عوامل موثر در جذب آب:
وضعیت پوسته بذر، ترکیب شیمیایی، فراهم بودن آب (هر چه میزان آب بیشتر باشد جذب آب بیشتر است)

عوامل موثر بر سبز شدن بذور

یکی از مشکلات کشاورزان در فرایند کشت و تولید گیاهان و محصولات، عدم یکنواختی در سبز شدن بذور و استقرار بوته‌های گیاهان به تعداد مناسب در واحد سطح می‌باشد. با استقرار گیاهچه‌های گیاهان در تراکم مناسب در واحد سطح ضمن افزایش بازده مصرف نهاده‌ها از قبیل کود و سم، تولید گیاهان و محصولات کشاورزی به حداکثر ظرفیت تولیدی خود نیز می‌رسد. عدم آگاهی کشاورزان از تاثیر عوامل مختلف در رسیدن به سبز یکنواخت موجب تکرار این مشکل در هر سال می‌شود (عموآقایی، ۱۳۸۹).
عوامل ذیل در استقرار و تراکم مناسب گیاهچه‌های گندم دخالت دارند.
- میزان مصرف بذر: عوامل محیطی و ویژگی‌های رقم بر میزان مصرف بذر تاثیر می‌گذارند. ویژگی‌های رقم گیاهان مانند وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، خوابیدگی (ورس)، قدرت پنجه زنی، درصد جوانه‌زنی و سرعت رویش بذور از عوامل تعیین‌کننده میزان مصرف بذر در هر هکتار هستند (Tigabu, M., and Oden, P.C., 2001). دانه‌های سبک در هر واحد وزن، تعداد دانه بیشتری نسبت به دانه‌های سنگین دارند و هر چه وزن هزار دانه کمتر باشد از نظر وزنی میزان مصرف بذر کاهش می‌یابد. افزایش ارتفاع بوته و حساسیت به خوابیدگی موجب کاهش مصرف بذر در هر هکتار می‌شود. هر چه درصد جوانه‌زنی بذر و قدرت پنجه‌زنی آن بیشتر باشد می‌توان میزان بذر کمتری مصرف نمود. عوامل محیطی مانند رطوبت، حاصلخیزی خاک و علف‌های هرز در تعیین میزان مصرف بذر موثر هستند. در خاک‌های مناطق دیم و کم باران و با حاصلخیزی ضعیف، برای کاهش رقابت بین بوته‌های گندم در جذب آب و غذا، بذر را به مقدار کمتر مصرف می‌کنند (Tigabu, M., and Oden, P.C., 2001). میزان مصرف بذر ممکن است در شرایط دیر کاشت و تراکم زیاد علف هرز افزایش یابد.

- عمق کاشت بذور: دمای مطلوب و رطوبت کافی لازمه جوانه‌زنی بذور و سبز شدن گیاهچه‌های گیاهان می‌باشند. در کشت‌های سطحی و کم عمق جوانه‌زنی بذور گیاهان دچار نوسان‌های شدید رطوبت و دما می‌شوند. ویژگی‌های بذر و عوامل محیطی نیز در تعیین عمق کاشت بذر گیاهان تاثیر می‌گذارند. ویژگی‌های بذر گیاهان مانند اندازه بذر، مقدار پروتئین بذر، طول کلئوپتیل و سرعت سبز شدن بذر در تعیین عمق کشت مطلوب موثرند. در ارقام پاکوتاه و نیمه پا کوتاه طول کلئوپتیل نسبت به ارقام پابلند کمتر می‌باشد. هر چه طول کلئوپتیل رقم کوتاه‌تر باشد، عمق کاشت بذر گیاه کمتر می‌گردد. در کشت عمیق‌تر، بذر‌های درشت و بزرگ سریع‌تر از بذر‌های کوچک سبز می‌شوند. افزایش مقدار پروتئین بذر موجب رشد سریع‌تر اندام گیاهچه بذر پس از جوانه‌زنی می‌گردد. بذر را در خاک‌های سبک نسبت به خاک‌های سنگین عمیق‌تر
می‌کارند. در مناطق دیم‌کاری و کم‌باران بذر را نسبت به مناطق پر باران و آبی در عمق بیشتر قرار
می‌دهند) عموآقایی، ۱۳۸۹).
- تاریخ کاشت: مهمترین معیار برای تعیین زمان کاشت مطلوب بذور گیاهان، عملکرد دانه می‌باشد. در تاریخ کاشت مطلوب، دما و رطوبت برای جوانه‌زنی بذر مناسب است و در نتیجه باعث افزایش جوانه‌زنی، قدرت گیاهچه و گسترش ریشه‌دهی در تمام ارقام گندم می‌شود. در کشت به موقع پنجه‌زنی و اجزاء عملکرد دانه گیاهان افزایش می‌یابد. در کشت زودهنگام، خاک خشک و رطوبت کمتری دارد و دمای خاک نیز بالا می‌باشد اما در شرایط دیر کاشت، خاک سرد و شرایط برای جوانه‌زنی و سبز شدن آن نامساعد است. در هر دو حالت تلفات بذر و مرگ گیاهچه افزایش می‌یابد (عموآقایی، ۱۳۸۹). دما و رطوبت از عوامل محیطی بسیار موثر در تعیین زمان کاشت گیاهان می‌باشند. برای جبران تلفات بذر و مرگ گیاهچه در کشت دیرهنگام میزان مصرف بذر را افزایش می‌دهند.
- تماس بذر با خاک: بذر گیاهان در صورت تماس کامل با خاک، سرعت جوانه‌زنی و استقرار گیاهچه آن افزایش می‌یابد. عملیات خاک‌ورزی ثانویه، تاثیر زیادی بر تماس بذر با خاک دارد. هر چه اندازه کلوخه‌های خاک بزرگ‌تر و فاصله آنها از هم بیشتر باشد امکان تماس بذر با خاک کاهش می‌یابد و در نتیجه سرعت جوانه‌زنی بذر کمتر شده و احتمال تلف شدن بذر وجود دارد (عموآقایی، ۱۳۸۹).
- تماس بذر با کودهای شیمیایی: تعدادی از کودهای شیمیایی قدرت زیادی در جذب رطوبت خاک دارند و اگر این نوع کودها در کشت خطی در کنار بذر‌ها قرار گیرند، می‌توانند سرعت جوانه‌زنی بذر را کاهش دهند. در شرایط خاک خشک و قلیائی، خسارت کودها در تماس با بذر ضمن از بین بردن قدرت جوانه‌زنی بذر‌ها، موجب خشک شدن گیاهچه‌های گیاهان نیز می‌شوند (عموآقایی، ۱۳۸۹).
- پوشش دادن بذور گندم با کودها و سموم شیمیایی: برای کنترل حشرات خاک‌زی و بیماری‌های گندم و تغذیه اولیه گیاهچه، بذور را با سموم حشره‌کش و قارچ‌کش و کودهای شیمیایی پودری پوشش می‌دهند. این مواد پوششی بر قدرت و سرعت جوانه‌زنی بذر تاثیر می‌گذارند. در شرایط خاک گرم و خشک این مواد سرعت جوانه‌زنی و قدرت رویش بذر را کاهش می‌دهند. غلظت زیاد این مواد و غیریکنواختی در پوشش دادن بذر می‌تواند موجب تلف شدن بذر‌های گندم گردد (عموآقایی، ۱۳۸۶).
- سله‌بندی سطح خاک: پس از کاشت گندم، وقوع بارندگی‌ها موجب تشکیل سله در سطح خاک می‌شوند. ضخامت این سله بر سرعت رویش و استقرار گیاهچه‌ها تاثیر می‌گذارد. هر چه ضخامت این سله افزایش یابد، سبز شدن بوته‌های گیاهان را با دشواری مواجه می‌سازد. مقدار زیاد رس و لای و کاهش ماده آلی موجب تشکیل سله‌های ضخیم در خاک می‌شوند (عموآقایی، ۱۳۸۶).
- نفوذپذیری خاک: هرچه بافت خاک سنگین‌تر باشد، نفوذپذیری آب و هوا به داخل خاک کاهش می‌یابد. وقوع بارندگی‌ها پس از کاشت و در مراحل اولیه استقرار گیاهچه‌ها، حالت ماندآبی بوجود می‌آورد و در نتیجه بذور و گیاهچه‌ها دچار خفگی شده و از بین می‌روند (عموآقایی، ۱۳۸۹).
- رقابت علف‌های هرز: در برخی سال‌ها در مراحل سبز شدن بذور گندم به علت وقوع بارندگی‌ها، علف‌های هرز با تراکم زیادی در سطح مزرعه گندم سبز می‌شوند و در نتیجه در اثر رقابت بین علف‌های هرز با گیاهچه گندم در جذب آب و غذا، قدرت و توان گیاهچه‌های گندم در برابر شرایط نامساعد محیطی کاهش یافته و در نهایت موجب از بین رفتن آنها می‌شوند. با اجرای صحیح عملیات کشت و در نظر گرفتن تمام جوانب امر می‌توان در سطح مزرعه تراکم یکنواخت از بوته‌های گیاهان کشت شده بدست آورد
(Tigabu, M., and Oden, P.C., 2001).

فصل دوم

ادبیات و سوابق تحقیق
(فتحی امیر خیز و همکاران، ۱۳۸۹) آزمایشی به منظور تاثیر تنش شوری بر جوانه‌زنی سیاه دانه NigellastivaL)) در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام دادند که نتایج نشان داد بذر سیاه دانه با نیترات پتاسیم، جیبرلیک اسید و آب مقطر به ترتیب بیشترین اثر را داشت‌‌.
(صبوری راد و همکاران، ۱۳۸۸) جهت بررسی رفتار جوانه زنی بذر کوشیاKochiascoparia L نسبت به درجه حرارت‌ها و تنش شوری آزمایشی را به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل نه سطح شوری شامل (صفر، ۱۵، ۲۰، ۲۵، ۳۰، ۳۵، ۴۰، ۵، ۱۰ دسی زیمنس بر متر) و با استفاده ازکلرسدیم و هشت سطح دمایی شامل (صفر، ۵، ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۲۵، ۳۰، ۳۵، ۴۰ درجه سانتی‌گراد) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که سطوح مختلف تنش شوری و دما بر درصد، میانگین زمان جوانه‌زنی و شاخص جوانه‌زنی، وزن خشک و طول گیاهچه تاثیر معنی‌داری (۵%>P) داشت. بالاترین درصد جوانه‌زنی در دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد نسبت به تیمار شاهد نشان داد. بیشترین زمان میانگین جوانه‌زنی در دمای ۱۰ درجه سانتی‌گراد و در سطح شوری ۳۵ دیسی زیمنس بر متر مشاهده شد. با افزایش سطح شوری منجر به کاهش میانگین وزن خشک و طول گیاهچه شد. در نهایت با توجه به نتایج این آزمایش بذر کوشیا قدر به جوانه‌زنی در سطوح مختلف شوری و قدرت بازیافت از تنش بالایی دارد.
در بررسی‌های (حسینی و همکاران، ۱۳۸۸) به منظور اثر تنش خشکی و شوری بر جوانه زنی اسفرزه ایرانی Plantagoavate آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با ۴ تکرار انجام شد. درجه حرارت‌ها شامل (۵، ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۲۵، ۳۰، ۳۵، ۴۰ درجه سانتی‌گراد) و در دو شرایط روشنایی و تاریکی در داخل ژرمیناتور به مدت ۱۰ روز قرار گرفت. پتانسیل‌های مختلف اسمزی Nacl و CaCI و تنش خشکی با بهره گرفتن از PEG6000 در سطوح مختلف (۹،۷،۵،۰و۱٫۱مگاپاسکال) اعمال شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان دادند، که تمامی تیمارهایی دمایی بر روی شاخص‌های مورد بررسی اثرات معنی‌داری داشت. و با توجه به نتایج این آزمایش معلوم شد که اثر پتانسیل‌هایی مختلف شوری و خشکی بر روی کلیه فاکتورهای مورد بررسی در سطح آماری ۵% معنی‌دار بود. Nacl در مقایسه با CaCl به دلیل اثرات سمی بودن یون‌های سدیم در اکثر مواقع اثرات منفی‌تری بر پارامترهای جوانه‌زنی داشتند.
در بررسی‌های (خرم دل و همکاران، ۱۳۸۸) تاثیر تنش شوری و اسید سالیسیلیک بر جوانه‌زنی بذور گاوزبان اروپایی Boragoofficinalis. نتایج به این گونه بود که اثر سالیسیلیک اسید بر درصد و مدت زمان جوانه‌زنی و طول ریشه چه۵۰ % معنی‌‌‌‌‌دار بود و اثر تنش شوری بر درصد و مدت زمان ۵۰٫/. وسرعت جوانه‌زنی و طول ریشه چه معنی‌‌‌‌‌دار بود.
(دانشکده کشاورزی فردوسی مشهد، ۱۳۸۳)به منظور ارزیابی پاسخ خصوصیات جوانه‌زنی و سبز شدن گیاهچه کنجد به تنش شوری و دما آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد.دماهای مورد نظر (۲۵،۲۰،۱۵،۱۰ درجه سانتی‌گراد) و هفت سطح شوری شامل (۱۲-،۱۰-،۸-،۴-،۳-،۲-،۰بار) بر ویژگی‌های جوانه‌زنی و سبز شدن سه توده کنجد، توده‌ها شامل (سبزواری، کلات، رقم اولتان) بررسی شد. نتایج نشان دادند که دما و شوری بر روی تمامی صفات جوانه‌زنی و رشد گیاهچه، درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه توده‌های کنجد تاثیر معنی‌داری در (سطح ۱%(>p داشتند. براساس نتایج آزمایش بیشترین درصد جوانه‌زنی توده‌های کنجد در پتانسیل‌های شوری صفر تا ۴- بار و در دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد مشاهده شد. و همچنین در شرایط تنش شوری و وجود نوسانات دماییتوده کنجد سبزواری جهت کشت و استقرار بهینه آن نسبت به بقیه مناسبتر به نظر می‌رسد.
بر اساس تحقیقات (ملتی و همکاران، ۱۳۸۳) بررسی رفتارهای جوانه‌زنی و تاریخ کاشت مطلوب گیاه دارویی باریجه (Ferula gummosa)؛ به منظور بررسی ویژگی‌های جوانه زنی روش‌های شکستن خواب و نیز تاریخ کاشت مناسب گیاه دارویی باریجه آزمایشی در سال‌های ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۳ در دانشگاه فردوسی مشهد صورت گرفت. در این آزمایش اثر دو تیمار شستشو و عدم شستشوی بذور با درجه حرارت‌های ۲، ۵، ۸ و ۱۱ درجه سانتیگراد بر روی درصد و سرعت جوانه‌زنی و نیز اثر سه تاریخ کاشت بهاره، پاییزه و زمستانه، بر روی درصد سبز کردن بذور باریجه، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی شکستن خواب در بذور باریجه نشان داد که بیشترین درصد (۹۷٫۵) و سرعت جوانه‌زنی (۱٫۵ بذر در روز)، در تیمار شستشوی روزانه بذور در دمای هشت درجه سانتی‌گراد بود. اعمال تیمار شستشوی روزانه بذور موجب افزایش معنی‌‌‌‌‌دار درصد جوانه‌زنی (۷۲-۳۳ درصد) در تمامی هشت درجه سانتیگراد بود. افزایش درجه حرارت از هشت درجه سانتیگراد به بعد باعث کاهش شدید درصد و سرعت جوانه‌زنی در هر دو تیمار شستشو و عدم شستشو شد. نتایج حاصله از این تحقیق نشان داد که بیشترین درصد بوته‌های سبز شده در دو تاریخ کاشت پاییزه و زمستانه بوده و هیچ گونه بذری در تاریخ کاشت بهاره سبز نگردید.
بر اساس بررسی‌های (عصاره و همکاران، ۱۳۸۷) بررسی اثر تیمارهای مکانیکی و شیمیایی در شکستن خواب و جوانه‌زنی بذر گل محمدی. گیاه گل محمدی به نام علمی‌ ‌Rosa damascene Mill از خانواده Rosaceae گیاهی است که از طریق روش‌های رویشی (پاجوش، قلمه چوب سخت، قلمه چوب نیمه سخت، پیوند، و کوپیوند) افزایش پیدا ‌می‌کند. این روش‌ها برای برخی از تحقیقات دو رگ‌گیری و بررسی ژنتیکی کافی نبوده و ضرورت شناخت بیشتر از ساختار گل‌ها و نیز جوانه‌زنی بذور وجود دارد. در این بررسی اثر تیمارهای مکان یکی و شیمیایی در برطرف نمودن خواب و تحریک جوانه‌زنی بذر ژنوتیپی از گل محمدی (فارس ۱) در قالب طرح فاکتوریل در پایه طرح کاملاً تصادفی با ۲۴ تیمار و سه تکرار با آزمایش تیمارهای شاهد، اسید سولفوریک %۹۶ و %۵۰ در زمان‌های ۱۰، ۲۰ و ۳۰ دقیقه، اسید سیتریک ۵۰ میلی‌گرم در لیتر، نیترات کلسیم ۰٫۰۵ مولار، اسید جیبرلیک ۰٫۰۵ مولار، اسید جیبرلیک ۰٫۰۱ مولار، ترکیبی از اسید سیتریک ۵۰ میلی‌گرم بر لیتر و اسید جیبرلیک ۰٫۰۵ مولار و ترکیبی از اسید سیتریک ۵۰ میلی‌گرم در لیتر و اسید جیبرلیک ۰۱/۰ مولار در زمان‌های مختلف ۴۵ دقیقه، ۲۴ ساعت و ۴۸ ساعت مورد استفاده قرار گرفت. این آزمایش در سه تیمار (۳، ۶ و ۹ ماهه) در دمای ۴-۲ درجه سانتیگراد انجام شد. نتایج نشان می‌دهد که بهترین تیمارهای جوانه‌زنی در مدت سه ماه سرمادهی ترکیب اسید سیتریک ۵۰ میلی‌گرم در لیتر و اسید جیبرلیک ۰۵/۰ مولار با خراش‌دهی ۴۵ دقیقه و اسید سیتریک ۵۰ میلی‌گرم در لیتر با خراش‌دهی ۴۵ دقیقه به ترتیب ۱۶/۲۹ و ۸۳/۲۰ درصد می‌باشد. در مدت زمان شش ماه سرمادهی ترکیب اسید سیتریک ۵۰ میلی‌گرم در لیتر و اسید جیبرلیک ۵/۰ مولار با خراش‌دهی ۲۴ ساعت و نیترات کلسیم ۰۵/۰ مولار با خراش‌دهی ۴۸ ساعت به ترتیب با میانگین‌های ۵/۸۷ و ۳۳/۸۳ درصد می‌باشد. در مدت زمان نه ماه سرمادهی نیترات کلسیم ۰۵/۰ مولار با خراش‌دهی ۴۸ و ۲۴ ساعت، و اسید جیبرلیک ۰۵/۰ مولار با خراش‌دهی ۴۸ ساعت به ترتیب با میانگین‌های ۳۳/۹۵‌‌، ۱۶/۷۹ و ۱۶/۷۹ درصد بیشترین درصد جوانه‌زنی را نشان دادند. در حالی که تیمارهای اسید سولفوریک %۹۶ با خراش‌دهی ۱۰ و ۳۰ دقیقه و اسید سولفوریک %۵۰ با خراش‌دهی ۳۰ دقیقه و ترکیب اسید سیتریک ۵۰ میلی‌گرم در لیتر و اسید جیبرلیک ۰۱/۰ مولار با خراش‌دهی ۲۴ ساعت و اسید جیبرلیک ۰۵/۰ مولار با خراش‌دهی ۴۵ دقیقه و ۲۴ ساعت در مدت زمان‌های سه، شش و نه ماه سرمادهی هیچ گونه تاثیری بر روی جوانه‌زنی بذر گل محمدی نداشته‌اند.

فصل سوم

فرایند پژوهش

موادگیاهی و محل انجام آزمایش

از آنجایی که اکثریت تکثیر رزماری و اسطوخودوس از طریق قلمه ‌می‌باشد و از طریق بذر تقریباً در حد صفر است، بنابراین به همین دلیل بذر گیاهان مذکور خیلی کم یافت ‌می‌شود و حتی اگر موجود باشد قوه نامیه پایینی دارند بنابراین بذور برای انجام این پژوهشگاه اصلاح بذر کرج تهیه گردید. این پژوهش در سال ۱۳۹۲ در آزمایشگاه مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره) واقع در کرج انجام شد. بذر اصلاح شده رزماری و اسطوخودوس از مرکز تحقیقات کرج تهیه شد. به منظور بررسی تاثیر عوامل مختلف فیزیکوشیمیای بر جوانه‌زنی بذرهای گیاهان اسطوخودوس (Lavandula) و رزماری (Rosmarinus officinalis) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با ۳ تکرار و ۳ تیمار در آزمایشگاه مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره) در کرج انجام شد. تحقیق در یک فضای سر پوشیده (اتاق) و در داخل پتری دیش انجام شد.
برای جلوگیری از ایجاد آلودگی در طی آزمایش، بذور با محلول سدیم هیپوکلریت ۲ در هزار به مدت ۱۵ دقیقه ضد عفونی شده و چندین بار با آب روان شستشو گردید (Schelin, M.,… ۲۰۰۳).
تیمارهای به کار رفته در این پژوهش شامل قرار گرفتن بذرها در اسید سولفوریک غلیظ (۹۵ درصد) به مدت ۱۵ دقیقه و ۳۰ دقیقه، آب گرم، تیمار دما (۴، ۸، ۲۴ درجه سانتی‌گراد)‌‌، شوری Nacl (غلظت ۰، ۵۰، ۱۰۰، ۱۵۰ میلی مولار) بودند. در داخل هر پتری دیش ۲۵ عدد بذر قرار داده شد. بذرهای مورد تیمار با رعایت موارد ضدعفونی در داخل پتری دیش‌ها، بیند و کاغذ صافی قرار گرفتند. اثر این تیمارها روی صفات درصد جوانه‌زنی و طول ریشه و طول ساقه آزمایش شد و مورد بررسی قرار گرفت.
برای محاسبه درصد جوانه زنی نیز، از فرمول زیر استفاده شد.
Gp = S/T×۱۰۰
T: تعداد بذرهای جوانه زده در هر شمارش.
S: تعداد کل بذرها.
برای انجام این آزمایش وسایل زیر مورد نیاز بود:
بذر اسطوخودوس و رزماری، پتری دیش و کاغذ، اسید سولفوریک (۹۵%)، نمک، ترازو، تجزیه تحلیل داده‌ها توسط نرم‌افزار SPSS و Excel.

بذر رزماری بذر اسطوخودوس

تیمارها

بسیاری از بذر‌ها حتی پس از رشد کامل و نیز قرارگیری در شرایط مناسب، قادر به جوانه‌زنی نیستند که به این بذرها، بذرهای خواب گفته ‌می‌شود. در برخی از بذرهای در خواب، تغییرات مورفولوژیکی باید اتفاق بیافتد تا عمل جوانه‌زنی شروع شود. در حالات، تغییرات فیزیولوژیکی در برخی از بخش‌های بذر، برای جوانه‌زنی لازم ‌می‌باشد. البته در طبیعت این تغییرات به تدریج تحت شرایط تهویه‌‌ای، رطوبتی، دمایی و نوری مختلف رخ ‌می‌دهند. با شدید‌تر کردن این شرایط در محیط آزمایشگاه یا خزانه، ‌می‌توان زمان شکسته شدن خواب بذر را کوتاه نمود (میرزاده واقفی و همکاران، ۱۳۸۸).

تیمارهای مورد ارزیابی

آّب داغ

در مورد بذرهایی با اندازه‌های متوسط تا بزرگ و نیز مقادیر زیاد بذر استفاده از تیمار آب داغ، ساده‌تر و عملی‌تر از روش خراش‌دهی است. برای انجام این تیمار لازم است تا بذرها را در آب داغی که دمای آن بین ۱۸۰ تا ۲۰۰ درجه فارنهایت (حدود ۸۲ تا ۹۳ درجه سانتی‌گراد) است ریخت (مقدار آب باید ۶ برابر حجم بذرها بوده و pH آب نیز باید تقریبا خنثی باشد). این بذرها باید به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت در آب باقی بمانند تا سرد شده و به خوبی مرطوب شوند تا آماده کشت شوند. لازم به ذکر است ظرفی که برای این کار استفاده ‌می‌شود نباید از جنس آلومینیوم باشد زیرا ممکن است برای بذور سمی باشد. همچنین از آب سبک نباید برای این کار استفاده کرد زیرا مقدار و نسبت املاح موجود در آن ممکن است برای بذر مسموم‌کننده باشد. نوع دیگر و قوی‌تری از تیمار آب داغ، برخی اوقات برای ذرت، به خصوص برای بذرهایی با پوسته ضخیم و قوی استفاده ‌می‌شود. در این تیمار بذر باید در آب کاملاً در حال جوش در مدت زمانی مشخص قرار گیرد که این زمان به گونه گیاهی بستگی دارد. سپس این بذرها باید سریعاً از آب داغ خارج شده و در آب سرد، خنک شوند (نصیری، ۱۳۸۷). در هر دو نوع تیمار آب داغ فوق، بذرها باید پس از پایان مراحل تیمار سریعاً کشت شده و از نگهداری مجدد آن‌ ها جلوگیری شود.

اسید (Acid)

از تیمارهای اسیدی معمولاً برای غلبه بر پوسته‌های ضخیم بذور که غیر قابل نفوذ هستند استفاده ‌می‌شود. از آنجایی که بذور قرار گرفته در اسید سولفوریک غلیظ (H₂SO₄) پس از مدتی کاملاً از بین خواهند رفت، دمای اسید و طول مدت قرار‌‌گیری بذر در آنها بسیار مهم ‌می‌باشد. دمای اسید باید برابر دمای اطاق باشد و مدت قرار داشتن بذر در اسید نیز بسته به نوع بذر، از چند دقیقه تا چند ساعت متغیر است. بذرها باید در اسید در ظروف شیشه‌‌ای، چینی و یا سفالی ریخته شده و هر چند وقت یکبار توسط میله شیشه‌‌ای هم زده شوند. البته هم زدن زیاد باعث افزایش دمای اسید خواهد شد. بذرها باید قبل از این که اسید به درون پوسته نفوذ کند از اسید خارج شوند و سپس چندین بار با آب شسته شوند تا هیچ اسیدی بر روی بذرها باقی نماند. در مورد برخی از گونه‌های گیاهی مدت زمان قرار داشتن بذور در اسید بسیار خاص بوده و تنها به طور تجربی بدست ‌می‌آید. پس از پایان تیمار و شستشوی بذر‌ها، ‌می‌توان آن‌ ها را کشت نمود و یا برای چند ماه ذخیره نمود (نصیری، ۱۳۸۰). از آنجایی که اسید سولفوریک سوزآور بوده و کار با آن خطرناک است، استفاده از آن تنها به افرادی که با کار با مواد شیمیایی خطرناک آشنایی دارند توصیه ‌می‌شود. هیچ گاه نباید آب بر روی اسید ریخته شود زیرا باعث پاشیده شدن قطرات اسید ‌می‌شود. کاربر باید لباس کار و ایمنی مناسب بر تن داشته و از دستکش و عینک یا وسایل دیگر محافظ چشم استفاده کند (بونر و همکاران، ۱۹۷۴). به جای استفاده از اسید برای شکستن خواب بذوری با پوسته‌های ضخیم و غیر قابل نفوذ مثل بذر گیاه مانزانیتا (Arctostaphylos - Manzanita) ‌می‌توان از تیمار آتش یا مالچ (پوشش) استفاده نمود. در مورد بذرهایی با پوسته کمی نازک‌تر نیز می‌توان از تیمار آب داغ یا خراش‌دهی استفاده نمود (نصیری، ۱۳۸۰).

گرمادهی (Warm stratification)

قرار دادن بذر در یک محیط مرطوب با دمای اتاق (۶۵ درجه فارنهایت) یا بالاتر را تیمار گرمادهی ‌می‌نامند. برخی مواقع این تیمار برای بذرهایی با خواب درونی لازم ‌می‌باشد تا به بلوغ جنین آن‌ ها کمک کند که در این حالت پس از گرمادهی، تیمار سرمادهی نیز لازم است. در بعضی از حالات نیز از این تیمار به جای تیمار اسید برای بذوری با خواب ناشی از پوسته استفاده ‌می‌شود. همچنین روش گرمادهی ‌می‌تواند یک مرحله میانی برای تیمارهای چندگانه بذر مورد استفاده قرار گیرد. برای انجام تیمار گرمادهی لازم است تا بذرها را با تورب مرطوب یا ورمی کولایت مرطوب مخلوط کرد و آن‌ ها را در کیسه‌های پلی اتیلنی یا ظرف شیشه‌‌ای ریخت. از نقاطی که ‌می‌توان از آن‌ ها به عنوان محل گرم برای قرار دادن بذرها استفاده نمود ‌می‌توان به روی میز، قفسه‌های آشپزخانه، روی یخچال، نزدیک اجاق گاز و خلاصه هر محلی که در شب و روز گرم بماند (در طول دوره مورد نظر) اشاره نمود (نصیری، ۱۳۸۰).

خواب فوتوشیمیایی (Photochemical Dormancy)