همچنین برای کل پرسش‌نامه، ضریب آلفای کرونباخ برابر با ۷۴۰/. محاسبه شد که حاکی از پایایی ابزار پرسش‌نامه است.

۶-۳-۳٫ جامعه و نمونۀ آماری
جامعۀ آماری این تحقیق شامل کلیۀ افرادی است که در برگزاری فن‌بازارهای دفاعی مشارکت داشته و یا به نحوی با این مکانیزم و نتایج آن آشنا بوده‌اند. یادآوری می‌‌شود که افراد متعددی از درون بنگاه‌‌‌های دفاعی در فعالیت‌های همچون شناسایی و معرفی فناوری دخالت داشته و در برگزاری فن‌بازارهای دفاعی مشارکت داشته‌اند. از سوی دیگر، افرادی نیز در نهادهای میانجی همچون موسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی به فعالیت‌های طراحی و اجرای فن‌بازار اشتغال داشته‌اند. به عبارت دیگر، جامعه آماری این تحقیق از دو دسته اصلی تشکیل شده‌است؛ دستۀ اول، افرادی از بنگاه‌های فعال درخرید و فروش فناوری و دسته دوم، افرادی از نهادهای میانجی دخیل در طراحی و اجرای فن‌بازار.
با توجه به موارد فوق، در توزیع پرسش‌نامه‌ها تلاش شد تا ترکیب مناسبی از این دو بخش از جامعه آماری انتخاب شود. بر اساس برآورد انجام شده توسط مسئولان برگزاری ‌‌‌فن‌بازار دفاعی، تعداد مدیران و کارشناسان مرتبط در نهادهای میانجی حدود ۲۰ نفر و در بنگاه‌های خریدار یا فروشنده فناوری حدود ۱۸۰ نفر می‌باشد.
برای تعیین اندازۀ نمونه از سه روش مکمل استفاده شد. روش اول بر اساس جدول مورگان بود. بر این اساس، تعداد افراد نمونه ۱۳۲ نفر برآورد گردید.
روش بعدی، محاسبه حجم نمونه از فرمول کوکران بود. این فرمول بصورت زیر است:
که در آن Z میزان خطای در نظر گرفته شده بر اساس آلفا (خطای نوع اوّل)، ۲ σ (واریانس متغیّر مورد مطالعه) و d (خطای مجاز مورد نظر) می­باشد. در این پژوهش خطای مجاز در نظر گرفته شده ۱ درصد و واریانس متغیّر مورد مطالعه به شرح زیر می‌‌باشد (مومنی، ۱۳۸۶):
σ
همچنین خطای مجاز ۱/. در نظر گرفته می‌‌‌شود. بنابراین:
بر اساس فرمول محاسبه حجم نمونه کوکران تعداد نمونه اوّلیه ۱۷۱ نفر می‌‌‌باشد که با توجه به حجم جامعه آماری می­بایست مورد بازبینی و اصلاح قرار گیرد. لذا با بهره گرفتن از فرمول تصحیح کوکران، تعداد نهایی نمونه به صورت زیر و به تعداد ۹۳ نفر محاسبه ­شد:
علاوه بر محاسبه حجم نمونه به وسیله فرمول فوق، با توجه به روش تحلیل مورد استفاده در این تحقیق که روش معادلات ساختاری می‌باشد اندازه نمونه با تعداد روابط مورد ارزیابی در مدل مرتبط است. بر اساس منابع علمی برای اعتبار تحلیل معادلات ساختاری برای هر رابطه در مدل باید بین ۵ تا ۱۰ نمونه جمع‌ آوری گردد(هومن، ۱۳۸۴، قاسمی،۱۳۸۸). در این تحقیق با توجه به اینکه ۱۰ رابطه بین متغیرهای مدل وجود داشت دستکم به ۱۰۰ پرسش‌نامه احتیاج بود. با این حال، وبه‌منظور اطمینان از اعتبار تحلیل، بیش از ۲۰۰ پرسش‌نامه بین جامعۀ آماری توزیع گردید و ۱۴۲ پرسشنامۀ قابل قبول جمع‌ آوری شد.
۷-۳-۳٫ روش تجزیه و تحلیل داده‌ها
تحلیل داده ­ها، فرایند پردازش داده‌های گردآوری شده برای تحلیل و ایجاد ارتباط بین داده ­ها می­باشد. روش تجزیه و تحلیل داده ­ها با توجه به ماهیت داده ­ها و هدف تحقیق مشخص می­ شود. در تجزیه و تحلیل داده ­ها از آمار توصیفی برای توصیف و طبقه‌بندی داده ­ها و از آمار استنباطی برای آزمودن فرضیه‌ها و تعمیم یافته‌ها استفاده می‌‌شود. در این تحقیق، همان‌گونه که قبلا اشاره شد برای تحلیل داده ­های گردآوری شده از طریق مصاحبه از روش تحلیل محتوا و برای تحلیل داده ­های گردآوری شده از طریق پرسش‌نامه، از روش‌های آماری توصیفی (شاخص‌های مانند: میانگین، انحراف معیار، ضریب واریانس، فراوانی و درصد) و برای تبیین روابط میان متغیرها و آزمون مدل از مدل یابی معادلات ساختاری^[۹۱] استفاده شد. مدل یابی معادلات ساختاری یک تکنیک تحلیل چند متغیری بسیار کلی و نیرومند از خانواده رگرسیون چند متغیره و به بیان دقیقتر بسط “مدل خطی کلی”^[۹۲] است که به پژوهشگر امکان می­دهد مجموعه‏های از معادلات رگرسیون را به صورت همزمان مورد آزمون قرار دهد. مدل‏یابی معادله ساختاری یک رویکرد جامع برای آزمون فرضیه ­های درباره روابط متغیرهای مشاهده شده و مکنون است که اصطلاح غالب آن، مدل یابی معادله ساختاری یا به گونه خلاصه SEM است. از نظر آذر (۱۳۸۱) نیز یکی از قویترین و مناسبترین روش‌های تجزیه و تحلیل در تحقیقات علوم رفتاری و اجتماعی، تجزیه و تحلیل چند متغیره است، زیرا این گونه موضوعات چند متغیره بوده و نمی­ توان آن‌ ها را با شیوۀ دو متغیری (که هر بار یک متغیر مستقل با یک متغیر وابسته در نظر گرفته می‌‌شود) حل نمود. مدل‏یابی معادلات ساختاری یکی از اصلی‌ترین روش‌های تجزیه و تحلیل ساختار داده ­های پیچیده و یکی از روش‌های نو برای بررسی روابط علت و معلولی است. از طریق این روش می‌‌توان قابل قبول بودن مدل‌های نظری را با بهره گرفتن از داده ­های همبستگی، غیر آزمایشی و آزمایشی آزمون کرد. این روش ضمن آنکه ضرایب مجهول مجموعه معادلات ساختاری خطی را برآورد می­ کند، برای برازش مدل‌های ی که شامل متغیرهای مکنون، خطاهای اندازه گیری در هر یک از متغیرهای وابسته و مستقل، علیت دو سویه، هم زمانی و وابستگی متقابل می‌باشد نیز مناسب است.
یکی از قدرتمندترین نرم­افزارهای طراحی شده برای استفاده از این روش، لیزرل است که به‌منظور برآورد و آزمون مدل‌های معادلات ساختاری طراحی شده است. این نرم افزار با اندازه گیری همبستگی و کوواریانس، می ­تواند مقادیر بارهای عاملی، واریانس‌ها و خطاهای متغیرهای مکنون را برآورد یا استنباط کند و از آن می­توان برای اجرای تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل عاملی مرتبۀ دوم، تحلیل عاملی تاییدی و همچنین تحلیل مسیر (مدل یابی علت و معلولی با متغیرهای مکنون) استفاده کرد.
یکی دیگر از نرم­افزارهای طراحی شده برای این کار SmartPLS و یا به‌طور خلاصه پی‏ال‏اس است که بر اساس حداقل مربعات جزئی کار می‌‌‌کند. حداقل مربعات جزئی روش نسبتاً جدیدی برای مدل­سازی معادلات ساختاری است. این روش هم برای رگرسیون تک متغیری و هم چند متغیری و با چند متغیر وابسته کاربرد دارد.
تحقیق حاضر به دنبال شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر موفقیت ‌‌‌فن‌بازار و همچنین تعیین میزان اثر هریک از این عوامل بوده است. آزمون‌هایی که جهت سنجش مدل پیشنهادی تحقیق مورد استفاده قرار گرفته اند عبارتند از: تحلیل عاملی تأییدی و مدل سازی معادلات ساختاری با بهره گرفتن از نرم افزارهای لیزرل و پی‏ال‏اس.
در تحقیق حاضر، آزمون‌های آماری مذکور در چندین گام مرتبط و به‌طور پیوسته بر روی داده‌‌‌های اولیه انجام شدند. دلیل استفاده از آزمون‌های تحلیل عاملی وجود متغیرهای مکنون جهت سنجش سازه‌‌‌های مدل مفهومی تحقیق بوده است. متغیرهای مکنون شامل سنجه‌هایی هستند که به‌طور مستقیم قابل مشاهده و سنجش نبوده و می‌بایست از یک روش آماری مناسب جهت آشکارسازی و تعیین مقادیر واقعی آن‌ ها در کنار سایر متغیرهای آشکار استفاده نمود. در حقیقت این متغیرها به‌عنوان متغیرهای پنهان و مکنون اولیه‌‌ای محسوب می‌شوند که ترکیب‌بندی سازه‌‌‌های نهایی مدل مفهومی تحقیق را در قالب متغیرهای ثانویه مستقل، میانجی و مداخله گر تشکیل می‌دهند. پس از انجام تحلیل عاملی تأییدی، و برای بررسی روابط متقابل و چند گانه میان متغیرها، تحلیل مسیر صورت گرفت.
به‌طور خلاصه، دراین مطالعه برای بررسی روابط متغیرهای نهفته با متغیرهای قابل مشاهده و همینطور شناسایی عوامل تشکیل دهندۀ هر متغیر نهفته (مکنون) از روش تحلیل عاملی تأییدی و نرم­افزار لیزرل و برای بررسی تأثیرات متقابل میان متغیرهای مستقل و متغیرهای میانجی و نیز به‌منظور سنجش ارتباط میان متغیرهای مستقل با متغیر وابسته از روش مدلسازی معادلات ساختاری و از نرم افزار پی‏ال‏اس استفاده گردید.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل یافته‌‌‌های تحقیق
۱-۴٫ مقدمه
در هرنوع تحقیقی، تجزیه و تحلیل داده‌ها برای بررسی فرضیه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است و امروزه در بیشتر تحقیقاتی که متکی بر اطلاعات جمع‌ آوری شده از موضوع مورد پژوهش می‌باشد، تجزیه و تحلیل اطلاعات از اصلی‌ترین و مهم‌ترین بخش‌ها محسوب می‌شود. داده‌‌‌های خام با بهره گرفتن از روش‌های کمّی و کیفی و در بعضی موارد با کمک نرم افزارهای آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند و پس از پردازش به شکل اطلاعات در اختیار استفاده کنندگان قرار داده می‌شوند.
تحقیق حاضر به دنبال شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر موفقیت ‌‌‌فن‌بازار و همچنین تعیین میزان اثر هریک از این عوامل بوده است. برای این هدف، داده‌های گوناگونی از طریق مصاحبه و پرسش‌نامه گردآوری و سپس تحلیل شد. این فصل به تشریح تحلیل‌های انجام شده اختصاص دارد. ابتدا تحلیل مصاحبه‌ها و سپس تحلیل پرسش‌نامه‌ها ارائه می‌‌‌گردد.
۲-۴٫ تحلیل مصاحبه‌ها
همان‌گونه که در فصل سوم اشاره شد، برای تکمیل مرور ادبیات موضوع در تعیین عوامل مؤثر بر فن‏بازارهای دفاعی و نیز بررسی موفقیت فن‏بازارهای گذشتۀ بخش دفاع، از ابزار مصاحبه استفاده گردید. بدین منظور با ۱۴ نفر از خبرگان دفاعی و دست‌اندرکاران فن‏بازارهای گذشته مصاحبه عمیق به عمل آمد؛ سپس، این مصاحبه‌ها مکتوب و با بهره گرفتن از تکنیک تحلیل محتوا تحلیل گردید.
برای این کار با توجه به سوال‌های تحقیق، دو مفهوم مختلف یعنی “موفقیت فن‏بازارهای گذشته” و “عوامل مؤثر در موفقیت فن‏بازار” مطرح شد. برای مفهوم اول (موفقیت فن‏بازارهای گذشته)، سه دسته (کاملاً موفق، تا حدودی موفق و ناموفق) انتخاب شد. در مورد مفهوم دوّم (عوامل مؤثر در موفقیت فن‏بازار) با توجه به ادبیات موضوع پنج دسته (طرف عرضه، طرف تقاضا، ساز و کار درونی، عوامل محیطی و سایر عوامل) در نظر گرفته شد. لازم است اشاره شود که چهار دسته اول (طرف عرضه، طرف تقاضا، ساز و کار درونی و عوامل محیطی) همآن‌های هستند که از مرور ادبیات حاصل شده‌اند و دسته آخر (سایر عوامل) از آن جهت اضافه شد که اگر عامل یا عوامل دیگری - غیر از آنچه از ادبیات حاصل شد – وجود دارد، شناسایی شود؛ سپس، متن مکتوب هر یک از مصاحبه‌ها به‌عنوان یک سند که باید مورد تحلیل محتوا قرار گیرد در نظر گرفته شد.
همچنین پاراگراف به‌عنوان واحد ثبت نظر گرفته شد و در مواردی که یک پاراگراف حاوی دو یا چند مفهوم بود (مثلاً مصاحبه‌شونده هم به طرف عرضه و هم به طرف تقاضا به‌عنوان عوامل مؤثر بر موفقیت فن‌بازار اشاره کرده بود)، دو یا چند کد به آن تخصیص داده شد تا به این ترتیب از مسألۀ عدم پایایی در کدگذاری جلوگیری شود. این کدها در جداول (۱-۴) و (۲-۴) مشخص شده‌است.
آخرین گام، تهیه و اجرای طرحی برای تحلیل بود. طرح تحلیلی که برای این پژوهش در نظر گرفته شد شامل بررسی حضور یا عدم حضور و فراوانی متغیرهای موردنظر بود؛ به این ترتیب که اشاره (یا عدم اشاره) مصاحبه شوندگان به هریک از متغیرها و همچنین فراوانی این اشارات مورد بررسی قرار گرفت.
۱-۲-۴٫ روایی و پایایی تحلیل محتوا
برای اطمینان از روایی و پایایی تحلیل محتوای انجام شده نیز اقداماتی صورت گرفت که چون در فصل سوم تشریح شدند از تکرار آن‌ ها در اینجا خودداری و به اشاره مختصری به اقدامات انجام شده بسنده می‌‌‌شود.
در تحلیل محتوا، قواعدی برای دسته بندی و کدگذاری متغیرها مشخص گردید؛ بدین ترتیب، اگر در پاراگرافی مصاحبه شونده به موفقیت یا عدم موفقیت ‌‌‌فن‌بازار دفاعی اشاره کرده بود، عامل یا عوامل موردنظر وی مشخص و طبق جدول (۱-۴) کدگذاری شد وسپس فراوانی این عوامل (متغیرها) در متن بررسی گردید؛ همچنین، در هر پاراگراف، موفقیت یا عدم موفقیت ‌‌‌فن‌بازار دفاعی نیز طبق جدول (۲-۴) کدگذاری و فراوانی آن‌ ها مشخص شد.
جدول (۱-۴). کدهای عوامل مؤثر در موفقیت فن‏بازار