۱۳/۰

۰۱/۶

۵/۱۴

۵۸/۳

ضریب تغییرات(درصد)

۷۶/۳

۳۰/۸

۷۱/۶

۵۱/۶

ns، *و** به ترتیب نشان دهنده عدم تفاوت معنی­داری، تفاوت در سطح ۵٫/^. وتفاوت در سطح ۱٫/^. می باشد.

۱-۸-۴غلظت عنصر کادمیم در گیاه

نتایج تجزیه واریانس تیمار غلظت عنصر کادمیم گیاه در جدول (۸-۴) آورده شده است. اثر تیمارهای مکان، تکرار مکان، گیاه و مزرعه و اثر متقابل تیمار گیاه در مکان، مکان در مزرعه و گیاه در مزرعه در سطح آماری ۱ درصد غلظت عنصر کادمیم گیاه معنی­دار گردید. همچنین اثر تیمار متقابل گیاه در مزرعه در مکان بر غلظت عنصر کادمیم گیاه معنی­دار نبود.
نمودار ۶۸-۴ اثر تیمار­های گیاه در مکان بر غلظت عنصر کادمیم گیاه
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و مکان مختلف کشت (نمودار ۶۸-۴) بر غلظت عنصر کادمیم گیاه نشان داد که منطقه باوی در گیاه شوید دارای بیشترین غلظت عنصر کادمیم بود (۹۹/۱۱ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین غلظت عنصر کادمیم در گیاه شوید در منطقه باوی نسبت به غلظت عنصر کادمیم گیاه منطقه شوش و منطقه دزفول تفاوت معنی­داری داشت(به ترتیب ۹۹/۱۱، ۴۷/۱۰ و ۲۹/۹ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین گیاه گشنیز در منطقه باوی دارای بیشترین غلظت عنصر کادمیم بود (۰۹/۱۱ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر کادمیم گیاه منطقه شوش و منطقه دزفول تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۰۹/۱۱، ۸۱/۹ و ۳۰/۸ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین گیاه هویج در منطقه باوی دارای بیشترین غلظت عنصر کادمیم بود (۵۲/۱۰ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر کادمیم گیاه منطقه شوش و منطقه دزفول تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۵۲/۱۰، ۵۸/۸ و ۰۱/۸ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین گیاه جعفری در منطقه باوی دارای بیشترین غلظت عنصر کادمیم بود (۹۹/۱۱ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر کادمیم گیاه منطقه شوش و منطقه دزفول تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۹۹/۱۱، ۴۷/۱۰ و ۲۹/۹ میلی­گرم در کیلوگرم).
نمودار ۶۹-۴ اثر متقابل مکان در مزرعه بر غلظت عنصر کادمیم گیاه
بررسی نتایج اثر متقابل مکان­های مختلف کاشت و مزارع آلوده و شاهد (نمودار ۶۹-۴) بر غلظت عنصر کادمیم گیاه نشان داد که بیشترین غلظت عنصر کادمیم گیاه در منطقه باوی و در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ وجود داشت (۲۹/۱۴ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر کادمیم گیاه مزرعه آلوده­ی شماره ۲ در منطقه باوی با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۲۹/۱۴، ۴۷/۱۲و ۱۷/۷ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین در منطقه شوش بیشترین غلظت عنصر کادمیم گیاه در مزرعه آلوده­ی شماره ۱ وجود داشت (۹۷/۱۵ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر کادمیوم گیاه مزرعه آلوده­ی شماره ۱در منطقه شوش با مزرعه آلوده­ی شماره ۲ مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۹۷/۱۰، ۳۳/۹ و ۵۳/۵ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین در منطقه دزفول بیشترین غلظت عنصر کادمیم در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ وجود داشت (۷۱/۱۲ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر کادمیم گیاه مزرعه آلوده­ی شماره ۲در منطقه دزفول با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب۷۱/۱۲، ۲۴/۱۰ و ۲۶/۶ میلی­گرم در کیلوگرم).
نمودار ۷۰-۴ اثر متقابل گیاه در مزرعه بر غلظت عنصر کادمیم گیاه
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و نوع مزرعه (نمودار ۷۰-۴) بر غلظت عنصر کادمیم گیاه نشان داد که بیشترین میزان غلظت عنصر کادمیم مربوط به گیاه شوید در مزرعه آلوده شماره ۲ بود (۷۷/۱۲ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر کادمیم گیاه بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود داشت ( به ترتیب ۷۷/۱۲، ۸۹/۱۱ و ۰۹/۷ میلی­گرم در کیلوگرم). در گیاه گشنیز بیشترین غلظت عنصر کادمیم گیاه مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۱۴/۱۲ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر کادمیم گیاه بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود داشت ( به ترتیب ۱۴/۱۲، ۰۷/۱۱ و ۸۹/۵ میلی­گرم در کیلوگرم). در گیاه هویج بیشترین غلظت عنصر کادمیم گیاه مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۲۷/۱۱ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر کادمیم گیاه بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود داشت ( به ترتیب ۲۷/۱۱، ۱۸/۱۰ و ۶۶/۵ میلی­گرم در کیلوگرم). در گیاه جعفری بیشترین غلظت عنصر کادمیم گیاه مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۲۵/۱۲ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر کادمیم گیاه بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود داشت ( به ترتیب ۲۵/۱۲، ۷۷/۱۱ و ۵۵/۶ میلی­گرم در کیلوگرم).
عواملی مانند اسیدیته خاک، غلظت یونی محلول، غلظت کاتیونی فلز، حضور کاتیون­های فلزی رقابت کننده و وجود لیگاندهای آلی و معدنی بر جذب فلزات سنگین تأثیر گذارند. از سوی دیگر نوع و گونه­ های مختلف گیاهی در توانایی جذب، تجمع و تحمل فلزات سنگین تفاوت زیادی با یکدیگر دارند (آلووای، ۱۹۹۰).
سرنوشت فلزات سنگین و کمپلکس­های فلزی تخلیه شده به خاک­ها و آب­ها با توجه به شرایط محیطی خاک و آب بسیار متفاوت می­باشند .همچنین مکانیزم­ های جذب می­توانند برای یون­های فلزی مختلف متفاوت باشند. اما یون­هایی که با مکانیسم­های مشابه به داخل ریشه جذب می­شوند، احتمالاً با همدیگر رقابت می­ کنند. از سویی شواهد واضحی وجود دارد که شکل­ها و گونه­ های مختلف گیاهان در توانایی واضحی وجود دارد که شکل­ها و گونه­ های مختلف گیاهان در توانایی جذب، تجمع و تحمل فلزات سنگین تفاوت بسیار زیادی با هم دارند (آلووی، ۲۰۰۱).

اهمیت کادمیم در میان سایر عناصر سمی از این جهت است که این عنصرمی­تواند در اندام­های گیاهی به مقادیر زیاد که برای انسان و حیوان سمی باشد، تجمع یابد ولی در عین حال هیچ­گونه علائم سمیت در گیاه ظاهر نشود (پرنسی و همکاران^[۱۳۰]، ۲۰۰۲). کادمیم اگرچه یک عنصر غذایی ضروری نیست اما به سهولت از طریق ریشه_­های گیاه جذب و با غلظت­هایی که برای زنجیره غذایی خطرناک است، در گیاه اندوخته می­ شود. تجمع کادمیم در بافت­های گیاهی در سطح سلولی نیز می­ تواند سمی باشد و موجب کاهش رشد گردد (کولیلیا و همکاران^[۱۳۱]، ۲۰۰۴). از طرفی در جذب کادمیوم، عواملی مانند pH مقدار هوموس خاک، میزان کادمیم محلول خاک و قابل دسترس برای گیاه، نیز تعیین کننده هستند (کلیک^[۱۳۲]، ۲۰۰۵). کادمیوم به دلیل حلالیت بالایی که در آب دارد ممکن است سمیت شدیدی برای گیاهان و حیوانات و یا انسان­ها ایجاد کند. بررسی تاثیر نفت سفید بر مزارع سبزی (گشنیز، جعفری، شوید و هویج) نشان داد که عنصر کادمیم در گیاه مزارع آلوده به نفت سفید افزایش یافت. که این افزایش در گیاه مزارع آلوده به نفت سفید ۱و ۲ موجود در هر منطقه و هم چنین مزارع آلوده هر سه منطقه نسبت به هم یکسان نبوده است. نتیجه می­توان گرفت که این تفاوت موجود در بین مزارع آلوده به نفت سفید به غلظت نفت سفید استفاده شده برای از بین بردن علف­های هرز می­باشد در صورتی که از غلظت بیشتری برای از بین بردن علف هرز استفاده شده باشد عنصر کادمیم بیشتر­ی وارد گیاه شود. افزایش مقدار عنصر کادمیم در منطقه باوی در مزارع شاهد و آلوده به نفت سفید ۱و ۲ می ­تواند در اثر شوری خاک باشد همانگونه که در صفحات قبلی گزارش شد با افزایش شوری میزان کادمیم محلول خاک افزایش می­یابد و به همین دلیل جذب کادمیم بیشتری توسط گیاه صورت می­پذیرد.

۲-۸-۴ غلظت عنصر سرب در گیاه

نتایج تجزیه واریانس تیمار غلظت عنصر سرب گیاه در جدول (۸-۴) آورده شده است. اثر تیمارهای مکان، گیاه، مزرعه و اثر متقابل تیمار گیاه در مزرعه در سطح آماری ۱ درصد غلظت عنصر سرب گیاه معنی­دار گردید. و اما اثر تیمار تکرار مکان و اثر متقابل تیمار گیاه در مکان و مکان در مزرعه بر غلظت عنصر سرب گیاه در سطح آماری ۵ در­صد معنی­دار شد. همچنین تیمار تکرار مکان و اثر تیمار متقابل گیاه در مزرعه در مکان بر غلظت عنصر سرب گیاه معنی­دار نبود.
نمودار ۷۱-۴ اثر تیما­های گیاه در مکان بر عنصر سرب گیاه
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و مکان مختلف کشت (نمودار ۷۱-۴) بر غلظت عنصر سرب گیاه نشان داد که منطقه باوی در هر دو گیاه گشنیز و شوید دارای بیشترین غلظت عنصر سرب بود (به ترتیب ۵۳/۳۵ و ۳۰/۳۵ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین غلظت عنصر سرب هر دو گیاه گشنیز و شوید در منطقه باوی نسبت به منطقه دزفول تفاوت معنی­داری نداشت. اما غلظت عنصر سرب هر دو گیاه گشنیز و شوید در منطقه باوی نسبت به منطقه شوش تفاوت معنی­داری داشت. همچنین بیشترین غلظت عنصر سرب در گیاه هویج مربوط به منطقه باوی بود (۵۰/۲۸ میلی­گرم در کیلوگرم). با غلظت عنصر سرب در گیاه هویج رشد یافته در منطقه دزفول تفاوت معنی­داری نداشت. اما با غلظت عنصر سرب در گیاه هویج رشد یافته در منطقه شوش تفاوت معنی­داری داشت. همچنین بیشترین غلظت عنصر سرب در گیاه جعفری مربوط به منطقه باوی بود (۱۰/۳۴ میلی­گرم در کیلوگرم). با غلظت عنصر سرب در گیاه جعفری رشد یافته در منطقه دزفول تفاوت معنی­داری نداشت. اما با غلظت عنصر سرب در گیاه جعفری رشد یافته در منطقه شوش تفاوت معنی­داری داشت.
نمودار ۷۲-۴ اثر متقابل مکان در مزرعه بر عنصر سرب گیاه
بررسی نتایج اثر متقابل مکان­های مختلف کاشت و مزارع آلوده و شاهد (نمودار ۷۲-۴) بر غلظت عنصر سرب گیاه نشان داد که بیشترین غلظت عنصر سرب گیاه در منطقه باوی و در مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و ۲ وجود داشت (به ترتیب ۱۳/۳۹ و ۴۶/۴۰ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر سرب گیاه مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و ۲ در منطقه باوی با مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۱۳/۳۹، ۴۶/۴۰ و ۴۹/۲۰ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین در منطقه شوش بیشترین غلظت عنصر سرب در مزرعه آلوده­ی شماره ۱ وجود داشت (۴۹/۳۲ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر سرب مزرعه آلوده­ی شماره ۱ در منطقه شوش با مزرعه آلوده­ی شماره ۲ تفاوت معنی­داری نداشت ولی با مزرعه شاهد دارای اختلاف معنی­داری بود. همچنین در منطقه دزفول بیشترین غلظت عنصر سرب در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ وجود داشت (۳۳/۳۶ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر سرب مزرعه آلوده­ی شماره ۲ در منطقه دزفول با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ تفاوت معنی­داری نداشت ولی با مزرعه شاهد دارای اختلاف معنی­داری بود.
شکل ۷۳-۴ اثر متقابل گیاه در مزرعه بر عنصر سرب گیاه
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و نوع مزرعه (نمودار ۷۳-۴) بر غلظت عنصر سرب نشان داد. که بیشترین غلظت عنصر سرب مربوط به گیاه گشنیز و شوید در مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و ۲ و همچنین گیاه جعفری در مزرعه آلوده­ی ۲ بود گشنیز (به ترتیب ۴۸/۳۷ و ۴۶/۳۸ میلی­گرم در کیلوگرم)، شوید (به ترتیب ۸۲/۳۶ و ۲۱/۳۸ میلی­گرم در کیلوگرم) جعفری (۰۱/۳۷ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر سرب مربوط به گیاه گشنیز، جعفری و شوید مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه آلوده­ی شماره ۲ با مزرعه شاهد از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود داشت. در گیاه هویج بیشترین غلظت سرب گیاه مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۱ بود (۰۳/۳۲ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت سرب گیاه بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود نداشت اما با غلظت سرب گیاه در مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۰۳/۳۲، ۲۰/۲۹ و ۶۴/۱۵ میلی­گرم در کیلوگرم).
بررسی­ها نشان داد که غلظت عنصر سرب در گیاه مزارع آلوده به نفت سفید افزایش یافت. در پژوهشی که توسط عسکری و همکاران (۱۳۹۰)که بر روی گیاه اقاقیا صورت گرفت نشان دهنده افزایش غلظت عنصر سرب گیاه تحت تاثیر تیمار هیدرو­کربنی که شامل نفت خام با در صد­های ۰، ۱، ۲، ۳ و ۴ بود. هم­چنین افزایش غلظت عنصر سرب در گیاهان اختلاف معنی­داری بین مقدار سرب برگ گیاهان شاهد و گیاهان تحت تیمار ۱ درصد مشاهده شد. گیاهان تحت تیمار۱ درصد نسبت به شاهد ۸/۲۰ برابر عنصر سرب را در برگ هایش انباشته نموده بودند. این نتایج با مطالعه فلزات سنگین در اقاقیا که در ترکیه انجام شده است مطابقت دارد.
افزایش بیشتر عنصر سرب در منطقه باوی در مزارع شاهد و آلوده به نفت سفید ۱و ۲ می ­تواند در اثر شوری خاک باشد. در شوری خاک علاوه بر آلودگی نفت سفید باعث بیشتر شدن سرب در گیاهان این منطقه شده ­اند مشخص شد که شوری خاک، باعث افزایش جذب فلزات سنگین توسط سبزیجات شد و همچنین که شوری خاک، تجمع سرب در ریشه را کاهش در حالی که باعث افزایش آن در برگ شد و علائم سمیت ناشی از سرب، با شوری زیاد ارتباط داشت. همچنین مشاهده شد که افزایش شوری باعث افزایش غلظت کمپلکس سرب با کلرید شد و در نتیجه تجمع سرب در خاک کاهش یافت (هودجی، ۱۳۸۳).

۳-۸-۴ غلظت عنصر روی در گیاه

نتایج تجزیه واریانس تیمار غلظت عنصر روی گیاه در جدول (۸-۴) آورده شده است. اثر تیمارهای مکان، تکرار مکان، گیاه، مزرعه و اثر متقابل تیمار مکان در مزرعه، گیاه در مزرعه و گیاه در مزرعه در مکان در سطح آماری ۱ درصد غلظت عنصر روی گیاه معنی­دار گردید. و اما اثر متقابل تیمار گیاه در مکان بر غلظت عنصر روی گیاه در سطح آماری ۵ در­صد معنی­دار شد.
نمودار ۷۴-۴ اثر تیمار های گیاه در مکان بر عنصر روی گیاه
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و مکان مختلف کشت (نمودار ۷۴-۴) بر غلظت عنصر روی گیاه نشان داد که منطقه دزفول در گیاه شوید دارای بیشترین غلظت عنصر روی بود (۳۳/۸۶ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین غلظت عنصر روی در گیاه شوید در منطقه دزفول نسبت به غلظت عنصر روی گیاه منطقه شوش و منطقه باوی تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۳۳/۸۶، ۸۸/۶۴ و ۲۲/۳۹ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین گیاه گشنیز در منطقه دزفول دارای بیشترین غلظت عنصر روی بود (۱۱/۷۸ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر روی گیاه منطقه شوش و منطقه باوی تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۱۱/۷۸، ۸۸/۵۸ و ۳۳/۳۳ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین گیاه هویج در منطقه دزفول دارای بیشترین غلظت عنصر روی بود (۷۷/۶۳ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر روی گیاه منطقه شوش و منطقه باوی تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۷۷/۶۳، ۴۴/۴۶ و ۴۴/۲۸ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین گیاه جعفری در منطقه دزفول دارای بیشترین غلظت عنصر روی بود (۵۵/۸۱ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر روی گیاه منطقه شوش و منطقه باوی تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۵۵/۸۱، ۸۸/۶۴ و ۳۷ میلی­گرم در کیلوگرم).
نمودار۷۵-۴ اثر متقابل مکان در مزرعه بر میزان عنصر روی گیاه
بررسی نتایج اثر متقابل مکان­های مختلف کاشت و مزارع آلوده و شاهد (نمودار ۷۵-۴) بر غلظت عنصر روی گیاه نشان داد که بیشترین غلظت عنصر روی گیاه در منطقه دزفول و در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ وجود داشت (۰۸/۱۰۹ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر روی گیاه مزرعه آلوده­ی شماره ۲ در منطقه دزفول با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۰۸/۱۰۹، ۵/ ۸۷ و ۷۵/۳۵ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین در منطقه شوش بیشترین غلظت عنصر روی گیاه در مزرعه آلوده­ی شماره ۱ وجود داشت (۷۵/۸۲ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر روی گیاه مزرعه آلوده­ی شماره ۱در منطقه شوش با مزرعه آلوده­ی شماره ۲ مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۷۵/۸۲، ۳۳/۶۲ و ۶۶/۲۹ میلی­گرم در کیلوگرم خاک). همچنین در منطقه باوی بیشترین غلظت عنصر روی در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ وجود داشت (۲۵/۴۴ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر روی گیاه مزرعه آلوده­ی شماره ۲ در منطقه باوی با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب۲۵/۴۴، ۷۵/۳۴ و ۵/۲۴ میلی­گرم در کیلوگرم).
نمودار ۷۶-۴ اثر متقابل گیاه در مزرعه بر عنصر روی گیاه
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و نوع مزرعه (نمودار ۷۶-۴) بر غلظت عنصر روی گیاه نشان داد که بیشترین میزان غلظت عنصر روی مربوط به گیاه شوید در مزرعه آلوده شماره ۲ بود (۶۶/۸۰ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت روی گیاه بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود نداشت اما با غلظت روی گیاه در مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۶۶/۸۰، ۸۸/۷۵ و ۸۸/۳۳ میلی­گرم در کیلوگرم). در گیاه گشنیز بیشترین غلظت روی گیاه مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۳۳/۷۲ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت روی گیاه بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود نداشت اما با غلظت روی گیاه در مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۳۳/۷۲، ۷۷/۶۸ و ۲۲/۲۹ میلی­گرم در کیلوگرم). در گیاه هویج بیشترین غلظت روی گیاه مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و ۲ بود (۸۸/۵۵ و ۴۴/۵۷ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت روی گیاه بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود نداشت اما با غلظت روی گیاه در مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۸۸/۵۵، ۴۴/۵۷ و ۳۳/۲۵ میلی­گرم در کیلوگرم). در گیاه جعفری بیشترین غلظت روی گیاه مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۱۱/۷۷ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت روی گیاه بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود نداشت اما با غلظت روی گیاه در مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۱۱/۷۷، ۷۷/۷۲ و ۴۴/۳۱ میلی­گرم در کیلوگرم).
بررسی تاثیر نفت سفید بر میزان عناصر سنگین جذب شده نشان داد که عنصر روی در سبزیجات مزارع آلوده به نفت سفید افزایش یافت. که این افزایش در گیاه مزارع آلوده به نفت سفید ۱و ۲ موجود در هر منطقه نسبت به هم یکسان نبوده است. بنابراین می­توان نتیجه گرفت که این تفاوت موجود در بین مزارع آلوده به نفت سفید به غلظت نفت سفید استفاده شده برای از بین بردن علف­های هرز می­باشد، در صورتی که از غلظت بیشتری برای از بین بردن علف هرز استفاده شده باشد میزان عنصر روی بیشتری در گیاه نشان داده می­ شود. در پژوهشی که برای ارزیابی گیاه پالایی اقاقیا بر برخی از فلزات سنگین در خاک­های آلوده به نفت خام با بهره گرفتن از تیمار نفت خام (۰ درصد، ۱ درصد، ۲ درصد، ۳درصد و ۴درصد) گیاهان تحت تیمار۲ درصد نسبت به شاهد، ۲۸/۱ برابر بیش تر، عنصر روی را در برگ­های خود انباشته کرده است و همچنین مشاهده گردید، کمترین و بیشترین میزان عنصر روی به ترتیب در بافت خشک برگ مربوط به گیاه شاهد و گیاهان تحت تیمار ۲ درصد بود (عسکری و همکاران، ۱۳۹۰)
افزایش اندک عنصر روی در منطقه باوی در مزارع شاهد و آلوده به نفت سفید ۱و ۲ می ­تواند در اثر شوری و زهکشی نامناسب خاک باشد. در نتیجه اثر شوری خاک نسبت به نفت سفید غالبتر بوده و باعث افزایش اندک عنصر روی در گیاه این منطقه شده است. سایر محققان نیز گزارش نموده ­اند که به طورکلی با افزایش شوری، غلظت عناصر کم مصرف در بافت های گیاهی کاهش می­یابد (همایی و همکاران، ۲۰۰۵)

باب الباب: دربند شروان است که باب الابواب نیز گویند و این نام را جغرافیون عرب به شهر دربند واقع در دامنه‌های قفقاز و ساحل غربی بحر خزر اطلاق نمایند آن را « الباب » نیز گویند.( فرهنگ لغات )
۱۱۵ - چوپان سپهر و رم سپه ، فحل رمه اقبال شه
کز بهر رم دارد نـگه، فحلی که چوپان پــرورد
واژگان: رَم: گله‌ی چارپایان، رمه. (معین) فَحل: جنس نر از هر حیوان، گُشن. (معین)
معنی و مفهوم: آسمان مانند چوپانی است و سپاهیان شاه، همانند گله‌ای برای آن چوپان هستند. بخت و اقبال شاه در میان این سپاه، فحل و نرگله است و چوپان جنس نر (فحل رمه) را معمولاً برای گله (تولید مثل) می‌پروراند و نگه می‌دارد .

آرایه‌های ادبی: سپهر به چوپان، سپاهیان به رمه و اقبال شاه به فحل رمه شبیه شده‌اند. چوپان، رمه و فحل رمه با هم مراعات نظیر دارند.
۱۱۶ - دولـت برآرد داد او، چون خلد کایمـان بردهد
راحت فزاید یاد او، چون شکر کاحسان بردهد
معنی و مفهوم: ثمره‌ی عدل و داد اخستان، بخت و اقبال است؛ همانند ایمان که ثمره‌اش بهشت است. یاد پادشاه موجب آرامش و راحتی می‌شود؛ مانند شکر که موجب افزونی فضل و بخشش خداوند می‌شود .
آرایه‌های ادبی: واج آرایی در حرف« د » و« ر ». مصراع دوم تلمیح دارد به آیه‌ی ۷ سوره‌ی ابراهیم « لئن شکرتم لازیدنکم و لئن کفرتم انّ عذابی لشدید » ( ۱۴ / ۷ ) .
بند نهم:
کلمات قافیه: خندان ، دندان ، گریبان و …
حروف اصلی قافیه: ا ن
حرف روی : ن
حروف الحاقی: ندارد
ردیف: باد هم
۱۱۷- شاه اولین مهدی است خود، ثانی سلیمان بادهم
اِنسش به خدمت نامزد، جنّش به فرمان باد هــم
واژگان: اِنس: مردم، بشر. (دهخدا)
معنی و مفهوم: شاه اخستان، خود اولین مهدی آخرالزمان است و امیدوارم که در شوکت و قدرت سلیمان دوم باشد، اکنون انسان‌ها به فرمان و در خدمت او هستند. امیدوارم که جنیان نیز فرمانبر او شوند .
آرایه‌های ادبی: مصراع دوم تلمیح به حکمرانی سلیمان بر جن و انس دارد .
۱۱۸ - گردون غلام است از خطر، خورشید جام است از گهر
کیوان حسام است از ظفر، بهـرام پیـکان باد هـم
واژگان: خطر: بزرگی، بلندی قدر. (معین) کیوان: ستاره‌ی زحل که در آسمان هفتم قرار دارد و نحس اکبر گفته می‌شود. (فرهنگ لغات) حسام: شمشیر بران، شمشیر تیز. (معین) بهرام: نام ستاره‌ی مریخ که در فلک پنجم است. (فرهنگ لغات)
معنی و مفهوم: آسمان در مقابل عظمت و منزلت شاه اخستان، غلام و فرمانبردار است و از اصالت گوهر و نژاد، جام شراب او از جنس خورشید است (یا خورشید به منزله‌ی جام اوست) و شمشیر او نیز در پیروزی و جنگاوری همچون ستاره‌ی زحل (در حق دشمنان) نحس است. امیدوارم که نوک نیزه‌اش همچون سیاره‌ی بهرام (خداوند جنگاوری) گیرا و موثّر باشد .
آرایه‌های ادبی: گردون غلام، خورشید جام، کیوان حسام و بهرام پیکان همگی اضافه تشبیهی هستند. واج آرایی در حرف « س » و کل بیت دارای اغراق است .
۱۱۹ - دین روشن ایّام است از او، دولت نکونام است از او
ملکت به اندام است از او، ملّت به سامان باد هم
واژگان: ملکت: کشور، مملکت. (معین)
معنی و مفهوم: روزگار دین از وجود شاه اخستان روشن و پر رونق است. بخت و اقبال یا حکومت از نام او نیک نام و مفتخر می‌باشد. مملکت از وجود او منسجم و متحد است. مردم نیز از وجود او به سامان و آسوده باشند.
۱۲۰- بزمش چو روضه است از لَطَف، صحنش چو سدره از کنف
صدرش چو کعبه است از شرف، حکمش چو مرغان باد هم
واژگان: صحن: میان سرای و ساحت آن، فضا، ساحت. (معین) لَطَف: نرمی نمودن، طراوت. (معین) سدره: درخت کُنار است بالای آسمان هفتم که منتهی اعمال مردم است و آن را سدره المنتهی گویند. حدّ رسیدن جبرئیل هم آن جاست. (آنندراج) کَنَف: سایه، حمایت، پناه. (معین) صدر: پیشگاه. (معین)
معنی و مفهوم: مجلس جشن پادشاه، از لطافت و طراوت همچون باغ بهشت است، صحن بارگاه شاه در امنیت و پناه دهندگی و سایه گستری مانند درخت سدره المنتهی است. بالای مجلس او در شرف و بزرگی همچون کعبه معظم است. خواهان آن هستم که حکم پادشاه نیز همانند فرمان خداوند نافذ و گیرا باشد .
آرایه‌های ادبی: بزم پادشاه را از لحاظ لطافت به باغ و روضه، سایه‌ی صحن سرای شاه را به سایه‌ی سِدره المنتهی و صدر مجلس پادشاه را در شرف و بزرگی به کعبه تشبیه کرده است .
۱۲۱ - نور است بخت روشنش، سر در گریبان تنش
چون سایه اندر دامنش ، پیوسته دامان باد هــم
معنی و مفهوم: بخت و اقبال روشن پادشاه(اخستان) مانند نوری است که در وجود او می‌تابد و همچون سایه، پیوسته با او همراه است. امیدوارم این بخت و اقبال پیوسته و دامنه دار باشد و برای همیشه همراه شاه بماند .
آرایه‌های ادبی: بخت روشن شاه به نور و در پیوستگی و همراهی با شاه به سایه مانند شده است .
۱۲۲ - جام و کفش چون بنگری، هست آفتاب و مشتری
جام آینه است اسکندری، می آب حیوان باد هم
واژگان: مشتری: ستاره‌ی سعد اکبر، برجیس، در فلک ششم جای دارد. (فرهنگ لغات)
معنی و مفهوم: اگر جام می و دست بخشنده‌ی ممدوح را بنگری، جامش چو آفتاب، تابان و درخشنده است و دستش همچون مشتری بخشنده و سخاوتمند است. جامش مانند آینه‌ی اسکندری آگاهی بخش است و امیدوارم که شرابش نیز همانند آب حیوان جاودانگی ( به ممدوح ) ببخشد .
آرایه‌های ادبی: در مصراع اول تشبیه جام به خورشید و دست شاه به مشتری، تشبیه مجمل و لف و نشر مرتّب است و در مصراع دوم، جام به آینه‌ی اسکندر تشبیه شده است. آفتاب و مشتری با هم تناسب دارند .
توضیحات :

۵

۴

۳

۲

B(m)

۱۲

۱۰

۸

۶

۴

H

۲۰

۲۰

۲۰

۲۰

۲۰

L

۲۰

۲۰

۲۰

۲۰

۲۰

D

۲/۲۳

۲/۴

۲/۶۳

۳/۱

۴/۱

SF

با توجه به جدول (۶-۴۶)، در کانالی با شرایط بهره برداری و خاک درشت دانه با افزایش B=2 و H=4 به B=4 و H=8 ، SF کاهشی ۳۵% را تجربه می کند. نمودار (۶-۲۰)، نشان دهنده کاهش ضریب اطمینان برای دو شیب ۱ و ۱/۵ در کانالی با خاک درشتدانه و نسبت = ۰/۵ و در شرایط بهره برداری می باشد. نمودار (۶-۲۱) نیز مقایسه شرایط ساخت و بهره برداری در کانالی با خاک درشت دانه و= ۰/۵ را نشان می دهد. همانطور که از نمودار (۶-۲۱) مشخص می شود در شرایط بهره برداری و خاک درشت دانه با افزایش هم زمان B و H به اندازه ۵/۲ برابر عملاً SF به زیر ۵/۱ رسیده که این امر قطعاً تخریب شیب جانبی کانال را به همراه خواهد داشت. از طرفی می توان به این نتیجه رسید که شیب ۱ در خاک درشت دانه و حالت بهره برداری مناسب طراحی در ابعاد بزرگتر از B=4 و H=8نمی باشد.

نمودار (۶-۲۰): تغییرات ضریب اطمینان (SF) نسبت به افزایش پارامتر = ۰/۵ در خاک درشت دانه و دو شیب متفاوت در حالت بهره برداری (Operation)
نمودار (۶-۲۱): مقایسه ضریب اطمینان حاصله برای یک کانال با خاک درشت دانه و در شرایط مختلف
ساخت (Construction) و بهره برداری (Operation) با۰/۵ =
۶-۳-۱-۳- بررسی افزایش همزمان عرض کف به عمق کانال و ثابت نگه داشتن نسبت ۱ = :
الف) شیب Z=1 و خاک S-2 :
از آنجایی که نتایج خاک S-2، در شیب ۱ بحرانی تر است بنابراین در این قسمت فقط از آن استفاده خواهد شد.
جدول (۶-۴۷): ضرب اطمینان (SF) حاصله در شرایط بهره برداری در کانالی با Z=1 و خاک S-2

شکل۴-۴۲- مساحت نمودار جدید L کل جدید در قیمت ۲۰۰ تومان……………………………………………..۱۱۱
شکل۴-۴۳- نمودار نقطه بهینه…………………………………………………………………………………………………….۱۱۳
چکیده:
در این پایان نامه در ابتدا به بررسی پاسخگویی بار و انواع مدل های آن میپردازیم سپس یک شبکه توزیع جهت مطالعات در نظر میگیریم و بارهای شبکه توزیع را طبق مقادیرشان رسم مینماییم و بر طبق این نمودارها و نمودار پروفیل بار نسبت به نرخ خرابی، نمودارهای نرخ خرابی بر حسب زمان را رسم و مجموع مساحت زیر نمودارهای آن را بررسی مینماییم و مقدار انرژی تامین نشده در شبکه را بدست می­آوریم سپس نمودار بار کل شبکه بر حسب زمان را بدست می آوریم و نسبت به حد ظرفیت تولید ناحیه ای که باید پاسخگویی بار در آن انجام شود را مشخص میکنیم. حال با توجه به کشسانی قیمت و بار و افزایش قیمت در هر مرحله، مقادیر جدید بارهای شبکه توزیع مورد مطالعه را بدست می آوریم. حال طبق مقادیر بدست آمده و مقدار حد ظرفیت، مقادیر صرفه جویی انرژی و هزینه های تحمیلی را در هر مرحله محاسبه و مینیمم حالت آن را بدست می آوریم. از نتایج بدست آمده نشان میدهیم که با اجرای برنامه­ی پاسخگویی بار در شبکه توزیع، نرخ خرابی شبکه کاهش میابد و در نتیجه قابلیت اطمینان افزایش میابد.
کلمات کلیدی: قابلیت اطمینان – شبکه توزیع – پاسخگویی بار – نرخ خرابی
فصل اول
مقدمه­ای بر پاسخ گویی بار
(کلیات تحقیق)
۱-۱- مقدمه:
امروزه صنعت برق در سرتاسر دنیا دستخوش تغییرات زیادی گردیده است و کشورهای مختلف با انگیزه‌های متفاوت پا به عرصه خصوصی‌سازی و تجدید ساختار^[۱] گذاشته‌اند. تا پیش از تجدید ساختار و تشکیل بازار برق، برنامه‌های مدیریت مصرف^[۲] (DSM) غالبا از طریق شرکت‌های برق به اجرا در می‌آمد. به این صورت که آن‌ ها مصرف‌کنندگان بزرگ تجاری و صنعتی را برای قطع بار فراخوانی می‌کردند و از آنان می‌خواستند که وسایل روشنایی، دستگاه‌ها و سایر تجهیزاتی را که به آن نیاز ندارند، خاموش کنند. همچنین آن‌ ها را در صورت مواجه شدن با کمبود تولید، بدون اطلاع قبلی مستقیما برق مشترکان را قطع می‌کردند. اما پس از تجدیدساختار و باتوجه به شکسته شدن ساختار سنتی و بوجود آﻻمدن بازارهای رقابتی، بارها حاضر به اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف نبودند و در نتیجه اجرای این فعالیت‌ها ناموفق ماند. از جمله مشکلاتی که بعد از تجدیدساختار در مسیر اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف قرار داشت می‌توان به شکسته شدن ساختار اداره سیستم قدرت و عدم پاسخگویی بازیگران بازار در مقابل برنامه‌های مدیریت مصرف، فروش برق با نرخ ثابت به مشتریان در نتیجه عدم وجود انگیزه در آنها و متفاوت بودن اهداف مصرف‌کنندگان و فروشندگان برق اشاره کرد.

بدون اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف بازارهای برق دچار مشکلات عدیده‌ای شدند که از آن‌ جمله می‌توان به بی‌ثباتی قیمت‌ها^[۳]، بروز تراکم^[۴] در خطوط انتقال شبکه، افزایش قیمت برق در ساعات پرباری و نیاز به نصب ظرفیت نیروگاهی بیشتر اشاره کرد. لذا عوامل اداره‌کننده بازار به سرعت دریافتند که رفع مشکلات فوق بدون دخالت دادن مصرف‌کنندگان در بازار امکان‌پذیر نیست. اما مشارکت مصرف‌کنندگان در بازار برای حل مشکلات فوق نیز کار چندان راحتی نیست، زیرا سال‌هاست که برق به سهولت و ارزانی در اختیار مصرف‌کنندگان قرار گرفته و هزینه انرژی الکتریکی بخش اندکی از هزینه‌های یک تولیدکننده صنعتی و یا قسمت کوچکی از هزینه یک خانوار را تشکیل می‌دهد. بنابراین در چنین شرایطی وظیفه دست‌اندرکاران بازار این است که به گونه‌ای انگیزه لازم را در مصرف‌کنندگان ایجاد کرده و آن‌ ها را به تغییر الگوی مصرف برق ترغیب کنند که برنامه‌های پاسخگویی بار^[۵] (DR) به عنوان زیر مجموعه‌ای از برنامه‌های مدیریت مصرف، این انگیزه را در مصرف‌کنندگان نهایی ایجاد کرده و آن‌ ها را به مشارکت در بازار‌های رقابتی تشویق می‌کند.
۱-۲- مفاهیم پاسخگویی بار:
در سیستم های سنتی برنامه های مدیریت مصرف به منظور فائق آمدن بر برخی مشکلات سیستم قدرت مورد استفاده قرار میگرفت. در این بین برنامه های پاسخگویی بار نیز بعنوان بخشی از این برنامه ها مطرح بود. اما پس از تجدیدساختار سیستم های قدرت، این برنامه ها به دلیل عدم تطابق هایی که با ماهیت بازار داشت، رفته رفته کنار گذاشته شدند. اما پس از مدتی بدلیل مشکلات بوجود آمده مانند عدم ثبات قیمت ها، اجرای مجدد برنامه های مدیریت مصرف، مجددا مورد توجه قرار گرفتند. این بار این برنامه ها به گونه ای که با ساختار مدیریت سیستم قدرت تجدیدساختار یافته همخوانی داشته باشد، تغییر یافتند. شایان ذکر است که پس از تجدیدساختار سیستم قدرت، برنامه های پاسخگویی بار بخش عمده ای از برنامه های مدیریت مصرف را تشکیل می دهد. زیرا ماهیت این برنامه ها برای تطبیق با ساختار جدید مدیریت سیستم قدرت بسیار مناسب می باشد. امروزه این برنامه ها به عنوان راه حلی مناسب برای رفع برخی مشکلات سیستم قدرت های قدرت تجدیدساختاریافته مطرح می باشند.
۱-۳- مدیریت مصرف بار:
مدیریت مصرف بار در حالت کلی به برنامه‌هایی اطلاق می‌شود که روی الگوی مصرف برق مشارکتی تأثیرگذار است. به عبارت دیگر فعالیت‌هایی هستند که شرکت‌های برق برای تغییر در مقدار و / یا زمان مصرف برق، آن‌ ها را به گونه‌ای طراحی کرده‌اند که زمینه‌ لازم را برای سودرسانی به جامعه، مصرف‌کنندگان و حتی خودشان فراهم کنند. به طور کلی برنامه‌های مدیریت مصرف از دو قسمت اصلی تشکیل شده است:
بهره‌وری انرژی^[۶]
پاسخگویی بار
که در ادامه این موارد مورد بررسی قرار خواهند گرفت. شکل ۲- ۱ اهداف برنامه‌های مدیریت مصرف را در قالب شش منحنی بار نشان می‌دهد که شامل کاهش مصرف در ساعات اوج^[۷]، افزایش مصرف در ساعات غیراوج^[۸]، انتقال بار از ساعات اوج به ساعات غیر اوج^[۹]، بار انعطاف‌پذیر^[۱۰]، استراتژی رشد بار^[۱۱]، یا برق‌رسانی^[۱۲] و بهره‌وری انرژی می‌باشد]۱[.

کاهش اوج انتقال بار

استراتژی رشد بار یا برق رسانی بار انعطاف پذیر

بهره­وری انرژی افزایش مصرف در ساعات غیر اوج
شکل ۱- ۱ :اهداف برنامه‌های مدیریت مصرف
۱-۳-۱- بهره‌وری انرژی:
بنابر تعریف ارائه شده از طرف EPA^[13] و DOE^[14] افزایش بهره وری انرژی، استفاده از انرژی کمتر برای تأمین سطح یکسان و یا بهبود یافته ای از خدمات برای مصرف کننده با یک روش مناسب اقتصادی می باشد. به عبارتی افزایش بهره وری انرژی به معنای کاهش مصرف انرژی در تمامی بازه های زمانی و نه تنها در ساعات اوج بار می باشد. این کاهش مصرف از طریق تغییر در مسائل فنی و بهره برداری مانند تعویض موتورهای کم بازده، استفاده از سیستم‌های تهویه مطبوع (HVAC) و سیستم‌های بازیافت گرما، بهبود سیستم‌های کنترلی و عایق‌کاری مناسب تجهیزات، استفاده از لامپ ها و وسایل کم مصرف، بهبود مصرف برق تجهیزات گرمایشی، سرمایشی و سایر وسایل قابل حصول میباشد. شکل ۱-۲ تأثیر اجرای برنامه‌ بهره‌وری انرژی را بر منحنی بار نشان می‌دهد ]۲ [.
شکل ۱- ۲ : تأثیر اجرای برنامه‌ بهره‌وری انرژی بر منحنی بار
۱-۳-۲- پاسخگویی بار:
پاسخگویی بار یکی از تحولات جدید در حوزه DSM به شمار می‌آید که به معنای مشارکت مصرف‌کنندگان در بهبود الگوی مصرف انرژی می‌باشد. پاسخگویی بار بطورکلی به عنوان مشارکت مصرف کنندگان کوچک در بازار برق، روبروشدن آنها با قیمت های لحظه ای بازار و پاسخگویی به آن تعریف میشود. در واقع این مشارکت در پاسخ به قیمت‌هایی که هر لحظه در حال تغییر هستند، صورت می‌گیرد. علاوه بر این، پرداخت‌های تشویقی طراحی شده در زمان‌هایی که قیمت بازار عمده فروشی بالاست و یا زمانی که قابلیت اطمینان^[۱۵] سیستم در معرض خطر می‌باشد نیز می‌تواند انگیزه تغییر مصرف را در مشترکان به وجود آورد. بنابراین هدف کلی از اجرای برنامه‌های پاسخگویی دست یابی به دو مشخصه مهم قابلیت اطمینان شبکه و کاهش قیمت‌ها می‌باشد.
بنابر تعریف ارائده شده از سمت DOE در فوریه سال ۲۰۰۶:
پاسخگویی بار، تغییر در مصرف انرژی الکتریکی توسط مصرف‌کنندگان از مقدار عادی الگوی مصرفشان، در پاسخ به تغییر قیمت برق و یا در پاسخ به هزینه‌های تشویقی تعیین شده برای کاهش مصرف برق (در ساعاتی که قیمت برق در بازار بالا و یا قابلیت اطمینان سیستم در خطر است)، می‌باشد ]۳[.
بطورکلی هدف از پاسخگویی بار، کاهش مصرف برق در ساعات بحرانی می باشد. ساعات بحرانی ساعاتی هستند که قیمت بازار عمده فروشی بسیار بالا و یا سطح ذخیر ه­ی سیستم به دلیل وقوع پیشامدهای اتفاقی مانند برون رفت خطوط انتقال و ژنراتور و یا شرایط آب و هوایی شدید پائین می باشد.
دو عاملی که میتوانند سبب پذیرش پاسخگویی از سمت مصرف کنندگان شود، تغییر در قیمت برق در سطح خرده فروشی به عنوان نمایانگر طبیعت متغیر قیمت واقعی برق و یا اجرای برنامه ای تشویقی به منظور راضی کردن مشتریان برای کاهش مصرفشان در ساعات بحرانی می باشد. این هزینه تشویقی جدا از قیمت عادی پرداخت شده برای برق می باشد، این تشویق می تواند پرداخت مبلغی به مصرف کننده برای کاهش بار، تعیین جریمه برای عدم کاهش بار و یا هردو باشد. پاسخگویی بار در واقع تغییر در رفتار مصرفی بارها در پاسخ به یک محرک می باشد.
پاسخگویی بار می تواند حاصل برنامه ریزی مجدد تولید یک مصرف کننده ی صنعتی، تنظیم مجدد سیستم گرمایشی یک مصر ف کننده ی تجاری و یا کنترل مستقیم شرکت برق بر سیستم آبگرمکن یک مصرف کننده ی خانگی باشد. همچنین پاسخگویی بار می تواند بصورت جایگزینی برق تأمین شده توسط سیستم قدرت با تولیدات داخلی باشد(استفاده از ژنراتور پشتیبان برای چند ساعت در زمان اوج بار).
به طور کلی، پاسخگویی بار میتواند شکل مصرف انرژی الکتریکی را به نحوی تغییر دهد که بار پیک سیستم کاهش یافته و مصارف به ساعات غیرپیک منتقل شوند. شکل ۱- ۳ تاثیر برنامه های پاسخگویی بار بر منحنی بار مصرفی مشتریان را نشان میدهد.
شکل ۱- ۳ : تاثیر برنامه های پاسخگویی بار بر منحنی بار مصرفی مشتریان[۴]
۱-۴- اهمیت پاسخگویی بار:
امروزه منحنی‌های پیش‌بینی بار خبر از رشد روز‌افزون مصرف انرژی الکتریکی را می‌دهند که تأمین این بار مصرفی به سرمایه‌گذاری‌های بسیار زیادی نیاز دارد. بدیهی است که در این شرایط استفاده از پاسخگویی بار می‌تواند کمک شایانی به حل معضل فوق نماید. به طور کلی اهمیت پاسخگویی بار زمانی مشخص می‌شود که بدانیم سودهای مالی و کاربردی فراوانی را برای مصرف‌کنندگان و حتی خود شبکه فراهم می‌کند که از آن جمله می‌توان به کاهش میزان خاموشی^[۱۶]، کاهش هزینه‌های تولید، صاف و هموار شدن منحنی بار، کمک به ثبات قیمت‌ها در بازار و … اشاره کرد[۵]. به طورکلی سیستم‌ای قدرت الکتریکی دارای سه مشخصه مهم می‌باشند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد ]۳[:
۱- انرژی الکتریکی در سطح سیستم قدرت به طور گسترده قابل ذخیره‌سازی نمی‌باشد. بنابراین مقدار ظرفیت در دسترس تولید در تمامی زمان‌ها می‌بایست برابر و یا بیشتر از مقدار بار کل مصرف‌کنندگان سیستم باشد. در برخی زمانها در طی یک سال، میزان تولید مصرفی سیستم به شدت افزایش می‌یابد که بدون در نظر گرفتن پاسخگویی بارها، میزان ظرفیت تولید مورد نیاز به منظور تأمین توان و ذخیره‌‌ی این ساعات، افزایش خواهد یافت.
۲- هزینه‌ نصب واحدهای نیروگاهی بسیار بالا و امری زمانبر می‌باشد. اما با اجرای برنامه‌های پاسخگویی بار، مقدار مصرف در ساعات اوج توسط مصرف‌کنندگانی که خود حاضر به کاهش مصرفشان هستند، کاهش یافته و به تبع آن از صرف هزینه‌ی اضافه برای ایجاد ظرفیت تولید برای مدت زمان کوتاه، جلوگیری می‌شود.
۳- قیمت برق در ساعات مختلف روز به شدت متغیر می‌باشد، این موضوع به دلیل تغییر بار مورد نیاز سیستم در دوره‌ها و ساعات مختلف و همچنین تغییر در ظرفیت موجود تولید و خطوط انتقال (به دلیل وقوع پیشامدهدی اتفاقی) می‌باشد. چرا که در ساعات پرباری برای تأمین توان می‌بایست از واحدهای گراتن‌تر نیز استفاده نمود که این مهم سبب افزایش قیمت بازار خواهد شد. این در حالیست که با وجود متغیر بودن قیمت بازار، مصرف‌کنندگان در همه حال هزینه ثابتی (قیمت بازار خرده‌فروشی) که در واقع متوسط هزینه تولید، انتقال و توزیع است را می‌پردازند. این قطع ارتباط بین قیمت واقعی برق و هزینه‌ی پرداختی توسط مصرف‌کنندگان، منجر به استفاده ناصحیح از منابع می‌شود. زیرا بارها به دلیل اینکه از قیمت واقعی برق در ساعات مختلف مطلع نمی‌باشند انگیزه کافی برای تطبیق خود با سمت عرضه‌کنندگان انرژی را نخواهند داشت. بنابراین قیمت ثابت برق، سبب مصرف زیاد در ساعات اوج (که در آن قیمت واقعی برق بالاتر از مقدار میانگینش است) و مصرف کمتر در ساعات کم‌باری (که در آن قیمت واقعی برق کمتر از مقدار میانگینش است)، خواهد شد و قیمت برق در ساعات اوج به دلیل استفاده از ژنراتورهای گران‌قیمت برای توان مصرفی مشترکان افزایش خواهد یافت.
باتوجه به موارد مطرح شده در بالا، استفاده از پاسخگویی بار امری ضروری به نظر می‌رسد. به طور مثال با اجرای برنامه‌های پاسخگویی بار می‌توان ساخت نیروگاه‌های جدید را به تعویق انداخت، در هزینه‌های منابع تولید برق صرفه‌جویی کرد و تعادل را در هر لحظه بین تولید و مصرف برقرار کرد.
همچنین پاسخگویی بار می‌تواند قابلیت اطمینان سیستم را افزایش دهد. چرا که در این برنامه بارها می‌توانند با کاهش مقداری از مصرف خود، مشکل قیود ظرفیت سیستم و یا محلی را که برطرف کنند. در مواقع اضطراری و یا هنگامی‌که سطح ذخیره‌ی سیستم کم می‌باشد، شرکت برق به ناچار ب منظور جلوگیری از برون رفت‌های پی در پی^[۱۷] و حفظ یکپارچگی سیستم می‌بایست توان مصرف‌کنندگان را جیره‌بندی کند. اما ارائه خدمات کاهش بار توسط مصرف‌کنندگان سبب کاهش ضررهای ناشی از قطع برق به طور ناخواسته می‌شود. زیرا شرکت داوطلبانه مصرف‌کنندگان در برقراری تعادل تولید و مصرف در مواقع اضطراری، به صرفه‌تر و مناسب‌تر از قطع اجباری آنها خواهد بود.
علاوه بر این می‌توان از قیمت‌های واقعی برق برای رفع مشکل ظرفیت‌های محدود سیستم نیز استفاده کرد. زیرا مصرف‌کنندگان به قیمت‌های بالای برق در ساعات اوج، با کاهش مصرف‌شان پاسخ خواهند داد. در نتیجه اعمال تغییرات قیمت بازار عمده‌فروشی به بارها، سبب کاهش مصرفشان در ساعات پرباری خواهد شد که این مهم موجب کاهش قیمت بازار در ساعات پرباری و همچنین سبب آزادسازی بخشی از ظرفیت‌ سیستم در این ساعات (که سیستم قدرت با کمبود توان مواجه است)، می‌شود.

زی محمود و زی ریاض (۲۰۰۸) در تحقیقی با عنوان مطالعه موردی ضرورت رابطه بین مسئولیت اجتماعی شرکت ها و حاکمیت شرکتی به این نتیجه دست یافت که بین مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی رابطه معنادار وجود دارد.
نورشفی نازبینتی و جی نولاواندین^[۱۱۰] (۲۰۰۸) به مطالعه رابطه بین مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی در شرکت های مالزی پرداخت که نتایج پژوهش حاکی از این بود که بین مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی رابطه معنادار وجود دارد.
رالیتزا گیر مانووا^[۱۱۱] (۲۰۰۸) در تحقیقی با عنوان مسئولیت اجتماعی شرکت ها به عنوان یکی از ابزارهای حاکمیتی شرکتی به این نتیجه دست یافت که مسئولیت اجتماعی شرکت ها می تواند یکی از ابزارهای حاکمیت شرکتی باشد و گروه های مختلف شامل سهامداران،مشتریان،انجمن های داخلی و کل جامعه از آن بهره ببرند.
سونجا گوئیکینگ^[۱۱۲] (۲۰۰۷) به مطالعه رابطه بین مسئولیت اجتماعی و راهبری شرکت های پرداخت که نتایج پژوهش حاکی از این بود که مسئولیت اجتماعی و راهبری شرکتی با همدیگر رابطه معنا دارند و مدیران برای موفقیت در بازار رقابتی به هر دو نیاز دارند.

جدول ‏۲-۱ : خلاصه تحقیقات انجام شده