• زینهار از قرین بد زینهار وَ قِنارَ بنّا عَذابَ النّار
(سعدی، ۱۳۷۱ : ۶۸)
• غرض ز مشک نسیمست، رنگ نیست غرض
تو رنگ او چه کنی؟ زو بسنده کن به نسیم
(ازرقی، ۱۳۳۶: ۵۷ )
• مهرگان نو در آمد، بس مبارک مهرگان فال سعد آورد و روز فرخ و بخت جوان
(همان: ۷۲)
ابیاتی در رابطه با این صنعت در دیوان ازرقی وجود دارد که شماره های این ابیات در ذیل آمده است:
دانلود پایان نامه

۱۴۳-۱۹۳-۳۳۵-۸۸۰-۹۲۹-۱۴۴۴-۱۷۷۹-۲۴۳۹
۴-۱-۳-۲-۵- ردّ العروض الی الابتدا:
«کلمه ی پایانی مصراع اولّ بیت در آغاز مصراع دوم بیاید».(همایی، ۱۳۷۷: ۶۷).
سعدی در بیت زیر، واژه ی “من” را در انتهای مصراع اول و در ابتدای مصراع دوم آورده است:
• تطاولی که تو کردی به دوستی با من
من آن به دشمن خونخوار خویش نپسندم
(سعدی، ۱۳۷۹ : ۵۴۶)
• ما برینیم و برین نیز بپرسیم از شاه شاه ما نیز همانا که بر اینست مگر
(ازرقی، ۱۳۳۶: ۱۵)
ابیاتی در رابطه با این صنعت در دیوان ازرقی وجود دارد که شماره های این ابیات در ذیل آمده است:
۶۹۳-۷۲۹-۱۷۷۸
۴-۱-۳-۲-۶- رد العروض الی العجز
«اگر کلمه در پایان مصراع اول آمده باشد و همان کلمه در پایان مصراع آخر بیاید رد العروض الی العجز گویند». (هادی؛ ۱۳۷۱: ۱۱۶).
«وقتی است که کلمه ی پایانی مصراع اوّلِ بیت، در پایان همان بیت بیاید».(همایی، ۱۳۷۷: ۶۷).
در ابیاتِ زیر از حافظ ردالعروض الی العجز وجود دارد:
• گفتم ای سلطان خوبان رحم کن بر این غریب
گفت در دنبال دل، ره گم کند مسکین غریب
• روی تو کس ندید و هزاران رقیب هست
در غنچه ای هنوز و صَدَت عندلیب هست
(حافظ، ۱۳۸۱ : ۱۴۲)
• ای از کمال حسن تو جزوی در آفتاب خطت کشیده دایره ی شب بر آفتاب
(ازرقی، ۱۳۳۶: ۴)
• بر سر دنیا فکند از نور چادر ماهتاب تا جهان را کرد از آن چادر منور ماهتاب
(همان: ۵)
تمام ردیف های ابیات اول غزل ، قصیده و تمام ابیات مثنوی ها دارای این صنعت بدیعی می باشد.
ابیاتی در رابطه با این صنعت در دیوان ازرقی وجود دارد که شماره های این ابیات در ذیل آمده است:
۶۸-۸۹-۱۲۳-۱۴۸-۱۷۰-۲۲۱-۲۴۱-۳۲۶-۳۵۶-۴۷۸-۹۵۸-۱۰۷۶-۱۱۴۶-۱۶۲۰-۱۶۲۳-۱۶۲۵-۱۵۳۵-۱۶۲۹-۱۶۳۱-۱۶۴۲-۱۶۶۱-۱۶۷۲-۱۶۷۵-۱۶۸۰-۱۶۸۱-۱۶۸۴-۱۶۹۹-۱۷۲۵-۱۷۲۷-۱۷۳۵-۱۷۷۷-۱۷۷۸-۱۷۹۱-۱۸۰۱-۱۸۰۷-۱۸۱۳-۱۸۲۶-۱۸۵۶-۱۸۷۹-۲۴۲۰-۲۴۲۱-۲۴۲۵-۲۴۲۸-۲۴۲۹-۲۵۱۷
۴-۱-۳-۳- تکرار یا تکریر
«آن است که در یک جمله یا چند جمله ی نزدیک به یکدیگر، واژه ای را چند بار تکرار کنند». (همایی، ۱۳۷۷: ۲۱).
تکرار عاملی است که در آهنگ و موسیقی شعر دخالت دارد. باعث افزایش موسیقی می شود.
«وقتی است که در بیتی یک کلمه را دو بار پشت سر هم تکرار کنند».(شمیسا، ۱۳۶۸: ۸۵).
در ابیات زیر از حافظ، واژه های تعیین شده، صنعت تکرار یا تکریر دارند:
• بیا بیا که زمانی ز می خراب شویم مگر رسیم به گنجی در این خراب آباد
(حافظ، ۱۳۸۱ : ۱۹۳)
• در این غوغا که کَس کَس را نپرسد من از پیر مُغان منت پذیریم
(همان : ۵۱۲)
چنان که می بینیم در بیت زیر واژه ی “آفرین باد” دو بار پشت سر هم آمده است و صنعت تکرار یا تکریر را بوجود آورده است:
• شب چو از مهتاب سیمایی سلب پوشیده گفت
آفرین باد آفرین باد آفرین بر ماهتاب
(ازرقی، ۱۳۳۶: ۶)
همچنین در ابیاتِ زیر از ازرقی هروی، واژگانِ مشخص شده حاوی صنعت تکرار هستند:
• یا نه، چون حوریست از فردوس مه داده جمال
رزمه رزمه حلّه اش در بحر و در برّ ماهتاب
(همان: ۶)
• چنان قطار حواصل نشسته در دریا گشاده بر سر دریا، یکان یکان شهپر
(همان: ۱۶)
• بیجاده حقه حقه بسایم به بوستان پیروزه حلقه حلقه برآرم ز جویبار
(همان: ۲۷)
• در خاک هند رمح ز بیم سنان تو بگداخت شاخ شاخ و لقب یافت خیزران
(همان: ۶۷)
• مالک کشان کشان سوی دوزخ برد نگون آنرا که زخم تیغ تو باز افکند سنان
(همان: ۶۷)
• تا نمود او ناردان و ناردان از روی و لب
اشک من چون ناردان شد، جان من چون ناردان
(همان: ۷۸)
• در خزان بگذر به باغ و ژرف ژرف اندر نگر در تماشاگاه نقش بوستان اندر خزان
(همان: ۷۹)
ابیاتی در رابطه با این صنعت در دیوان ازرقی وجود دارد که شماره های این ابیات در ذیل آمده است:
۳۲۱-۴۶۰-۵۲۹-۶۳۲-۶۵۴-۶۵۷-۷۱۳-۹۷۶-۱۱۰۵-۱۱۲۳-۱۱۲۴-۱۱۹۲-۱۳۲۶-۱۳۵۱-۱۴۷۹-۱۵۹۸-۱۶۱۴-۱۷۱۸-۱۹۳۶-۱۹۵۵-۱۹۵۸-۱۹۶۰-۱۹۶۲-۲۰۳۵-۲۰۶۶-۲۱۲۰-۲۲۰۱-۲۳۸۲-۲۴۰۵-۲۴۰۸-۲۵۰۵

 

 


 



موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...