درحال حاضر بخش کشاورزی از فعالیت های اقتصادی کشور است که بیش از ۹۰ % از کل منابع آب تجدید شونده کشور را به خود اختصاص میدهد حدود ۱۲ تا ۱۳ درصد تولید ناخالص ملی و ۲۳ درصد اشتغال را نیز در بردارد [۳۴]. همین امر تمایلات به مطالعات یکپارچه و منظور نمودن مسائل مختلف را به شدت افزایش داده است که در این زمینه WEAP نرمافزار قدرتمندی است. در چند سال اخیر ایران با مشکل کم آبی مواجه بوده که مسئولین و مردم در این منطقه با احداث سد و برداشت از آب زیرزمینی سعی در جبران این مشکل نمودند. در این تحقیق اقدامات مدیریتی در حوضه گاماسیاب کرمانشاه مورد ارزیابی قرار گرفت و سناریوهای مدیریتی متناسب با طرحهای توسعه حوضه تعریف گردید. در ادامه این فصل به بررسی نتایج سناریوهای بحث شده در فصل قبل پرداخته خواهد شد.
۵-۲ نتیجهگیری
درصد خطای نسبی در واسنجی مدل ۶۶/۱۱ درصد بوده که مقدار قابل قبولی میباشد. فرض سناریوی ۱ عدم ساخت سدهای جامیشان، قشلاق علیا و آناهیتا (کبوترلانه) در بالا دست سد بیستون و در دو حالت محدودیت در خط انتقال و عدم محدودیت در خط انتقال آب است. همانگونه که در فصل قبل مشاهده گردید کلیه نیازهای سد بیستون در هر دو حالت انتقال آب به سد با محدودیت انتقال و بدون محدودیت بطور کامل تأمین میگردد. و نیز خط انتقال در هر دو حالت بیش از توان تنظیمی سد(الف ۹۵۵ میلیون مترمکعب، ب ۱۰۱ میلیون مترمکعب)، قادر به انتقال به مخزن سد میباشد. در هر دو بخش سناریوی ۱ سد بیستون حداقل در بیشتر از ۶۷ درصد زمان پر خواهد بود.
در سناریوی ۲ که در واقع شرایط حوضه در آینده و در صورت وارد سیستم شدن کلیه سد ها و نیازهای آنها است، سد بیستون در شرایطی که محدودیت ۵/۳ مترمکعب بر ثانیهای تعریف شده در توان انتقال آب از رودخانه به سد اعمال گردد نیز قادر به تأمین کلیه نیازهای تعریف شده خود در سیمای طرح سد خواهد بود. در این سناریو میزان آب انتقال از رودخانه به سد خارج از بستر بیستون از ۸۶۲ میلیون مترمکعب در شرایط بدون محدودیت سیستم انتقال به ۸۹/۹۵ میلیون مترمکعب در صورت اعمال محدودیت توان انتقال ۵/۳ مترمکعبی خواهد رسید. حوضه گاماسیاب در این سناریو با کسری ۳۲/۲۲ میلیون متر مکعب آب جهت تأمین نیازهای تعریف شده خود مواجه است. سد قشلاق با ۲۸/۱۲ میلیون مترمکعب و سدهای جامیشان و آناهیتا (کبوترلانه) هر کدام به ترتیب با ۱/۶ و ۸۱/۳ میلیون مترمکعب کمبود آب جهت پوشش نیازها، مواجه هستند. اما سد بیستون بطور ۱۰۰ درصد قادر به پوشش نیازهای خود در هر دو بخش از این سناریو است.
در سناریو ۳ فرض شد بتوان در افق ۴۰ ساله طرح، راندمان سیستم آبیاری کشاورزی حوضه را تا ۲۰ درصد بهبود بخشید همچنین اولویت تخصیص آب به بخش کشاورزی ناحیه از ۱ به ۲ تغییر یابد. همانگونه که مشاهده گردید سدهای حوضه قادر به تأمین ۱۴/۱۱ میلیون مترمکعب که معادل ۷/۷ درصد کل نیازهای حوضه است، نمیباشند که برای تأمین این مقدار باید از آب زیر زمینی کمک گرفت. طبق مطالعات شرکت مهندسان بهان سد کل میزان برداشت آب زیر زمینی از طریق چاه های عمیق و نیمه عمیق در دشتهای این حوضه برابر با ۸/۳۰۶ میلیون مترمکعب میباشد که با آبگیری این ۴ سد با کاهش چشمگیری رو برو خواهد شد[۳۵].
از نتایج به دست آمده میتوان نتیجه گیری نمود، که سد بیستون در همه حالات (با وجود سد های بالا دست یا عدم وجود آنها) توان تأمین نیازهای تعریف شده در طرح خود را دارد. در این میان سه سد دیگر (جامیشان، قشلاق و آناهیتا) با کسری قابل ملاحظه ای در تأمین نیازهای خود مواجه هستند. که در این خصوص راه حل پیشنهادی کاهش سطح زیر کشت در بخش کشاورزی و یا بهبود راندمان آبیاری، می تواند باشد.
۵-۳ پیشنهادات

• مدلسازی بخش استان همدان حوضه گاماسیاب و بررسی تأثیر آن بر آب ورودی به استان کرمانشاه
• مدلسازی یکپارچه منابع آب کل حوضه گاماسیاب
• مدلسازی اندرکنش آب سطحی و زیرزمینی حوضه
• اعمال سناریوهای مختلف دیگر از قبیل: سناریوهای مختلف رشد جمعیت و تغییر الگوی کشت کشاورزی
• بررسی تأثیر ساخت سدهای در دست ساخت و طرح حوضه گاماسیاب و قرهسو بر سدهای پایین دست آن

منابع
منابع :
[۱] باغستانی ع. ا. مهرابی بشرآبادی ح.، زارع مهرجردی م. ر. و شرافتمند ح. (۱۳۸۹) کاربرد مفهوم آب مجازی در مدیریت منابع آب ایران. تحقیقات منابع آب ایران، سال ششم، شماره ۱، بهار ۱۳۸۹، صص ۳۸-۲۸
[۲] علیزاده.ح , ۱۳۸۵، “ارزیابی تاثیر هیدرولوژیکی سناریوهای تخصیص آب در سطح حوضه با بهره گرفتن از نرم افزار weap (مطالعه موردی حوضه بالا دست سد کرخه)”، (پایان نامه کارشناسی ارشد)، تهران.
[۳] هدایت.ا ، ۱۳۹۰، “مدلسازی مدیریت یکپارچه منابع آب در حوضه رودخانه زهره (مقایسه سیستم مدلسازی WEAP و VENSIM)”، (پایان نامه کارشناسی ارشد) دانشگاه تهران.
[۴] Beatley, T. 1995. Planning and Sustainability: The Elements of a New (Improved) Paradigm. Journal of Planning Literature.
[5] Loucks, D. P., E. V. Beek, J. R. Stedinger and J. P.M. Dijkman. 2005. Water Resources Systems Planning and Management: An Introduction to Methods, Models and Applications. UNESCO
[6] Labadie. J. W and Asce. M, 2004, “Optimal operation of multireservoir systems: State-of-the-art review,” J. water Resour. Plan. Manag., 130, No. 2, pp: 93–۱۱۱٫
[۷] زرگرپور.ر ، نورزاد.ع، ۱۳۸۸٫”ارائه مدل مفهومی و الگوی یکپارچه مدیریت منابع آب با تاکید بر امنیت آبی کشور”. مجله تحقیقات منابع آب ایران. شماره ۳٫
[۸] Yates, D. Iwra, M. Institute-boston, S. E. Sieber, J. Purkey, D and Huber-Lee, A. 2005,“WEAP21—A Demand Priority and Preference-Driven Water Planning Model”, International Water Resources Association, Vol. 30, No. 4, pp: 487–۵۰۰٫
[۹] Raskin, P. Hansen, E. Zhu, Z. Iwra, M. and Stavisky, D., 1992,“Simulation of water supply and demand in the Aral Sea Region,” Water Int., Vol. 17, No. 2, pp: 55–۶۷,.
[۱۰] Rosegrant, M. W, Ringler, C. McKinney, D. C., Cai, X., Keller, A. and Donoso, G., 2000, “Integrated economic‐hydrologic water modeling at the basin scale: The Maipo River basin,” Agric. Econ, Vol. 24, No. 1, pp: 33–۴۶٫
[۱۱] Lévite, H. Sally, H. and Cour, J., 2003, “Testing water demand management scenarios in a water-stressed basin in South Africa: application of the WEAP model,” Phys. Chem. Earth, Parts A/B/C, Vol. 28, No. 20, pp: 779–۷۸۶٫