد واین نیز به نوبه خود بعنوان یک وسیله مناسب درایجاد سیستمهای اطلاعاتی موثرواقع می شود. ۳- تکنولوژی اطلاعات باعث افزایش آگاهی عمومی و جریانات یادگیری اجتماعی می گردد.
۲-۱۴- دلایل شکست طرحهای توسعه سازمان بوسیله فناوری اطلاعات
۱- عدم توجه به کاربران سیستم : معمول ترین علتی که سبب شکست طرحهای فناوری اطلاعات درارائه مزایای بالقوه آن می باشد .عدم توجه به افرادی است که باید با این فناوری کار کنند . اغلب افرادی که با بهره گرفتن از فناوریهای جدید دعوت می شوند،ازاین کار ابا دارند . آن دسته از طراحان سیستم ها که به جای توجه به کاربران سیستم ،‌بیشتر به خود فناوری توجه می کنند نیز اغلب از مشاهده این واکنش ، شگفت زده شده اند . (اسلایت ،۱۳۸۱، ص۳۱)
۲- ترس از یادگیری مهارت جدید : برخی کارکنان فکر می کنند توانایی آنان فقط در خصوص همان کارهایی است که انجام می دهند .بنابراین فکر می کنند درکسب مهارت جدید توفیق لازم را نخواهند داشت . به همین خاطر در برابر توسعه وتغییر سازمان توسط فناوری اطلاعات مقاومت وحتی مخالفت می کنند . راهکارهای کاهش مقاومت کارکنان : ۱-برگذاری دوره های آموزشی ۲- استفاده از تمرینات عملی مناسب ۳- تشویق کارکنان به استفاده ازفناوری اطلاعات تغییرات گسترده وپیشرفت های به دست آمده درعرصه تکنولوژی اطلاعاتی درچند دهه گذشته ضرورت تجدید نظردرمسایل مختلف سازمانی را اجتناب ناپذیر کرده است . بکارگیری فناوریهای اطلاعاتی نظیر اینترنت ، پست الکترونیک وهمچنین فراگیر شدن استفاده از کامپیوتر و شبکه های کامپیوتری باعث شده است تا شکلهای سازمانی جدیدی پا به عرصه وجود بگذارند که ماهیتی کاملاً متفاوت با سازمانها سنتی، بزرگ ودیوانسالار دارند .به تبع ماهیت جدید،‌آنها باید استراتژی ها وساختارهای کهنه را رها کنند،‌تولیدات جدید داشته باشند و مهارت جدید را توسعه بخشند . (اسلایت ،۱۳۸۱، ص۳۸).
۲-۱۵- فن آوری اطلاعات یک استراتژی است
با شناخت فرصتها و امکاناتی که ازطریق فناوری اطلاعات ایجاد شده است ، آن را به یک استراتژی جدید برای دسترسی متفاوت به آنچه آرمان یک سازمان تعریف می کندتبدیل کرده است، بدون فناوری اطلاعات نیز می توان به آرمانهای ترسیم شده در یک سازمان رسید .اما آنچه با فناوری اطلاعات انجام می گیرد ، بسیار متفاوت از چیزی است که درذهن جای می گیرد . سازمان ها به این پدیده برای دسترسی به بازاربزرگتر، ارائه خدمات بیشتر وبهتر، جمع آوری و نگاه دقیقتر و زنده به نظریه ها وسلیقه ها ، انجام راحت ترو سریعتر کارها، ارزانتر کردن هزینه خدمات وعملیات ، کنترل دقیقترودسترسی سریعتربه منابع داخل وبیرون سازمان وارتباطات سریعترو ارزانترنگاه می کنند. شناخت هرچه دقیق وکامل تراز فناوری اطلاعات برای مدیران کارشناسان سازمانها ،آنان رادرتنظیم و طراحی یک استراتژی عملی تر با نگرش فناوری اطلاعات کمک شایانی می کند.( زرگر،۱۳۸۲،ص ۱۵)
۲-۱۶- فن آوری اطلاعات ، یک سری ابزاری است
به هرآنچه موجب جمع آوری ،گردش ، پردازش وانتقال اطلاعات وپیامها بدون محدودیتهای مکانی وزمانی باشد فناوری اطلاعات گفته می شود . رایانه ها، شبکه های رایانه ای ، نرم افزارهای کاربردی ، تخصصی یا عمومی ، تجهیزات مخابراتی و ارتباطی ، تجهیزات چند رسانه ای و فراگیر، ارتباطات بدون سیم و امثال اینها ،‌همه در حوزه صنعت فناوری اطلاعات جای می گیرند. با این تفاسیر می توان گفت که تقریبا تمامی افراد به نوعی از فناوری اطلاعات استفاده می کنند ،‌سازمانها نیز استفاده از فناوری اطلاعات را سالها تجربه کرده اند ( زرگر،۱۳۸۲،ص۱۶‌).
۲-۱۷- بهره مندی سازمانهای تجاری از فناوری اطلاعات
هیچ سازمانی نمی تواند فناوری قدرتمند دنیای نوین را نادیده بگیرد . سیستم های امروزی فناوری اطلاعات به دست اندر کاران دنیای تجارت کمک می کند تا دربرابرتغییرات مستمرو ناگهانی ،انعطاف،کارایی وقابلیت پاسخگویی بیشتری نشان دهند . فناوری اطلاعات اگردرست به کار رود به سازمانها یا شرکتها کمک می کند تا جریان امورخود را تسهیل کند وبر تواناییها ومهارتهای ویژه ای تمرکز یابد که سبب تمایز این نهاد درمیان رقبای دیگر می شود .امروزه از دست رفتن فرصتهایی که فناوری اطلاعات به دنیا عرضه می کند ، کم و بیش به مفهوم شکست درتجارت است.(صرافی زاده،۱۳۸۳،ص۲۲)
۲-۱۸- مزایای فن آوری اطلاعات درسازمانهای تجاری
مزایای فردی :- سرعت عمل درکار- کارکردن حتی درخارج ازمحل کار- دریافت اطلاعات درخارج از محل کار.
مزایای تجاری:- ارتباط نزدیکتر با مشتریان - کاهش در هزینه ها - انعطاف بیشتردرکار ( اسلایت،۱۳۸۱،ص ۷).
۲-۱۹- نقش IT درفرآیندهای سازمان
نقش IT درفرآیندهای سازمان ، از قیبل تولید و فروش، رشد چشمگیری داشته است . اولین نسخه های فناوری رایانه در ابتدا برای نگهداری اطلاعات عملکرد سازمان استفاده می شد؛ اتفاقات و فعالیتهای روزها و هفته های گذشته را در اختیار مدیران قرار می داد. با توسعه سیستمها و فناوری شبکه ، امکان جمع آوری و استفاده ازاطلاعات هم زمان با رخداد آنها فراهم شد ؛ یعنی اطلاعات عملیات سازمان در لحظه وقوع از طریق شبکه در اختیار مدیران قرار می گرفت. بعدها بسیاری از مراحل ثبت دستی اطلاعات به روش های اطلاعات رایانه ای و اتوماسیون تبدیل شد و برخی مراحل کاری کارمندان نیز حذف گردید . سیستمهای رایانه ای اکنون امکان مشاهده ونظارت برعملکرد ها را فراهم کرده وخطاها و مشکلات کاری را قبل از وقوع به اطلاع کارمندان ومدیران سازمان می رسانند . بسیاری از فرایند های دستی قدیمی به طور کامل اتومات شده اند . این تحولات موجب تغییرات مهمی در ساختار شغلی و تخصصی پرسنل شده است . برخی مشاغل حذف شده اندو برخی کارها که قبلاً دستی انجام می شد ازطریق رایانه وبه شیوه های جدید انجام می شوند ؛ برای مثال ، برنامه ریزها یا افراد مسئول کنترل پروژه ها ، که قبلا کار خود را به روش های سنتی وروی کاغذ وفرمهای دستی انجام می دادند . اکنون با بکارگیری سیستمهای رایانه ای ویژه ، تبدیل به کاربران تخصصی وبرنامه نویس رایانه ای شده اندو قدرت ومهارت شغلی خودرا چندین برابر توسعه داده اند . استفاده از فناوری اطلاعات ، علاوه بر اثر روی طبیعت کارو محیط کار، نحوه رقابت سازمانها را هم تغییرداده است . IT موجب توسعه وبهینه عملیات داخلی سازمانها ، کاهش هزینه های داخلی وتسریع درامرتولید شده است . کاهش هزینه های فرصت سودآوری حتی در قیمت پایین تر برای محصولات را نیز ممکن ساخته است.باسرعت عمل در رساندن محصول به بازار،دسترسی به سود سریعتر رخ می دهد.IT به یاری فرایندهای بازار یابی وفروش آمده وسرعت عمل دربازار یابی راخصوصاً در مواردی که محصولات جدید موجب کاهش قیمت وپایمال شدن فرصتها می شود بهبود بخشیده می شود . اطلاعات دقیقتری ازمشتری دراختیارعوامل فروش درسازمان قرارگرفته ونیازمشتری به وقع تشخیص داده می شود. محاسبه قیمت دقیق محصول متناسب با نیاز ومنابع هر مشتری امکان پذیر است. بکارگیری سیستمهای IT فرایندهای خرید وانتقال را نیزساده تروسریعتر نموده است . نقشIT تنها به خرید محصول توسط مشتری ختم نمی شود ؛ بلکه می تواند خدمات مشتری را ازطریق حفظ اطلاعات عمومی از هر مشتری واطلاعات ارتباطات مشتری توسعه وبهبود بخشد . حتی امروزه ازIT همراه با محصول و خدمات استفاده می شود وکارایی بیشتری برای مشتری ابداع می کند ؛ برای مثال ؛ حتی اتومبیل که یک کالای فیزیکی است از طریق فناوری های IT می تواند به سیستمهای ترمز جدید معروف به ABS مجهز گردد .( زرگر،۱۳۸۲،ص۲۰)
۲-۲۰- فن آوری اطلاعات وساختارسازمانی
یکی از راه های کاهش سلسله مراتب سازمانی توسعه سیستم اطلاعات مبتنی بر کامپیوتراست . رشد سریع سیستم ها اطلاعات کامپیوتری ، ساختارهای سلسله مراتبی سازمانی را سطح نموده وآنان را به سوی عدم تمرکز وجریان افقی اطلاعات هدایت کرده است .
۲-۲۱- فن آوری اطلاعات ومزیت رقابتی
فناوری اطلاعات می تواند وضعیت رقابتی سازمان را بهبود بخشد . درواقع ،‌تحقق مزیت رقابتی به توسعه و تطبیق سریع سازمان چنین سیستم هایی بستگی دارد. بعنوان مثال ؛ سیستم های اطلاعات مدیریت مانند ؛ سیستم های پشتیبان مدیریت و تصمیم گیری ، می تواند اطلاعات بهنگام ، مناسب و سریعی را در اختیار مدیران قرار دهند تا آنها بتوانند با حداقل اشتباه ، تصمیم گیری کنند . مشابه همین ، توسط کاهش سلسله مراتب سازمانی که موجب بهبود کارایی و نهایتاً مزیت رقابتی سازمان را فراهم می کند ، ‌تامین می شود . یک دلیل ساده برای افزایش کارایی در استفاده از سیستمهای نوین اطلاعاتی ، می تواند کاهش تعداد کارکنان مورد نیازجهت اقدامات سازمانی باشد. به کمک سیستمهای نوین اطلاعاتی شرکتهای کداک واینتل به ترتیب سلسله مراتب سازمانی خود را از ۱۳به ۴و از۱۰به ۵ سطح تقلیل داده اند . افزایش کارایی ، کاهش سلسله مراتب سازمانی، ازمیان برداشتن موانع سنتی بین بخشهای مختلف سازمان، افزایش کیفیت محصول ، ‌نوآوری ،‌ پاسخگویی بهتر به مشتریان و… دستاوردهایی است که از بکارگیری و توسعه جریان افقی اطلاعات و شبکه های کامپیوتری حاصل شده است . سیستمهای نوین اطلاعاتی موجب توسعه سازمانهای مجازی ،تولیدات مجازی وسازمانهای مشتری گرا شده است.سیستمهای اطلاعاتی وتکنولوژی پیشرفته به سازمان ها این اجازه را می دهد که بدون تحمل هزینه های فراوان سفارشهای دریافتی مشتریان را در اسرع وقت تحویل دهند . شرکت IBM نمونه فعالی دراین رابطه است .مدیران IBM سیستم اطلاعاتی را توسعه داده اند که قادراست از طریق کامپیوترهای شخصی برای نیازهای مشتریان انفرادی سفارش قبول کند وآن را با حداقل هزینه انجام دهد .
۲-۲۲- موانع اجرا
سیستمهای نوین اطلاعات مبتنی برکامپیوترعلی رغم تمامی مزیتهای آن به آسانی درسازمان اجرا نمی شوند. مشکلات تکنولوژیک، مقاومت از جانب کاربرها ومخالفتهای سیاسی درون سازمان ،‌ ازجمله عواملی هستند که اجرای آن را با مشکل مواجه می کنند . مدیران باید سیستمهای اطلاعاتی سازمان را به ابزارهای نوین و پیشرفته مجهز کنند . زیرا در عصر ارتباطات استفاده از تکنولوژی های سنتی و قدیمی راه به جایی نخواهد برد ؛‌ اجرای سیستمهای نوین اطلاعاتی فرایند مشکلی است و مدیران ممکن است دراین راه با مشکلات همچون ؛ مقاومت از جانب کاربرها و مقاومتهای سیاسی در سازمان مواجه شوند؛ بهبود تکنولوژی اطلاعات یک اولویت درتمام سطوح عملکردهای سازمان محسوب می شود ؛ سیستم های اطلاعاتی می توانند مزیت رقابتی سازمان را افزایش دهند و همچنین موجب افزایش بهره وری ،‌کیفیت محصول ویا خدمات ، نوآوری و پاسخگویی به مشتریان را فراهم آورند. بنابراین توسعه سیستمهای نوین اطلاعاتی به عنوان ابزار مدیریت یک ضرورت اجتناب ناپذیرعصر حاضراست .( گیوریان ،۱۳۸۰ ،ص۴۲)
اطلاعات درسازمانهای کشور ما کمتر به عنوان یک دارایی سازمان تلقی می شود وکمتر به نقش آن درتصمیم گیری ها و تحقق اهداف توجه می شود. مدیرانی که این نقش را شناخته اند ، سرمایه گذاری درفناوری اطلاعات را نوعی هدر دادن منابع ویا هزینه از دست رفته نمی دانند . فناوری اطلاعات دارای مفهوم بسیار وسیعی است که دولت الکترونیک ، تجارت الکترونیک ،جامعه الکترونیک و غیره همگی ره آورد کوچکی از کاربرد این فن آوری درسطح کشورهاست. قرن بیست و یکم را باید دوران انفجار دانش ویا اطلاعات نام گذاری نمود . اگر درگذشته قدرت و برتری کشورها ارتباط تنگاتنگ با تجهیزات ونیروی نظامی آنها داشت ، امروزه این برتری را باید درقدرت هرچه بیشتراطلاع رسانی به مردم وبرتری در تکنولوژی اطلاعات دانست . مهمترین ابزارتکنولوژی اطلاعات شامل : کامپیوتر،‌شبکه اطلاعاتی، وداده ها می باشد.
تکنولوژی اطلاعات درهمه جنبه های زندگی انسان کاربرد دارد ،اما می توان بیشترموارد استفاده آن را درصنعت ، تجارت ، ارتش، سازمانهای دولتی ، کشاورزی و آموزش وپرورش بیان نمود.دراین میان احتمال دگرگونی ها درآموزش بسیار عظیم و اجتناب ناپذیراست .
۲-۲۳- تکنولوژی نوین اطلاعات وارتباطات
ابزارها و وسایلی که به هرطریق موجب تولید،‌انباشت، پردازش واشاعه اطلاعات شوند تکنولوژی های اطلاعاتی وارتباطی نامیده می شوند . درواقع تکنولوژی اطلاعاتی عبارت است از « مجموعه ابزارها ، ماشین ها و دانش وروش ومهارت استفاده ازآنها درتولید، انتقال وجابجایی ، پردازش، آماده سازی ومصرف اطلاعات ». بنابراین تمام ابزارها ووسایلی را که در تولید ، آماده سازی وانتقال اطلاعات نقش دارند ،‌ اعم از وسایل دستی ساده یک کتابخانه تا وسایل پیچیده وپیشرفته یک مرکز اطلاع رسانی ، تکنولوژی اطلاع رسانی می خوانند . بر این مبنا هررسانه ای که قابلیت انتقال وجابجایی اطلاعات از یک نقطه به نقطه دیگرراداشته باشد وهدف آن برقراری ارتباط باشد ،‌ درقلمرو تکنولوژی ارتباطات قرارمی گیرد. بدین ترتیب تکنولوژی های اطلاعات وارتباطات به گونه ای باهم در آمیخته اند که مجزا کردن آنها بسیار دشوار است . در حقیقت هردو،‌ هدف مشترکی را دنبال می کنند که همان اشاعه اطلاعات در میان مردم است . دستاوردهای انسانی درجریان اختراعات ونوآوری های جدید به طور پیوسته برگستره و دامنه ی تکنولوژی اطلاعات وارتباطات افزوده اند . بدین ترتیب تکوین دنیای جدید قبل ازهرچیزمدیون دستاوردهای تکنولوژی های نوین اطلاعاتی وارتباطاتی است . محوراصلی این فنون امروزه کامپیوتر و ابزارهای ارتباط راه دوراست . « کامپیوترها اساساً کارپردازش وانباشت اطلاعات را انجام می دهند ودر ارتباطات راه دورامکانات پخش وتوزیع این اطلاعات را در سطح بسیاروسیعی فراهم می سازند » بنابراین تکنولوژی اطلاعاتی به مدد ابزارهای ارتباطی رسالت خود راکه همان جابجایی و انتقال اطلاعات است انجام می دهند .عصر حاضر را به واسطه ی بهره گیری از تکنولوژی های نوین اطلاعاتی و ارتباطی « عصر اطلاعات وارتباطات » نام نهاده اند . در این دوران افراد وجوامع بطور مستمربا یکدیگر ارتباط دارند و جهان به شکل یکپارچه درآمده و به « دهکده ی جهانی» تبدیل شده است . نظام های اطلاعاتی وارتباطی : درفرهنگ وبستر درمقابل اصطلاح “نظام” (سیستم) چنین توصیفی آمده است : نظام « واحد پیچیده ای است مرکب ازبخشهای گوناگون که تابع طرحی مشترک بوده وهدفی مشترک را دنبال میکنند»
خلاقیت و نوآوری سازمانی وفناورانه موجب رشد ،‌توسعه وبالندگی شده وقابلیتها ، امکانات وفرصتهای جدیدی را برای فعالیتها و برنامه های سازمانی وفناورانه ،‌همچنین ارتقای کیفیت وبهبود حیات کاری سازمان فراهم می کند . پی آمدهای مثبت و سازنده ی فرایندهای خلاقیت و نوآوری ، موجب افزایش انعطاف پذیری ، ارتقای سطح توانایی ها وقابلیتهای یادگیری سازمان می شود. بنابراین سازمانها تنها برای بهتر شدن یا افزایش کیفیت وارتقا بلکه برای سازگار شدن وادامه ی حیات وبقای خود همواره به خلاقیت ها ونوآوری های سازمانی و فناورانه به مثابه ی عامل آنتروپی ( بی نظمی) منفی نیازمندند، چنانکه در « فرایند مهندسی مداوم سازمان» خلاقیت و نوآوری به منزله ی یکی از مؤلفه های اصلی به شمار می آید .
۲-۲۴- نقش فن آوری اطلاعات درسازمان
به منظور درک تاثیرات فناوری اطاعات برسطوح سازمانی می توانیم از اثرات کمی آن بر فرایندهای تولید سازمان آغاز کنیم . تحقیقات گذشته میان بهره گیری از فناوری اطلاعات در مکانیزه کردن فرایندها ،‌ تامین اطلاعات بهتر و تغییرشکل کل فرایند تفاوت قائل است . تاثیر اتوماسیون در مرحله اول جایگزین کردن سرمایه به جای نیروی کار انسانی است مثل فروشنده در یک فروشگاه از نظام اطلاعات رایانه پایه مانند اسکنردرجهت کوتاه کردن زمان پردازش استفاده می کند . تاثیر نظام اطلاعات پیشرفته این است که کارکنان ومدیران را درتصمیم گیری مؤثرتریاری می دهد .مثلاً درمثال بالا اطلاعات حاصل از سیستم فروش امکان انجام کنترل اقلام را محیاتر می کند. اثر تغییر زمانی حاصل می شود که موسسه تصمیم می گیرد تا فرایند خودرا مهندسی مجدد کند . تا به کارکرد بالاتری دست یابد . لازم به ذکر است شیوه مهندسی مجدد برخلاف شیوه ی سنتی که تقسیم کاررابرمبنای وظایف انجام می دهد . وبه تقسیم کاربراساس فرایندها تاکید دارد. براین اساس فعالیتها بایستی به طور ریشه ای مورد بازنگری قرارگیرد وبا استفاده از فناوری،‌فرایند به گونه ای طراحی شود که زمان وهزینه های فرایند تقلیل یافته و کارایی آن در جهت پاسخگویی بیشتر به مشتری یا ارباب رجوع ارتقاء‌یابد . (صرافی زاده،۱۳۸۳،صص۳۰و۱۱۱)

۱۵

شغل مادر

عنوان دقیق شغل مادر در محیط کار

اسمی

نامشخص

سوال ۱۵

۳-۲-۲- متغیر مستقل گرایشهای معنوی
تعریف نظری گرایشهای معنوی
معنویت از واژه لاتین اسپیریتیاس^[۲۶۶] گرفته شده است که به معنای نفس زندگی یا « روشی برای بودن» و «تجربه کردن» است که با آگاهی یافتن از یک بعد غیرمادی به وجود می‌آید و ارزش‌های قابل مشخص، آن را معین می‌سازد . این ارزش‌ها به دیگران، خود، طبیعت و زندگی مربوطند و به هرچیزی که فرد به عنوان غایت قلمداد می‌کند اطلاق می‌شوند (میلر^[۲۶۷]، ۲۰۰۳، برادیف^[۲۶۸]، ۱۹۳۹ ; مک کو آری^[۲۶۹]، ۱۹۷۲، به نقل از شریفی، ۱۳۸۷) . فونتانا (۱۳۸۵) معنویت را بیانگر اندازه شناخت انسان از ماهیت معنوی خود می‌داندکه به وی اجازه می‌دهد این ماهیت را بواسطه روان در رفتار و زندگی دنیوی متجلی سازد، که هر چه بیشتر تجلی یابد انسان به خدا نزدیکتر شده و مشیت او را به انجام می‌رساند. بیکر (۲۰۰۳) معنویت را آن چیزی که به همه مسایل زندگی معنا می‌بخشد، تعریف می‌کند. او معتقد است معنویت، تمرکز بر یک باور یا رابطه با یک نیروی متعالی است. معنویت جنبه‌ای از زندگی است که به آن هدف، معنا و شیوه عملکرد می‌دهد.

پترسون و سلیگمن (۲۰۰۴) معنویت را ارتباط خصوصی و صمیمی بین انسان و خدا می‌دانند و معتقدند دامنه‌ای از فضیلت‌ها نشانه معنویت می‌باشد که در زندگی نمایانند و در یک زندگی خوب تجلی می‌یابند. برخی از صاحبنظران، معنویت را “لب اللباب دین” و “گوهر اصلی و مرکزی غیر قابل چشم پوشی و اجتناب ناپذیر دین” دانسته‌اند (ملکیان، ۱۳۸۶: ۳۲)، براین اساس، معنویت پایدارترین عنصر دین و نوعی دین شخصی شده می‌باشد که مشخص کننده ارتباط خصوصی بین فرد با خداست (کلانتری، ۱۳۸۷: ۱۵) .
تعریف عملیاتی گرایشهای معنوی:
در پژوهش حاضر جهت سنجش گرایشهای معنوی از پرسشنامه «گرایشهای معنوی»(شریفی و همکاران،۱۳۸۷) استفاده شد. این پرسشنامه معنویت را در چهار حیطه مختلف می سنجد. این حیطه‌ها عبارتند از : ۱- باورهای معنوی ۲- خودشکوفایی معنوی ۳- احساس معنویت ۴- رفتارهای معنوی. نمره حاصل از مجموع نمرات گویه‌های مربوط به هر حیطه نمره آن حیطه را مشخص می کند و مجموع نمرات کل گویه‌ها میزان گرایشهای معنوی را مشخص می‌کند.گویه های این پرسشنامه با طیف لیکرت پنج گزینه ای از کاملا موافق تا کاملا مخالف طراحی شده است. برای هر گویه گزینه کاملا موافق نمره ۵ و گزینه کاملا مخالف گزینه ۱ می گیرد به این ترتیب دامنه نمرات مربوط به هر بعد بر حسب تعداد گویه های آن بعد به شرح زیر می باشد:
بعد باورهای معنوی با ۱۳ گویه، کمترین نمره ممکن ۱۳ و بیشترین نمره ۶۵
بعد احساس معنویت با ۷ گویه، کمترین نمره ۷ و بیشترین نمره ۳۵
بعد خودشکوفایی معنوی با ۷ گویه، کمترین نمره ۷ و بیشترین نمره ۳۵
بعد رفتارهای معنوی با ۶ گویه، کمترین نمره ۶ و بیشترین نمره ۳۰
در نهایت پرسشنامه گرایشهای معنوی با ۳۳ گویه، کمترین نمره ۳۳ و بیسشترین نمره ۱۶۵
جدول شماره ۲-۳ ابعاد، گویه های مربوط به هر بعد سطح سنجش و میزان آلفای پرسشنامه را نشان می دهد.
اعتبار و پایایی
مسأله شناسایی اعتبار تحقیق، مخصوصاً در دانش های اجتماعی – انسانی از آن رو مطرح می شود که تحقیق اکثراً در زمینه امر نظری صورت می گیرد، یعنی پژوهش با واسطه و غیرمستقیم است (از طریق شاخص ها صورت می گیرد) پس از مرحله اعتبار تحقیق، سوالات اصلی که محقق برای خود مطرح می‌کند چنین است: آیا شخص در حال اندازه گیری درست آن چیزی هست که در اندیشه اندازه گیری آن است، (ساروخانی، ۱۳۸۰: ۱۳۸) و روایی شاخصی است دال بر اینکه تا چه حد سنجه(وسیله اندازه گیری) دارای خطای تغییر پذیری است.
پایایی آزمون به دقت اندازه گیری، ثبات و پایایداری نمره های آزمون در طول زمان مربوط است. بدین معنا که اگر یک آزمون چند بار درباره یک آزمودنی اجرا شود، نمره آن در همه‌ی موارد یکسان است. معنای دوم پایایی به همسانی درونی گویه ها اشاره دارد. مفهوم آن این است که سوال‌های آزمون تا چه اندازه با یکدیگر همبستگی دارند. برای بررسی پایایی چهار روش وجود دارد که بدین شرح است:
۱- روش آزمون، آزمون مجدد ۲- روش فرم های موازی ۳- روش دو نیمه کردن ۴- روش پایداری درونی که برای سنجش پایداری درونی از دو شیوه‌ متفاوت می‌توان استفاده نمود:
۱- روش کودر – ریچاردسون ۲- روش الفای کرونباخ (غیاثوند، ۱۳۸۷: ۲۵۵- ۲۵۴) در این پژوهش از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است.
در سنجش پایایی گویه ها از طریق آلفای کرونباخ، همسانی درونی یا ثبات درونی گویه سنجیده می‌شود. به تعبیر دیگر اگر بین گویه‌ها همبستگی وجود نداشته باشد، انتظار نداریم در صورت تکرار، نتایج مشابه به دست آوریم. مقدار پایایی یک مقیاس، آماره ای است که از لحاظ سنجش یک ویژگی، مشترک است. مقدار پایایی یک مقیاس آماره‌ای است به نام آلفا که دامنه آن بین ۰ تا ۱ در نوسان است. هر چه آلفا بیشتر باشد روایی مقیاس بیشتر خواهد بود. (همان: ۲۵۶-۲۵۷).
جهت بررسی پایایی پرسشنامه گرایشهای معنوی آلفای کرونباخ برای هرکدام از ابعاد و در نهایت برای کل پرسشنامه محاسبه گردیده است که در جدول ۲-۳ ارائه شده است. پایایی این پرسشنامه در تحقیقات قبلی ۹۳/۰ گزارش شده است(شریفی و همکاران، ۱۳۸۷)
جدول شماره۳-۲- ابعاد، گویه ها و آلفای گرایشهای معنوی

مفهوم

ابعاد

گویه

پرسش

سطح سنجش

آلفا

گرایشهای معنوی

باورهای معنوی

با خداوند راز و نیاز می کنم

۶، ۸، ۱۰ ، ۱۱، ۱۳ ، ۱۴، ۱۵، ۲۰، ۲۱، ۲۳، ۲۵، ۲۷، ۲۹،

ترتیبی

۹۵۱/۰

به قدرت خداوند ایمان دارم.

حضور خداوند را در زندگی خود احساس می کنم.

امیدوارم خداوند مرا هدایت کند

۳۰/۱- حرکاتی که مربوط می‌شوند به دو یا چند عضو بدن :
هدف نمونه :‌دانش‌آموز بتواند با شنای کرال استرالیایی ۱۰۰ متر شنا کند.
۰۰/۲- حرکات هماهنگ ظریف : الگو یا مراحلی از حرکات هماهنگ که معمولاٌ مستلزم همکاری چشم یا گوش با سایر اعضاء بدن است. هدفهای این طبقه در هنرهای ظریق، کارهای دستی، موسیقی، هنرهای تجاری و تبلیغی، ‌نوشتن، تایپ کردن، و از این قبیل یافت می‌شوند. این طبقه دارای خرده طبقه های زیر است :
۱۰/۲- حرکات دست و انگشت.
هدف نمونه :‌ دانش‌آموز بتواند، با لمس کردن، یک پنج ریالی را از یک دو ریالی تشخیص دهد.
۲۰/۲- هماهنگی دست و چشم.
هدف نمونه :‌ دانش‌آموز بتواند در هر پنج دقیقه ۶۰ کلمه را با کمتر از ۴ اشتباه تایپ کند.
۳۰/۲- هماهنگی دست و گوش.
هدف نمونه :‌دانش‌آموز بتواند نوتی را که از پیانو می‌شنو با گیتار اجرا کند.
۴۰/۲- هماهنگی دست و چشم و پا.
هدف نمونه :‌دانش‌آموز بتواند در یک زمان معقول با یک دستگاه نجاری، که احتیاج به کاربرد دست و پا و چشم دارد، چهار وسیله را مطابق آنچه از او خواسته شده است بسازد.
۵۰/۲- ترکیب حرکات دست، ‌پا، چشم، گوش.
هدف نمونه : دانش‌آموز بتواند یک اتومبیل را در یک خیابان اصلی در فاصله سه چهارراه به طور صحیح براند، بدون اینکه خلافی مرتکب شود.
۰۰/۳- رفتارهای ارتباطی غیر کلامی : هدفهای مربوط به رفتارهای ارتباطی غیر کلامی‌که پیامی را بدون توسط به کلمات به گیرندگان پیام انتقال میدهند. این رفتارها اغلب در سخنرانی، ‌نمایش و سایر فعالیتهای هنری – اجتماعی یافت می‌شوند. این طبقه به خرده طبقه های زیر تقسیم شده است :‌
۱۰/۳- بیان چهره ای
هدف نمونه : دانش‌آموز بتواند از طریق حرکات چهره « علاقه » خود را به دیگران نشان دهد.
۲۰/۳- اشارات سرودست.
هدف نمونه :‌دانش‌آموز بتواند با یک شخص ناشنوا از طریق اشارات سرودست رابطه برقرار کند.
۳۰/۳- حرکات بدنی
هدف نمونه :‌دانش‌آموز بتواند از طریق حرکات بدنی در سر میز غذا ادعای آدمهای پرخور را در‌آورد.
۰۰/۴- ارتباط کلامی :‌ هدفهای این طبقه در فعالیتها و دروس مربوط به سخنوری، علوم ارتباطات، و اصلاح گفتار یافت می‌شوند. این طبقه دارای خرده طبقه های زیر است :
۱۰/۴- تولید صدا
هدف نمونه : دانش‌آموز بتواند حروف صدادار را تلفظ کند.
۲۰/۴- تشکیل صدا – کلمه
هدف نمونه : دانش‌آموز بتواند یک شعر فرانسوی را بدون اشتباه در تلفظ بخواند.
۳۰/۴- برد صدا
هدف نمونه :‌دانش‌آموز بتواند در یک محیط پر سروصدا طوری صحبت کند که شنونده‌ای که در فاصله حدود ۵/۱ متری او قرار دارد ۹۰ درصد حرفهای او را بفهمد.
۴۰/۴- هماهنگی صدا و اشارات سرودست
هدف نمونه : دانش‌آموز بتواند با درد دست داشتن یک پیام کلامی مبهم، از طریق افزودن حرکات معنی دار سرودست به مطالبی که میگوید، ‌قصد واقعی آن پیام را به هم کلاسیهای خود انتقال دهد.
علاوه بر طبقه بندی بالا، طبقه بندیهای دیگری برای حوزه روانی – حرکتی تهیه شده اند. یکی از آنها طبقه بندی هارو ( ۱۹۷۲ ) است که به وسیله کیامنش ( ۱۳۶۵ ) به فارسی ترجمه شده است. پوفام ( ۱۹۸۷، ‌ص ۳۴ ) در رابطه با طبقه بندی های حوزه روانی – حرکتی گفته است « هر چند که بعد از طبقه بندیهای حوزه شناختی و عاطفی چندین طبقه بندی برای حوزه روانی – حرکتی تهیه شد، ‌هیچیک از آنها شهرت و حمایت دو طبقه بندی قبلی را کسب نکرد ».

آگاهی از طبقه بندیهای هدفهای آموزشی، معلم را با سطوح مختلف یادگیری آشنا می‌سازد، ‌و به او کمک می‌کند تا هدفهای آموزشی درس خود را متنوع تهیه کد و از تکرار هدفهایی که به نوع بخصوصی از یادگیری یا به سطح معینی از آن محدود می‌شوند جلوگیری به عمل آورد.
یکی از مشکلات استفاده از طبقه بندی های بالا دقیق نبودن توصیف طبقه ها و لذا دشواری تشخیص تفاوت میان آنهاست. همین امر سبب می‌شود که گاه بعضی از هدفهای آموزشی را نمیتوان به طور قطع و یقین در طبقات مناسب آنها قرار داد. سولیوان ( ۱۹۶۹ ) در این باره گفته است :
کوشش برای استفاده از این طبقه بندیها در نوشت هدفهای آموزشی باید ناظر بر کم دقتی طبقات آن باشد. اگر قرار است هدفهای آموزشی قابل استفاده ای تهیه شوند، توصیق آنها باید از توصیف طبقه های این طبقه بندی ها بسیار دقیق تر باشد.
برای استفاده بهتر از طبقه بندیهای بلوم و کراتول ( حوزه های شناختی و عاطفی متفسل، مایلک و کرسنر ( ۱۹۶۹ ) آنها را به صورت رفتارها و هدفهای رفتاری در آورده اند.
توجه به طبقه بندی هدفهای آموزشی معلم را هم در نوشتن هدفهای آموزشی و هم در تهیه سئوالات امتحانی کمک می‌کند. معلم آگاه از سطوح مختلف هدفهای یاد شده، ‌هدفهای آموزشی و سئوالات امتحانی خود را متنوع مینویسد و میکوشد تا هدفها و سئوالهای او در برگیرنده تعداد بیشتری از طبقات هدفهای آموزشی باشند.
۱۶-۲- طبقه بندی هدفهای آموزشی بر اساس انواع یادگیری :
روش دیگر دسته بندی هدفهای آموزشی مرتب کردن آنها برحسب انواع مختلف یادگیری است. رابرت گانیه ( ۱۹۷۷ ) انواع یادگیری را به صورت یک سلسله مراتب از ساده به پیچیده طبقه بندی کرده به نحوی که در این طبقه بندی یادگیری هر رفتار برای یادگیری رفتارهای سطح بالاتر پیش نیاز محسوب می‌شود. این سلسله مراتب هشت نوع یادیگری زیر را به ترتیب از ساده به پیچیده شامل می‌شود.
یادگیری علامتی :‌
در این نوع یادگیری که بیشتر با نام یادگیری رفتار بازتابی یا شرطی سازی کلاسیک پاولفی معروف است، ‌یادگیرنده پاسخی شرطی را به یک علامت می آموزد. پاسخ ترشح بزاق سگ پاولف به صدای زنگ مورد مشخصی از یادگیری علامتی است. وقتی دانش‌آموز یا دانشجو با دیدن سئوالات یک آزمون مضطرب می‌شود یا کودک با شنیدن صدای مادر خوشحال می‌شود، ‌یادگیری آنها از نوع یادگیری علامتی است.
یادگیری محرک – پاسخ :
این نوع یادگیری با دادن پاسخهای دقیق عضلانی به محرکات معین مشخص می‌شو. وقتی راننده اتومبیل با دیدن چراغ قرمز اتومبیلش را متوقف میسازد، یادگیری او از نوع یادگیری محرک – پاسخ ( S-R ) است، ‌زیرا او با دیدن یک محرک معین ( چراغ قرمز) به آن یک پاسخ عضلانی مشخص می‌دهد. پاسخ راننده به محرک چراغ قرمز مستلزم فشار دادن پا بر روی پدال ترمز است.
یادگیری زنجیره ای :‌
یادگیرنده، از طریق یادگیری زنجیره ای، تعدادی از یادگیریهای محرک پاسخ قبلی را به هم پیوند میکند و زنجیره ای از رفتار پیچیده محرک پاسخی را می آموزد. برای مثال، یادگیری کودکان در مورد مسواک زدن دندان نوعی یادگیری زنجیره ای است. این رفتار نسبتاٌ پیچیده شامل اجزایی بدین شرح است که همه آنها قبلاٌ آموخته شده و از طریق یادگیری زنجیره ای به هم متصل شده اند :‌گرفتن مسواک، گذاشتن خمیر دندان بر روی آن، ‌قرار دادن مسواک در دهان، حرکت دادن آن بر روی دندانها در جهات مختلف، شستن دهان و مسواک، و بالاخره گذاشتن مسواک در جای مشخص آن. این گونه یادگیری را مهارت آموزی نیز می‌نامند. یادگیری کودکان در موارد بستن دکمه لباس، بستن بند کفش، ‌استفاده از قلم، بریدن اشیاء با چاقو، و یادگیری بزرگسالان درموارد نقاشی کردن، کاربرد ابزارهای مختلف، ‌و ورزشهای گوناگون از جمله این نوع یادگیری هستند.
یادگیری کلامی‌یا تداعی کلامی :
این نوع یادگیری که زبان آموزی نیز نامیده می‌شود، ‌بنا به عقیده گانیه، نوع بخصوصی از یادگیری زنجیره ای است که در آن حلقه های یادگیری ( S-R ها ) واحدهای زبان هستند. مورد ساده یادگیری کلامی فعالیت کودکان در نامیدن اشیاء است که از دو مرحله تشکیل می‌یابد :
نخست پاسخ مشاهده شییء که کودک را قادر به تشخیص آن شییء می‌سازد. دوم محرک درونی که کودک را وادار به نامیدن شیی ء میکند. مانند گفتن نام شییء « توپ ». وقتی کودک، ‌علاوه بر نامیدن توپ، قادر به نامیدن توپ قرمز نیز هست، ‌یادگیری او از سه حلقه تشکیل یافته است. در یادگیری کلامی، یادگیرنده از واسطه های کلامی استفاده زیاد می‌برد.
یادگیری تمیز دادن محرکات :
یادگیری تمیز دادن محرکات شامل دادن پاسخ درست به محرکهای مختلف است. وقتی کودک می آموزد حیوانات مختلف را با نام درست آنها بنامد، میان محرکات مختلف تمیز قائل شده است. معلمان وقتی دانش‌آموزان کلاس خود را با نام درست آنها صدا می زنند به تمیز دادن محرکات می پردازند.
یادگیری مفهوم :
در یادگیری مفهوم یا مفهوم آموزی یادگیرنده بر حسب ویژگیهای انتزاعی محرکات چون رنگ، ‌شکل، و تعداد به آنها پاسخ می‌دهد. به سخن دیگر، در مفهوم آموزی، رفتار یادگیرنده تحت کنترل ویژگیهای انتزاعی محرکات است، ‌نه تحت کنترل محرکات فیزیکی، برای مثال، ‌یادگیری مفهوم پستانداران مستلزم پاسخ درست دادن به ویژگیهای انتزاعی جانوران پستاندار است نه به تعدادی پستاندار معین.
یادگیری تمیز دادن بین محرکات پیش نیاز مفهوم آموزی محسوب می‌شود، زیرا در یادگیری مفهوم یادگیرنده باید بتواند وجود اشتراک و افتراق محرکها را از هم تمیز دهد

از فاصله حدودا بیست کیلومتری پیرانشهر، در مسیر سردشت شروع میشوند که منطبق با ۳۶ درجه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی است. این جنگلها بخشهایی از استانهای آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، خوزستان و فارس را در بر میگیرند. جنگلهای پیوسته حوزه رویشی زاگرس، باتوجه به تمایز معنی دار ترکیب نباتی، خود به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. بخش شمالی حوزه رویشی زاگرس پیوسته برمبنای دامنه رویشی دو گونه مازودار (Quercus infectoria Oliv.) و وی ول (Quercus libani Oliv.) تعیین حدود شده است که با همراهی برودار (Quercus brantii Lindl) یا بصورت خالص و یا با سایر گونه ها تشکیل تیپ جنگلی می‌دهند. بخش جنوبی حوزه رویشی زاگرس پیوسته، محدوده رویش انحصاری برودار (Quercus brantii Lindl) بصورت پیوسته است که تقریبا در بین دو مدار ۲۹ درجه و ۵ دقیقه تا ۳۳ درجه و ۴۵ دقیقه عرض شمالی واقع شده است.
۱-۲-۳-۲ جنگلهای منفصل حوزه رویشی زاگرس
در قالب توده‌های جدا افتاده بلوط یا سایر گونه ها از جنگلهای پیوسته خودنمایی می‌کنند که در گذشته جزئی از جنگلهای پیوسته حوزه رویشی زاگرس بوده اند اما در طول تاریخ بر اثر بهره برداری و تغییر کاربری، از جنگلهای پیوسته جدا شده و در حال حاضر تحت عنوان جنگلهای گسسته خودنمایی میکنند (جزیره ای و ابراهیمی‌رستاقی، ۱۳۸۲). علاوه براین می‌توان زاگرس شمالی را در مجموع مرطوبتر و خنک تر (سردتر) از زاگرس جنوبی دانست. جنگلهای زاگرس اغلب دارای تاج پوشش باز بوده، رشد درختان اندک و زادآوری طبیعی بدلیل شدت تخریب بسیار اندک است. در حال حاضر تنها ۷ درصد از جنگلهای منطقه زاگرس دارای فرم پرورشی دانه زاد بوده و ۹۳ درصد آن دارای فرم‌های شاخه زاد و دانه و شاخه زاد می‌باشند (ثاقب طالبی و همکاران، ۱۳۸۳).

۱-۲-۳-۳ زمین شناسی و خاکشناسی
در اواخر پلیوسن در اثر جدا شدن سرزمین عربستان از آفریقا و نزدیک شدن آن به فلات ایران، تغییر شکل و چین خوردگی در بخش جنوبی و جنوب غربی کشور رخ داد. به این ترتیب زاگرس از آب خارج شد. در دوره میوسن، بر اثر فعالیتهای کوهزایی، این رسوبات بصورت کوههای عظیمی‌برافراشته شدند. در دوران سوم با پدیده آتشفشانی این حوزه در گدازه‌های آتشفشانی پوشیده شد و در دوران چهارم بر اثر فرسایش کوهها، خاک یا همان نهشته‌های آبرفتی بر فراز طبقات دیگر جای گرفت.
تیپ‌های عمده خاک در این منطقه عبارتند از :
خاکهای قهوه ای جنگلی Brown soils
خاکهای شاه بلوطی Chesnut soils
خاکهای سنگی Lithosols
خاکهای راندزین Rendzinas
خاکهای آبرفتی Alluvial soils
فراگیرترین خاک جنگلی در حوزه زاگرس شامل خاک قهوه ای جنگلی است که گاهی بصورت یکپارچه و در مواردی همراه با تیپ‌های دیگر ظاهر میشود. خاکهای سنگی و راندزین دارای عمق کمتر و فاقد حاصلخیزی کافی و ظرفیت نگهداری آب می‌باشند و معمولا در عرصه هایی با شیب متوسط یا تند دیده می‌شوند (ثاقب طالبی و همکاران ۱۳۸۳).
۱-۲-۳-۴ خصوصیات اقلیمی‌ناحیه رویشی زاگرس
بارش
باران و برفی که در مناطق مختلف زاگرس فرو میریزد، از جریان هایی نشأت می‌گیرند که عمدتا از اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه و تا حدی نیز از دریای سیاه و بعضا از مناطق شمالی اروپا به این سو حرکت می‌کنند. قاعده کلی بارش در این حوزه اینست که مقدار بارندگی از شمال به جنوب و از غرب به شرق کاهش می‌یابد. بارندگی در این منطقه اغلب از نوع زمستانه است و بطور متوسط بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ میلیمتر است بطوریکه بیش از ۷۰ درصد کل بارندگی سالانه و در مواردی (ایلام) تا ۹۷ درصد آن در نیمه دوم سال فرو میریزد. این مسئله منجر به ایجاد یک تابستان خشک و طولانی می‌شود. بر اساس نمایه خشکی دومارتن چهار نوع اقلیم مرطوب، نیمه مرطوب، مدیترانه ای و نیمه خشک در منطقه زاگرس وجود دارد. طول مدت خشکی در این اقالیم به ترتیب ۴ تا ۵ ماه و برای دو مورد آخر ۴ تا ۶ ماه است.
دما
طبق آمار جوی در زاگرس، میانگین دمای متوسط سالانه بر حسب عرض جغرافیایی و ارتفاع بین ۹ تا ۲۵ درجه سانتیگراد نوسان دارد. فاصله بیشینه مطلق و کمینه مطلق دما در هر محل بسیار چشمگیر و حدود ۵۰ درجه سانتیگراد می‌باشد که به ۷۴ درجه سانتیگراد نیز می‌رسد و این پدیده نمایشگر شدت بری بودن اقلیم منطقه می‌باشد. همچنین تعداد روزهای یخبندان نیز در نقاط مختلف آن بین ۱۰ تا ۱۴۹ روز در سال است (ثاقب طالبی و همکاران ۱۳۸۳).
۱-۲-۴ اسامی‌لرگ
نامهای محلی لرگ عبارتند از : موتال (در آستارا)، متول (در گرگانرود)، ملال (در طالش)، مولول (در شفارود)، کوچ، کوچی (در اطراف رشت، رودبار و درفک)، کهل و کهل (در لاهیجان، مازندران و گرگان)، سیاه کهل (در تنکابن و رامسر)، لرگ و لارگ (در نور، کجور، مازندران و گرگان)، درخت رحمان (در لرستان) و نیروز در ایلام (سهرابی و مهدیفر، ۱۳۷۵).
۱-۲-۵ طبقه بندی لرگ
Kingdom: Plantae – Plants
(unranked): Angiosperms
(unranked): Eudicots
(unranked): Rosids
Order: Fagales
Family: Juglandaceae
Genus: Pterocarya
Species: P. fraxinifolia
۱-۲-۵-۱ کلید شناسی:
الف – جوانه ها بدون پایه، فلس دار، برگها معطر، میوه یک شفت بزرگ .Juglans
ب – جوانه ها پایه دار، عریان و بدون فلس، برگها غیر معطر، میوه یک فندقه بالدار Pterocarya (Avis 1982).
خانواده گردو(Juglandaceae ) از ۷ جنس و حدود ۵۰ گونه تشکیل شده است که عمدتاً در مناطق معتدله و نیمه گرمسیری نیمکره شمالی پراکنش دارند. جنس های زیرخانواده یوگلاندوئیده عبارت اند از یوگلانس ( ۱۵ گونه) و کاریا ( ۲۵ گونه) و زیرخانواده اُرمونئوئیده دارای ۵ جنس است که پتروکاریا ( ۱۰ گونه) ازآن جمله است. یک گونه از جنس یوگلانس به نام گردو (یوگلانس رگیا) در جنگل های شمال و غرب و یا به صورت کاشته شده در غالب نواحی ایران و یک گونه از جنس پتروکاریا به نام کرُک پتروکاریا فراکسینیفولیا در جنگل های شمال ایران می رویند (بخشی خانیکی، ۱۳۸۶). بطورکلی این خانواده دارای ۶ جنس و ۴۰ گونه است که از مهمترین جنسهای آن گردو و لرگ را میتوان نام برد (Avis 1982).
تیره Juglandaceae شامل ۸ جنس و ۵۰ گونه می‌باشد که در بین آنها جنس گردو Juglans با ۲۱ گونه مهمترین گیاه این خانواده است. لیست تمامی‌جنس‌های تیره Juglandaceae به قرار زیر است (بدرزاده، ۱۳۸۶) : Juglans – Platycarya – Pterocarya – Oreomunnia – Engelhardtia – Cyelocarya - Alfaroa
لرگ دارای یک واریته درختچه ای بنام P.f.var.dumosa بوده که شاخه‌های آن باریک، زرد قهوه ای و طول برگچه ها ۵ تا ۷ سانتیمتر می‌باشد که در دو زیرخانواده طبقه بندی می شوند. این جنس دارای یازده گونه است که شش گونه آن در چین، یک گونه در ژاپن و یک گونه در آسیای غربی انتشار دارد. گونه آسیای غربی که در قفقاز و شمال ایران و همچنین با تایید بخش تحقیقات گیاهشناسی موسسه در دو منطقه از جنگلهای غرب کشور شامل استانهای ایلام و لرستان انتشار دارد که بنام Pterocarya fraxinifolia (spach) یا P.caucasica معروف است (Avis 1982) .
۱-۲-۶ ویژگیهای مورفولوژی لرگ
درختان برگ ریز، اغلب باقطر مشخص، برگها متناوب، شانه ای، بدون گوشواره، گلها تک جنسی، بدون گلبرگ، تک پایه، شاتون نر آویزان، شاتون ماده راست یا آویزان، گلهای نر با پوشش دندانه ای یا براکته مانند ۶۰-۳ لبی یا فاقد آن، پرچمها ۴۰-۳ عدد، گلهای ماده بدون دم گل روی ساقه قرار گرفته اند. براکته ها و پوشش گل روی تخمدان قرار گرفته و اغلب چهار لبی می‌باشند. تخمدان تحتانی، ۳-۲ خامه ای، تک حفره ای، تک تخمی، قاعده ای، میوه شفت یا فندق بالدار، دانه اغلب با لپه‌های خیلی پیچ خورده. بطورکلی این خانواده دارای ۶ جنس و ۴۰ گونه است که از مهمترین جنسهای آن گردو و لرگ را میتوان نام برد. درختان این خانواده معمولا دارای ریشه‌های عمیق و چوب بسیار عالی هستند. عموما در نواحی معتدله نیم کره شمالی انتشار دارند و استثنائا در آمریکا از خط استوا می‌گذرند. غالبا بصورت درخت و ندرتا درختچه هستند (Avis 1982) . درخت لرگ خزان کننده، شاخه ها دارای مغز نرم و اسفنجی یا مطبق، جوانه ها پایک دار و لخت، برگها متناوب شانه ای، گلها یک پایه و در روی شاتونهای آویزان قرار دارند. کوتیلدنها چهار لوبه و ژرمیناسیون اپیژه است. شاخه‌های اصلی بسیار توسعه یافته و رشد درخت سریع و پاجوش بسیار تولید می‌کند. این جنس دارای یازده گونه است که شش گونه آن در چین، یک گونه در ژاپن و یک گونه در آسیای غربی انتشار دارد. گونه آسیای غربی که در قفقاز و شمال ایران و همچنین با تایید بخش تحقیقات گیاهشناسی مو^ءسسه در دو منطقه از جنگلهای غرب کشور شامل استانهای ایلام و لرستان انتشار دارد که بنام Pterocarya fraxinifolia (spach) یا P.caucasica معروف است (Avis 1982).
گیاهان این خانواده درختانی تک پایه با برگ های متناوب و مرکب شانه ای و معطّر و فاقد گوشوارک می باشند. گل ها تا ۶ کاسبرگ و از ۳ الی ۴۰ پرچم تشکیل شده است. پرچم ها در ۲ یا چند سری قرار دارند و دارای میله کوتاه و بساک دوخانه اند که با شکاف طولی شکفته می شوند. گل های نر در روی گل آذین سنبله یا خوشه ساده آویخته آرایش یافته اند. پوشش گل های ماده از تعداد محدودی براکته و کاسه گلی مرکب از ۴ کاسبرگ تشکیل یافته است. مادگی زیرین و تخمدان از به هم پیوستن ۲برچه به وجود آمده و تک خانه ای و حاوی یک تخمک راست می باشد. خامه کوتاه و منتهی به ۲ کلاله بزرگ است. میوه تقریباً خشک و شکوفا یا ناشکوفا یا گاهی اوقات بالدار است. دانه منفرد، دارای رویان بزرگ و فاقد آندوسپرم می باشد (بخشی خانیکی، ۱۳۸۶). بر اساس منابع موجود لرگ درختی است که به ارتفاع ۳۰ متر می‌رسد (جوانشیر، ۱۳۶۶)، و در جنگلهای حوضه آبخیز (واز) تا ۴۰ متر ارتفاع نیز اندازه گیری شده است (ابراهیمی،‌۱۳۷۹).
۱-۲-۷ جنگلهای جهان و پراکنش لرگ در دنیا
۳۰ درصد سطح کره خاکی را جنگل و بیشه‌های جنگلی مفروش می‌کند. ۲۴ درصد آن را مراتع اشغال کرده اند و ۱۱ درصد برای زمین‌های کشاورزی اختصاص داده شده اند. امروزه تخریب بیرویه در سطح جنگلهای جهان صورت می‌گیرد. سالهاست که با قطع بیرویه جنگلهای جهان رو به تخریب می‌باشد. و بنابر آمارهای F.A.O هر ساله یازده میلیون هکتار از جنگلهای جهان تخریب می‌شود. در واقع هرساله به اندازه سطح کشور گواتمالا تخریب صورت میگیرد. طبق آمار سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی در سال ۱۹۹۱ جنگلهای مناطق حاره جهان ۷۹/۱ میلیارد هکتار بوده. بین سالهای ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۰ هر ساله در حدود ۱۵ میلیون هکتار از جنگلهای مناطق حاره از بین رفته اند. تخریب بیشتر در جنگلهای آفریقا، آمریکای لاتین و آسیا صورت گرفته است. جنگلهای مناطق معتدله و شمال کره زمین نیمی‌از جنگلهای جهان را تشکیل می‌دهند. محصولات چوبی این جنگلها برای صنایع مصرف می‌شود. و در حدود ۸۰ درصد چوب صنایع از این جنگلها است. سطح جنگلهای معتدله و نیمه معتدله جهان ۵/۱ میلیارد هکتار می‌باشد (مصدق، ۱۳۸۴).
نظر به اینکه پراکنش آبها و خشکی ها در کره زمین یکسان نیست، عوامل موثر اکولوژیک از قبیل حرارت، رطوبت و غیره در همه نقاط بطور یکسان وجود ندارند، بدین جهت نوع و تیپ رستنی ها نیز اشکال مختلفی بخود می‌گیرند و در سطوح متفاوتی گسترش می‌یابند. چنانچه از قطب شمال یا جنوب به طرف استوا پیش رویم، ملاحظه می‌کنیم که درجه حرارت دائما افزایش می‌یابد. میزان رطوبت نیز هرچه از مناطق دریایی دور شویم و به خشکی ها نزدیک شویم کاهش می‌یابد. مقدار انرژی خورشید مثلا در نواحی استوایی ۲۰۰ کیلوکالری در سانتی متر مربع است، در صورتیکه در عرض جغرافیایی ۷۰ درجه این مقدار فقط ۳۰ کیلو کالری در هر سانتیمتر مربع است. یعنی در یک دوره رویش گیاهی در مناطق استوایی انرژی خورشیدی ۷ برابر بیشتر از مناطقی است که در عرض جغرافیایی ۷۰ درجه هستند. هرچند که از نظر مقیاس جهانی حرارت و رطوبت مهمترین عوامل در پراکنش اجتماعات گیاهی هستند، با وجود این تاثیر کلی عوامل اکولوژیک در یک محل و قدرت رقابت گیاهان عوامل تعیین کننده ظاهر شدن یا فقدان یک تیپ گیاهی بشمار می‌آیند (مهاجر، ۱۳۸۵).
سطح کل جنگلهای دنیا حدود ۴/۳ میلیارد هکتار برآورد شده است (F.A.O، ۱۹۹۳ ). این رقم در سال ۱۹۸۰ بالغ بر ۴ میلیارد هکتار بود. این موضوع روند تخریب سریع جنگلهای دنیا را نشان می‌دهد. جنگلهای دنیا نزدیک به ۹۰% بیوماس گیاهی اکوسیستم‌های زمینی را تولید می‌کنند و همراه با دریاها ۴۸% کل تولید اولیه کره زمین را تشکیل می‌دهند (مهاجر، ۱۳۸۵).
برای تفکیک و طبقه بندی جنگلهای دنیا روش های مختلفی پیشنهاد شده است و دانشمندان زیادی جنگلها را بر حسب عوامل مختلف طبقه بندی نموده اند. بعضی جنگلها را برحسب مناطق جغرافیایی، برخی بر اساس سیمای ظاهری و گونه‌های تشکیل دهنده آنها تقسیم بندی نموده اند. یکی از تقسیم بندی‌های معروف توسط پروفسور بروکمن (Brockmann ) صورت گرفته است که در آن مناطق رویش گیاهی دنیا به ده قسمت تقسیم شده اند که در جدول ۱- ۲ ذکر شده اند.
جدول ۱-۲ : تقسیم بندی مناطق رویشی جهان توسط بروکمن

. Tamari, op.cit.,pp.56-8. ↑
. lombardy: regione of northern Italy منطقه ای در شمال ایتالیا ↑
. De Roover, Raymond, “Monopoly theory prior to Adam Smith: a revision”, vol. 65, no. 4, pp. 492-524. ↑
. De Roover, Raymond, art.cit., pp. 500-514. ↑
. De Roover, Raymond, art.cit., pp. 520-524. ↑
. Tashikh:you shall(شماباید ، می بایست) ↑
.Tamari, op.cit.,p.180. ↑
. Mishnah ↑
. Leon Poliakor ↑
. De Roover, Raymond, art.cit., pp. 492-524. ↑
. gitsochak Abarbanel ↑
.In contrast to the view of Thomas Aquinas, who, while recognizing that money could serve as a medium of exchange and a unit of account , believed that money was barren and without value.See Barry Gordon , Ecinomic Analysis,pp.159-65
در مقابل به نظر توماس آکوینی، که این را به رسمیت می شناخت که پول می تواند به عنوان یک وسیله مبادله و واحد حساب خدمت کند و او معتقد بودند که پول بی ثمر و بدون ارزش است. ↑
. diaspara
دیاسپورا: به مهاجرت ، پراکندگی یا آوارگی گروهی از مردم اطلاق می شود که دور از خانه و کاشانه ی اصلی خویش
زندگی می کنند و در دنیا پراکنده شده اند. این واژه ریشه در متون یهودی دارد و به ماجرای خروج یهودیان از بابل اشاره دارد. ↑
.Tamari, op.cit., p.181. ↑
. Jubilee:
عید پنجاهه از دیدگاه تاریخی و نمادین با جشن فصل درو یهودیان که شاووت نامیده می‌شود مرتبط است. در جشن شاووت، یهودیان مناسبت آنچه « اعطای ده فرمان از سوی خدا در کوه سینا ، پنجاه روز پس از خروج » مینامند را جشن می گیرند. سالروز عید پنجاهه در سال ۲۰۱۰ در ۲۳ مه و در سال ۲۰۱۱ در ۱۲ ژوئن است. ↑
. ephah: ancient Hebrew unit of liquid and dry capacity. Estimated at 37 litres (about 6.5 gallons(
یک سیستم اندازه گیری، واحد عبری باستانی از ظرفیت مایع و خشک است. در حدود ۳۷ لیتر( معادل ۶٫۵ گالن ) ↑
. Hin: a sub-divided unit of the hekat, an ancient Egyptian volume unit
هین، یک واحد فرعی تقسیم (واحد حجم مصر باستان) برای اندازه گیری دانه ها، نان و آبجو بود. {معدال یک دهم(۱۰/۱)} ↑

. Meir,Tamari, op.cit., p, 93. ↑
. Onaah: In general terms, ona’ah (literally overreaching) refers to the Jewish laws surrounding money deception
به طور کلیona’ah( اجازه تندروی به معنای واقعی کلمه) اشاره به قوانین یهودی در اطراف فریب پول دارد. ↑
. Meir,Tamari, op.cit, p, 96. ↑
hasagat g’vvl: unfair encroachment(تجاوز یا تعدّی) ↑
. Meir,Tamari, op.cit., p, 108. ↑
. Halakhic: Teachings derived directly from scripture, see Isidore Epstein, Judaism, p, 115.
آموزه هایی که به طور مستقیم از کتاب مقدس گرفته شده اند ↑
. Dina d’malchuta dina ("the law of the land is law"): an additional aspect of Halakha, being the principle recognizing non-Jewish laws and non-Jewish legal jurisdiction as binding on Jewish citizens, provided that they are not contrary to any laws of Judaism. This principle applies primarily in areas of commercial, civil and criminal law.
دینا مالکوهتا :(طبق قانون ، زمین قانون می باشد) جنبه اضافی از هلاخاست ، اصل به رسمیت شناختن قوانین غیر یهودی است . {یعنی صاحب زمین است که قوانیین و مقررات را تعیین می کند نه افراد مهاجر} ↑
. Meir,Tamari, op.cit., pp, 215-16. ↑
. For an account for the history of western economic thinkhing on the benefit approach to taxation see Richard Musgrave , The Theory of Public Finance, McGraw Hill Kogakusha, New york and Tokyo,1995,pp.61-89.
برای مشاهده ی تاریجچه عقاید اقتصادی غرب در مورد رویکرد به سود مالیات به کتاب مالیه عمومی ، ریچارد ماسگریو صفحات ۸۹-۶۱ نگاه کنید. ↑
. Meir,Tamari, op.cit., p.219. ↑
. Roman A.Ohrenstein,”Economic thought”, pp.190 ↑
. Roman A.Ohrenstein, op.cit., pp.193. ↑
Jacob Neusner ↑
. Neusner ,Jacob, The Economic of the Mishnah, pp.5-7. ↑
.Lionel Robbins , who did so much to further ‘positive ‘ economic in the mid-twentieth century , tried to separate economic from ethics . He was however very concerned with ‘non-material’ welfare. See Denis P.O’Bdien, Lionel Robbins, Macmillan, London, 1988, p.23. ↑
. Morris Silver ↑
.Morris ,Silver, Economic Structures of the Ancient Near East, pp.1-3. ↑
. Karl Polanyi ↑
. Polanyi ,Karl , The Livelihood of Man,edited by Harry W.Pearson,p11. ↑
. Jacob Neusner ↑
. Mishnah ↑
. Neusner, Jacob op.cit.,p.141. ↑
. Jacob Neusner ↑