بیلگن (۹۲) هزینه ها، ظرفیت تولید و تقاضا را بصورت فازی در نظر گرفته است. ترابی و حسینی (۸۷) پارامترهای تقاضا، ظرفیت تولید، هزینه ها، ذخیره اطمینان، سطح سرویس را بصورت اعداد فازی مثلثی ارائه کرده اند. الیف و همکاران (۸۶) درامدها، هزینه ها، سود ، ظرفیت نگهداری، مقدار کالای ارسالی از کارخانه ها به توزیع کنندگان و مقدار تولید را بصورت غیر قطعی و فازی در نظر گرفته اند. پیدرو و همکاران (۸۸) هزینه ها، تقاضا، ظرفیت تولید، زمان انجام سفارش و ظرفیت حمل و نقل و نگهداری را بصورت فازی مطرح کرده ­اند. هزینه ها، تقاضا، ظرفیت تولید ( نیروی کار و ماشین آلات) بعنوان پارامترهای غیر قطعی در تحقیق لیانگ و چنگ (۸۵) در نظر گرفته شده اند. میترا و همکاران (۹۴) تقاضا، ظرفیت ماشین و هزینه ها را بصورت فازی فرض کرده اند. لیانگ (۸۳) فقط تابع هدف را بعنوان عنصر فازی در نظر گرفته است. میولا و همکاران (۹۶) مدلی توسعه داده اند که در آن فقط پارامتر تقاضا بصورت فازی مطرح شده است.

۲-۱۱- طبقه بندی ادبیات موضوع

در ادامه به منظور دسته بندی مطالعات و مقالات موجود در ادبیات و امکان مقایسه آسانتر و دقیق تر به انتخاب ویژگی هایی با توجه به هدف تحقیق برای طبقه بندی ادبیات می پردازیم. این ویژگی ها در ذیل شرح داده شده اند. کد هریک از ویژگیها در ادامه آورده شده است.

 

 

• اجزای زنجیره لجستیک

 

 

• لجستیک معکوس: مراکز جمع آوری/ بازرسی / مرتب سازی^[۸۱] ؛ مراکز بازیافت^[۸۲] ؛ مراکز احیا^[۸۳]؛ مراکز انهدام^[۸۴] ؛ مراکز باز توزیع^[۸۵]

 

 

 

• لجستیک مستقیم: مراکز تامین^[۸۶] ؛ مراکز تولید^[۸۷] ؛ مراکز توزیع^[۸۸].

 

 

 

 

علت اضافه نکردن مراکز مشتری در این تقسیم بندی این است که در تمامی مقالات کار شده مشتری یا مراکز مناطق مشتری جزء ثابت رده های زنجیره لجستیک بوده است.

 

 

• مشخصات مسئله و مفروضات

 

 

• ظرفیت تسهیلات : محدود^[۸۹] ؛ نامحدود^[۹۰]

 

 

 

• تقاضا: قطعی^[۹۱] ؛ غیر قطعی^[۹۲].

 

 

 

• ظرفیت جریان بین تسهیلات: جریان محدود^[۹۳] ؛ جریان نامحدود^[۹۴]

 

 

 

• تعداد محصولات: چند محصولی^[۹۵] ؛ تک محصولی^[۹۶]

 

 

 

• تعداد تسهیلات: درونزا^[۹۷] ؛ برونزا^[۹۸]

 

 

 

• دوره ها: تک دوره ای^[۹۹] ؛ چند دوره ای^[۱۰۰]

 

 

 

 

 

• نوع مدلسازی

 

 

• گسسته: برنامه ریزی خطی عدد صحیح آمیخته^[۱۰۱] ؛ برنامه ریزی غیر خطی عدد صحیح آمیخته^[۱۰۲]؛ برنامه ریزی تصادفی عدد صحیح آمیخته^[۱۰۳]

 

 

 

• پیوسته: تقریب پیوسته^[۱۰۴]

 

 

 

 

 

• خروجی ها

 

 

• مکانیابی و تخصیص^[۱۰۵]

 

 

 

• ظرفیت تسهیلات^[۱۰۶]

 

 

 

• محدوده سرویس دهی^[۱۰۷]

 

 

 

• میزان جریان حمل و نقل بین تسهیلات^[۱۰۸]

 

 

 

• میزان ارضای تقاضا ^[۱۰۹]

 

 

 

• تعداد وسایل نقلیه ^[۱۱۰]

 

 

 

• میزان موجودی^[۱۱۱]

 

 

 

 

 

• اهداف

 

رفتار مصرف کنندگان در فرایندتصمیم خرید

 

 

 

با توجه به نتایج به دست آمده از جدول فوق بین نظرات پاسخ دهندگان با توجه به میزان درآمد آن ها در خصوص رابطه بین تبلیغات تلویزیونی و رفتار مصرف کنندگان در فرایندتصمیم خرید خودرو تفاوت معنی داری وجود ندارد.
فصل پنجم:
نتیجه گیری و پیشنهاد
۵-۱ مقدمه:
پس از انجام تجزیه و تحلیل داده ها که در فصل چهارم انجام شد، حال بایستی از یافته های تحقیق نتیجه گیری شود و پیشنهادات ناشی از انجام تحقیق ارائه شود:
برای انجام تحقیقات آتی در این زمینه ،پیشنهادات پژوهشی نیز ارائه می شود تا علاقه مندان به این موضوع از آن استفاده کنند.

علاوه بر این باید گفته شود که اگر چه آماری توصیفی و استنباطی بکار گرفته شده در این تحقیق براساس اصول علمی می باشد اما کاربرد این تاریخ مستلزم انجام تحقیقات تکمیلی و آنهم در سطحی بسیار وسیع باید صورت پذیرد .
۵-۲ نتایج بررسی فرضیه اول:
«بین تبلیغات تلویزیونی در بازار خودرو و تشخیص مساله برای این محصولات رابطه معنی داری وجود دارد.»
در ارتباط با فرضیه اول مطرح شده که داده ها ی بدست آمده مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به سوالات پرسشنامه و نتایج بدست آمده از پاسخ های پاسخ دهندگان و با استناد به تحلیل های آماری به این نتیجه می توان رسید که تبلیغات تلویزیونی نقش اساسی در تشخیص مساله را دارند
با توجه به اینکه نقش تبلیغات تلویزیونی ،روز به روز در هزار ه جدید پررنگ تر می شود و یک آگهی بازرگانی مناسب وبجا می تواند در تشخیص مساله ،یک فرد را راهنمایی کند.
۵-۳ نتایج بررسی فرضیه دوم:
«بین تبلیغات تلویزیونی در بازار خودرو و جستجو ی اطلاعات برای این محصولات رابطه معنی داری وجود دارد.»
با توجه به بررسی های انجام شده آماری در مورد فرضیه دوم و با توجه به فراوانی بالای پاسخ دهندگان در پرسشنامه در رابطه با سوالی در مورد فرضیه دوم و با اطمینان ۹۵% فرضیه دوم مورد تایید قرار گرفته است.
۵-۴ نتایج بررسی فرضیه سوم :
«بین تبلیغات تلویزیونی در بازار خودرو و ارزیابی راه چاره ها برای این محصولات رابطه معنی داری وجود دارد.»
باتوجه به بررسی های انجام شده و سوالاتی که از مخاطبین پرسیده شد و پاسخ های پاسخ دهندگان با فراوانی زیاد در رابطه با پرسش فرضیه سوم و اینکه تبلیغات تلویزیونی کمک زیادی به افراد ی که درارزیابی راه چاره ها برای خرید خودرو دچار سردرگمی شده اند ،می باشد،می توان نتیجه گرفت که فرضیه بالا با استناد به تحلیل های آماری با ۹۵% اطمینان تائید شده است و بین تبلیغات تلویزیونی و ارزیابی راه چاره ها برای خرید خودرو یک رابطه معنی داری وجود دارد .
۵-۵ نتایج بررسی فرضیه چهارم :
« بین تبلیغات تلویزیونی در بازار خودرو و تصمیم خرید برای این محصولات رابطه معنی داری وجود
دارد .»
این مرحله دارای یک نقش بسیار پررنگ و با اهمیت تر از مراحل قبل می باشد ، چرا که در این مرحله بعد از گذراندن مراحل قبلی شخص تصمیم می گیرد که کالای مورد نظر خود را خریداری کند ، با توجه به نتایج آماری بررسی شده و با توجه به پاسخ های مخاطبین این فرضیه با ۹۵%اطمینان تائید شده است و می توان نتیجه گرفت بین تبلیغات تلویزیونی و تصمیم خرید رابطه معنی داری وجود دارد .
۵-۶ نتایج بررسی فرضیه پنجم:
«بین تبلیغات تلویزیونی در بازار خودرو و رفتار پس از خرید برای این محصولات رابطه معنی داری وجود دارد.»
با توجه به آزمون های انجام شده و بررسی های انجام شده در مورد فرضیه پنجم وبا توجه به پاسخ های مخاطبین در پرسشنامه و با توجه به درک این مساله که رفتار پس ازخرید یک عامل مهم در وفاداری و رضایت مشتریان به کالای خریداری شده می باشد ،و یا اینکه رفتار پس از خرید می تواند همراه با عدم رضایت مشتریان باشد ،می توان نتیجه گرفت که رفتار پس از خرید یک عامل بسیار مهم است و بین تبلیغات تلویزیونی و رفتار پس از خرید رابطه معنی داری وجود دارد . و فرضیه فوق با استناد به تحلیل های آماری با ۹۵%اطمینان تائید شده است.
۵-۷ پیشنهادات مستخرج از نتایج تحقیق :
- باتوجه به فرضیه اصلی این تحقیق که عبارتست از :تبلیغات تلویزیونی بر رفتار مصرف کنندگان در فرایند تصمیم خرید خودرو رابطه معنا داری وجود دارد..
باید به این نکته توجه کرد که در حین فرایند تصمیم خرید ،خریداران ممکن است تحت تاثیر عوامل دیگری غیر از تبلیغات قرار گیرند و باتوجه به پیچیدگی ماهیت انسانها ،عوامل اثر گذاردیگری هم وجود دارند که می توانند سبب خرید کالای مورد نظر شوند لذا غیراز تبلیغات تلویزیونی ،عوامل اثر گذاری دیگری هم دراین فرایند دخیل می باشند که با توجه به عواملی مثل مکان خرید – زمان خرید و…. هم تاثیرزیادی بر فرایند تصمیم خرید دارند
- با توجه به اینکه بعد از خرید ،برای مصرف کنندگان ،ممکن است مشکل درگیری ذهنی بالا یادرگیر ذهنی پایین ،از خرید کالای مورد نظر پیش آید ،که این رفتار پس از خرید می باشد که این مشکل با نام عدم تجانس شناختی می باشد ،لذا خدمات پس از فروش و یا موارد دیگری که بازاریابان باید انجام دهند که این مشکل را به حدقل برسانند ودر تبلیغات تلویزیونی هم تا حد زیادی باید به این درگیری ذهنی خریداران توجه شود و برنامه ریزی تبلیغاتی و بازاریابی باید طوری صورت پذیرد که از نگرانی پس از خرید خود مصرف کنندگان تا حد زیادی کاهش یابد.
- در سبز فایل ،مهم ترین قضیه تشخیص مساله می باشد که بازاریابان باید به آن آگاهی کامل داشته باشند و تمامی سازمانها باید نیاز مشتری را بشناسند در بعضی از مواقع یک تبلیغات تلویزیونی مناسب می تواند شخص را از نیازی که دارد آگاه کند و آنرا سردرگمی برای پیدا کردن کالای مورد نظر یاری دهد.
- با توجه به شرایط رقابتی بازار امروز ممکن است بعضی از تبلیغات تلویزیونی ، وقعا معرف آن چیزی نباشد که هستند ، بنابرین مصرف کنندگان اعتماد زیادی به آگهی های بازرگانی ندارند و ممکن است این شک برای آنها به وجود آید که آنها واقعی نیستند بنابرین برای جذب مشتری و اعتماد آنها به تبلیغات تلویزیونی ، نیاز است که روی تبلیغات تلویزیونی توجه بیشتری گرددتا آنها بیشتر به واقعیت نزدیکتر باشندو حالت عدم اعتماد خریداران کالای مورد نظر تا حدود زیادی کاهش یابد و اطمینان آنها جلب شود.
- عصری که ما در آن زندگی می کنیم عصر تبلیغات است و تعداد این تبلیغات به حدی زیاد است که قابل تصور نیست و بر رفتار و جهان بینی ما تاثیر می گذارد ، در این قرن ،فروش ،بازاریابی بدون تبلیغات تجاری نامفهوم است که علت این امر پیشرفت تکنولوژی است که از یک طرف منجر به تولید انبوه کالاها شده که خود نیاز به فروش و بازار مصرف دارد واز طرف دیگر امکانات بالقوه ای در اختیار صنعت قرارمی دهد لذا به طور کلی ، رابطه بین تبلیغات تلویزیونی در فرایند تصمیم خرید خودرو امری بدیهی و قابل اهمیت می باشد.
- باتوجه به اینکه اکثر خریداران خودرو را آقایان تشکیل می دهند ، لذا توجه به این امری برای تبلیغات تلویزیونی در مورد خرید خودرو ،حائز اهمیت می باشد و با توجه به اینکه بیشتر خریداران متاهل می باشند و گروه سنی اکثر خریداران بین ۳۰-۲۰ سال بوده اند و تحصیلات بیشتر خریداران لیسانس بوده و میزان درآمد ماهیانه بیشتر آنها بین ۵۰۰-۳۵۰هزارتومان بوده است .
- لذا با توجه به اطلا عات استخراج شده ،می توان نتیجه گرفت که این اطلا عات کمکی بسیار بزرگ برای سازمانها – بازاریابان و هم برای آگهی دهندگان تبلیغاتی می باشد. که بطور کلی سن- تحصیلات - - درآمد و …. خریداران را مورد بررسی قرار می دهند که یک برنامه ریزی مناسب و بجا راداشته باشد.
- با توجه به اینکه در مورد آگهی های تبلیغاتی که امروز، همبستگی بیشتری با آهنگ – تصاویر زیبا و غیره پیدا کرده لذا توجه به این نکته حائز اهمیت است که در کنار یک تبلیغات تلویزیونی موارد اثر گذاری دیگری هم وجود دارند که مصرف کنندگان را ترغیب می کنند که تمایل به خرید کالای مورد نظر را پیدا کنند.
- تبلیغات تلویزیونی در حد زیادی جنبه اطلاع رسانی دارند و برای مصرف کنندگان که در جستجوی اطلاعات به خصوص در مورد خرید خودرو می باشند تبلیغات تلویزیونی نقش پررنگی را برای ایفا می کند.
۵-۸ پیشنهادات آیندگان :
- بررسی میزان تاثیر عوامل مختلفی مثل ،تصاویر انیمیشن – شعر – موسیقی – و …… در تبلیغات تلویزیونی برای جذب مشتریان
- مقایسه میزان اثرگذاری تبلیغات از طریق تلویزیون در مقایسه با وسایل تبلیغاتی مشابه
- بررسی تاثیر تبلیغات در مراحل مختلف چرخه عمر یک کالا
- مطالعه ویژگی های موثر تبلیغات تجاری بریادآوری
- اثربخشی تبلیغات بر واکنش روانی و رفتار مصرف کنندگان
- اثربخشی بیلبوردهای تبلیغاتی بر جامعه مصرف کننده ایران
۵-۹ محدودیت های تحقیق :
- عدم تمایل نمونه تحقیق در تکمیل کامل پرسشنامه ها؛
- عدم وجود تحقیقات مشابه مکفی در این زمینه؛
- روحیه محتاطانه در تکمیل پرسشنامه ها؛
منابع و ماخذ:
منابع فارسی
آذر، ع؛ مومنی،م.(۱۳۷۷).آمار و کاربرد آن در مدیریت. تهران: انتشارات سمت.
حافظ نیا، م.(۱۳۸۲). مقدمه ای بر روش تحقیق علوم انسانی. تهران: انتشارات سمت.
خاکی ، غ.(۱۳۷۸). روش تحقیق با رویکرد پایان نامه نویسی. تهران: انتشارات علمی.
روستا، ا.(۱۳۷۹).مدیریت بازاریابی. تهران: انتشارات سمت.

• آب مقطر

 

• سرنگ با سرسوزن گیج ۲۱

 

• رک لوله فالکون و فالکون­های ۱۵ و ۵۰ میلی لیتری استریل(شرکت Falcon آمریکا)

 

• پیپتگیر اتوماتیک (شرکت Eppondrof آلمان) پیپت در اندازه­ های ۵، ۱۰ میلی لیتری استریل

 

• سمپلر ۱۰۰ و ۱۰۰۰ میکرولیتری استریل

 

• تریپان بلو(شرکت Sigma آمریکا)

 

• لام نئوبار

 

• لامل سنگی

 

• پنبه، دستکش استریل

 

• الکل ۷۰% (شرکت رازی ایران)

 

روش کار

 

• پنبه آغشته به اتر داخل ظرف شیشه ­ای انداخته و تا بیهوشی رت، داخل آن نگه داشته شد.

 

• حیوان بیهوش شده به الکل ۷۰% آغشته شد، در وسط ناحیه شکمی و پایین تر از استخوان جناغ سینه برشی ایجاد و خون به طور مستقیم از قلب حیوان اخذ شد.

 

• با آماده سازی هود لامینار، در فالکون ۱۵ میلی لیتری، ml5 خون هپارینه (۱۰µl/ml) رت با حجم مساوی ۱:۱ از سرم فیزیولوژی ۹/۰ % رقیق شد.

 

• به طور جداگانه، ml1 از مگلومین در ۴ فالکون باml 3 سرم فیزیولوژی ۹/۰ % ورتکس شد.

 

• ml 2 خون رقیق شده توسط سمپلر ۱۰۰۰ میکرولیتری به آرامی در هر فالکون اضافه شد.

 

• فالکون­ها به مدت ۱۵ دقیقه با دورrpm/min 2400 سانتریفیوژ شد.

 

• مایع رویی رسوب سلولی خارج و رسوب حاصل را باµl 400 سرم فیزیولوژی ۹/۰ % همگن نموده و محتویات ۴ فالکون در یک فالکون ۵۰ میلی لیتری ریخته و µl500 سرم فیزیولوژی ۹/۰ % به آن اضافه گردید.

 

• در این مرحله جهت لیز سلولی گلبول­های قرمز، با بهره گرفتن از پیپت،ml 20 آب مقطر سرد استریل به مدت ۴۰-۳۰ ثانیه به فالکون اضافه و بلافاصلهml 10 سرم فیزیولوژی ۵۵/۲ % داخل فالکون ریخته و مخلوط گردید.

 

• فالکون به مدت ۵ دقیقه با دورrpm/min 2400 سانتریفیوژ شد (مرحله ۹و ۸ دو مرتبه تکرار شد).

 

• مایع رویی تخلیه و رسوب باml 1 دکستروز ۵% بخوبی همگن شد.

 

• زنده­مانی و تعداد سلول با بهره گرفتن از روش تریپان بلو تعیین گردید. در هر جداسازی تعداد/ml 10⁶×۴ جدا می­شد.

 

۳-۷- تیمار سلول های بنیادی مزانشیمی مغز استخوان رت با ویتامینD3(et al;2012 Klotz Artaza et al.,2010,)
با رسیدن سلول ها به ۷۰ درصد برآمدگی در روزهای ۱۰-۷ پس از کشت پاساژ سوم، فلاسک ها را از انکوباتور خارج کرده و به زیر هود لامینار فلو انتقال دادیم(۱۵دقیقه قبل از شروع کار هود روشن و زیر هود الکل پاشی گردیده بود) و تیمار سلول­های بنیادی مزانشیمی مغز استخوان رت با غلظت های nm50،nm 100،nm 200 از ویتامینD3 انجام گرفت و فلاسک­های حاوی سلول­های بنیادی مزانشیما مغز استخوان رت تیمار شده با ویتامین D3 همراه با سلول­های بنیادی مزانشیمی تیمار نشده، به عنوان گروه کنترل به مدت ۲۴،۴۸و۷۲ ساعت انکوبه گردید.
۳-۸- مجاور­سازی سلول­های بنیادی مزانشیمی مغز استخوان رت تیمار شده با ویتامین D3 و مایع رویی آنها با نوتروفیل های جدا شده از خون محیطی موش نژاد ویستار(et al;2012 Klotz Artaza et al.,2010,)
۳-۸-۱- مجاورسازی سلول­های بنیادی مزانشیمی مغز استخوان رت تیمار شده با ویتامین D3 با سلول­های نوتروفیل

 

• پس از اتمام زمان انکوباسیون، تعداد ۱۰^۶×۵ سلول نوتروفیل جدا شده که از خون محیطی رت­ها به کمک مگلومین کامپاند(داروپخش- تهران)جدا سازی شده بودند به همراه ۵ سی­سی محیط کشت DMEM و۱۰درصد FBS به داخل فلاسک حاوی سلول­های بنیادی مزانشیمی مغز استخوان رت تیمار شده و کنترل اضافه گردید و به مدت ۴ ساعت تحت شرایط ۳۷ درجه سانتی گراد با ۵ درصد CO₂ و رطوبت ۸۰ درصد انکوبه شدند. لازم به ذکر هست از سلولهای نوتروفیل مجاور نشده به عنوان کنترل مثبت استفاده گردید.

 

• بعد از گذشت مدت زمان انکوباسیون مایع رویی داخل فلاسک، داخل لوله فالکنml15 استریل جمع آوری و به مدت ۵ دقیقه با سرعت ۱۲۰۰ دور سانتریفیوژ گردید. پلت سلولی جهت انجام تست­های تکمیلی به صورت سوسپانسیون درآمد.

 

۳-۸-۲- مجاور سازی مایع­رویی سلول­های بنیادی مزانشیمی مغز استخوان تیمار شده با ویتامین D3 با سلول­های نوتروفیل

 

• پس از اتمام زمان انکوباسیون، مایع­رویی سطح سلول­های بنیادی مزانشیمی موجود در فلاسکT25 در یک لوله فالکن ml15 استریل جمع­آوری گردید.

 

• مایع­رویی حاصله را به یک پلیت ۲۴ خانه ته تخت انتقال داده به طوری که کف خانه­ها با مایع­رویی پوشانده شد. سپس تعداد۱۰^۶×۵ سلول نوتروفیل به همراه۱۰ درصدFBS به داخل هر خانه حاوی مایع­رویی اضافه شد و سپس به مدت ۴ ساعت تحت شرایط ۳۷درجه سانتی گراد با ۵درصد CO₂ و رطوبت ۸۰ درصد انکوبه شدند.

 

• • بعد از گذشت مدت زمان انکوباسیون نوتروفیل­ها برای انجام تست­های تکمیلی جداسازی شدند.

 

۳-۹- فاگوسیتوز مخمر (Delirezh et al., 2010)
مراحل انجام این تست به دلیل تفاوت سلول مورد استفاده (نوتروفیل بجای مونوسیت و مخمر تازه کشت شده بجای پودر مخمر) با مقداری تغییر نسبت به رفرنس اشاره شده انجام گرفت.
۳-۹-۱- آماده سازی سوسپانسیون مخمر
مواد و وسایل مورد نیاز

 

• هود

 

• انکوباتور معمولی

 

• سانتریفیوژ

 

• کشت تازه ۲۴ساعته سویه استاندارد(PTCC5027) مخمر کاندیدا آلبیکنس^[۵۵] (تهیه شده از بخش قارچ شناسی گروه میکروبیولوژی دانشکده دامپزشکی ارومیه)

 

• محیط کشت RPMI 1640 (Gibco, UK)

 

• فسفات بافر سالین PBS (شرکت Sigma آمریکا)

 

• سرم تازه خون رت

 

• رک لوله فالکون و فالکون ۱۵ میلی لیتری استریل(شرکت Falcon آمریکا)

تحصیلات می تواند زنان را برای حضور در بازار کار مهیا سازد. از طرف دیگر در این مرحله به علت توسعه بخش خدمات ، تقاضا برای اشتغال زنان افزایش می یابد (وایر^[۴۱] ، ۱۹۸۱ :۵۷) از آنجا که مشارکت در نیروی کار زنان می تواند از عوامل دیگر (مثلا ساختار خانواده) تاثیر پذیرد ، ممکن است توسعه اقتصادی تنها شانس مساوی در برخورداری از آموزش را فراهم کند و هیچ اثری در کاهش نابرابری جنسیتی در بازار کار نداشته باشد (افشاری و شیبانی، ۱۳۸۰ : ۱۲۳) .

تحصیلات بعنوان یک عامل اجتماعی مهم ، نقش عمده ای در میزان مشارکت زنان در نیروی کار دارد. به نظرمی رسد که با افزایش تحصیلات ، میزان مشارکت زنان در نیروی کار افزایش می یابد . اما عامل تحصیلات همیشه اثر خود را در ارتباط با عوامل دیگر نشان می دهد. چگونگی رابطه بین تحصیلات و مشارکت زنان تا حدودی به امکانات اشتغال بستگی دارد. در گذشته زنان بیسواد مشارکت بیشتری در نیروی کار داشتند اما در حال حاضر چنین نیست . گاهی تحصیلات بالاتر موجب عدم مشارکت می شود ، چرا که مثلا زنان تحصیل کرده با مردان تحصیل کرده ازدواج می کنند و از نظر مالی مشکل ندارند. بنابراین در اینجا میل به کار عامل مهمی است. بیکاری زنان تحصیل کرده نیز بیشتر از بیکاری مردان تحصیل کرده است . گسترش تحصیلات با انتظارات افراد نیز رابطه دارد. بنابراین با افزایش توقعات و انتظارات امکان دستیابی به کار کم می شود (توسلی ، ۱۳۷۵ : ۸۹) .
۵- سن
دیدگاه جالبی توسط کلارک^[۴۲] وهمکاران در سال۲۰۰۳ مطرح شده که در بررسی خود ، تغییر سن را سنجیده و در یافته اند که رابطه بین رضایت شغلی وسن برای زنان خطی و مثبت است .بر این اساس برای تاثیر متغیر سن بر رضایت شغلی، شواهد بسیاری است. توضیح ممکن برای این وضع در این حقیقت نهفته است که زنان و مردانی که در گروه سنی یکسانی قرار دارند، احتمالاً پدیده های اجتماعی و سازمانی مشابهی از قبیل تغییرات تکنولوژیکی، تمایلات اجتماعی و سازمانی را تجربه نموده اند .
استوارت رابینسون^[۴۳] در سال ۱۹۹۲ در نتیجه ی تحقیق خود بیان می دارد که مشارکت زنان در نیروی کار موجب افزایش میزان استرس در میان آنها گشته است و هاستن^[۴۴] در سال ۱۹۹۲ دریافته است زنانی که بیرون از خانه کار می کنند به ناچار با استرس های ناشی از نقش حرفهای خویش نیز سرو کار دارند.پدیده هایی نظیر تأخیر درسن ازدواج، بالا رفتن سن ازدواج، بالا رفتن نرخ تجرد قطعی، کاهش تعداد فرزندان و … از مهمترین آثار ناشی از خروج زنان از خانه و اشتغال به کار آنها در اجتماع است. همچنان که به نظر میرسد این تحولات کند و بطیء اما در حال وقوع است.براساس آمارهای موجود و تحت شرایط اقتصادی – اجتماعی جدید میانگین سن ازدواج یا میانگین سن اولین ازدواج در بسیاری از جوامع صنعتی رو به افزایش است.
اینکه میانگین سن ازدواج زنان دبیر درکشور ما در سال ۷۵براساس آمارهای رسمی هجده سال و در بین پسران بیست و چهار سال بوده است در حالی که این میانگین در سال ۱۳۸۰ به بیست و دو سال برای دختران و بیست و شش سال برای پسران رسیده است، شاهدی بردرستی ادعای ماست. همچنین برابرآمار اعلام شده از سوی ثبت احوال استان خراسان ، طی شش ماه اول سال ۱۳۸۰ در آن استان میزان ازدواج نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۷۹، چهار درصد و در سطح کشور ۹۶/۲ درصد کاهش یافته است.
بالا رفتن سن ازدواج زنان دبیر، خود در تشکیل خانواده پایداری خانواده و نظایر آنها تأثیر دارد. بالا رفتن سن ازدواج حتی در مواردی به وضعیت خانواده های بدون فرزند منجر میگردد که خود باعث ناپایداری خانواده می شود.نیازهای اقتصادی تا حد زیادی به عنوان انگیزه ازدواج و تشکیل خانواده به حساب می آید.
تأثیر متقابل زنان و سن ازدواج چندان نیازمند بحث نیست .دختران با احراز فرصت‌های شغلی موقعیت‌های اجتماعی تازه‌ای می‌یابند و شرایط سخت‌تری برای ازدواج خود در نظر می‌گیرند. یک زن شاغل تمایل چندانی ندارد با فردی که جویای کار یا با شخصی با موقعیت شغلی پایین‌تر ازدواج کند. از سوی دیگر، دغدغه حمایت اقتصادی، خود یکی از انگیزه های تمایل به ازدواج است که در زنان دارای مشاغل ثابت و حمایت‌های تعیین شده‌ بازنشستگی کمتر دیده می شود . بنابراین احتمال بیشتری وجود دارد که دختران شاغل به سن تجرد قطعی برسند. در کشورهایی که روابط جنسی آزاد بیشتر شیوع دارد، این احتمال افزایش می‌یابد. در کشورهای صنعتی، که آهنگ رو به رشد اشتغال زنان در آنها بیش از کشورهای در حال توسعه است با نسلی از سالخوردگان مجرد مواجه هستیم (زیبایی نژاد،۱۳۸۸: ۴۴).
گرچه برآورده شدن نیازهای مالی زنان دبیر توسط خودشان خیلی خوب و مثبت به نظر می‌رسد ، اما واقعیت این است زنی که نیازمالی نداشته باشد ، تمایل کمتری برای ازدواج دارد . همان طور که اگر مردی نیاز جنسی در خود نبیند ازدواج نمی‌کند . اشتغال زنان دبیر می‌تواند مصلحت‌های مهمی چون تأمین نیازهای ضروری خانواده و اجتماع را در پی داشته باشد، چنان که می‌تواند مظاهراتی را در پی آورد که نباید به سادگی از کنار آنها گذشت و در سنین بالاتر این عدم مشارکت اقتصادی مشاهده شده است ( علی پریور،۱۲۶:۱۳۸۹).
۶ -مسئولیت اجتماعی
در اشتغال زنان فرصت زمانی بیشتر، تحصیلات و امکانات ویژه‌ای برای نقش آفرینی زن شاغل امروز وجود دارد . زیرا به سمت ایفای مسئولیت های اجتماعی در شکل احراز فرصت‌های شغلی می‌کشاند. نظام مدیریت اجتماعی می‌تواند این ظرفیت را به منظور گسترش ارزش‌های اخلاقی و استحکام و پویایی خانه و اجتماع به کار گیرد. در برخی مطالعات انجام شده درباره وضعیت اجتماعی - اقتصادی ، مسئولیت اجتماعی از مهم ترین عوامل مشارکت اقتصادی زنان می باشند(شادی طلب ، ۱۳۸۱: ۱۹۳) .
اگر شاخصه‌های اشتغال زنان بر اساس متون دینی طراحی گردد و آسیب‌ها و آفت‌های اشتغال زنان شناسایی شده و تدابیری برای رفع آنها اندیشیده شود، پیامدهای منفی اشتغال زنان تقلیل خواهد یافت.شواهد کافی دال بر تاثیر جداگانه جنس و سن بر مسئولیت اجتماعی و فرهنگ سازمانی آمده است . به ویژه یافته های چندین پژوهش نشان می دهد که زنان رضایت بیشتری نسبت به مردان از مسئولیت اجتماعی از خود نشان می دهند .
در تلاشی به منظور شفاف ساختن این آشفتگی، برخی از پژوهشگران اخیراٌ به واقعیت های گوناگون مسئولیت اجتماعی پرداخته اند و نتیجه گرفته شده است که مسائلی همچون حقوق، ترفیعات، نظارت بر کار وبه طورکلی مسئولیت اجتماعی بسیار برای زنان شاغل بسیار مهم است(ترکمانی و میرزایی ، ۱۳۷۸ : ۹۵ ).
۷ - تاهل و تجرد
مشارکت زنان در فعالیت های اقتصادی ، مخصوصا در کشورهای در حال توسعه ، تابع نگرش ها و تحولات اجتماعی است. (احمدنیا،۱۳۸۰ : ۶۸) در بررسی نقش عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت محدود زنان به اولویت دادن به نقش های سنتی در مقابل نقش جدید شغلی زنان در جامعه و فرهنگ ایرانی و به ویژه اهمیت آن از دیدگاه زنان ، وجود نگرش منفی مردان نسبت به نقش شغلی زنان متاهل در بازار کار و احساس تعارض نقش در مورد مادران شاغل اشاره کرده است.
طبق نظریات جامعه شناختی فمینیستی، موقعیت زن در خانه و خانواده جزئی از کل سیستم اجتماعی است که آنها را تابع مردان می سازد. زنان دارای تحصیلات بالا ، مجرد و یا بدون بچه معمولا دارای فعالیت اقتصادی منظم هستند و اغلب در مشاغلی هستند که ادامه نقش آنها در خانه است ، مثل تدریس ، پرستاری و غیره .
از آنجا که یکی از وظایف زنان متاهل در جوامع مختلف بدنیا آوردن و تربیت فرزندان است ، نقش عوامل جمعیتی در شرکت زنان در نیروی کار اهمیت فراوانی دارد. سن تاهل زودتر و باروری بالاتر می تواند با مشارکت کمتر زنان در نیروی کار مرتبط باشد ، اما این همبستگی می تواند با توجه به شرایط مختلف اقتصادی و اجتماعی (سطوح توسعه) به اشکال متفاوتی نمایان شود.
تاثیر فرزندآوری بر کار زنان دبیر می تواند دارای ابعاد مختلفی باشد. اولا می تواند مانع کار کردن زنان شود. این در حالتی است که فرزندآوری و تربیت فرزندان آن چنان زنان را مشغول می کند که آنان از پرداختن به کارهای دیگر باز می مانند. ثانیا ممکن است هنگامیکه مراقبتی برای یک نوزاد لازم باشد ، مشارکت در نیروی کار را دچار وقفه کند. در چنین وضعیتی بعد از سپری شدن دوران اولیه زندگی نوزاد و کمتر شدن حجم کارهای مراقبتی ، مادران می توانند کار بیرون از خانه فرد را دوباره شروع کنند. ثالثا تربیت و فرزندآوری بر کمیت و کیفیت نیروی کار زنان دبیر تاثیر می گذارد ، مثلا با کاهش ساعات حجم کار زنان ، قابلیت شغلی آنها کاهش می یابد ، رابعا تاهل ممکن است نوع کار زنان را تحت تاثیر قرار دهد. در چنین وضعیتی وجود فرزندان موجب می شود تا زنان به سمت مشاغلی که بیشتر با وظیفه فرزندآوری و تربیت فرزندان ارتباط دارند، تمایل پیدا کنند. رابطه بین فرزندآوری (باروری) زنان دبیر و مشارکت آنها در نیروی کار غالبا دو طرفه است. از یک طرف این فعالیت های شغلی زنان است که میزان باروری و فاصله گذاری بین فرزندان را تعیین می کنند. زنان دبیر ممکن است برای این که شغل خود را از دست ندهند ، دیرتر ازدواج کنند و یا اینکه برای به حداقل رساندن اثر وقفه باروری برفعالیت های شغلی ، فاصله تولد فرزندان خود را بیشتر کنند. از طرف دیگر باروری کمترموجب آن می شود تا زنان برای فعالیت های خارج از خانه زمان بیشتری داشته و جذب بازارهای شغلی بیرون از خانه شوند. در بررسی تاثیرات اشتغال زنان دبیر بر میزان باروری آنان تاثیر منفی اشتغال بر باروری نشان داده شده است. تاثیر متقابل فعالیت های مرتبط با تجربه نسل زنان شاغل و مشارکت آنها در نیروی کار می تواند از طریق عوامل دیگر تغییر یابد( جارالهی ، ۱۳۷۴ : ۳۵ ).
قوانین رسمی و قواعد اجتماعی مرتبط با حقوق و وظایف اجتماعی وفردی زنان شاغل متاهل، نیز بر میزان مشارکت اقتصادی آنها اثر می گذارد. در این مورد اگر حقوق زنان متاهل در قبال مالکیت اموال ، تقسیم ارث ، تعیین همسر ، تصمیم گیری در خانواده و انتخاب شغل ، قوانین مرتبط با اشتغال زنان در جامعه و سیاست های دولتی موفق ، گسترش اشتغال زنان باشد ، تسهیلات لازم در به کارگیری زنان در مشاغلی مثل تدریس مهیا می شوند (مهر انگیزکار ،۳۱۲:۱۳۷۹) . در بررسی در مورد حضور زنان در بازار کار ایران بیان شده است که عدم گرایش زنان متاهل شاغل به بخش خصوصی (برای اشتغال) تا حدودی به علت عدم وجود امکانات جنبی نظیر مهد کودک بوده است.تبعیض در انتخاب کارکنان بر اساس جنس ، اگر به نفع مردان باشد ، موجب کاهش مشارکت زنان متاهل می شود. به نظر می رسد یکی از علل پایین بودن میزان مشارکت زنان متاهل در نیروی کار در ایران ، ترجیح در انتخاب کارکنان مرد از سوی کارفرمایان باشد.
اشتغال زنان متاهل می تواند میزان دسترسی نسبی زنان متاهل شاغل به ثروت و منابع ارزشمند اجتماعی راافزایش دهد و در نتیجه افزایش اقتدار نسبی آنها در داخل و خارج از خانه و افزایش قدرت سیاسی و اعتبار نسبی آنان در اجتماع را فراهم سازد. افزایش اقتدار زنان شاغل متاهل در خانه به نوبه خود قدرت تصمیم گیری زنان را افزایش می دهد. قاعده مند شدن هر چه بیشتر رفتار باروری می تواند از نتایج این قدرت تصمیم گیری باشد. تاثیر مثبت مشارکت در نیروی کار زنان شاغل متاهل بر میزان اقتدار نسبی آنها در بررسی تنظیم خانواده ، کار و اقتدار اجتماعی و اقتصادی زنان در ایران بررسی شده است (هاردی ^[۴۵]و همکاران،۴۵:۱۹۹۹) .
۲-۲-۳-مشارکت زنان
نتایج تحلیل مسیرنشان می دهدکه پایگاه اقتصادی و اجتماعی زنان از جمله متغیرهای کلیدی است که می تواند بر میزان مشارکت آنها تاثیر قابل ملاحظه ای داشته باشد. یعنی با بالا رفتن پایگاه اقتصادی و اجتماعی زنان میزان مشارکت آنها بطور فزاینده ای بالا می رود.
امروزه مطالعات صاحب نظران اجتماعی نشان از آن دارد که دستیابی به توسعه پایدار بدون مشارکت فعال زنان در تمامی عرصه ها اعم از خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی امکان پذیر نیست ، اما مطالعات اخیر نشان می دهد که عوامل اجتماعی ، انتظارات متفاوت جامعه از مرد و زن موانع مهمی را بر سر راه مشارکت زنان (به خصوص زنان سرپرست خانوار که علاوه بر نقش مادری باید نقش پدری را نیز برای فرزندان خود ایفا نمایند) بوجود آورده است.
متاسفانه دربسیاری از برنامه های توسعه ، نقش اساسی و تعیین کننده زنان به فراموشی سپرده شده است و این خود باعث عدم موفقیت بسیاری از برنامه ها و پروژه های توسعه در جهان شده است.
بسیاری از مطالعات و تحقیقات انجام شده ، نشانگر این واقعیت تلخ است که به رغم اهمیت و نقش بارز زنان در ابعاد و جوانب مختلف و نقش آنان درتحولات توسعه و برنامه های اجرا شده ، به منظور تسریع روند توسعه و ایجاد زیر ساخت های توسعه ، به دلیل چشم پوشی از نقش برجسته زنان ، سرمایه گذاری بسیار محدودتری در زمینه های آموزشی- ترویجی و کلیه فعالیت های پشتیبانی به عمل آمده است. (عمادی، ۳۳:۱۳۸۰)
در این راستا بایدگفت که با مطرح شدن نگرش توسعه پایدار در سال ۱۹۸۰ از سوی اتحادیه جهانی محیط زیست و تاکید بر مشارکت همه جانبه اقشار ، طبقات و گروه های سنی و جنسی، اهمیت و توجه به مشارکت زنان به عنوان اهرم اساسی تولید و ظرفیت های بالقوه جامعه دو چندان شده است.
در چنین توسعه ای ، مشارکت متغیری اساسی است و درون زایی و عدالت خواهانه بودن ، زنان را به عنوان نیمی از افراد جامعه به مشارکت فرا می خواند. مطابق نظر بوسراپ : بحث و سخن های اخیر درباب توسعه نه تنها نشان داده است که در فرایند توسعه اکثر کشورهای جهان سوم ، موقعیت اجتماعی گروه های محروم و از جمله زنان بهبود نیافته است بلکه تضادهای موجود بین نقش سنتی زنان و تقاضای ایشان در شرایط گذار به تردید در مفهوم توسعه نیز منجر گردیده است (هومانز^[۴۶]،۱۹۸۰ :۵۷)
زنان بر اساس الگوهای اجتماعی از پیش تعریف شده ، نقش های اجتماعی خود را اجرا و آنگونه عمل می کنند که از آنها خواسته شده است. اگر زنی بخواهد رفتار یا عملی مخالف الگوهایی که در جامعه وجود دارد انجام دهد نا به هنجار تلقی شده و در تعامل با دیگران و جامعه دچار مشکل خواهد شد.
اشخاص نقش های خود را مطابق انتظارات جامعه ایفا می کنند. انتظارات افراد از عامل نقش بر اساس الگوهای تثبیت شده فرهنگی شکل گرفته و فرهنگ بعنوان راهنمای عمل اجتماعی ، کنش فرد را مطابق با ارزش های اجتماعی شکل می دهد. بنابراین انجام نقش ها و کنش ها به چند عامل وابسته است: انتظارات متقابل میان عامل ها ، ارزش های هنجاری حاکم بر رفتار عامل ها،ضمانت اجرایی و یا پاداش و تنبیه که در برآوردن یا عدم برآوردن انتظارات متقابل ، از آن بهره مند می شوند. (رئیسی مبارکه ، ۱۳۷۵ : ۴۶)
بنابراین الگوهای رفتاری و کنش های زنان تابعی از عوامل اجتماعی است که جامعه به آنها تحمیل می کند. مشارکت زنان نیز بعنوان کنشی هدفمند ، تحت تاثیر عوامل اجتماعی است. بر اساس پژوهش ها و مطالعات انجام شده در زمینه مشارکت زنان ، ضعف آموزش و پایین بودن سطح عمومی تحصیلات (مطیع ، ۱۳۷۶: ۵۸) ، فقر اقتصادی خانوارها ، ضعف خود باوری و تمایل به پیشرفت در میان زنان ، محدودیت های ارتباطی و محدودیت دسترسی به رسانه ها ، تصمیم کار جنسیتی از جمله عوامل اجتماعی موثر بر میزان مشارکت اجتماعی زنان محسوب می شوند(افشاری و شیبانی، ۱۳۸۰ :۱۴۶) .می توان گروهی از متغیرها و عوامل موثر بر مشارکت که درونی اند (روانشناختی و شناختی) و آنهایی که از محیط بیرونی (اجتماعی) نشأت می گیرند را به ترتیب زیر در نظر گرفت :
متغیرهای اجتماعی : منزلت اجتماعی، تحصیلات ، مذهب ، فرهنگ و باورها
تفاوت های شخصیتی : به لحاظ توانایی و استعدادها ، که افراد را از نظر آمادگی برای پاسخ به محرک ها ، متفاوت خواهند کرد. متغیرهای روانشناختی دیگری نیز وجود دارند که مشارکت را تحت تاثیر قرار می دهند مانند اعتماد فرد به صلاحیت و شایستگی خود و احساس نیاز به پیشرفت ، احساس نیاز به ابراز وجود ، انگیزه پیشرفت را در فرد تقویت می کند در حالیکه احساس ناتوانی ، عدم اعتماد به نفس و بی تفاوتی به منفعل شدن فرد می انجامد.
شرایط محیطی و ساختاری : مانند نوسازی ، افزایش شهرنشینی و فراهم بودن فرصت های شغلی که پیش شرط های فوق را تحت تاثیر قرار می دهند.
تصمیم گیری: اگر مدیریت از بالا باشد (سالمند سالاری ، پدر سالاری ، مرد سالاری) دیگر مشارکت به مفهوم همه جانبه آن وجود نخواهد داشت و افراد فقط مجری او خواهند بود. پس آزادی اراده وخواست از جمله عوامل و منافع دیگر است که بر میزان مشارکت تاثیر می گذارد.
سود و هزینه: مشارکت کنشی عقلانی ورفتاری تابع سودوهزینه است.طبق نظریه پردازمبادله یعنی هومانز ^[۴۷] دریافت پاداش همیشه متضمن هزینه است .بطور کلی می توان عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت زنان از دیدگاه هومنز را اینگونه به تصویر کشید:
شکل (۲-۴) مشارکت اقتصادی زنان

 

امکانات رفاهی،

تحصیلات (پدر- همسر)

منزلت شغلی

درآمد

عامل انگیزشی
تنها اگر اعتماد بلا وجود داشته باشد
آیا فرد می‌تواند بر معیار موثر باشد؟
آیا فرد می‌تواند بر معیار موثر باشد؟
ایده‌آل است اما طراحی آن برای کارهای غیرمعمول دشوار می‌باشد

کنترل محدود
رفتار نادرست
غفلت
شکل۲-۷) ماهیت معیارها (منبع: بختیاری، ۱۳۸۵)
یک معیار عینی می تواند به صورت مستقل ارزیابی و تایید شود. فعالیت یک کارمند را می توان به صورت ذهنی و بر اساس مشاهدات مافوق وی ارزیابی نمود اما باید توجه داشت که مافوق مذکور بایستی اطلاعات کافی در اختیار داشته باشد تا قادر به داوری منصفانه گردد. علاوه بر این وجود اعتماد کامل نیز ضروری می باشد زیرا فرد زیردست باید از منصفانه بودن قضاوت ذهنی مذبور مطمئن باشد. معیارها بر اساس درجه ی کمال و پاسخگویی نیز متغیرند. یک معیار کامل تمامی جنبه های موفقیت را در بر می گیرد. یک معیار پاسخگو منعکس کننده ی فعالیت هایی است که یک مدیر برآنها نفوذ دارد. به عنوان مثال: سرعت، برای سنجش میزان مسافت طی شده از بوستون تا ونکوور، معیاری پاسخگو اما ناقص است. راننده می تواند با افزایش یا کاهش شتاب وسیله ی نقلیه بر این عامل تاثیر گذارد اما چون تعداد و زمان توقف ها را لحاظ نمی کند ناقص است. در یک کسب و کار، قیمت سهام به عنوان یک معیار کامل عملکرد مدیر ارشد در نظر گرفته می شود زیرا تمام اقدامات مدیریت در نهایت در قیمت سهام آن شرکت منعکس می گردد. البته قیمت سهام، نرخ های بهره و عوامل دیگری را که خارج از کنترل مدیران ارشد هستند نیز منعکس می سازد. بنابراین به طور کامل پاسخگوی اقدامات آنان نیست. از سوی دیگر معیارهای سود دهی مانند نرخ بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) مسئولیت تمام اقدامات مدیران ارشد را بر عهده دارد اما این معیارها کامل نیستند زیرا بازتاب ارزش آتی تصمیمات بلند مدت از قبیل سرمایه گذاری در تکنولوژی های جدید نمی باشد. برای افزایش پاسخگویی معیار های عملکرد، کارکنان رده ی پایین تر معمولا بر اساس فعالیت های حیطه ی کنترل خویش مورد سنجش قرار می گیرند. افراد در رفتارهایی که سبب افزایش معیار می شود، شرکت می کنند اما این امر افزایش اندکی در ارزش کلی شرکت خواهد داشت (سایمونز،۱۳۸۵). بنابراین می توان گفت اگرچه عملکرد می تواند معانی متنوعی داشته باشد اما به طور عمده از دو دیدگاه می توان به آن نگریست: نخست مفهوم ذهنی که در وحله ی اول مرتبط است با عملکرد شرکت ها نسبت به رقبای آنها و دیدگاه دوم مفهوم عینی است که بر پایه ی اندازه گیری مطلق عملکرد می باشد (Sin, 2005,). در گذشته عمدتا شاخص های مالی مستقیما از سازمان ها یا از منابع ثانویه به دست می آمدند. بعد ها به قضاوت داورانه ی پاسخگویان داخلی و خارجی سازمان گرایش پیدا شد. آنها اغلب هر دو شاخص مالی، عملیاتی و تجاری را تحت پوشش قرار می دادند. در برخی از مطالعات نوعی سازگاری قوی بین معیار های عینی و ذهنی یافت شد اما برخی دیگر از مطالعات تفاوت هایی را بین این دو رویکرد تشخیص دادند. معیار های عینی عملکرد، به سختی حاصل می شوند و یا اینکه پایایی کافی ندارند. رویکرد ذهنی، اندازه گیری ابعاد عملکرد از قبیل ارزش نام تجاری یا رضایت مشتری را تسهیل می کند. اندازه گیری ذهنی همچنین تجزیه و تحلیل مقطعی داده های مربوط به بخش ها و بازار ها را تسهیل می نماید. به دلیل آنکه عملکرد می تواند در مقایسه با اهداف شرکت یا اهداف رقبایش، قابل اندازه گیری شود. ارزیابی ذهنی همچنین باعث می شود که اثرات آهسته و ویژه ی استراتژی سازمان در نظر گرفته شوند. این امر موجب می گردد که دریابیم عملکرد ذهنی نسبت به عملکرد عینی معیار مناسب تری برای سنجش عملکرد بازاریابی است (Benito and Javier, 2005).
البته ذکر این مطلب هم حایز اهمیت است که به خاطر داشته باشیم استفاده از معیار های ذهنی هم برای اندازه گیری عملکرد بازاریابی محدودیت های خاص خود را دارد. مثلا ممکن است افراد در ارائه ی آنها اغراق کنند و آنها را فراتر از مقدار واقعی بیان نمایند (Panigyrakis and Theodoridis, 2007). اصطلاح ذهنی عملکرد به این معناست که امتیاز عملکرد شرکت بوسیله ی طیفی پاسخی در مقایسه با عملکرد رقبای عمده، درجه بندی می شود (Martin et al.., 2007, p:384).
پژوهشگران در مطالعات مربوط به عملکرد بازاریابی و مالی، مولفه های مختلفی را برای سنجش آن به کار برده اند. معدودی از پژوهشگران مولفه هایی از عملکرد که با یکدیگر مرتبط هستند را در گروه هایی جای داده و آنها را نام گذاری کرده اند. به عنوان مثال پلهام مولفه های عملکرد را در سه دسته جای داده است:
اثربخشی سازمانی: شامل مولفه های کیفیت محصول، موفقیت محصول جدید، نرخ حفظ مشتری
رشد/ سهم: شامل مولفه های سطح فروش، نرخ رشد فروش، سهم بازار
سود آوری شامل مولفه های نرخ بازده ویژه، (ROE) نرخ بازگشت سرمایه، حاشیه ی سود ناویژه چیکوان نیز مولفه های عملکرد را در دو دسته قرار داده است که عبارتند از:
عملکرد بازار: مشتمل برمولفه های حفظ مشتری، جذب مشتری جدید
عملکرد مالی: مشتمل بر مولفه های نرخ بازده دارایی، سهم بازار و رشد فروش (بختیاری، ۱۳۸۵)
پاینگراکیس و تئودوریدس^[۳۴] در یکی از مطالعات خود، عملکرد شرکت را در مقایسه با رقبای عمده ی آن در سه سال گذشته به وسیله دو دسته از شاخص ها شامل:
شاخص های عملکرد مالی: فروش نهایی، نرخ رشد فروش، حاشیه سود ناخالص
شاخص های عملکرد غیر مالی: سهم بازار، بهره وری، زمان و دوره ی عمر سهام که مجموعا جز شاخص های ذهنی و غیر مستقیم بودند را مورد سنجش قرار دادند.
در برخی از مطالعات نیز بین معیارهای اثربخشی و کارآیی تفاوت قایل شده اند. به این ترتیب خاطرنشان شده است که پیش تر به تقویت و تثبیت موقعیت بازار قوی، برای مثال: رضایت مشتری، تصویر ذهنی و وجهه مناسب، افزایش فروش، سهم بازار یا موقعیت محصول جدید اشاره می شود. تفاوت بین معیار های موقعیتی (در ارتباط با عملکرد جاری) و معیار های روند (در ارتباط با تغییر عملکرد) می تواند همچنین مورد ملاحظه قرار گیرد. در این مورد سینکولا و باکر بین بعد اثربخشی عملکرد (در ارتباط با موفقیت در مقایسه با رقبا) و معیار های سازگاری با محیط (در ارتباط با موفقیت پاسخگویی همزمان به شرایط و فرصت های متغیر محیطی) تفاوت قایل شدند ( Panigyrakis and Theodoridis, 2007).
بنیتو نیز از سه معیار عینی عملکرد به نام های فروش، سود و نرخ بازده دارایی ها (ROA ) استفاده کرد که فروش، تمرکز بر اثربخشی شرکت در جذب تقاضا داشت که این امر می توانست شاخصی برای موفقیت بازار باشد ولی این مطلب را که چگونه می توان به طور کارآ به چنین موقعیتی دست یافت، منعکس نمی نماید. سود از طریق کارآیی در محاسبه ی حاشیه سود ناخالص نمایش داده می شود و نرخ بازده دارایی به وسیله مقایسه سود در ازای منابع مورد استفاده، تاثیرات اندازه را از بین می برد (Benito and Javier, 2005,). در یک مطالعه در سال ۲۰۰۸ تایلور و دیگران معیار هایی چون بهبود کیفیت خدمات، کاهش هزینه های تولید، سازگاری محصول با تقاضای مشتری و سطوح سازگاری خدمات را به عنوان معیار های عملکرد به کار برده و خاطرنشان می کنند که این متغیر های فرعی از بین متغیر هایی انتخاب می شوند که وابستگی بیشتری به رابطه بین عرضه کنندگان و فروشندگان در بازار های صنعتی داشته و به وسیله کارشناسان صنعت نشان داده شده اند (Taylor, 2008). دشپانده و همکاران در سال ۱۹۹۳ چهار معیار ذهنی را برای سنجش عملکرد شرکت مورد استفاده قرار دادند که شامل: سودآوری، اندازه، سهم بازار و نرخ رشد می باشد. سینگ و رانچورد نیز در تحقیق خود بر روی صنعت قطعه سازی خودرو در انگلستان، ضمن استفاده از رویکرد ذهنی، دلیل این امر را سختی در حصول داده های عینی از منابع مستند و عدم دسترسی عمومی به آن، به دلیل مخالفت شرکت ها جهت بروز این اطلاعات محرمانه دانسته. با این وجود ایشان پنج شاخص عملکرد را برای اندازه گیری عملکرد تجاری مورد ملاحظه قرار دارند که به شرح زیر می باشند:
حفظ مشتری
سهم بازار
موفقیت محصول جدید
بازده دارایی ها
رشد فروش
این پنج شاخص به وسیله مقیاس طیف هفت گزینه ای لیکرت از ۱= خیلی مخالف تا ۷= خیلی موفق درجه بندی شده است (Singh and Ranchod. 2004).
مطالعات متعدد دیگری وجود داشته اند که آنها نیز رویه مشابهی را برای سنجش عملکرد تجاری شرکت ها اتخاذ کرده اند. برخی از محققان سازمانی و بازاریابی، عملکرد شرکت را در دو بخش مورد بحث قرار می دهند که شامل یک بعد اثربخشی و یک بعد کارآیی است. این رویکرد استاندارد، اثربخشی شرکت را از لحاظ رشد سود، رشد فروش و رشد سهم بازار و کارآیی شرکت را از لحاظ سودآوری، بازده فروش (ROS) ، بازده سرمایه گذاری (ROI) ، و بازده دارایی ها (ROA) مورد سنجش قرار می دهد (Menguic et al.., 2007: 318). در جدول ۲-۳ پارامتر هایی را که دانشمندان مختلف علم مدیریت در پژوهش های خویش برای سنجش عملکرد بازاریابی شرکت های تولیدی به کار بسته اند، به اختصار نشان داده شده است:
جدول ۲-۳) متغیر های اندازه گیری عملکرد بازاریابی (Vinod and Uma Kumar, 2009)

 

ردیف	متغیر های عملکرد بازاریابی	نام محقق	سال
۱	کاهش زمان تحویل / رضایت مشتری	Vinod Kumar Uma Kumar	۲۰۰۹