-فلسفه و مبانی زیانهای جمعی

در محافل حقوق بشری بین المللی، دیپلمات ها از حق های نسل «اول»، «دوم» و «سوم» سخن می گویند. حق های نسل اول همان آزادی های سنتی و امتیازات شهروندی اند؛ مانند تساهل دینی، آزادی از دستگیری دلبخواهی، آزادی بیان، حق رأی و مانند آنها. حق های نسل دوم ادعاهای اجتماعی اقتصادی هستند؛ مانند حق بر آموزش، مسکن، مراقبت های بهداشتی، اشتغال و سطح مناسب زندگی. اگر چه پنداشته می شود حق های نسل دوم ادعاهای بنیادی تری هستند که موجب پیدایش دولت مداخله جو[۱] می شوند، آنها از لحاظ محتوا اساساً حق هایی فردی هستند. بدین معنا که رفاه مادی هر مرد، زن یا فرزند باید با آن حق ها تضمین شود. در مقابل، حق های نسل سوم با اجتماعات یا کلیت مردم، و نه فرد فرد اشخاص، سروکار دارند. آنها حق بر زیان اقلیت، حق ملی بر حاکمیت بر سرنوشت و حق بر منافع پراکنده ای چون صلح، سلامت محیط زیست و توسعه اقتصادی را در بر می گیرند.

به رغم آنکه آرمان های یادشده همگی قابل تحسین اند، اما ادعاهای نسل دوم و سوم بسیار اختلافی اند. بسیاری از نظریه پردازان بر اساس دلایل ماهوی فلسفی (اگر نه بر اساس دلایل تحلیل مفهومی) معتقدند که ادعاهای جدید به جریان حاکم حق لطمه می زنند. آن ادعاها از سوءاستفاده برخی ایدئولوژی گراها از مفهوم حق، که به مبنای آزادی خواهانه حق چندان اعتقادی ندارند، برمی خیزند.

به هرحال، درک مبانی زیانهای جمعی و فلسفه آن، نیازمند درک و دریافت مفهوم حق و نسل های آن در حقوق معاصر است. بنابراین، در ادامه به این بحث پرداخته می شود.

بند اول-مفهوم معاصر حق

در نیمه دوم قرن بیستم پس از فراز و فرودهای فراوان در نهایت حقوق طبیعی انسان به عنوان منبع الهام بخشی برای حقوق بشر عصر حاضر پذیرفته شد و در این مسیر حق های مختلفی از جمله حق بر محیط زیست سالم در قالب نسل های حقوق بشری شکل گرفت. اگر چه نسل بعدی حق ها توانسته است فهم حقوق بشر را آسان نماید. علاوه بر این، نسل بندی حق ها نشان دهنده ماهیت پویایی حقوق بشر است[۲]. در ادامه به بیان سه نسل حق خواهیم پرداخت.

الف-نسل اول حق ها

منشاء پیدایش تفکر این نسل دغدغه های حقوق مدرنیزه از یک طرف و تجربه های تلخ قرون وسطایی با قرن جدید در مداخله بی حد و حصر و تجاوز دولت ها به حقوق افراد بود.

در این نسل فرض بر این است که این افراد انسان هایی هستند که جامعه را تشکیل می دهند و اگر افراد انسانی را از جامعه بیرون بکشیم واژه جامعه بی معنا است. تفکر نسل اول ریشه در مفهوم حقوق فردی و آزادی عمومی دارد. حقوق این نسل همان مجموعه حقوق مدنی و سیاسی را تشکیل می دهد. از مهمترین این حق ها می توان از آزادی حق حیات، حق بر امنیت فردی، منع شکنجه، آزادی بیان، رفت وآمد، انتخاب محل سکونت، دسترسی به اطلاعات، آزادی اندیشه و آزادی مذهب را نام برد.

خاستگاه حقوق نسل اول بها دادن به فرد تا حد آستانه در مقابل قدرت تعدیل یافته سیاسی و عدم مداخله دولت است. فردی که حقوق اولیه خویش را به هیچ قیمتی قابل معامله با دولت نمی داند. شخصیت انسانی و حمایت از موجودیت، آزادی و منافع وی از اهمیت والایی برخوردار است. این حقوق در اعلامیه حقوق بشر و شهروند فرانسه رخنه کرد و باعث ترویج لیبرالیسم گردید. مهمترین ویژگی این حقوق تأکید بر حقوق فردی است. تا حدی که این حساسیت باعث شده که در هیچ کدام از مواد اعلامیه حقوق بشر و شهروندی فرانسه نشان و اشاره ای به گروه، جمع و مؤسسه و سندیکا نشده، حقوقی که در این اعلامیه مورد تأکید است حقوق آزادی های فردی است. حقوقی که اساساً از دولت می خواست تا از مداخله در قلمرو شخصی و حقوقی افراد اجتناب ورزد[۳].

[۱] – Interventionist

[۲] – سیدمحمد، هاشمی، حقوق بشر و آزادی های اساسی، نشر میزان، چاپ دوم، ۱۳۹۰، صص ۸۳-۵۳

[۳] – رها، زهادی، مهدی، ذاکریان، مفاهیم کلیدی حقوق بشر بین الملل، نشر میزان، چاپ اول، ۱۳۸۳، ص۲۲۶

ضررهای جمعی در مسئولیت مدنی

هر سیستم اطلاعاتی به جمع آوری، پردازش، ذخیره سازی تجربه و تحلیل و نشر اطلاعات برای هدفی خاص می پردازد.
مانند کلیه سیستم ها هر سیستم اطلاعاتی شامل اجزای زیر می باشد:
ورودی ها (مسائل کسب و کار، داده و اطلاعات، دستورالعمل ها و…)
پردازش (برنامه ها، تجهیزات، افراد و…)
خروجی ها (راهکارها، گزارش ها نمودارها و محاسبات و…)
کنترل (تصمیم سازی، نظارت خودکار)
هدف عمده سیستم های اطلاعاتی مبتنی بر کامپیوتر یافتن راهکارهایی برای مسائل کسب و کار سازمانی در محیط سازمانی می باشد. نباید از نظر دور داشت که کامپیوترها در تسهیل کار و ارتقا، کارآیی نقش دارند. اما سیستم اطلاعاتی بسیار فراتر از کامپیوتر می باشند و استقرار موفق آنها مستلزم شناخت رویه های کسب و کارسازمان و محیط بیرونی آنکه توسط سیستم اطلاعاتی پشتیبانی می شود، می باشد. (علی احمدی، ۱۳۸۳، ص ۷)

۲-۲-۷-۶- تفاوت بین کامپیوتر و سیستم های اطلاعات:

کامپیوتر با روش ها و راه های موثری به پردازش داده های مورد نیاز سیستم اطلاعات می پردازد، در حالی که یک سیستم اطلاعات کاری بیش از انجام می دهد. یک برنامه کاربردی موفق سیستم اطلاعات باید شناختی دقیق از کسب و کار و محیط آن داشته باشد. به عنوان مثال برای ایجاد یک IS که کار پشتیبانی تراکنش های یک بازار بورس را انجام می دهد، لازم است تمامی رویه های مرتبط با خرید و فروش سهام، تقاضاها و قوانین و مقررات قانونی به روشنی تعریف شوند. در بحث مربوط به سیستم های اطلاعات تنها اطلاعات کامپیوتری کافی نیست چراکه کامپیوتر تنها بخشی از سیستم پیچیده ای است که باید طراحی، عملیاتی و پشتیبانی گردد. یک سیستم حمل ونقل عمومی در شهر نمونه خوبی برای مقایسه با یک IS است. اتوبوس ها جزء اجزای لاینفک این سیستم هستند، ولی طراحی مسیرها، ایستگاه ها، برنامه های زمان بندی حرکت ها و بسیاری موارد دیگر مثل تقاضای مشتریان، الگوهای ترافیکی، قوانین حمل و نقل شهری، الزامات امنیتی و غیره نیز برای پیاده سازی و اجرای این سیستم ضروری است. عیناً این مثال در مورد یک IS مصداق دارد، کامپیوترها در IS درست مثل اتوبوس ها در سیستم حمل و نقل است. پس می بینیم که کامپیوتر تنها جزئی از این سیستم پیچیده می باشد. (کامرانی، ۱۳۸۶، صص ۴۰-۳۹)

۲-۲-۷-۷- مزایای سیستم های اطلاعاتی:

سیستم های اطلاعاتی و به طور کلی فناوری اطلاعات، مدیران را قادر می سازد تا با سازمان، محیط و یکدیگر ارتباط بیشتر و بهتری برقرار سازند. برخی از مزایای فناوری اطلاعات و به صورت خاص سیستم های اطلاعاتی برای مدیریت عبارتند از:
الف) مشارکت بیشتر در تصمیم گیری
ب) افزایش سرعت و کیفیت تصمیم گیری
ج) افزایش سرعت در شناسایی مسائل
برخی دیگر از مزایای سیستم های اطلاعاتی در سازمان عبارتند از:
– برقراری ارتباط کارا بین واحدهای سازمانی (یا سازمان ها)
– افزایش دقت، سرعت و قابلیت عملکرد
– ارتقای اثربخشی و کارایی (بهره وری سازمان)
– امکان استفاده برای کاربردهای متفاوت سازمانی (مدیریتی و غیرمدیریتی)
– قابلیت ذخیره سازی، بازیابی، آنالیز، پردازش و اشتراک منابع اطلاعاتی (فتحیان، مهدوی نور، ۱۳۹۱، صص ۱۶۳ و ۱۶۲)

۲-۲-۸- تعریف اتوماسیون اداری:

اتوماسیون اداری یا OA عبارت است از کاربرد وسایل الکترونیکی در فعالیت های دفتری به منظور افزایش کارآیی. کارآیی افزایش یافته، ناشی از تکامل تبادل اطلاعات، در داخل دفتر و بین دفاتر و محیط آنها بوده و در نتیجه با ارائه اطلاعات بهتر برای تصمیم گیری می تواند به مدیر سود برساند.
دو نظر و ایده در مورد اتوماسیون اداری وجود دارد. نظر اول که برمبنای سود ناشی از کاهش حرکت است، اساساً با افزایش کارآیی دفتر و کارهای منشی گری مرتبط می باشد.
نظر دوم که اخیراً ارائه شده، شامل افزایش در کارآیی مدیریت علاوه بر کارایی دفتری و منشی گری می باشد. کارآیی مدیریت می تواند در هر سطحی به عنوان مثال از بخش سرپرستان تا مسوولین حقوقی، وجود داشته باشد. لذا از نظریه دوم پیروی کرده و اتوماسیون اداری را به عنوان یکی از کابردهای اصلی MIS در نظر می گیریم. (ابوالحسنی، بهشتیان، ۱۳۸۴، ص ۲۶۴)

۲-۲-۸-۱- انواع سیستم های اتوماسیون اداری:

لازمه مکانیزه نمودن امور اداری استفاده از کامپیوتر، ابزارهای اداری و فناوری مخابراتی در مدیریت منابع اطلاعاتی سازمان است. با چنین دیدگاهی که از اطلاعات به عنوان یک وسیله و منبع جامع و یکپارچه ارائه می شود، چهار عنصر مخابراتی یعنی داده ها، متن، تصویر و صدا باید به طور جامع در سیستم های چندرسانه ای اداری[۱۴۲] قابل استفاده باشند. کارگروهی و جمعی با کامپیوتر و سیستم گروه افزار[۱۴۳] روشی است برای آنکه کارکنان بتوانند در یک محیط گروهی زمان واقعی به پردازش و مدیریت اسناد به صورت برخط[۱۴۴] بپردازند. برنامه های کاربردی گروهی مانند کاربرگ های چند کاربره[۱۴۵]، کلمه پردازها و سیستم های گروه افزار دارای امکاناتی برای ارتباطات واقعی مانند تابلوی اعلانات عمومی[۱۴۶] و پست الکترونیک[۱۴۷] هستند (صرافی زاده، ۸۳، ص۲۱۵). سیستم های اتوماسیون اداری دارای انواعی هستند. شکل ۲-۱۱ انواع سیستم های اتوماسیون اداری را نشان می دهد.
شکل۲-۱۱ پیکربندی کلان اجزا فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی در سازمان (علی احمدی، ۱۳۸۳، ص ۱۶)

۲-۲-۸-۲- هدف اتوماسیون اداری:

تا حدود سال ۱۹۸۰، اتوماسیون اداری به عنوان راهی برای ارتقاء سطح بهره وری فقط منشی ها و کارکنان دفتری دیده می شد. دستاوردهای اتوماسیون اداری کارکنان دفتری را در انجام عملیات بیشتر، سریع تر و بهتر بر روی اسناد یاری می داد. سپس کارکنان متفکر نیز می توانند از اتوماسیون اداری سود جویند. اتوماسیون می تواند تهیه مکاتبات ارسالی را برای کارکنان متفکر سهل تر سازد. برای نمونه، کارکنان متفکر یا منشی های آنان می توانند با بهره گرفتن از کلمه پردازی، نام ها، یادداشت ها و گزارشات را تهیه کنند.اما مکاتبات ارسالی یک شخص، مکاتبات دریافتی شخص دیگر است. اتوماسیون اداری به عنوان وسیله ای برای برانگیختن مکاتبات دریافتی، ابزاری در کسب اطلاعات جهت حل مسأله است. دریافت کننده می تواند از کیفیت برتر مستندات بهره گیرد آنان مبنای بهتری را برای تصمیم گیری فراهم می کند.موسسات می توانند با بهره گرفتن از کامپیوتر از افزایش هزینه های آتی جلوگیری نمایند. این به خصوص در مورد اتوماسیون اداری صادق است، چونکه افزایش در بهره وری امور منش گری دفتری وسیله ای برای به تاخیر انداختن جذب نیروی انسانی بیشتر است. در حالی که دوری جستن از هزینه های دفتری هدف خوبی است، چنین هزینه هایی هنگامی که با منافع بالقوه استفاده از اتوماسیون اداری به عنوان یک ابزار حل مسأله مقایسه شود نسبتاً کم است. تصمیمات پیشرفته مدیران که نتیجه بهبود ارتباطات است، دارای قابلیت تولید درآمدهای بشتر برای موسسه به صورت افزایش در فروش و بهبود بازده سرمایه گذاری است، کمک بالقوه به منافع موسسه برای درآمدهای بالاتر بسیار بیشتر از پرهیز از هزینه هاست. اتوماسیون اداری جایگزین تمام ارتباطات سنتی بین افراد چون محاوره های رودررو، مکالمات تلفنی، یادداشت های روی کاغذ و از این قبیل نمی شود. چنین ارتباطات غیررسمی ادامه خواهد یافت، چون که هم آسان و هم موثر است. اتوماسیون اداری باید به جای جایگزینی کامل آنها، هدف تکمیل ارتباط سنتی بین افراد را داشته باشد. (ریموند مک لوید، ۱۳۸۶، صص ۴۷۴-۴۷۳)

۲-۲-۸-۳-کاربردهای اتوماسیون اداری:

حداقل ده کاربرد مشخص برای خودکار کردن امور دفتری شناسایی شده است. این کاربردها عبارتند از:
– کلمه پردازی
– پست الکترونیکی
– پست صوتی
– تهیه تقویم الکترونیکی
– برگزاری کنفرانس دیداری
– برگزاری کنفرانس کامپیوتری
– ارسال فاسی مایل (فاکس)
– ویدوتکس
– ذخیره سازی و بازیابی تصویری
– چاپ دسک تاپ. (ریموند مک لوید، ۱۳۸۶، ص ۴۷۴)

۲-۲-۹- تعریف ارتباطات:

از ارتباطات معانی و برداشت های گوناگونی در ذهن افراد وجود دارد. شاید به همین دلیل است که نویسنده ای در تعریف ارتباطات آن را به آفتاب پرست تشبیه کرده است که در ذهن به رنگ خاص درمی آید و مفاهیم ویژه ای به خود می گیرد. (میلر[۱۴۸]، ۱۹۹۳، صص ۶۵۹-۶۴۴). در عین حال ارتباطات مفاهیم زیر را تجلی می سازد:
ارتباطات فراگردی است که طی آن افراد از طریق علائم پیام، به ارسال و دریافت معنی مبادرت می کنند. (رضاییان، ۱۳۷۹، ص ۴۷۳)
– ارتباطات فرایند دو جانبه اطلاعات با سایر افراد و اطلاعات هر نوع تفکر و اندیشه ای که مدیران مایلند به طور دو جانبه با دیگران مبادله کنند. (سوندارام، ایرلند[۱۴۹]، ۱۹۹۲، صص ۷۵۷-۷۲۹)
– ارتباطات عبارت است از فرایند ارسال اطلاعات از طریق یک شخص به شخص دیگر و درک آن توسط شخص گیرنده. (هیت، ایرلند[۱۵۰]، ۱۹۸۶، صص ۴۱۶-۴۰۱)
– ارتباطات فرایندی است که به وسیله آن افراد درصدد برمی آیند در سایه مبادله پیام های نمادین به مفاهیم مشترک دست یابند. (کازانجیانا، درازین[۱۵۱]، صص ۳۵۴-۳۴۲)

۲-۲-۹-۱-تئوری ارتباطات:

اهمیت ارتباطات به حدی است که بخش عمده ای از اوقات کار مدیران و رهبران را به خود اختصاص می دهد. حتی هنگامی که یک مدیر با دیگران مذاکره نمی کند، ممکن است به نوشتن یا انشاء گزارش ها، نامه ها و یادداشت ها بپردازد. یا مشغول مطالعه اسناد و مدارک مکتوبی باشد که برای وی تنظیم شده اند. به طور کلی، به ندرت امکان دارد که یک مدیر عالی بتواند بدون ارتباط با دیگران مشغول کار باشد. حتی هنگامی که به تنهایی در اطاق خود مشغول تفکر است نیز ممکن است به دلیل برقراری یک ارتباط تلفنی یا حضور، رشته افکارش گسسته شود. در واقع، به ندرت امکان دارد که یک مدیر اجرایی بتواند اندک زمانی را بی وقفه کار کند.با توجه به گستردگی حوزه مسائل ارتباطی در سازمان و مدیریت، می توان ادعا کرد که بسیاری از مشکلات سازمانی و اجتماعی از ضعف ارتباطات نشأت می گیرند. اهمیت ارتباطات موثر بدان دلیل است که فرایندی را ایجاد می کند که انجام وظایفی نظیر برنامه ریزی، سازماندهی، هدایت و رهبری و کنترل را برای مدیران تسهیل می کند و همچنین مدیران را در تحقق وظیفه هماهنگی و استفاده بهتر از زمان یاری می رساند. (رضاییان، ۱۳۷۹، ص ۴۷۲)
ارتباطات را به عنوان خونی به حساب می آورند که در رگ های حیات سازمان جریان دارد و نبودن آن باعث بروز اختلال در قلب سازمان خواهد شد. در نهایت بدون ارتباطات موثر انجام وظایف سازمان و ادامه حیات آن امکان پذیر نخواهد بود. (لبلبیسی و شالی[۱۵۲]، ۱۹۹۶، صص ۴۱۸-۴۰۳)
تئوری ارتباطات[۱۵۳] را با نام تئوری اطلاعات [۱۵۴] نیز می شناسند. براساس این تئوری، شانون و ویور[۱۵۵] مسأله ارتباطات را در سه سطح دسته بندی کرده اند:
سطح۱- مسائل فنی[۱۵۶]: برای مثال، چگونه می توان نمادهای ارتباطات را به شکل درستی انتقال داد؟
سطح۲- مسائل معنایی[۱۵۷]: برای مثال، چگونه از نمادهای انتقال داده شده، مفهوم دلخواه گرفته شود؟
سطح۳- مسائل اثربخشی[۱۵۸]: برای مثال، چگونه مفهوم درک شده به طرز موثری رفتار را به شیوه مطلوب تحت تاثیر قرار دهد؟
از نظر متخصصان ارتباطات سازمانی و مدیران سطح ۳ دارای بیشترین ارزش می باشد ولی از دیدگاه متخصصان ارتباطات از راه دور مسائل سطح ۱ بیشترین اهمیت را به خود اختصاص داده اند. (ثاقب تهرانی، تدوین، ۱۳۸۰، صص ۹-۸)

۲-۲-۹-۲- شبکه های ارتباطی:

By:
Esmaiel Raghaee
Summer 2014

1. 1. – محمدمعین، فرهنگ فارسی، ج۳، چاپ ششم، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۳، ص۴۰۷۷ ↑
   2. – سورۀ مبارکۀ، آیه شریفۀ.۲۴ ↑
   3. – سوره بنی اسرائیل، آیه ۳۶٫ ↑
   4. – سوره بنی اسرائیل، آیه ۳۸٫ ↑
   5. – محمدجعفر جعفری لنگرودی، ترمینولوژی حقوقی، ص ۶۴۵ ↑
   6. – علیرضایزدانیان، حقوق مدنی قواعد مسئولیّت مدنی، جلد اول، چاپ اول، نشر میزان، ۱۳۸۶، ص۸۶ ↑
   7. – محمدعلی انیسی، مسئولیّت مدنی در قلمرو فعالیّت ها و قراردادهای ورزشی، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی دامغان، ۱۳۸۹، ص۸ ↑
   8. – torious liability ↑
   9. – torts low ↑
   10. – ناصرکاتوزیان، الزام های خارج از قرارداد – ضمان قهری، چاپ هشتم، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۶، ص۴۶ ↑
   11. – حسینقلی حسینی نژاد، مسئولیّت مدنی، جهاد دانشگاهی، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۰، ص۲۸ ↑
   12. – پیشین، ص۲۸ ↑
   13. – حسن، بادینی، فلسفه مسئولیّت مدنی، چاپ اول، شرکت سهامی انتشار، تهران، ۱۳۸۴، ص۳۲۰ ↑

1. – پیشین، ص۳۲۰ ↑
2. – پیشین، ص۳۷۵ ↑
3. -پیشین، ص۳۶۸ ↑
4. – ناصر، کاتوزیان، الزامهای خارج از قرارداد – مسئولیّت مدنی، جلد اول قواعد عمومی، چاپ نهم، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۹۰، ص۳۶ ↑
5. – ریپر، قاعده اخلاقی در تعهدات مدنی ش، ۱۱۲ به بعد به نقل از ناصر،کاتوزیان، پیشین، ص۳۶ ↑
6. – ناصر، کاتوزیان، الزام های خارج از قرارداد- مسئولیّت مدنی جلد اول، ص۳۹ ↑
7. – قانون مجازات اسلامی، مصوب ۱۳۹۲، ماده ۱۴۱ ↑
8. – همان قانون، ماده ۱۴۳ ↑
9. – منوچهر، طباطبایی موتمنی، حقوق اداری، چاپ پنجم انتشارات سمت،تهران، ۱۳۷۳، ص ۲۵۰ ↑
10. – قانون رسیدگی به تخلفات کارمندان دولت، ماده ۱۹ ↑
11. -حسن، بادینی، منبع پیشین، ص۳۲ ↑
12. – محسن، ایزانلو، نظام جبران خسارت در بیمه مسئولیّت مدنی، رساله دکترای تخصصی، دانشگاه تهران، ۱۳۸۳، ص۷۵ ↑
13. – پیشین، ص۸۰ ↑
14. – سیدمرتضی، قاسم زاده، مسئولیّت مدنی بدون قرار داد، چاپ سوم، بنیاد حقوقی میزان تهران، ۱۳۸۷، ص۴۸ ↑
15. – حسن، بادینی،منبع پیشین، ص۳۷ ↑
16. – ناصر، کاتوزیان، وقایع حقوقی، تهران، نشریلد، ، ۱۳۷۴، ص ۱۷ ↑
17. – حسینقلی، حسینی نژاد، مسئولیّت مدنی، نشر مجمع علمی و فرهنگی مجد، چاپ دهم، سال۱۳۷۷، ص۲۶ ↑
18. -ناصر، کاتوزیان، حقوق مدنی، اعمال حقوقی(قرارداد، ایقاع) شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم، ۱۳۷۱، ص۲۶۸ ↑
19. – ایرج، بابایی، بررسی عنصرخطادرحقوق مسئولیّت مدنی ایران، مجله پژوهش حقوق وسیاست، دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، سال هفتم، تهران، ۱۳۸۲، ص۲ ↑
20. – ناصر، کاتوزیان، الزامهای خارج از قرارداد-مسئولیّت مدنی جلد اول، ص۱۳۹ ↑
21. – سیدمرتضی، قاسم زاده، مسئولیّت مدنی بدون قرار داد، ص ۴۵ ↑
22. -حمید، بهرامی احمدی، مسئولیّت مدنی، نشرمیزان، چاپ اول، ۱۳۸۸، ص ۲۳ ↑
23. – ناصر، کاتوزیان، دوره حقوق مدنی، الزام های خارج از قرارداد، جلد اول، مسئولیّت مدنی، چاپ نهم، انتشارات دانشگاه تهران، ص۱۸۵ ↑
24. – ناصر، کاتوزیان، الزام های خارج از قرارداد- مسئولیّت مدنی جلد اول قواعد عمومی، چاپ نهم، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۹۰، ص۱۷۳ ↑
25. -سیدمرتضی، قاسم زاده، مسئولیّت مدنی بدون قرار داد، ص۴۵ ↑
26. – علیرضا، باریکلو، مسئولیّت مدنی، چاپ دوم، نشرمیزان، تهران، ۱۳۸۷، ص۴۵ ↑
27. – مشتاق، زرگوش، حقوق اداری مسئولیّت مدنی دولت وکارکنان آن، چاپ اول، انتشارات جنگل تهران، ۱۳۹۲، ص۴۸ ↑
28. -رحیم، پیلوار، نقش تقصیر زیان دیده در دعوای مسئولیّت مدنی، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ۱۳۸۳، ص۵۷ ↑
29. -محسن، ایزانلو، منبع پیشین، ص۳۴۵ ↑
30. – ناصر، کاتوزیان، تحول مفهوم تقصیر در حقوق مسئولیّت مدنی، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه تهرا، دوره۳۹، شماره۱، بهار۱۳۸۸، ص۱۹۸ ↑
31. -رحیم، پیلوار، منبع پیشین، ص۸ ↑
32. – ناصر، کاتوزیان، الزام های خارج از قرارداد- مسئولیّت مدنی جلد اول، ص۱۸۹ ↑

دستیابی به دانش با روش تحقیق آن علم تلقی می شود. آنچه نظریه علمی را از سایر روش های کسب دانش متمایز می کند به کار بردن روش علمی رای دستیابی به دانش است. انتخاب روش پژوهش یکی از مراحل مهم پژوهش می باشد که بستگی به اهداف، ماهیت موضوع و امکانات اجرایی آن دارد (ایران نژاد پاریزی، .(۱۳۷۸
این فصل به متدولوژی پژوهش اختصاص دارد، با معرفی نوع و روش پژوهش آغاز شده و در ادامه به تشریح جامعه آماری، نمونه آماری، شناسایی متغیر ها و توسعه مدل، روش جمع آوری داده ها و ابزار گرد آوری داده ها و پایایی و روایی پرسشنامه می پردازد. در پایان نیز روش های آماری مورد استفاده در پژوهش شرح داده می شوند.

۳-۲ نوع و روش پژوهش

روش تحقیق مجموعه ای از قواعد ابزارها، روش های معتبر و نظام یافته برای بررسی واقعیت ها،کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است. تحقیق پیمایشی یا زمینه یابی، جمعیت های کوچک و بزرگ را انتخاب کرده و با مطالعه نمونه های منتخب از آن جوامع برای کشف میزان نسبی توزیع و روابط متقابل متغیرهای روانشناختی و جامعه مورد بررسی قرار می دهد (کرلینجر، ۱۳۷۷). هدف این پژوهش بررسی تاثیر شبکه های ارتباطی آنلاین و آفلاین بر عملکرد شغلی می باشد که از نظر نوع تحقیق توصیفی است. تحقیق توصیفی شامل روش هایی است که هدف آن توصیف شرایط با پدیده های مورد بررسی است (بازرگان و همکاران، ۱۳۸۴). همچنین از بعد روش گردآوری داده ها از نوع پژوهش های غیر آزمایشی (اکتشافی) محسوب می شود، زیرا به بررسی موضوعی می پردازد که اطلاعات قابل توجهی در رابطه با ابعاد آن وجود ندارد و پژوهشگر امکان مداخله در شرایط آزمودنی ها را ندارد )سرمد و همکاران، ۱۳۸۵). این پژوهش از نظر ارتباط بین متغیرها از نوع همبستگی می باشد، زیرا همبستگی بین شبکه های ارتباطی کارکنان به عنوان متغیر مستقل و عملکرد شغلی آنها به عنوان متغیر وابسته، را بررسی می کند. در تحقیق همبستگی، هدف اصلی آن است که مشخص شود آیا رابطه ای بین دو یا چند متغیر وجود دارد و اگر این رابطه وجود دارد اندازه و جهت آن چگونه است (خاکی،۱۳۸۲).
۳-۳ روش شناسی پژوهش
این پژوهش شامل ۲ فاز (مرحله) می باشد. فاز اول پژوهش به بررسی تاثیر شبکه های ارتباطی بر عملکرد شغلی کارکنان می پردارد و در فاز دوم ژوهش به بررسی تاثیر عوامل فرهنگی موثر بر ارتباطات و عملکرد که منجر به اختلاف در نتایج این پژوهش و پژوهش مشابه در ایالت متحده آمریکا شده است، پرداخته می شود. شکل ۳-۱ ساختار این دو فاز (مرحله) را نشان می دهد.

شکل ۳-۱ روش شناسی پژوهش

۳-۴ شناسایی متغیر ها و توسعه مدل

• متغیر مستقل: متغیری است که متغیر وابسته از طریق آن تبیین یا پیش بینی می شود. به این متغیر، متغیر محرک یا درونداد نیز گفته می شود و متغیری است که توسط پژوهشگر اندازه گیری، دستکاری یا انتخاب می شود یا تاثیر یا رابطه آن با متغیر دیگر اندازه گیری می شود (دلاور، ۱۳۸۵). متغیرهای مستقل این پژوهش ارتباط مستقیم آنلاین، ارتباط غیرمستقیم آنلاین، ارتباط مستقیم آفلاین و ارتباط غیرمستقیم آفلاین می باشند.
• متغیر وابسته: متغیری است که مشاهده یا اندازه گیری می شود تا تاثیر متغیر مستقل بر آن مشخص شود و به آن متغیر پاسخ، برونداد یا ملاک گفته می شود (دلاور، ۱۳۸۵). متغیر وابسته در این پژوهش عملکرد شغلی می باشد.

۳-۴-۱ توسعه مدل

این پژوهش به دنبال ارتقای درک افراد از اثر تکنولوژی بر عملکرد شغلی کارکنان می باشد و با بهره گرفتن از نظریه شبکه اجتماعی بررسی می کند که چگونه روابط شبکه ای مانند روابط مستقیم و غیرمستقیم در محیط کاری آنلاین وآفلاین بر عملکرد شغلی تاثیر می گذارند. اثر تکنولوژی با تمایز بین شبکه های ارتباطی محیط کاری کارکنان به شبکه های آنلاین و آفلاین نشان داده شده است. شکل a مدل اولیه پژوهش را نشان می دهد که هیچ تمایزی میان شبکه های ارتباطی آنلاین و آفلاین قائل نشده است و شکل b مدل ثانویه را نشان می دهد که بین شبکه های آنلاین و آفلاین تمایز قائل شده و در درک عملکرد شغلی مهم می باشد. به منظور دستیابی به منابع، افراد می توانند از رسانه ‎های ارتباطی آنلاین و آفلاین استفاده کنند. بنابراین، توانایی دستیابی به منابع توسط قابلیت های رسانه های ارتباطی آنلاین و آفلاین محدود می شود. نقش رسانه های ارتباطی آنلاین و آفلاین در روابط مستقیم و غیرمستقیم متفاوت می باشد. با توجه به تفاوت های ارتباطات آنلاین و آفلاین در دستیابی به منابع، ارتباطات در شبکه های آنلاین و آفلاین امکان دسترسی به منابع مکمل را فراهم می کند. همانطور که عدم وجود مزیت در یک شبکه می تواند توسط شبکه دیگر تامین شود، محدودیت های یک شبکه نیز می تواند از طریق شبکه دیگر برطرف شود. بنابراین، مدل پیشنهادی شامل روابط تعاملی برای نشان دادن اثر تکاملی شبکه های آنلاین و آفلاین می باشد.

۲-۴-۲-۱) رویکرد مبتنی بر هدف
در این رویکرد به اهداف سازمان توجه می شودو میزان اهداف تامین شده ،معرف میزان اثر بخشی سازمان خواهد بود.این رویکرد روشی منطقی است چرا که سازمان ها ،همواره می کوشند تا به سطح یا میزان معینی از اهداف دست یابند.در اجرای این رویکرد ،میزان پیشرفت برای تحقق سازمان اندازه گیری می شود.اتزیونی (۱۹۶۰)هدف سازمانی راحالت مطلوب اموری می داندکه سازمان سعی در بدست آوردن آنها دارد.بر اساس رویکرد اتزیونی ،زمانی یک سازمان اثر بخش است که نتایج قابل مشاهده ی فعالیت های آن با اهداف سازمانی برابر بوده یا بیشتر از آنها باشد.
رویکرد نیل به هدف چنین اظهار می دارد که اثربخشی سازمانی باید بر حسب میزان تحقق اهداف آن، نه وسایل یا امکانات (فرآیندها) بکار گرفته شده برای دستیابی به اهداف، سنجیده شود. معیار نیل به هدف مواردی از قبیل حداکثر نمودن سود، واداری دشمن به تسلیم، برنده شدن در بازی بسکتبال، بهبود بیماری و برگشت سلامت جسمانی و نظائر اینها را در بر می گیرد. آنچه در تمامی موارد ذکر شده، مشترک می باشد این است که همه آنها نتایج نهایی که سازمان به منظور تحقق آنها ایجاد می شود را مد نظر قرار می دهند.
۲-۴-۲-۲)پیش فرض های رویکرد نیل به هدف
رویکرد نیل به هدف چنین فرض می کند که سازمان ها پدیده هایی عقلائی بوده و در پی تحقق هدفند. بر این اساس دستیابی موفقیت آمیز به هدف، معیاری مناسب برای سنجش اثربخشی است. اما استفاده از هدف به عنوان یک معیار اثربخشی مستلزم پیش فرض های دیگری است، که باید این پیش فرض ها معتبر باشند تا تحقق هدف بتواند به عنوان معیار اثربخشی سازمانی مورد استفاده قرار گیرد: اولاً سازمان ها باید اهداف نهایی داشته باشند ؛ ثانیاً این اهداف بایستی مشخص بوده و برای اینکه به خوبی درک شوند باید تعریف شوند ؛ ثالثاً اهداف باید در حد امکان قابل کنترل و اداره باشند ؛ رابعاً روی اهداف باید اجماع یا توافق عمومی صورت گرفته باشد ، نهایتاً اینکه پیشرفت به سوی این اهداف باید قابل اندازه گیری باشد.
۲-۴-۲-۳)رویکرد نیل به هدف در عمل
در صورت معتبر بودن پیش فرض های فوق مدیران چگونه خواهند توانست رویکرد نیل به هدف را عملی سازند. تصمیم گیرندگان کلیدی می توانند اهداف سازمان را بیان کرده و مشخص سازند. به محض تعیین اهداف، ضروری است ابزار سنجش تحقق این اهداف نیز تدارک دیده شوند تا چگونگی دستیابی به این اهداف نیز به خوبی روشن گردند. رویکرد نیل به هدف بیشتر در مدیریت بر مبنای هدف تجلی پیدا می کند. مدیریت بر مبنای هدف فلسفه شناخته شده ای در مدیریت است که در آن سازمان و اعضا بر اساس چگونگی تحقق اهدافی که سرپرستان و زیردستان به طور مشترک آنها را تعیین نموده اند مورد ارزیابی قرار می گیرند. اهدافی که در مدیریت بر مبنای هدف تعیین می شوند، ملموس، قابل تحقق و سنجش پذیر هستند. شرایطی که این اهداف می توانند در آن محقق شوند نیز مشخص می گردند. حد و حدودی که یک هدف باید تحقق یابد نیز مشخص می شود. سپس عملکرد واقعی اندازه گیری شده و با اهداف از پیش تعیین شده مقایسه می گردد. چون ممکن است سازمان به اهدافی که برای خود تعیین کرده دست یافته و یا به آنها نرسد، مدیریت بر مبنای هدف را می توان ابزاری برای تشخیص اثربخشی در رویکرد نیل به هدف دانست.
۲-۴-۲-۳-۱)مسائل و مشکلات رویکرد نیل به هدف
رویکرد نیل به هدف مسائل و مشکلاتی دارد که استفاده وسیع از آن را به عنوان یک معیار اثربخشی با شک و تردید مواجه کرده است. بخشی از این مشکلات مستقیماً به مفروضاتی بر می گردد که در ابتدای بحث عنوان کردیم. مسائل و مشکلات مربوط به مفررضات تنها یکی از مواردی است که به طور کلی در مورد اهداف بیان گردید. اما وقتی شما رویکرد نیل به هدف را عملی ساخته، مجبور به پاسخگویی به سئوالاتی از این قبیل می باشید که اهداف مربوط به چه کسانی است؟ آیا اهداف مدیریت عالی مد نظرند؟ اگر چنین است چه کسانی را شامل می شود و چه کسانی را در بر نمی گیرد؟ آنچه راکه یک سازمان رسماً به عنوان اهداف خود معین می کند همیشه اهداف واقعی سازمان را منعکس نمی کند. غالباً اهداف کوتاه مدت یک سازمان با اهداف بلندمدت آن متفاوتند. واقعیت این است که سازمان ها اهدافی چندگانه را دنبال می کنند که این چندگانگی اهداف، خود مشکل آفرین است. و اینکه در خیلی از سازمان ها اهداف، رفتار سازمان ها را جهت نمی دهند. این ادعا که توافق در مورد هدف باید قبل از عمل صورت گیرد، این واقعیت را نادیده می گیرد که بدون وجود یک نتیجه ملموس و محسوس نمی توان توافقی حاصل کرد. در برخی حالات مدیران پس از اجرای یک برنامه، اهداف آن را تنظیم و ارائه می کنند و در چنین شرایطی هدف قبل از آنکه راهنمای عمل آینده باشد، نتیجه حاصل از عملیات گذشته را توجیه می کند.
۲-۴-۲-۳-۲)فایده عملی رویکردنیل به هدف برای مدیران
سازمان ها به منظور تحقق اهداف بوجود آمده اند، مسائل و مشکلات اهداف، هنگام تعیین و سنجش آنها بروز می کنند. اعتبار این اهداف می تواند با عنایت به موارد ذیل افزایش یابد: ۱) حصول اطمینان از اینکه اطلاعات اولیه، جهت تدوین اهداف رسمی از همه افراد ذینفع دریافت شده است ولو اینکه افراد در کادر مدیریت عالی جایی نداشته باشند ؛ ۲) دریافت اهداف واقعی از طریق مشاهده رفتار واقعی اعضا ؛ ۳) مشخص نمودن اینکه سازمان ها، هم اهداف کوتاه مدت و هم اهداف بلندمدت را دنبال می کنند ؛ ۴) تأکید روی اهداف ملموس، تحقق پذیر و قابل سنجش به جای تأکید بر بیانیه ه

ای مبهم که فقط آینه تمام نمای انتظارات سازمانی است ؛ ۵) در نظر گرفتن اهداف به عنوان پدیده هایی پویا که در طی زمان دستحوش تغییر می شوند به جای اینکه به عنوان عباراتی ثابت و تغییر ناپذیر مد نظر قرار گیرند.
۲-۴-۲-۴).رویکرد مبتنی بر تامین منابع سیستم
در این رویکرد سازمان همچون سیستمی تلقی می شودکه دارای ورودی و خروجی هایی می باشدو فرایند های موجودباعث انجام فعالیت های مورد نظر سازمان می شود.در این رویکرد به ورودی های سازمان توجه می شود.سازمان این اقلام را از محیط می گیردو وارد مرحله ی تبدیل می کند.اساس رویکرد یاد شده آن است که سازمان در تحصیل و تامین منابع مورد نیاز و نیز در حفظ و نگهداری سیستم سازمانی باید موفق باشد تا بتواند در وضعی اثر بخش باقی بماند.سازمانها باید منابع ارزشمند را از دیگر سازمانها بگیرند.از دیدگاه سیستمی ،اثر بخشی سازمان عبارتست از :توانایی سازمان در بهره برداری از محیط خود در راه تحصیل و تامین منابع ارزشمند و کمیاب .هرقدر که سازمان در تامین منابع مورد نیاز خود راحت تر و موفق تر باشد ،بر میزان اثر بخشی آن اثر مثبت خواهد داشت .یاچمن و سیشور(۱۹۶۷)با توجه به این که رویکرد مبتنی بر هدف را ذر تحلیل اثر بخشی سازمان ناکافی می دانند و رویکرد تامین منابع را جایگزین آن نموده اند.
رویکرد سیستمی چنین استدلال می کند که تعریف اثربخشی فقط در قالب نیل به هدف صرفاً یک جنبه از اثربخشی را می سنجد. سازمان باید بر اساس توانایی اش در جذب و پردازش داده ها و همچنین تعداد کانال های بدست آوردن داده ها و حفظ ثبات و تعادل سازمان مورد قضاوت و ارزیابی قرار گیرد. در رویکرد سیستمی اهداف نهایی مورد غفلت واقع نمی شوند بلکه اهداف در یک مجموعه از معیارهایی بسیار پیچده به عنوان یک جزء مورد توجه قرار می گیرند. مدل های سیستمی بر معیارهایی که بقاء بلندمدت سازمان را افزایش خواهند داد تأکید می ورزند. بنابراین رویکرد سیستمی به نتایج معین شده بیش از وسایل و امکانات نیل به آنها تأکید نمی کند.

2-4-2-5)پیش فرض های رویکرد سیستمی
رویکرد سیستمی نسبت به اثربخشی چنین اظهار می دارد که سازمان ها متشکل از قسمت های فرعی مرتبط بهم هستند. اگر قسمتی از این سیستم ضعیف عمل کند، اثر عملکرد ضعیف آن بر عملکرد کل سیستم مؤثر واقع می شود. اثربخشی مستلزم آگاهی و تعاملات مؤثر با عوامل محیطی است
۲-۴-۲-۵-۱)رویکرد سیستمی در عمل
نظریه سیستمی توجه خود را به عواملی از قبیل روابط با محیط برای حصول اطمینان از دریافت مداوم داده ها، تولید ستاده های قابل قبول، انعطاف پذیری در پاسخ به تغییرات محیطی، کارایی سازمان در تبدیل داده ها به ستاده ها، وضوح در ارتباطات داخلی، سطح تعارض در بین گروه های سازمان و میزان رضامندی شغلی کارکنان معطوف می دارد. برعکس رویکرد نیل به هدف، رویکرد سیستمی بر وسائل و امکانات ضروری به منظور اطمینان از تداوم و بقاء سازمان تأکید می ورزد. باید خاطر نشان نماییم که حامیان نظریه سیستمی اهمیت اهداف با نتایج نهایی از قبل تعیین شده را به عنوان یک عامل تعیین کننده اثربخشی سازمانی نادیده نمی گیرند، بلکه آنها نسبت به اعتبار اهداف انتخاب شده و معیارهای مورد استفاده برای ارزیابی میزان و پیشرفت به سوی این اهداف، مشکوک بوده سئوال دارند. نظریه سیستمی چنین مطرح می نماید که روابط متقابل سیستم های مهم می توانند در متغیرها یا نسبت های اثربخشی سازمان متبلور گردند. این نسبت ها عبارتند از: نسبت ستاده به داده ؛ نسبت عملیات درونی به داده ؛ نسبت عملیات درونی به ستاده ها ؛ نسبت تغییرات در داده ها به ستاده ها.
جدول ۲-۲-رویکرد سیستمی در عمل