بسم الله الرحمن الرحیم
دانشکده ادبیات و علوم انسانی
بخش علوم تربیتی
پایان نامه تحصیلی برای دریافت درجه کارشناسی ارشد رشته تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش گرایش تعلیم و تربیت اسلامی

تبیین زمینه های تربیت اخلاقی در دوره کودکی بر اساس دیدگاه اسلام
مؤلّف:
سوزان منوچهری نیا
استاد راهنما:
دکتر مسعود اخلاقی
استاد مشاور:
دکتر جواد فرزان فر
بهمن ماه ۱۳۹۲
تقدیم به:
همسر عزیز
و
فرزندان دلبندم
تشکر و قدر دانی:
معبود یگانه را شاکرم که توفیق انجام این پژوهش را به بنده عطا فرمود.
از استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مسعود اخلاقی که در کمال تواضع،شکیبایی و حسن خلق،با برخوردی صمیمانه،زحمت راهنمایی این پژوهش را برعهده گرفتندو در این راه از هیچ کمکی دریغ نورزیدند تا اینکه اینجانب موفق به پایان رساندن این پژوهش شدم، برخود لازم می دانم از زحمات شبانه روزی ایشان تشکر و قدردانی نمایم وهمچنین از جناب آقای دکتر جواد فرزانفر که زحمت مشاوره این پژوهش را متقبل شدند به خاطر راهنمایی های ارزنده ایشان قدردانی می نمایم. همچنین از سایر اساتید گرانقدر بخش علوم تربیتی به ویژه استاد گرانقدر جناب آقای دکتر رستمی نسب وهمچنین استاد گرانقدر جناب آقای دکترعلوی که افتخار شاگردی ایشان را داشتم تشکر و قدردانی می نمایم .همچنین از همسر عزیزم و فرزندان دلبندم که در این راه مرا یاری نمودند تشکر می نمایم.
چکیده:
این پژوهش با هدف تبیین زمینه های تربیت اخلاقی در دوره کودکی بر اساس دیدگاه اسلام انجام شده است و از نوع کیفی است که با روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. تحقیقات زیادی در زمینه تربیت و به خصوص تربیت اخلاقی در دوره کودکی انجام شده است که بیشتر بر چگونگی محتوا و روش تاکید نموده اند اما در این پژوهش زمینه ها ی درونی و بیرونی به گونه ای مورد بررسی قرار گرفته که زمینه های درونی، مبنایی برای زمینه های بیرونی است یعنی بدون توجه به زمینه های درونی نمی توان به زمینه های بیرونی که اساساً تربیتی است پرداخت. براساس این پژوهش گرایش عاطفی به عنوان مهمترین زمینه درونی و فطری که نقش عمده ای در ایجاد ارتباط کودک با دنیای پیرامون خود دارد، بررسی شده است. براساس این زمینه عاطفی، کودک خودش را دوست دارد به عبارتی حب ذات دارد و این خود دوستی در شرایط مناسب تربیتی به دیگر دوستی انتقال می یابد و این زمینه ای برای گرایش به خوبیها خواهد بود. سپس چگونگی توجه به این گرایش در تعلیم و تربیت کودک، باعث دیگردوستی می شود که مبنای اخلاق به شمار می آید. از این نظر خانواده مهم می باشد. نقش اساسی خانواده به عنوان زمینه بیرونی در تعلیم و تربیت کودک مبتنی بر عاطفه شکل می گیرد. انجام این مسئولیت تربیتی مستلزم سلامت عاطفی هریک از والدین از یک طرف و از سوی دیگر رابطه درست والدین با همدیگر است. علاوه بر این در ابراز محبت به عنوان عامل عاطفه اگربدون افراط و تفریط باشد باعث ایجاد احساس امنیت و اعتماد به نفس و دوری از ترس های منفی، احساس حقارت و خود کم بینی در کودک شده،که در نتیجه کودک ارزش و اهمیت خویش را در می یابد و به طور نا آگاهانه به سمت اعمال و رفتار های خوب سوق داده می شود. این نوع گرایش به خوبی در دوره کودکی زمینه ای برای گرایش آگاهانه او به اخلاقیات در دوره بزرگسالی خواهد بود.
کلید واژگان : تربیت، اخلاق، کودک، عاطفه، خانواده، زمینه های تربیت اخلاقی
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات
۱-۱- مقدمه ۱
۱-۲- بیان مساله ۲
۱-۳- هدف های تحقیق ۵
هدف کلی ۵
اهداف جزئی ۵
۱-۴- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق: ۵
۱-۵- سوال های تحقیق ۷
۱-۶-تعریف مفاهیم ۸
الف) تعاریف مفهومی ۸
ب) تعاریف عملیاتی ۱۱
۱-۷-روش اجرای تحقیق. ۱۲
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه پژوهش
مقدمه ۱۴
۲-۱- مبانی نظری ۱۴
۲-۱-۱- تاریخچه اخلاق در اسلام ۱۴
۲-۱-۲- تربیت ۱۶
۲-۱-۳-تربیت در دوره کودکی ۱۷
۲-۱-۴- تربیت اخلاقی ۱۹
۲-۱-۵- ضرورت تربیت اخلاقی ۲۱
۲-۱-۶- رویکرد های اخلاقی در تربیت ۲۲
۲-۱-۶-۱- رویکرد مکتب فضیلت گرایی به تربیت اخلاقی ۲۲
۲-۱-۶-۲- رویکرد مکتب وظیفه گرایی به تربیت اخلاقی ۲۵
۲-۱-۶-۳-رویکرد منفعت گرایی به تربیت اخلاقی ۲۶
۲-۱-۶-۴- رویکرد غمخواری ۲۹
۲-۱-۷- تربیت اخلاقی کودک ۳۱
۲-۱-۸-زمان آغاز تربیت اخلاقی کودک از نظر روانشناسان و برخی از اندیشمندان اسلامی ۳۳
فصل سوم : عاطفه به زمینه درونی در تربیت اخلاقی کودک
مقدمه ۵۲
۳-۱- فطرت ۵۲