کوهستانی
انواع بارش
نمودار شماره(۱-۱): نمودار انواع بارش ها با توجه به منشا و عوامل ایجاد کننده
۲-۳-۴-۲- بارش کوهستانی
این نوع بارش در اثر صعود مکانیکی هوا مرطوب در حاشیه کوهستان حاصل می شود. ناهمواری سطح زمین در واقع عامل صعود نیست، بلکه مانع حرکت افقی هواست و توده هوا را وادار به صعود از قله می‎نماید. با استقرار سیستم فشار در یک منطقه ممکن است بادها از دامنه کوه بالا بروند که ضمن این حرکت، دمای توده هوا کاهش می یابد. زمانی فرامی رسد که بر اثر کاهش دما، گنجایش نگهداری رطوبت هوا از میزان رطوبت موجود کمتر می شود. در نتیجه تراکم آغاز و ابر و باران ایجاد می شود (علیجانی و کاویانی، ۱۳۷۱).
۲-۳-۴-۳- بارش سیکلونی
بارش سیکلونی در اثر بالا رفتن هوا به وجود می آید. بارش های دو چرخه ای معمولاً منشا جبهه ای یا غیر جبهه ای دارند. در بارش های سیکلونی هوای گرم به علت ناپایداری ذاتی خود، در هر دو جبهه سرد و گرم وجود و در نهایت ایجاد بارش می کند. بنابراین هر چه مقدار رطوبت هوای گرم بیشتر باشد، مقدار بارش نیز بیشتر است. برای مثال سیکلون های جنوب ایران، به جهت دسترسی به رطوبت فراوان خلیج فارس و دریای عمان، باران شدیدتری تولید می کنند در صورتی که سکلون های شمال ایران، چون از منبع رطوبتی دریای مدیترانه و خلیج فارس دورند، بارش ملایم تر و نسبتاً کمتری تولید می کنند. اغتشاشات سیکلونی از عوارض عمده فصل یا زمان سرد به شمار می آیند. در فصل سرد بادهای غربی گسترش پیدا می کنند و با خود سیستم های سیکلونی ر ابه ارمغان می اورند بنابراین، عامل چرخندگی، به ویژه سیکلون‎ها از انواع عمدئه ایجاد بارش در فصل سرد در منطقه برون حاره اند (علیجانی و کاویانی، ۱۳۷۱).

۲-۳-۲-اندازه گیری بارندگی
منظور از اندازه گیری باران تعیین مقدار ارتفاع آب حاصل از نزولات جوی در سطح زمین است بدون آنکه تبخیر شده یا در زمین نفوذ کند. اندازه گیری باران توسط دستگاه های به نام باران سنج انجام می شود که دو نوع است. باران سنج ساده و ثبات یا باران نگار. باران سنجهای ساده به دو دسته باران سنج روزانه معمولی و باران سنج ذخیره ای تقسیم می شوند.( علیزاد، ۱۳۷۶)
۲-۴- مفهوم بارش سنگین
بارشهای سنگین نشان از یک حداکثر آب و هوایی است و اینگونه بارندگی ها صدمات زیادی بر روی اقتصاد می گذارد. تعریف بارش سنگین با آنچه که در عرف وجود دارد بسیار متفاوت است و چند معیار برای متمایز ساختن این نوع بارشها از انواع دیگر آن وجود دارد که عبارتند از شدت زیاد، وسعت زیاد و ثبات و پایداری آن.
برای تعریف هر پدیده اقلیمی یک آستانه وجود دارد که این مقدار درنقاط مختلف کره زمین متفاوت می‎باشد. در کره زمین نقاطی وجود ندارد که از نظر اقلیمی کاملاً مشابه باشند و اگر هم تشابه اندکی وجود داشته باشد عوامل محیطی بر روی آن اثر گذاشته و آن را تغییر می دهد . لذا تعریف و یا معیار ثابتی برای شناخت اینگونه پدیده های اقلیمی وجود ندارد.
تاکنون تعاریف متفاوتی، بر اساس معیارهای مختلف، در مراجع علمی ارائه گردیده است که مواردی از آن اشاره می گردد:
- رخدادهایی از بارندگی که باعث تجمع زیاد آب حاصل از باران در یک سطح مشخص گردد.
- در کشور ما برای بارش سنگین یک معیار تعیین شده وجود دارد که عبارت است از، هر روزی که بارندگی آن ۳۰ میلی متر و یا بیشتر باشد آن را روز با بارندگی سنگین گویند.
۲-۵- عوامل و محل حدوث بارش سنگین
محل حدوث بارشهای سنگین، عوامل ایجاد آن را به خوبی مشخص می کند که عبارتند از عوامل صعود و بخصوص دسترسی به بخار آب. فراوانی روزهای بارش سنگین در ساحل غربی دریای خزر آن هم در فصل پاییز، وجود بخار آب فراوان دریای خزر و ناپایداری حاصل از همرفت وزشی نسبتا سرد سیبری به هنگام عبور از روی دریای خزر را نشان می دهد . در تمام سواحل خزر، فصل بیشینه بارشهای سنگین فصل پاییز است و تعداد آنها به تناسب کاهش اثر بادهای سیبری از غرب به شرق کاهش می یابد. در دیگر نقاط کشور فراوانترین فصل این گونه بارشها زمستان است . در زمستان مسیراصلی سیکلونهای مدیترانه از زاگرس مرکزی می گذرد که با خود عامل صعود و رطوبت فراوان می آورد.
در سواحل جنوب هم به جهت دسترسی به بخار آب فراوان به هنگام ورود عوامل صعود قوی، باران های سنگین اتفاق می افتد. عامل اصلی کاهش بارندگی های سنگین در مرکز و شرق کشور نرسیدن بخار آب کافی به منطقه است.
جدول شماره(۲-۱): متوسط آمار روزهای با بارش ۳۰ میلی متر و بیشتر(علیجانی، ۱۳۷۶ )