ب)سطوح سازمانی (فرد،محیط درونی سازمان ،محیط بیرونی سازمان )
ج)مسولان (مدیران و سرپرستان )
د)معیارهای چند گانه .
تلاش عمده ی هوی و میکسل برای ارائه چارچوب نظری و پژوهشی در باره ی معیار های چند گانه است . استدلال آنها این است که اثربخشی سازمانی یک مفهوم چند بعدی است .از این رو در رویکرد ترکیبی هدف و منابع سیستم ،باید نشانه های اثر بخشی برای هر یک از مراحل سیستم باز (شامل درونداد، برونداد، تبدیل )استخراج شوند.هوی و میکسل با توجه به معیار های اثر بخشی در مطالعات کمپبل استیرز ،به معرفی ملاک های اثر بخشی سازمانی بر اساس چهار کارکرد نظام اجتماعی پارسونز می پردازد(هوی و میکسل ،۱۳۸۲).پاول مات (۱۹۷۲)با بهره گرفتن از مدل چهار کارکرد ضروری نظام سیستم اجتماعی، پارسونز به طراحی و ساخت پرسشنامه ی اثر بخشی سازمانی اقدام کرده است که اجزای ابزار یاد شده شامل کمیت و کیفیت محصول ،کارایی ،قابلیت انطباق و انعطاف می باشند.
جدول ۲-۶:-مولفه های چهار گانه ی اثر بخشی با تکیه بر رویکردهای چهار گانه ی نظام اجتماعی پارسونز(هویات ال ،۱۹۹۰).

جدول ۲-۷:کارکردهای چهار گانه نظام اجتماعی پارسونز(روشه ،۱۳۷۶)

2-4-3)دام های اثربخشی
دام اول: عدم شناخت محیط
هیچ کس استراتژی را بدون شناخت محیط طراحی نمی کند، ولی به ندرت این شناخت، یک شناخت واقعی است. شناخت انسانی از محیط، به واسطه الگوهای ذهنی او انجام می گیرد و این الگوها یکی از محدودیت های شناخت واقعی است. چنانچه شناخت سازمان از رقبای اصلی، نیاز مشتری، روند تکنولوژی و سایر عوامل مؤثر محیطی با واقعیت ها مغایر باشد، استراتژی محکوم به شکست است. شناخت از محیط میبایست عینی و بر پایه واقعیت ها باشد.اولین گام برای دستیابی به استراتژی اثربخش ، دوری جستن از برداشت های ذهنی است. استفاده از برداشت های ذهنی به جای واقعیت های عینی، مؤثرترین روش برای کشتن اثربخشی است.(غفاریان،۱۳۸۵)
دام دوم: استراتژی ستادی
تدوین استراتژی کار عناصر ستادی نیست،کار مشاورین هم نیست، تداوم استراتژی سازمان اصلی ترین کار مدیر ارشد است. استراتژی اثربخش یک بازی تک نفره نیست، ولی رهبری دقیق آن توسط مدیر ارشد، یک عامل حیاتی است.
دام سوم : استراتژی کاغذی
پیاده سازی استراتژی مستلزم عزم و پایمردی کلیه افراد درگیر است و این مسئله نمی تواند از طریق ابلاغیه و مکاتبات اداری ایجاد شود. عزم استراتژی صرفاً با اعتقاد راسخ به استراتژی شکل می گیرد. امروزه برخی نظیر گری هامل ایده استراتژی گروهی را پیشنهاد میکنند. استراتژی گروهی کاری پرهزینه و زمان بر است، اما هزینه آن کمتر از یک استراتژی شکست خورده خواهد بود. (غفاریان،۱۳۸۵)
دام چهارم: فقدان یکپارچگی
یک الگوی پذیرفته شده پنج محورِ استراتژی، کار آنان ، همکاری بین سازمانی، فرآیندها و رهبری را برنامه های اصلی دستیابی به کیفیت کسب وکار می داند. استراتژی ها باید محور همه برنامه های اصلی سازمان با یکدیگر باشد. اگر این نقش از استراتژی گرفته شود تأثیرگذاری آن در حد هیچ خواهد بود.
دام پنجم: تعدد اهداف استراتژیک
اگر در فهرست موضوعات استراتژیک سازمان شما بیش از یکی دو موضوع وجود دارد، بهتر است در انتظار اثربخشی نباشید. استراتژی قدرت خود را از تمرکز منابع ارزشمند و محدود سازمان بر روی مهم ترین فرصت استراتژیک می گیرد و تعدد اهداف این کارکرد را خنثی خواهد کرد. در نهایت اینکه استراتژی اثربخش تنها با نگرش به جوهره استراتژی شکل می گیرد. بدون این شناخت، استراتژی چیزی بیش از یک دل مشغولی پر پرستیژ نخواهد بود. (غفاریان،۱۳۸۵)
۲-۵) مروری بر نحوه شکل گیری شهرداری
مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها براساس قوانین مختلف به ویژه قانون شوراهای اسلامی مصوب ۱۳۵۷ مجلس محترم شورای اسلامی اهمیت زیادی پیدا کرده است . بهمین جهت با انتخاب اعضای ش ورای اسلامی شهر و انتخاب شهردار توسط منتخبین مردم ،مشارکت هر چه بیشتر را در مدیریت شهری به وضوح متجلی نموده است و با یک نگاه کوتاه به وضعیت عمومی هر شهر می توان به مشکلات و تنگناهای متعددی که بطور جدی زندگی سالم هر شهروند را تحت تاثیر خود قرار داده را مشا هده کرد . بطور حتم بسیاری از این مشکلات عدم همکاری مردم، دولت و ضعف مدیریت های مختلف شهرداری و عدم پیش بینی بسیاری از واقعیت ها و نیازهای زندگی شهری بخصوص کمبود اعتبارات چند دهه گذشته بوده است .خوشبختانه در دوره سوم شوراهای اسلامی شهر و دلسوزی منتخبین مردم و استفاده از مدیران لایق و دلسوز چهره شهر دگرگون شده و اعمال مدیریت درست شهری می رود که شهر مشهد را به یکی از کلان شهرهای بزرگ دنیا با مبلمان زیبای شهری تبدیل نماید.

به طور کلی هدف اصلی هر تحقیقی پاسخ به سؤالها و فرضیههایی است که محقق برای شناخت واقعیتهای بیرونی طراحی کرده است. میتوان گفت تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده، مهمترین گام در فرایند تحقیق محسوب میشود چرا که در طی این فرایند داده های خام با بهره گرفتن از فنون آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرند یعنی طبقهبندی، تنظیم و پردازش میشوند و پس از پردازش در قالب اطلاعات در اختیار محقق و استفادهکنندگان قرار میگیرند. در ابتدا به توصیف ویژگیهای دموگرافیک در نمونه های تحقیق اقدام نموده، پس از آن به منظور نمایش تصویری داده های فوق، از نمودار دایره ای استفاده شده است.
در راستای تحلیل داده ها و پاسخ به سؤال های پژوهش و آزمون فرضیات، از آزمون میانگین و تحلیل واریانس و آزمون فریدمن در پاسخ به این سوال که آیا اطلاعات گردآوری شده با فرضیات متناظرند، یا به عبارت دیگر، آیا نتایج مشاهده شده با نتایجی که فرضیات انتظار داشتند متناظرند، استفاده شده است.
۴-۲ توصیف و تجزیه و تحلیل داده ها(آمار توصیفی)
در این فصل یافته های تحقیق که اعم از آمار توصیفی و آمار استنباطی می باشد، ارائه می گردد. ابتدا در تحلیل توصیفی تک متغیره به ارائه نتایج توصیفی متغیرهای زمینه ای همچون جنسیت، سن، میزان تحصیلات ، پست سازمانی ، میزان تجربه و رشته تحصیلی پرداخته شده است. در این زمینه برای شفافیت داده ها از جداول آمارهای توصیفی همچون فراوانی و درصد فراوانی وهمچنین از نمودارها استفاده شده است.
۴-۲-۱ توصیف نمونه و پردازش اطلاعات بدست آمده
در این بخش از یافته های تحقیق، نتایج توصیفی تحقیق و توصیف متغیرهای زمینه ای همچون جنسیت، سن، میزان تحصیلات ، پست سازمانی ، میزان تجربه و رشته تحصیلی مطرح شده است. به طور کلی آمار توصیفی جمعبندی و خلاصه کردن داده ها، برای بهتر نشان دادن آنها به خوانندگان می باشد.
جداول از مهمترین ابزار، برای سنجش و اندازه گیری داده های یک تحقیق انسانی-اجتماعی به شمار
می آیند. هدف نهایی جداول، کمی و سنجش پذیر ساختن واقعیت مورد مطالعه تا سرحد امکان و ارائه تصویر دقیقی از آن است.
۴-۲-۱-۱ جنسیت
جدول ۴-۱ نشان دهنده توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس جنسیت می باشد. همان گونه که در جدول ۴-۱ مشاهده می شود، اکثریت نمونه های تحقیق (۶۱ نفر) یعنی ۸/۵۰% درصد «مرد» و (۵۹ نفر) یعنی ۲/۴۹% درصد «زن» می باشند. این فراوانی در نمودار ۴-۱ نشان داده شده است.
جدول(۴-۱): آماره های توصیفی مربوط به متغیر جنسیت

نمودار ۴-۱: نمودار میله ای فراوانی جنسیت پاسخ دهندگان

نمودار ۴-۲ نمودار دایره ای درصد فراوانی جنسیت پاسخ دهندگان

۲۱سه رشت۷اسالم۱۶۰٫۵۷۲شفت۱۷۰٫۳۷۷

همانطور که مشاهده می شود در بین شعب مورد بررسی شعبه اسالم از لحاظ تعداد دفعات مرجع شدن در سبد مجموعه مرجع، در صدر قرار دارد لذا می تواند بر مبنای روش شمارشی به عنوان کاراترین شعبه مد نظر قرار بگیرد. اما به طور کلی چند روش برای رتبه بندی واحد های کاملاً کارا وجود دارد که روش شمارشی و وزنی از جمله آنها می باشند. در روش شمارشی، همانطور که اشاره شد تعداد دفعاتی که بنگاه کارا در ساختن مجموعه مرجع دخیل بوده است، مد نظر قرار می گیرد. بنابراین هر بنگاهی که تعداد دفعات بیشتری در ساختن مجموعه مرجع شرکت داشته باشد. به نسبت به سایربنگاه ها از رتبه بالاتری برخوردار است (که بر این اساس همانطور که اشاره شد شعبه اسالم با ۱۷بار تکرار در مرجع شدن کاراترین بوده است). اما اشکالی که به روش شمارشی وارد می شود آن است که امکان دارد بنگاهی که به کرات در تشکیل بنگاه های دیگر سهیم باشد اما سهم ناچیزی داشته باشد و برعکس تعداد دفعاتی که بنگاهی در تشکیل بنگاه مرجع دارد اندک باشد، اما هر بار وزن زیادی داشته باشد. برای حل مشکل فوق پیشنهاد می شود، مجموع وزن هایی که هر بنگاه در تشکیل بنگاه های مرجع داشته است ملاک عمل قرار گیرد. از این رو از روش اندرسون-پترسون استفاده و در ادامه ارائه شده است.
اما وزن شعب مرجع بدین معناست که وزن مربوطه به شعبه مرجعی که به لحاظ کمی بیشتر است ،این شعبه دراولویت اول برای الگو گیری آن شعبه ناکارامطرح است .بعنوان مثال برای شعبه ناکارای رضوانشهر ،ازبین شعب شفت وکیاشهر واملش که بعنوان الگو برای این شعبه معرفی شده اند،شعبه شفت به دلیل داشتن وزن بالاتر جهت الگوگیری دراولویت اول قرارداردوبعد از آن شعبه املش ودر آخر شعبه کیاشهر.

• رتبه بندی بر اساس کارایی:

جهت بررسی دقیق تر و حصول نتایجی کاربردی تر، می بایست ۲۱ شعبه تامین اجتماعی استان گیلان رتبه بندی شوند. روش های متفاوتی جهت رتبه بندی واحدها وجود دارد که ما در اینجا از روش اندرسون پیترسون جهت رتبه بندی واحد ها استفاده کردیم. در سال ۱۹۹۳ اندرسون و پیترسون روشی را برای رتبه بندی واحدهای کارا پیشنهاد کردند که امکان تعیین کاراترین واحد را میسر می ساخت. با این تکنیک امتیاز واحدهای کارا می تواند از یک بیشتر شود به این ترتیب واحدهای کارا نیز مانند واحدهای غیر کارا می توانند رتبه بندی گردند. مبنای کار بدین گونه است در وحله اول شعب کارا رتبه بندی می شوند تا کاراترین شعبه انتخاب گردد. سپس شعب ناکارا نیز می بایست رتبه بندی شوند تا ضعیف ترین شعبه به لحاظ کارایی و بهره وری مشخص شده و موقعیت هر شعبه در میان سایر شعب مشخص گردد.
جدول (۴-۶) خروجی مدل اندرسون پیترسون

۳۶) کاتوزیان، ناصر،۱۳۷۶، حقوقمدنی(خانواده)، جلددوم، انتشارات بهنشر، چاپدوم، تهران
۳۷) کاتوزیان، ناصر، ۱۳۷۷، حقوقمدنی(خانواده)، جلداول، انتشارات بهنشر، تهران
۳۸)کنعانی، محمدطاهر؛ رستمی، هاجرسیاه؛ حسیننژاد، کتایون،۱۳۸۵ ،کمیته ملیحقوقبشردوستانه: حقوق
بینالملل بشردوستانه ناظر برحمایت از افراد در درگیرهای مسلحانه، مجموعه اسناد ژنو، چاپدوم، تهران
۳۹)لباف، فریبا، ۱۳۸۵، حقوق فرزند از نظرقرآن وسنت، زهد، تهران
۴۰)محققداماد، سیدمصطفی،۱۳۸۳، حقوقبشردوستانه بینالمللیرهیافتاسلامی، مرکزنشراسلامی، چاپاول،
تهران
۴۱)مدنیقهفرخی، سعید وزینالی، امیرحمزه،۱۳۹۰، آسیبشناسیحقوق کودکان درایران، نشرمیزان، چاپاول،
تهران
۴۲)مدیرنیا، سید جواد،۱۳۸۴ ، حضانت اطفال درحقوق مدنیایران، اسلام وفرانسه، انتشارات دانشگاه تهران،
چاپ اول، تهران
۴۳)مصفا، نسرین، ۱۳۸۴، کنوانسیون حقوق کودک وبهرهوری ازآن درحقوق داخلیایران، انتشارات دانشکده
حقوق وعلومسیاسی دانشگاه تهران
۴۴)موسیزاده، رضا، ۱۳۷۵، حقوق سازمانهای بین المللی، انتشارات پاژنگ، چاپاول، تهران
۴۵)میرعباسی، سیدباقر، ۱۳۸۸، نظام جهانی ارزیابی وحمایت ازحقوق بشر، انتشارات جندق، تهران
ب: مقالات وجزوات
۱)آبادی، احمد،۱۳۸۹، حمایتازغیرنظامیاندر مخاصماتمسلحانه، دبیرخانهاسلام وحقوق بشردوستانه، تهران
۲)آملی، احمد، ۱۳۷۸، کارکودکان وجلوگیری از بهرهکشی، روزنامهی خرداد،۲۵خردادماه
۳)باهر، حسین،۱۳۷۶ ، نگاهی پیرامون حقوق جهانیکودک ونوجوانان، ماهنامه دادرسی، شماره۵ و ۶
۴)بجنوردی، نسیم، ۱۳۷۷، نگاهی به وضعیت حقوق کارگران کودک ونوجوان، روزنامه زن، شماره۱۱۹
۵) توسلینائینی، منوچهر،۱۳۸۲، جنگ وحقوق کودکان آواره وبیسرپرست، مجله ندای صادق، شماره۳۲
۶)توکل، خسرو، ۱۳۷۷، بررسیاشکال سوء رفتار باکودک درخانوادهها، فصلنامه پرستاریومامایی، شماره۱۴
۷)حافظیان، محمدحسین،۱۳۷۶، کارکودکان«درباره وضعیتکودکان جهان۱۹۹۷درمسئاهی کارکودک»،مجلهی کار وجامعه، شماره۲۳
۸)زینالی، امیرحمزه، ۱۳۸۲، قانون حمایت ازکودکان ونوجوانان و تقابل دیدگاه ها درآن، مجله رفاه اجتماعی، دانشگاه علوم بهزیستی وتوانبخشیسالسوم، شماره ۹
۹)سیدفاطمی، سیدمحمد، ۱۳۷۴، تزویج کودکان «بررسی مبانیفقهی، مقایسه وتطبیقآن با حقوقایران واسناد
بین المللی»، فصلنامهی تخصصیدارالعلم مفیدقم، شماره ۲
۱۰)ضیایی، صادق، ۱۳۳۹، مبارزه بین المللی برضد فحشا وخرید وفروش زنان وکودکان، مجلهی علمی، حقوقی ،انتقادیکانون وکلا، شماره۷۰، تهران
۱۱)عبادی، شیرین،۱۳۷۳، منعبردگی به هرشکل، ماهنامهی جامعهی سالم، شماره ۱۸
۱۲)عبادی، شیرین، ۱۳۷۸، سوابق تاریخیحمایت ازکارگران خردسال، مجلهی تامیناجتماعی، شماره ۲
۱۳)قاسمزاده، فاطمه، ۱۳۷۶، کنوانسیون حقوق کودک ازتدوین تا تحقق، ماهنامهی جامعه سالم، شماره ۳۴
۱۴)مروت، مجتبی، ۱۳۸۵، حقوق کودکان درمخاصماتمسلحانه، مجلهی پژوهشحقوق وسیاست، دانشکده حقوق و علومسیاسی دانشگاه علامهطباطبایی، شماره ۱۸
۱۵)مصفا، نسرین، ۱۳۸۶، کودکان وجنگ، مجموعه مقالات همایش حقوق کودک، دانشکد هحقوق وعلوم سیاسی، تهران
۱۶)مصفا، نسرین، ۱۳۸۶، میثاق حقوق کودک در اسلام ازمنظر حقوق بشردوستانه، مجموعه مقالات همایش اسلام و حقوق بینالملل بشردوستانه، جمعیت هلال احمر، ICRC
ج:پایاننامهها
۱)ابدالی، مهرزاد،۱۳۷۳، حقوق کودک درکنوانسیون بینالمللیحقوق کودک وتطبیق آن با حقوق اسلام،پایان نامهی کارشناسیارشدحقوقخصوصیدانشگاه تربیت مدرس
۲)انجمشعاع، محمدمهدی ۷۴ ـ۱۳۷۳، حمایت کیفری از صغار در قوانین ایران، پایان نامهکارشناسی ارشد حقوق جزا وجرمشناسی، دانشکدهیحقوق دانشگاه شهید بهشتی
۳)نیکوحرف مفخم، حسن، ۱۳۷۸، حمایت اززنان وکودکان درحقوق بشردوستانه، دانشگاه تهران
۲ ـ منابع عربی
۱)الحلی، حسینبنیوسف (علامهحلی)، ۱۴۱۹ق،ت ذکرهالفقهاء، جلد۱۴، نشرمؤسسهآلالبیت، چاپاول، قم
۲)جعفری، محمدنقی، ۱۴۱۹ق، رسایلالفقیه، نشرکرامت، چاپاول، قم
۳)طباطبایی، سیدمحمدحسین،۱۳۶۳ق، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۷، ترجمهی سیدمحمد باقرموسوی همدانی، کانون انتشارات محمدی، چاپسوم، تهران
۴)الطبرسی، ابوعلی،۱۴۱۵ق، مجمع البیان فیتفسیرالقرآن، جلد۱، مؤسسهی الاعلمی، بیروت
۵)العک، عبدالرحمن،۱۳۲۴ق، تربیهالابناء والبنات فیضوءالقرآن والسنه، دارالمعرفه، چاپششم، بیروت
۶)فاضللنکرانی، محمد،۱۴۲۲ق، الحدود(تفضیلالشریفهفیشرحتحریرالوسیله)، نشرمرکز فقهیائمهاطهار(ع) ، چاپ اول، قم
۷)محققحلی،۱۴۰۸ق،شرایعالاسلامفیاحکامالحلالوالحرام،نشراسماعیلیان،چاپدوم،قم
۸)نجفی، محمدحسین،۱۳۹۲ق، جواهرالکلام فیشرح شرایع الاسلام، جلد۲۱، دارالکتب الاسلامیه، چاپ هفتم، تهران
اسناد:
۱)کنوانسیون ۴گانه ژنو ۱۹۴۹و دو پروتکل۱۹۷۷

مزیت عملیاتی

مزیتی که شامل افزایش اثربخشی و کارایی حاصل از فناوری اطلاعات در سازمان، عملیاتی کردن نرم افزارها، مدیریت کیفیت، مدیریت امنیت، شناسایی چالش ها، شناسایی ریسک ها ، مدیریت زیرساخت فناوری اطلاعات، و ارزیابی می باشد.

۲-۲۹-۳-۱- افزایش اثربخشی وکارایی حاصل از فناوری اطلاعات

کیفیت، به مواردی فراتر از کارایی استفاده از مواد مربوط می شود. کیفیت نامطلوب، نه فقط منجر به دور ریختن و رد شدن محصول می شود، بلکه نیروی زیادی را نیز صرف دوباره کاریها و تولید مجدد می کند. بدین ترتیب منابعی که به این ترتیب هدر می روند بسیار بیشتر از منابعی هستند که صرف بازرسی های ضروری خواهند شد. به علاوه، زیانی که از نارضایتی مشتری ایجاد می شود، ضرر فاحشی به شمار می آید و نیرویی نیزکه صرف بازاریابی و فروش می شود، به هدر خواهد رفت.

فناوریهای نو ظهور و پیشرفته برای حل مسائل مدیریتی در حال تغییر دادن شیوه های ساخت سازمانهای مهندسی مجدد و مدیریت سازمان ها هستند. مدیریت در محیط متحول امروز، برای هر تصمیم گیری نیازمند توجه به عوامل گوناگونی نظیر برنامه ریزیهای قوانین دولتی، نگرش های کارفرمایانۀ توسعه فناوری های اطلاعات و ارتباطات ، اطلاع رسانی و افزایش انتظار مشتریان با داشتن امکان انتخاب دارد. در هر کدام از موارد فوق، مدیریت نیاز به اطلاعات مناسبی داردکه دانش او را افزایش و عدم اطمینان وی را کاهش دهد تا فعالیت مؤثری داشته باشد. بنا براین بهتر است به جای عبارت آشنای ” مدیریت، انجام دادن کارها از طریق دیگران است” عبارت ” مدیریت، انجام دادن کارها با بهره گرفتن از اطلاعات مناسب و از طریق افراد است.” را به کار ببریم. در این راستا توجه به (IT فناوری اطلاعات: تسریع اطلاعات تسهیل فرایند) و (مدیریت کیفیت جامع: بهبود مستمر کل سیستم) ضروری به نظر می رسد.

هرچند ″کارایی″ ، شرط زنده بودن پس از موفقیت است، اما چیزی که امروز به آن احتیاج داریم″ مؤثر بودن″ است (اثربخشی در عملکرد هزینه قابلیت اطمینان و کیفیت بالاتر که این قدمی فراتر از کنترل و کاهش هزینه ها می باشد). اثربخشی ، مفهومی عمیق تراز بازدهی و هدفمند بودن دسترسی به خروجی ها و یا حداقل هزینه هاست( اگرچه همگی آنها را شامل می شود.) پیتر دراکر ۱۹۷۴ ″کارایی″را درست انجام دادن کارها و″ اثربخشی″ را انجام دادن کارهای درست تعریف نموده است. امروزه مؤثرترین روش در مدیریت تولید، نوآوری و اختراعات جدید است و موفقترین شرکت ها در آینده ، آنهایی هستند که دارای ایده های جدید با سرعت و انعطاف لازم باشند.

امروزه طرز تفکر و دیدگاه مدیران شرکت ها به کیفیت،نگاه دیگری است. تولید با کیفیت مطلوب، مستلزم داشتن تعریف روشن و شفاف از اهداف، داشتن برنامه کاری و دستورالعمل مشخص برای هر بخش از کار و هر مرحله فرایند، داشتن سیستم ردگیری و نمایش کارا، اندازه گیری، مستند سازی، ثبت وقایع در زمانها و مکانها ونیز چگونگی انجام کارها می باشد.

۲-۲۹-۳-۲- عملیاتی نمودن نرم افزارها

نرم افزار، مجموعه از دستور العمل های دقیق و مرحله به مرحله است که هدف خاصی را دنبال می کند. نرم افزار یا برنامه: ظاهراً، اولین بار جان تاکی در سال ۱۹۵۸ این واژه را به این معنا به کار برده است. احتمالاً این واژه در مقابل سخت افزار به کار برده اند که بسیار پیش از پیدایش رایانه (به معنای اسباب و اشیاء) به کار می رفته است. اگرچه «نرم افزار رایانه ای» و «برنامه رایانه ای» یک معنی دارند و اصطلاح برنامه است.

سخت افزار رایانه مجموعه ای از اجزای فیزیکی است که یک سیستم رایانه را تشکیل می دهند. سخت افزار رایانه به قسمت های فیزیکی و یا اجزای یک رایانه مانند صفحه نمایش، صفحه کلید، حافظه های رایانه، دیسک سخت، ماوس، چاپگرها، سی پی یو (کارت گرافیک، کارت صدا، حافظه، مادربورد و چیپ ها) و همه اجزای فیزیکی که می توان آن را لمس کرد (مشاهده کرد). در مقابل آن نرم افزار قابل لمس نیست. نرم افزار مجموعه ای از ایده ها، مفاهیم و نمادها است. ترکیبی از سخت افزار و نرم افزار یک سیستم محاسباتی قابل استفاده را تشکیل می دهد.

تفاوت بین دو نرم افزار را توانایی نرم افزار ها در برآورده ساختن نیازهای مورد انتظار تعیین می کند. بطور کلی نرم افزار ها دارای دو نوع نیاز هستند، نیاز های عملیاتی  و غیرعملیاتی . نیاز های عملیاتی، توانایی های سیستم در انجام وظایف مختلف را توصیف می کنند و نیازمندی های غیرعملیاتی سیستم، نیاز هایی هستند که بطور مشخص با عملیات سیستم در ارتباط نیستند. بعبارت دیگر نیاز های غیرعملیاتی، ویژگی های کیفی سیستم می باشند که بر روی عملکرد نهایی سیستم اثرگذار خواهند بود و برای برآورده کردن آنها باید از ساختارهای خاصی در تولید نرم افزار استفاده نمود. به عنوان مثال، هنگامی که یک سیستم مبتنی بر پیمانه های مختلف پیاده سازی می شود، هدف انجام یک عمل خاص نمی باشد. زیرا آن عمل در قالب یک پیمانه نیز قابل دستیابی است، بلکه هدف از پیاده سازی سیستم مبتنی بر پیمانه ها، دستیابی به ویژگی های کیفی نرم افزار می باشد. نیازمندی های کیفی دارای جنبه های گوناگون هستند، باید در مراحل طراحی، پیاده سازی و استقرار سیستم مدنظر قرار گیرند. به عنوان مثال برای تضمین ویژگی کیفی قابلیت استفاده، نحوه چیدمان اجزاء تشکیل دهنده واسط کاربر، فعالیتی مربوط به پیاده سازی محسوب می گردد. درحالی که قابلیت بازگرداندن تغییرات انجام شده، یا فراهم آوردن امکان لغو کردن فعالیت های نرم افزار توسط کاربر از جنبه های مربوط به طراحی محسوب می گردد

[۱]  Operational advantages

[۲]   Software

[۳]   Hardware

[۴]  program

بررسی میزان همراستایی فناوری اطلاعات و کسب و کار الکترونیک (با بهره گرفتن از تکنیک AHP) مطالعه موردی(مجتمع پتروشیمی اصفهان)