۴-۳-۱ کدام غسل نیاز به وضو ندارد ۷۵
۴-۳-۲غسل های غیر جنابت به جای وضو کدام اند ۷۶
۴-۳-۳ بطلان وضو در وسط نماز ۷۷
۴-۳-۴ لاک ناخن و وضو ۷۷
۴-۳-۵ کاشت ناخن و وضو ۷۸
۶-۳-۶ به جاماندن اثر جرم در وضو ۷۸
۴-۳-۷ وجود اثر رنگ در دست هنگام وضو ۷۹
۴-۳-۸ تفاوت وضوی زن و مرد ۷۹
۴-۳-۹ ترمیم ابرو یا مو در وضو ۸۰
۴-۳-۱۰ با یک وضو چند نماز می توان به جا آورد ۸۰
فصل پنجم: نتیجه گیری
مراجع ۸۵
چکیده:
طهارت حاوی یک معنای ظاهری و یک معنای باطنی است. معنای ظاهری طهارت پاکی است و این طهارت در سه بخش وضو، غسل و تیمم حاصل می شود و این طهارتی است که در فقه مطرح است. طهارت فقهیه را در فقه برای این مطرح فرموده اند که بدن انسان را از نجاست های ظاهری پاک کند که فقه شریف مربوط به بدن و اعمال غالبیه آن همانند نماز و روزه و احکام شرعی است که با انجام آن انسان در مرتبه ی بدن به مقام تجلیه می رسد و تجلیه مربوط به ظاهر انسان است که مطابق قوانین شرع و احکام شرعی آن آراسته می شود، لذا فقه شریف باید در متن انسان و اجتماع پیاده شود تا هر دو را تجلیه نماید.

در این تحقیق به بحث در مورد وضو می پردازیم، و نحوه ی کیفیت وضو در فقه إمامیه و نظر علمای شیعه و سنّی را بیان می داریم.
و همچنین به اختلافاتی که در نحوه ی انجام وضو گرفتن وجود دارد و اینکه ریشه ی چنین اختلافی از کجاست پرداخته می شود.
در ادامه احکام و شرایط و آداب وضو گرفتن بیان می شود. و دیدگاه و فتاوای علمای عظام تقلید راجع به شرایط وضو و سوالاتی که مطرح شده بیان می گردد.
فصل اول : کلیات تحقیق
کلیات تحقیق
۱-۱ مقدمه
بنده ای که آماده مناجات و راز و نیاز با خداوند عالم می گردد، باید از هر لحاظ خود را مهیا سازد و با حالت مورد پسند و هیئتی نیکو در محضر او حاضر شود. بدون طهارت از پلیدی های ظاهری و باطنی نمی توان به دستگاه قدسی آن عزیز راه یافت.
وضو و طهارت مقدمه و کلید برای ورود به گلستان سرسبز نماز و مناجات است و در نتیجه آغازی برای ورود به بهشت. شاعر می فرماید:
آمادگی جسم و روان است وضو مفتاح در باغ جنان است وضو
با آب حیات عشق دل را شوید آیینه ی پاکی جهان است وضو
در آیین وضو بین پیروان مذاهب گوناگون تفاوت هایی دیده می شود. قرآن کریم درمورد وضو با وضوح و صراحت سخن گفته ولی اختلاف قاریان در قرائت اعراب برخی از کلمات آیه ی مربوطه و تفاوت برداشت از آنها عامل تفاوت ها و اجتهادات فقهی مختلف گردیده است.
اگر چه بنا بر نظر جمع کثیری از علمای اهل سنت، این آیه در هرصورت و با هر قرائتی، مفید یک معناست و قابل اختلاف نیست اما برخی از روایات، مستند پردازش توجیهاتی شده که شکافی چشمگیر در این عرصه را سبب گردیده است.
این تحقیق به بازکاوی دو برداشت متفاوت از آیه مربوط به حکم وضو و چگونگی راهیابی اختلاف در آن می پردازد و نتیجه می گیرد که حتی در سخن عالمان اهل سنت، برای شستن پاها و یا شستشوی معکوس دست ادله ای چندان قابل اتکاء و مبتنی به نص یا سیره ی پیامبر ارائه نشده است و اگر اهل سنت بر منابع معتبر خود پای بند باشند و بر صراحت آیه تمرکز و تأکید بیشتری کنند اختلافات موجود در این باره برچیده می شود.
همچنین در ادامه ی تحقیق به فلسفه ی وضو، چگونگی کیفیت وضو و آداب وضو گرفتن نیز پرداخته شده است، امید است که مورد رضایت خداوند متعال قرار گیرد.
۱-۲بیان مسأله
وضو به عنوان مقدمه نماز نه تنها موجب تطهیر جسم از آلودگی ها می شود بلکه تطهیر روح را در بر می گیرد، با وضو مؤمن احساس می کند جسم و روحش از آلودگی گناهان و لغزش پاک شده است این احساس پاکی و طهارت جسمی و روحی، انسان را برای ارتباط معنوی با خدا و ورود به حالت آرام سازی جسمی و روحی از نماز آماده می سازد.
از امور مورد پذیرش همه مسلمانان، مسئله وجوب وضو برای نماز است، و روایت مشهور لاصلاه إلا یطهور از پیامبر اکرم (ص) نیز مؤید چنین امری است، اما آنچه مورد اختلاف قرار گرفته، کیفیت انجام آن است. که این تحقیق به کیفیت وضو در فقه امامیه و احکام و شرایط وضو می پردازد.
۱-۳تاریخچه موضوع
تحقیقات تاریخی نشان می دهد تا زمان خلیفه سوم سخنی از چگونگی وضو درمیان مسلمانان نبوده است و آنان طبق آنچه از سیره رسول الله دیده بودند عمل می کردند، اولین گزارشات تاریخی درباره اختلاف در وضو به زمان عثمان برمی گردد. مسلم در صحیح خود، از قتیبه بن سعید از حمران روایت کردند که گفت: آبی برای وضو نزد عثمان بردم. او وضو گرفت و سپس گفت: در برخی مردم حدیث هایی از پیامبر خدا نقل می کنند که نمی دانم چیست، جز آنکه دیدم رسول خدا وضویی همانند این وضوی من گرفت و آنگاه فرمود: هرکس چنین وضو بگیرد، همه گناهان گذشته او آمرزیده می شود،^[۱] برخی بر این باورند که خود او بنیانگذار این بدعت بوده است.
بدین ترتیب از همان دوران مسئله وضو مورد بحث قرار گرفت به همین دلیل ائمه (ع) تمام سعی خود را می کردند که با این نوع از بدعت ها مقابله کنند امیرالمؤمنین (ع) در سخنی فرموده اند: آغاز فتنه پیروی از هوس ها و بدعت احکام است … تا جایی که می گوید من وضو و نماز و غسل را به جایگاه درست خود و به زمان و احکام اصلی خویش بازگردانیدم.
همچنین بسیاری از عالمان شیعه و اصحاب امامان نیز در این باره کتاب یا رساله نوشته اند؛ از آن جمله اند: علی بن مهزیار اهوازی، علی بن حسن بن فضال، علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، احمد بن حسن بن فضال، و برخی دیگر.
بعضی نیز جزئی از کتاب یا بابی از ابواب کتاب خود را به وضو اختصاص داده اند همانند: وسائل الشیعه از حُرّ عاملی، مجمع البیان از طبرسی، الجامع الاحکام القرآن از قرطبی مالکی، تذکره الفقهاء از علامه حلی، المقنعه از شیخ مفید، کنزالعمال از سیوطی، تحریرالوسیله امام و … .
۱-۴ضرورت، اهداف و اهمیت موضوع
اختلافی که بین مسلمانان در کیفیت وضو وجود دارد ناشی از دو برداشت متفاوت از آیه ی ۶ سوره ی مائده می باشد که این برداشت موجب دو اختلاف عمده در وضوی مسلمانان شده است؛
اختلاف در کیفیت شستن دست ها
اختلاف در کیفیت مسح پا
از آنجا که صحت انجام وضو شرط اعمال عبادی واجب همچون نماز و … می باشد لذا اهمیت یادگیری صحیح آن مشخص می گردد.
کلینی (ره) به سند خود از امام صادق(ع) می کند نقل می کند که فرمود «شخصی هست که شصت یا هفتاد سال از عمرش می گذرد، در حالی که هیچ یک از نمازهایشان قبول درگاه الهی نیست راوی می گوید: عرض کردم: چگونه؟ فرمود: زیرا می شوید آنچه را که خداوند امر به مسح آن نموده است»
۱-۵پرسش ها و فرضیه های تحقیق
چرا در موضوعی که پیامبر(ص) و صحابه روزی چند بار آن را تکرار می کرده اند اختلاف هست؟
نظر علمای شیعه و سنی راجع به نحوه ی کیفیت وضو چیست؟
آداب و شرایط وضو گرفتن چیست؟
۱-۶چرا اختلاف در دوره ی عثمان روی داد
همانطور که اشاره شد صحابه به عثمان نسبت بدعت و نوآوری در دین دادند در حالیکه چنین چیزی را به ابوبکر و عمر نسبت نداده اند. اگر بر پایه همین سخن صحابه بگوییم عثمان بنیانگذار این شیوه تازه وضو است چه دلیل و انگیزه ای وجود داشته است که وی با آگاهی از این که چنین اقدامی مخالفت صحابه را با او برخواهد انگیخت به این کار دست بزند؟
آیا وضو از مسائل مالی، اداری و یا حکومتی است تا خلیفه بتواند بر پایه مصالح حکومت و کشور با آن برخورد کند؟ یا چگونه برخی از مردم می توانسته اند در برابر افکار عمومی و احساسات مسلمانان جرأت و جسارت به خرج دهندُ وضویی را بنیاد گذارند که با وضوی خلیفه و آنچه مسلمانان در دوره ای از زندگی خود داشته اند مخالف است؟
یا اگر آنان بر پیامبر خدا (ص) دروغ بسته اند و احادیثی نادرست به او نسبت داده اند چرا آنان را کیفر نداده و به زندان نسپرده است؟