خاک شهرستان لنگرود

خاک محیطی طبیعی است جهت حفظ و رشد نباتات. این مهمترین تعریفی بوده است که از آغاز کشاورزی برای خاک وجود داشته است( عفیفی ثابت، 1389، 39).

شهرستان لنگرود که در حاشیه دریای خزر قرار دارد از حاصلخیز ترین مناطق ایران است. از این جهت شناسایی منابع اراضی و خاک ها و ویژگی های آنها از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. بدیهی است شناسایی مشخصات اراضی و خاک ها اساس و پایه ی تعیین قابلیت ها و ظرفیت های موجود اکوتوریستی آن است که با بهره گرفتن از اطلاعات و مشخصات اراضی و خاک های شهرستان می توان بهره برداری صحیحی از منابع خاک این شهرستان کرد. بخش اعظم فعالیتهای کشاورزی و شهرها و مناطق مسکونی این شهرستان در جلگه واقع شده اند.

جلگه ی پست ساحلی شهرستان لنگرود، ناحیه کم عرضی در شرق گیلان است. این ناحیه از جلگه ی گیلان از آبرفت رودهایی که از البرز به سمت دریای خزر جریان دارند، به وجود آمده است. اراضی ساحلی مناطق حد فاصل لنگرود و رودسر تا مرز استان مازندران در این محدوده قرار دارند. فرایند تشکیل خاک در کوهستان نسبتاً سریع است. تضاد شدید آب و هوایی در شب و روز و زمستان و تابستان و لخت بودن سنگ ها در مقابل عوامل بیرونی و عناصر دمایی موجب تخریب سریع آنها شده و به تشکیل خاک کمک می کند.

شرایط خاص اقلیمی این ناحیه به خصوص وضع رطوبت و بارندگی و اعتدال هوا در تشکیل خاک های این منطقه از گیلان نقش عمده ای ایفا نموده اند. تکامل خاک های این شهرستان عمدتاً تحت اثر رطوبت و عمل آب تکوین یافته است. آب موجب شسته شدن مواد محلول و ذرات معلق و حرکت مواد رسی در داخل خاک ها گشته و یا موجب به وجود آوردن ترکیبات مختلف آهن در افق های زیرین خاک گردیده است. شستشوی خاک ها، تخریب انواع سنگ ها، پستی و بلندی، پوشش گیاهی، موجودات زنده ی خاک، زمان و اثرات انسان بر روی خاک ها خصوصاً در شالیزارها موجب پیدایش خاک های متنوعی در محدوده مورد مطالعه  شده اند که در کنار یکدیگر تشکیل و تکامل یافته اند. رسوب های حاصل از فعالیت های فرسایشی و جابه جایی رودخانه ای اکثراً در مصب و دهانه ی رودها به جای می مانند. سواحل دریای خزر و کناره ی ساحلی آن محل رسوبگذاری و انباشت آبرفت به شمار می آید و بدین ترتیب یک دیوار برآمده ساحلی به عنوان مجزا کننده ی اراضی پست ساحلی دریا عمل می نماید. در این اراضی گاه به واریزه های قدیمی ( مخروط افکنه ) بر می خوریم که با شیب عمومی ملایم به شکل پشته های کم ارتفاع و نسبتاً مسطح در آمده اند. در همه جا به استثنای بستر رودها، رسوب ها و خاک های بافت ریز وجود دارد که از نظر کشاورزی بسیار مناسب و مفید است. خاک های دانه ریز به آسانی توسط رود ها و سیلاب ها به دریا حمل و در مصب آنها انباشته می شوند. فرسایش حاصل از امواج دریا دانه های درشت سنگریزه را به ماسه های دانه ریز مبدل نموده و با حرکت و فشار امواج آنها را در شیب تندتری نسبت به جلگه مسطح، و پشت سر خود قرار می دهند. این ماسه ها که در سطح بالاتری نسبت به آب دریا قرار گرفته اند، زهکشی شده و نسیم دریا آنها را خشک و آزاد می نماید( اصلاح عربانی، 1381، 270 ).

خاک های منطقه کوهستانی این شهرستان به تناسب سنگ مادر و ارتفاع آن متفاوت هستند. منشاً پیدایش خاک های کوهپایه ای و کوهستانی عموماً سنگهای آهکی و رسوبی هستند این خاک ها به تناسب شرایط اقلیمی و ارتفاعی خصوصیات متفاوتی دارند. در نواحی کوهپایه ای خاک های قهوه ای جنگلی به دلیل وجود جنگل های پهن برگ خزان در آمیخته با خاکبرگ ( هوموس ) هستند و خاک های کوهپایه ای نسبت به خاک های کوهستانی مراحل تشکیل تندتری دارند. قشر بالایی آن معمولاً با لایه های نازکی از خاکبرگ پوشیده شده است. به دلیل دارا بودن پوشش گیاهی تخریب و فرسایش آن کمتر از نواحی کوهستانی است. منشاً خاک های کوهستانی این شهرستان مستقیماً با سنگ مادر زیرین خود مربوط است.

خاک های کوهستانی به دلیل شیب تند زمین، ضخامت ناچیزی دارند. از این رو استعداد زراعی آنها بسیار پایین است. بخش وسیع کوهستانی منطقه اعم از آنجایی که فاقد جنگل بوده و به صورت علفزارهای کوهستانی در آمده اند با آنهایی که دارای پوشش جنگلی هستند، کماکان به دلیل شیب زیاد و کمبود آب استفاده زراعی ناچیزی دارند( احمدی، 1383، 50 ).

خاک های منطقه به علت واقع بودن در جهت شمالی البرز و شرایط بیو لوژیکی و توپوگرافی مستعد رویشگاه جنگلی را با تیپ های گیاهی مختلف فراهم آورده اند. اراضی اطراف رودخانه دارای خاکهایی عمیق به رنگ قهوه ای مایل به خاکستری با بافت سنگین که بر روی طبقه ای به رنگ خاکستری تیره با بافت متوسط لوم قرار گرفته اند. که بیانگر فعالیت خوب بیولوژیکی می باشد. علت تیره بودن رنگ خاک در این محدوده به خاطر وجود مواد آلی و هوموس فراوان می باشد( عفیفی ثابت، 1389، 40 ).

3 ـ 1 ـ 7 ـ   پوشش گیاهی:

مناطق کوهپایه های شهرستان لنگرود از جنگلهای نوع بلوط، راش و شمشاد، که با جنگلهای اروپا بخصوص بالکان وابستگی و شباهت دارد، پوشیده شده است. با این توضیح که قسمت عمده ای از جنگلهای بخش پایکوهی تراشیده شده و به باغات چای تبدیل شده است.

در تمام شهرستان لنگرود جامعه رویشی بلوط و شمشاد وجود دارد. این مجموعه مختص دشتهای کرانه دریای خزر بوده که دارای خاک ماسه ای و قابل نفوذ می باشد. این خاکها بر اثر بادهای مرطوب که از دریا بسوی خشکی می وزند، تشکیل شده اند. در این جامعه جنگلی و پر پشت دو اشکوب تشخیص داده می شود که اشکوب اول شامل درختان بلند و اشکوب دوم شامل درختان متراکم و مرکب می باشد. شالیزارهای برنج در بخش جلگه ای شهرستان مورد مطالعه به شکل گسترده ای وجود دارند.(شکر گزار، 1385 ،12)