کلمه فرهنگ مرکب از دو جزء “فر” و “هنگ” به معنای کشیدن و نیز تعلیم و تربیت می باشد. در زبان های انگلیسی و فرانسوی واژه Culture به کار می رود و معنای آن کشت و کار و یا پرورش بوده است و هنوز هم در اصطلاحات کشاورزی و باغداری به همان معنا به کار می رود و در زبان های رومانیایی و انگلیسی تا دیر زمانی واژه تمدن را به جای فرهنگ به کار می بردند و از آن معانی پرورش، بهسازی، تهذیب یا پیشرفت اجتماعی استنباط می کردند. اما امروزه اصطلاح فرهنگ از نظر تنوع و وسعت معانی و سیر تاریخی و برداشت ادبی چنان ابعاد گسترده ای یافته است که دیگر نمی توان آن را محدود به مفهوم “دانش و تربیت” دانست (روح الامینی، ۱۳۶۸، ص ۱).
اغلب انسان شناسان و جامعه شناسان در برخورد با مفهوم فرهنگ به طور ضمنی و صریح اذعان می نمایند که تعریف فرهنگ کار چندان ساده ای نیست (ویلیامز ۱۹۹۷، بی ۱۹۷۴، هریس ۱۹۸۰، آرچر ۱۹۹۲، استوری ۱۹۹۳، هال ونیتر ۱۹۹۳).
تخمین زده می شود که تاکنون بیش از ۴۰۰ نوع تعریف از فرهنگ ارائه شده است. اما تعاریف مشترکی می توان یافت که حالت ساده تری داشته و قابل فهم تر هستند. فرهنگ به مجموع ویژگی های رفتاری و عقیدتی قابل اکتساب در اعضای یک جامعه خاص تعریف کرد که واژه تعیین کننده در این تعریف همان “اکتسابی بودن” است که فرهنگ را از رفتاری که نتیجه وراثت زیست شناختی است متمایز می ساز. (آرگون، ۱۳۷۷).
یکی از تعاریف نسبتاً جامع از فرهنگ توسط ادوارد بارنت تیلور^[۴] ارائه شده است، به اعتقاد این مردم شناس انگلیسی، فرهنگ عبارت است از “مجموعه ای پیچیده از علوم، دانش ها، مفاهیم، افکار، اعتقادات، قوانین و مقررات، آداب و رسوم، سنت ها و به طور خلاصه، کلیه آموخته ها و عاداتی که یک انسان به عنوان عضو جامعه اخذ می کند” (ایران زاده، ۱۳۷۷، ص ۲).
پارسونز^[۵] نیز فرهنگ را الگویی می داند که به رفتارها و فرآورده های کنش بشری مربوط است و می تواند به ارث برسد، یعنی بدون دخالت ژن ها از نسلی به نسل دیگر منتقل شود (آشوری، ۱۳۸۰، ص ۵۴).
استانلی دیوبس معتقد است انسانهایی که در یک نظام اجتماعی کوچک یا بزرگ تر زندگی می کنند دارای باورها، اعتقادات، ارزش ها، سنت ها و هنجارهای مشترکی هستند که در مجموع، فرهنگ آن نظام اجتماعی را تشکیل می دهند (میرسپاسی، ۱۳۷۳،ص ۵).
مارگارت مید^[۶] فرهنگ را اینگونه تعبیر کرده است: “مجموعه ای از رفتارهای آموختنی، باورها، عادات و سنن که میان گروهی از افراد مشترک است و به گونه ای متوالی توسط دیگران که وارد آن جامعه می شوند آموخته و به کار گرفته می شود (فرهنگی، ۱۳۸۰، ص ۳۲).
دکتر علی شریعتی فرهنگ را شامل مجموعه ای از تعابیر فکری، غیرمادی، هنری، تاریخی، ادبی، مذهبی و احساسی در شکل علائم، سمبل ها، سنت ها، رسوم و شعائر یک ملت می داند که در جریان تاریخ به شکل واحدی انباشته شده است (پور آرمن، ۱۳۸۰).
۲-۱-۳- سطوح و حوزه های فرهنگ
آگبورن^[۷] فرهنگ را در دو سطح طبقه بندی نموده است:
سطح مادی شامل جنبه های عینی، مادی و ظاهری فرهنگ و زندگی روزمره همچون انواع غذاها، خانه ها، مواد خام ملموس و محسوس و قابل اندازه گیری را شامل می شود.
سطح غیرمادی شامل زبان، هنر، آداب و رسوم، اعتبارات و ارزش ها می باشد.
اشنایدر و بارسو^[۸] حوزه های فرهنگ را به ۷ حوزه تقسیم کرده اند:
فرهنگ منطقه ای: که برخاسته از پیوندهای قومی، جغرافیای، مذهبی، زبانی و تاریخی است.
فرهنگ ملی (درون مرزها): که در آن عوامل جغرافیایی، تاریخی، سیاسی، اقتصادی، زبان و مذهب موجب رشد و تکامل فرهنگ های منطقه ای شده اند.
فرهنگ ملی (برون مرزها): در این حوزه شباهت های میان فرهنگ ها موجب پیدایش فرهنگ های منطقه ای می شود که فراتر از مرزهای ملی است.
فرهنگ صنعتی
فرهنگ حرفه ای
فرهنگ وظیفه ای
فرهنگ سازمانی: که در آن نتیجه تأثیر و نفوذ شخصیت های بنیان گذار رهبران برجسته تاریخ و منحصر به فرد سازمان و مراحل توسعه آن می دانند ( اعرابی و ایزدی، ۱۳۷۹، ص ۱۰۹).
۲-۱-۴- تعریف سازمان
تعاریف متعددی از سازمان ارائه شده است. عده ای سازمان را تشریک مساعی و همکاری گروهی از افراد برای رسیدن به هدف یا هدف های تعیین شده می دانند. به اعتقاد برخی دیگر سازمان ها محل تجمع مردمی هستند که با هم طبق یک سازمان هماهنگ و مصوب کار می کنند تا هدف و هدف های سازمانی را تحقق بخشند (بارنی و گریفین، ۱۹۹۹، ص ۵) سازمان ها ترتیبات اجتماعی برای کنترل عملیات رسیدن به هدف های جمعی اند (هوزینسکی و باچنن، ۱۹۹۱، ص ۷).سازمان ها محل خلق مدیریت های آگاهانه و ترتیبات لازم برای تحقق بخشیدن هدفها بوسیله ابزارهای جمعی اند (تامسون و هگ، ۱۹۹۵، ص ۳). بنابراین در همه تعاریف یک محور مشترک وجود دارد و آن محور جمعی و اجتماعی و مردمی سازمان است که به عنوان یک ابزار اصلی برای تحقق هدف های سازمان نیاز به هماهنگی دارد.

شاید بتوان در تعریفی کامل گفت سازمان سیستمی اجتماعی است که مرزهای نسبتاً مشخصی دارد و با اجزایی هماهنگ، به طور آگاهانه و مستمر جهت تحقق اهداف خاص خود فعالیت می کند.
در سازمان رکن اصلی این نیست که مجموعه ای از سیاست ها و رویه ها ارائه گردد. در تعریف سازمان بر دو واژه پدیده اجتماعی و حد و مرز نسبی مشخص تأکید می گردد. واژه پدیده اجتماعی بیانگر آن است که واحد فوق از گروه ها و یا افراد تشکیل شده است که تأثیرگذاری متقابل بر یکدیگر دارند، این تأثیرهای متقابل یکباره ایجاد نشده اند بلکه با مطالعه و بررسی قبلی می باشد از این رو سازمان موجودی اجتماعی است. بگونه ای که باید میان اعضای آن توازن ایجاد کرد تا از دوباره کاری و اعمال زاید جلوگیری گردد و البته در عین حال وظایف اصلی به طور کامل اجرا می گردد، از این رو نیاز به ایجاد هماهنگی متقابل میان اعضا می باشد (سید جوادین، ۱۳۸۳، ص۱۶). سازمان از افراد و رابطه ای که با یکدیگر دارند تشکیل می شود. هنگامی که افراد برای انجام وظایفی ضروری در جهت تأمین هدف ها با یکدیگر روابط متقابل برقرار می کنند، سازمان بوجود می آید.
در سیستم های مدیریت کنونی به اهمیت منابع انسانی توجه می شود و تازه ترین روش ها به گونه ای طرح ریزی می شود که اختیارات بیشتری به کارکنان واگذار شود و آنها بتوانند از فرصت ها استفاده های بیشتری ببرند، در تأمین هدف های عمومی مطالبی جدید بیاموزند و نقشی فعال تر بر عهده گیرند ( علی پارساییان و سیدمحمد اعرابی، ۱۳۷۷، ص ۱۹).
۲-۱-۵- تعاریف فرهنگ سازمانی
هستۀ اصلی فرهنگ سازمانی را ارزش هایی تشکیل می دهند که اعضای سازمان همگی باهم در آن مشترک هستند و براساس این ارزش ها، رفتارهای درون سازمانی شکل می گیرند(حاجی کریمی، ۱۳۸۳، ص ۱۰۸).
فرهنگ مجموعه ای از ارزش های کلیدی است که توسط اعضای سازمان به طور گسترده پذیرفته شده است (سویی و دیگران، ۲۰۰۶، ص ۴).
برخی دیگر بر روی بخشهای نامحسوس و نانوشته در سازمان متمرکز شده اند؛ لذا فرهنگ را همان چیزی می دانند که به عنوان یک پدیده درست، به اعضای تازه وارد آموزش داده می شود و نشان دهنده بخش نانوشته و نامحسوس سازمان است (هادیزاده مقدم و حسینی، ۱۳۸۳، ص ۷۹).
فرهنگ سازمانی فلسفه ای است که خط مشی سازمان را به سمت کارکنان و مشتریان هدایت می کند(الوانی ، ۱۳۸۳، ص ۴۷).
دنیسون^[۹]، فرهنگ سازمانی را نیروی قدرتمندی می داند که نحوه عمل کردن و چگونگی عملیات ها را تعیین می کند (دنیسون، ۱۹۸۴).
کونتز^[۱۰] فرهنگ سازمانی را عبارت از الگوی عمومی رفتارها ،باورها، تلقی مشترک و جمعی ارزشهایی که اکثر اعضای سازمان در آن سهیم اند و شریک اند، دانسته است (کونتز، ۱۹۹۰، ص ۲۰۶).
شفریتز^[۱۱] فرهنگ سازمانی را الگویی از فرضیه ها اساسی میداند که به خوبی تعریف شده اند و به اعضای جدید تحت عنوان روش صحیح ادراک، اندیشه و احساس در رابطه با مشکلاتشان یاد داده می شوند (شفریتز، ۱۹۸۷).
ریچارد موریس^[۱۲] فرهنگ سازمانی را اعتقادات نسبتاً ثابت ارزش ها و ادراکات مشترک که توسط اعضای سازمان حفظ می گردد تعریف می کند (موریس، ۱۹۹۲، ص ۲۸).
جورج گوردون^[۱۳] فرهنگ سازمانی را به عنوان مجموعه ای از فرضیه ها و ارزش های سازمان می داند که به طور گسترده رعایت می شود و به الگوی رفتاری خاص منجر می گردد (گوردون، ۱۹۹۱، ص ۳۹۷).
آرتور شارپین^[۱۴] فرهنگ سازمانی را عبارت می داند از “سیستمی متشکل از ارزش ها (چه چیزی اهمیت دارد و چه چیزی مهم نیست) و عقاید (افراد چگونه عمل می کنند) که در ارتباط با نیروی انسانی، ساختار سازمانی و سیستم کنترل می باشد و در نتیجه هنجارهای رفتاری را در سازمان شکل میدهد (شارپین، ۱۹۸۵، ص ۱۰۲).
آرجریس^[۱۵] فرهنگ سازمانی را نظامی زنده می خواند و آن را در قالب رفتاری که مردم در عمل از خود آشکار می سازند، راهی که واقعاً بر پایه آن می اندیشند و احساس می کنند و شیوه ای که واقعاً با هم رفتار می کنند، تعریف می کند (زارعی، متین، ۱۳۷۳، ص ۵۱).
استیفن رابینز^[۱۶]درویرایش نهم کتاب رفتارسازمانی خود درمورد فرهنگ سازمانی می‎نویسد:"فرهنگ سازمانی به سیستمی از مصادیق، خصوصیات اساسی(نوآوری و ریسک پذیری، توجه به فرعیات، توجه به نتایج، توجه به افراد، تیم مداری، جاه طلبی و ثبات)اطلاق میشود که برای سازمان ارزش دارند هرکدام ازاین خصوصیات برروی طیفی از کم تا زیاد قرار میگیرند. اگر سازمان ازنظر این هفت خصوصیت بررسی شود تصویر کاملی ازاحساسات‌وادراکات مشترک که اعضاء در مورد سازمان دارند، بدست می آید(رابینز، ۲۰۰۲).
وندل فرنچ^[۱۷] در تعریف فرهنگ سازمانی می گوید: “فرهنگ سازمانی بر ارزش ها، اعتقادات، فرضیه ها، افسانه ها و مقاصدی که به طور گسترده در سازمان پذیرفته شده اند دلالت می کند” و اجزاء فرهنگ سازمانی را به شرح زیر تعریف می کند:
عقیده: عبارت است از تأیید و پذیرش صحت چیزی.
فرضیه: داستان کهن که می تواند مطمئن، تا حدودی مطمئن یا خیالی باشد.
هنجار: قاعده نامکتوب و غیرمدون در مورد نحوه رفتار کردن افراد است.
مقصد: مأموریت سازمان یا نتیجه مورد انتظاری که کارکنان سازمان آن را دنبال می کنند.
در مجموع ارزش ها، اعتقادات، فرضیه ها، افسانه ها، هنجارها و مقاصد مختلفی که مورد قبول اکثر اعضای سازمان است، فرهنگ سازمانی را شکل می دهد (فرنچ، ۱۹۹۹).
نلسون و کوئیک^[۱۸] فرهنگ سازمانی را این چنین تعریف کرده اند، الگویی از مفروضات اساسی که به عنوان اندیشه ای معتبر مطرح شده و به اعضای سازمان، به عنوان راه و روش ادراک و تفکر و احساس، آموخته می شود (نلسون و کوئیک، ۱۹۹۷، ص ۴۳۷).
از نظر مک نامارا^[۱۹] فرهنگ سازمانی عبارت است از شخصیت سازمان که شامل مفروضات، ارزش ها، فرم ها که نشانه های هویدای اعضای سازمان و رفتارشان می باشد، که بوسیله اعضای یک سازمان درک می شوند (مک نامارا، ۲۰۰۲، ص ۲۱۵).
هوی و میسکل^[۲۰] فرهنگ سازمانی را کوششی برای رسیدن به احساس، عواطف، منش، شخصیت و تصویر یک سازمان می دانند که شامل بسیاری از مفاهیم اولیه سازمان غیررسمی، ارزش ها، ایدئولوژی و سیستم های نوظهور می باشد (سید عباس زاده، ص ۲۲۱).
دوبرین^[۲۱] فرهنگ سازمانی را لیستی از ارزش ها، باورها و اعتقادات مشترک می داند که این ارزش ها و باورهای مشترک بر رفتار کارکنان اثر می گذارد (دوبرین، ۱۹۹۷، ص ۲۳۳).
یکی از جامع ترین تعاریف فرهنگ سازمانی توسط شاین^[۲۲] ارائه شده است: “الگویی از مفروضات بنیادی است که اعضای گروه برای حل مسائل مربوط به تطابق با محیط خارجی و تکامل داخلی آن را یاد می گیرند و چنان خوب عمل می کند که معتبر شناخته شده، سپس به صورت یک روش صحیح برای درک، اندیشه و احساس کردن در رابطه با حل مسائل سازمان به اعضای جدید آموخته می شود. جیمز پرسی معتقد است که افراد یک سازمان دارای ارزش های مشترک، عقاید، معیارهای مناسب برای رفتار، زبان مخصوص، رمزها و سایر الگوی فکری و رفتاری هستند و به طور خلاصه، فرهنگ سازمان را الگویی از مقاصد مشترک افراد سازمان تعریف می کند” (شاین، ۱۹۸۵).
۲-۱-۶- خاستگاه فرهنگ سازمانی
بارون و گرینبرگ^[۲۳] منشاء فرهنگ سازمانی را اینگونه بیان می کنند که چرا افراد در درون سازمان در ارزش ها، نگرش ها و تجارب مشترک اند؟ چندین عامل به پیش آمدن این حالت و حتی شکل گیری فرهنگ سازمانی کمک می کنند. عبارتند از:
فرهنگ سازمانی ممکن است حداقل در یک بخش بوسیله بنیان گذاران شرکت پی ریزی شود. این اشخاص غالباً از قابلیت ها و شخصیت های فردی پویا، ارزش های قوی و دید روشنی از اینکه سازمان باید چگونه باشد برخوردارند.
فرهنگ سازمانی غالباً بیرون از حیطه تجارب سازمانی و بهمراه محیط خارجی توسعه می یابند.
فرهنگ با نیاز به حفظ روابط کاری مؤثر میان اعضای سازمان گسترش می یابد. در مجموع، فرهنگ سازمانی غالباً بوسیله اشخاص ذی نفوذ (اثرگذار) حال حاضر که هر روز در سازمان حاضرند، محیط خارجی که کارها در درون آن انجام می گیرد، ماهیت کسب و کار کارکنانش شکل می گیرد. (بارون و گرینبرگ، ۱۹۹۰، ص ۲۵۷).
شکل شماره ۲-۱
منبع و منشاء فرهنگ سازمان (بارون و گرینبرگ، ۱۹۹۰، ص ۲۹۸)
۲-۱-۷- نقش های فرهنگ سازمانی

کشف و به کار گیری طراحی‌های جدید فرایند، فلسفه‌های عملیاتی و فناوری‌های توانمندساز.
برقراری روش‌های مناسب برای استقرار تغییرات.

اجرای آزمایشی و کنترل استقرار فرآیندهای جدید یا تغییر یافته.
مطلع تمامی ذی‌نفعان مرتبط از تغییرات فرآیندها
اطمینان از آموزش کارکنان برای اجرای فرآیندهای جدید یا تغییر یافته، قبل از استقرار آن‌ ها.
اطمینان از دست‌یابی تغییرات فرایند به نتایج پیش بینی شده
۵-۳- محصولات و خدمات بر اساس نیازها و انتظارات مشتری طراحی و ایجاد می‌شوند.
می‌تواند شامل نکات زیر باشد:
استفاده از تحقیقات بازار، نظرسنجی مشتریان و سایر باز خورها برای تعمین نیازهها و انتظارات حال مشتریان برای محصولات و خدمات
پیش بینی و شناسایی بهبودها با هدف بهتر کردن محصولات و خذمات در جهت برآورده کردن نیازها و انتظارات آینده مشتریان و سایر ذی‌نفعان.
طراحی و ایجاد محصولات و خدمات جدید با همکاری مشتریان و شرکاء به منظور ایجاد ارزش افزوده برای مشتریان
درک و پیش بینی تأثیر و قابلیت فناوری‌های جدید بر محصولات و خدمات.
ایجاد محصولات و خدمات جدید برای بازار تثبیت شده فعلی و دست‌یابی به سایر بازارها.
به کارگیری خلایت، نوآوری و شایستگی‌های کلیدی کارکنان درون سازمان و همکاری تجاری بیرون برای طراحی و ایجاد محصولات و خدمات رقابت پذیر.
۵-۴- محصولات و خدمات، تولیدی، تحویل و پشتیبانی می‌شوند.
میتواند شامل تکات زیر باشد:
تولید یا تأمین محصولات و خدمات هماهنگ با طراحی و توسعه.
بازاریابی و اطلاع رسانی ارزش ایجاد شده و فروش محصولات و خدمات به مشتریان بالفعل و بالقوه.
تحویل محصولات و خدمات به مشتریان.
ارائه خدمات بهتر محصولات و خدمات شامل بازیافت خدمات و محصولات در صورت نیاز.
۵-۵- ارتباط با مشتری مدیریت شده تقویت می‌شود.
می‌تواند شامل نکات زیر باشد:
تعیین و برآورده کردن خو.استه‌های ارتباطی روزانه مشتریان.
رسیدگی به بازخوری‌های دریافتی از ارتباط روزانه با مشتریان شامل شکایات.
مشارکت آینده نگر با مشتریان به منظور تبادل نظر و برآورده کردن نیازها، انتظارات و علایق آنان.
پیگیری و بررسی فروش‌ها، پشتیبانی و سایر تماسها به منظور تعیین سطح رضایت مشتریان از محصولات، خدمات و دیگر فرآیندهای مرتبط با مشتریان در زمینه فروش و پشتیبانی.
تلاش برای حفظ خلاقیت و نوآوری در روابط فروش و پشتیبانی با مشتریان.
شراکت با مشتریان ایجاد کننده ارزش افزوده در زنجیره تأمین.
بکار گیری نظرسنجی‌های منظم و سایر روش‌های ساختاریافته جمع آوری داده‌ها و داده‌های جمع آوری شده در تماسهای روزانه با مشتریان به منظور تعیین و تقویت سطح رضایت روابط با مشتریان.
توصیه به مشتریان برای بکارگیری مسئولانه محصولات.
۲-۴-۲- نتایج
۱- معیار شش: نتایج مشتریان ^[۲۸]
سازمان‌های متعالی به طور فراگیر نتایج مهم مرتبط با مشتریان خود را اندازه گیری کرده و به آن‌ ها دست مییابند. در اینجا مشخص میگردد که سازمان در ارتباط با مشتریان بیرونی خود چه نتایجی بدست می آورد.
۱-۱- مقیاس‌های ادراکی
این مقیاسها، بیانگر ادراک مشتریان از سازمان است. به عنوان مثال از نظرسنجی‌های مشتری، گروه های نمونه، رتبه بندی فروشندگان، تقدیرها و شکایات به دست می آیند.
با توجه به ماهیت سازمان‌هایی ازاین مقیاسها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
تصویر سازمان
قابلیت دسترسی
ارتباطات
شفافیت
انعطاف پذیری
رفتارآینده نگر
پاسخگویی
محصولات و خدمات
کیفیت
ارزش

فرصت هاO -
فرصت ها را فهرست کنید

 

استرا تژی های SO
با بهره جستن از قوتها درصـــدد بهره برداری از فرصت ها برآیید

 

استراتژیهای WO
با بهره جستن از فرصتها نقاط ضعف را از بین ببرید

 

 

 

تهدیدات ـ T
تهدیدات را فهرست کنید

 

استراتژی هایST
برای احتراز از تهدیدات از نقاط قوت استفاده کنید

 

استراتژیهای WT
نقاط ضعف را کاهش دهید و از تهدیدات پرهیز کنید

 

 

 

۲-۱۲-۲ ماتریس گروه مشاوران بستن(BCG)
این ماتریس که در شکل۲-۶ نشان داده شده است، ساده ترین راه انعکاس و به تصویر کشیدن وضعیت یا پرتفولیوی سرمایه گذاری هاست. هر یک از خطوط تولید یا واحد های تجاری شرکت براساس نرخ رشد صنعت و هم چنین سهم نسبی بازار مربوط روی این ماتریس ترسیم می شوند. بر روی محورX ها از ماتریس گروه مشاوران بستن وضع سهم نسبی بازار نشان داده می شود. معمولاً عدد ۰٫۵ بر روی محورX ها نشان دهنده نقطه وسط است و نمایانگر یک بخش است که دارای نیمی از سهم بازار شرکت پیشرو در صنعت مورد نظر می باشد. محور Y ها نمایانگر نرخ رشد صنعت، از نظر فروش است و برحسب درصد نشان داده می شود. درصد نرخ فروش بر روی محور Y ها می تواند بین ۲۰- تا ۲۰+ باشد و عدد صفر در وسط قرار گیرد. معمولاً بر روی محور X ها و Y ها از این اعداد استفاده می کنند، ولی در سازمان های خاص می توان از مقادیر عددی دیگری هم استفاده کرد(دیوید، ۱۹۹۹؛ اسمیت^۱، ۲۰۰۲).
برای درک ماتریس بوستون، باید رابطه بین سهم بازار و رشد بازار را درک کرد. سهم بازار درصدی از کل بازار است که توسط شرکت در حال ارائه خدمات می باشد. در این ماتریس فرض می شود شرکت مورد نظر با بهره گیری از سهم بازار بالا، درآمد بیشتری کسب می کند. این فرض بر این اساس است که شرکت در بازار در بلند مدت آموخته که چگونه می تواند سودآور باشد. رشد بازار به عنوان یک ابزار اندازه گیری از جذابیت بازار مورد استفاده قرار می گیرد. بازارهای با رشد بالا آنهایی هستند که کل بازار در حال گسترش است، به این معنی که شرکت نسبتاً آسان به سود دست پیدا می کند. در حالی که در بازارهای با رشد کم رقابت تلخ و کمتر جذاب هستند(گوپتا^۲و همکارن، ۲۰۱۰).
۱٫Smith 2. Gupta et al
بر اساس داده‌های موجود از رشد بازار و موقعیت بنگاه در آن بازار، هر یک از حوزه‌های کسب و کار بنگاه در یکی از سلول‌های چهارگانه ماتریس قرار می‌گیرند. موقعیت رقابتی بنگاه در حوزه‌های کسب و کار خود با بهره گرفتن از این سلول‌ها تحلیل می‌شود.
- سلول ستاره :
ستاره‌ها جذاب‌ترین حوزه‌های کسب و کار بنگاه هستند: بازار این حوزه‌ها در حال رشد است و بنگاه نیز در آن‌ ها از موقعیت خوبی برخوردار است، پس بنگاه می‌بایست تا حد امکان در این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری کند (سیروس و صبور طینت، ۱۳۸۷).
- سلول گاو شیرده :
گاوهای شیرده حوزه‌هایی از کسب و کار هستند که بنگاه در آن‌ ها از وضعیت خوبی نسبت به رقبا برخوردار است. لیکن، بازار مربوط به آن‌ ها از رشد بالایی برخوردار نیست؛ بدین‌معنی که بازار این حوزه‌ها عموماً به حد بلوغ خود رسیده و رشدش متوقف شده است. اما، به خاطر موقعیت ممتاز بنگاه در این بازار، حوزه مربوطه سهم عمده‌ای در درآمدزایی بنگاه دارد. از این رو سعی در حفظ موقعیت فعلی بنگاه در این بازار می‌شود و از درآمدهای آن که معمولاً حاصل تلاش و سرمایه‌گذاری‌های قبلی بنگاه است، استفاده می‌شود.
- سلول سگ:
در این جا تصور قدیمی درباره وفاداری سگ فراموش می‌شود! اگر این امکان وجود داشته باشد که بتوان با بیرون‌کردن سایر رقبا از این بازار، حوزه‌های سلول سگ را (نه دقیقاً، اما تاحدودی) به سمت مربع چپ (گاو شیرده) متمایل کرد، آن‌ ها را حفظ می‌کنند. ولی اگر موقعیت بنگاه در این حوزه‌ها رو به نزول باشد، سریعاً آن‌ ها را فروخته یا رها می‌کنند.
- سلول علامت سؤال:
کسب و کارهایی که در این مربع می‌گنجند، بزرگترین سؤال را برای بنگاه ایجاد می­ کند، از یک سو حضور در بازاری در حال رشد (و با رشد بالا) بسیار وسوسه‌انگیز است، اما خبر بد، موقعیت نامناسب بنگاه در این بازار است. اگر بتوان مطمئن شد که با سرمایه‌گذاری مناسب، موقعیت بنگاه در این بازارها ارتقاء یافته، به سمت مربع ستاره نزدیک می‌شود، این کار حتماً صورت می‌گیرد. در غیر این صورت ممکن است برای این حوزه‌های کسب و کار بنگاه مشتریان خوبی وجود داشته باشند که حاضرند به خاطر رشد مناسب بازار آنها، هر یک از آن‌ ها‌ را با قیمت خوبی خریداری کنند که در این صورت این حوزه‌ها فروخته می‌شود. پس از آنکه موقعیت زمینه‌های تجاری سازمان در ماتریس فوق مشخص شد، گام بعدی ارزیابی این است که آیا سازمان از نظر ترکیب تجاری سالم و متعادل است یا خیر؟ یک سازمان سنجیده و متعادل، دارای تعدادی ستاره و گاو شیرده است و تعداد موقعیت علامت سؤال و سگ آن کم است(سیروس و صبور طینت، ۱۳۸۷).
۰
%۱۰۰
سهم نسبی بنگاه در بازار
شکل۲-۶- ماتریس گروه مشاوران CG)
نرخ رشد فروش صنعت
%۵۰
۱
۰٫۵
%۰
؟
علامت سؤال

ستاره

سگ

 

۰٫۵۴۵

عملکرد بازاریابی (MP)

قابلیت برند (BC)و قابلیت نوآوری(IC)

قابلیت مدیریت (MC)

 

 

در نهایت با بررسی ضرایب همبستگی مربوط به خطای در نظر گرفته شده برای سه عامل قابلیت مدیریت، قابلیت برند و عملکرد بازاریابی نتیجه گیری می شود که ۸۶% تغییرات در قابلیت نوآوری تحت تاثیر پیش بینی کننده های مربوط به این عامل بوده و ۱۴% دیگر مربوط به خطا و سایر عواملی می باشد که در تغییرات قابلیت نوآوری نقش داشته اند که در این پژوهش به آن ها اشاره نشده است. همچنین ۹۵% تغییرات در قابلیت برند تحت تاثیر پیش بینی کننده های مربوط به این عامل بوده و ۵% دیگر مربوط به خطا و سایر عواملی می باشد که در تغییرات قابلیت برند نقش داشته اند اما در این پژوهش به آن ها اشاره نشده است و در نهایت ۷۸% تغییرات عملکرد بازاریابی تحت تاثیر پیش بینی کننده های مربوط به این عامل بوده و ۲۲% دیگر مربوط به خطا و سایر عواملی می باشد که در تغییرات عملکرد بازاریابی نقش داشته اند اما در این پژوهش به آن ها اشاره نشده است.

۴-۶٫ آزمون متغیرهای تحقیق با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS

 

۴-۶-۱٫ بررسی وضعیت متغیرهای تحقیق و شاخص های آنها با بهره گرفتن از آزمون میانگین یک جامعه آماری

این آزمون برای بررسی تاثیر و یا عدم تاثیر یک متغیر (ها) در وضعیت مورد بررسی استفاده می شود. اگر میانگین هر یک از متغیر ها از حد معینی ( در این پژوهش ۴)‌ بیشتر باشد، آن متغیر در پدیده مورد نظر موثر تلقی می شود.
فرض صفر: مقدار میانگین متغیر کوچک تر از ۴ یا مساوی ۴ می باشد- وضعیت نامناسب
فرض مقابل صفر: مقدار میانگین متغیر بزرگتر از ۴ می باشد- وضعیت مناسب
از آنجایی که که مقدار sig تمامی متغیرها کمتر از ۵ درصد می‌باشد، بنابراین میانگین هر یک از متغیرها اختلاف معنی داری با عدد ۴ دارد و با بررسی عددt، درجه آزادی، sig و فاصله اطمینان این نتیجه گرفته می شود که میانگین عوامل بزرگتر از ۴ می باشد، در نتیجه در وضعیت مناسبی قرار دارند. در زیر به توضیح آن پرداخته شده است.
در این پژوهش، فرض می شود که اگر میانگین متغیرها بزرگتر از عدد ۴ باشد در این صورت آن متغیر به عنوان عامل موثر در پدیده مورد بررسی به حساب می آید.
در این بخش ابتدا فرض می شود که میانگین تک تک شاخص ها و متغیر ها مساوی و یا مخالف عدد ۴ می باشند که آزمون فرض های این بخش به این صورت می باشد:
۴ = µH₀:
۴ µ H₁:
جدول ۴-۲۲ آمار توصیفی و استنباطی مربوط به آزمون فرض را ارائه می کند و اعداد محاسبه شده به ترتیب تعداد داده ها ، میانگین، انحراف معیار، هم چنین عددt، درجه آزادی، sig و فاصله اطمینان برای هر کدام از عوامل را نشان می دهد که مربوط به بخش آمار استنباطی می باشد. نتایج آمار توصیفی نشان می دهد که مقدار میانگین نمونه برای تمامی عوامل مورد بررسی مخالف ۴ می باشد اما این موضوع باید از طریق آمار استنباطی (آزمون فرض یا فاصله اطمینان) تایید شود. از آن جایی که sig مربوط به تمامی عوامل کمتر از ۵% می باشد،فرض H₀ رد می شود و ادعای برابر بودن میانگین تک تک عوامل با عدد ۴ رد می شود. برای تشخصیص این که میانگین هر کدام از متغیر ها بزرگ تر یا کوچک تر از عدد ۴ می باشند باید به عددt، درجه آزادی، sig و فاصله اطمینان توجه کرد. از آن جایی که حد بالا و پایین فاصله اطمینان تمام عوامل مورد بررسی مثبت می باشند درنتیجه میانگین تک تک عوامل از عدد ۴ بزرگ تر بوده و ادعای مناسب بودن تمامی عوامل پذیرفته می شود و در این صورت تمامی متغیر ها به عنوان عامل موثر در پدیده مورد بررسی به حساب می آیند.
جدول ۴-۲۲ . آمار توصیفی و استنباطی مربوط به میانگین جامعه آماری

 

متغیر

تعداد

میانگین

انحراف معیار

عدد T

درجه آزادی

Sig.

فاصله اطمینان

وضعیت

 

پایین تر

بالاتر

 

MA

۱۲۰

۶٫۰۷۹۸

۰٫۸۲۰۹۲

۲۷٫۷۵۲

۱۱۹

۰٫۰۰۰

۱٫۹۳۱۴

۲٫۲۲۸۱

اما هرگاه عقد امانی مزبور به وسیله سفیه و صغی ممیز انشاء شود در این صورت رد عین مزبور به وسیله سرپرست این اشخاص یا خود ایشان پس از رفع حجر، این عقد باطل خواهد شد. حال اگر به مناسبت این عقد مالی به طرف دیگر تسلیم شده باشد مانند تسلیم ودیعه و عاریه، گیرنده مال ضامن خواهد بود در حالی که اگر عقد ودیعه و عاریه صحیح می‌بود گیرنده ضامن مال مورد عقد نبود^[۶۵۰]
هر چند که برخی از فقها گیرنده مال را در عقد ودیعه و عاریه‌ای که به علت عدم اهلیت مودع و معیر باطل باشد، ید امانت شرعیه دانسته‌اند تا به حاکم یا ولی یا قیم محجور ردّ شود.^[۶۵۱]
ماده ۶۱۰ قانون مدنی در این خصوص مقرر می‌دارد: «در ودیعه طرفین باید اهلیت برای معامله داشته باشند و اگر مالی را از کسی دیگر که برای معامله اهلیت ندارد به عنوان ودیعه قبول کند باید آن را به ولی او رد کند و اگر در ید او تلف یا ناقص شود ضامن است» روشن است که در عقد فاسد ودیعه، خصوصیتی وجود ندارد و ملاک ضمان گیرنده در این عقد، بلکه به طریق اولی در گیرنده مال در سایه عقود امانی فاسد، نظیر عاریه و اجاره نیز موجود است. اما اگر مستودع برای جلوگیری از ضرر به محجور و در شرایط ماده ۳۰۶ ق.م آن را در اختیار بگیرد مال نزد او امانت شرعی (قانونی) است و ضامن تلف و نقص آن نیست، مگر در صورت تعدی و تفریط.^[۶۵۲]

در فقه اهل سنّت نیز همان‌طور که قبلاً ذکر شد یکی از موارد نقض، اعمالی است که از سفیه و کودک صادر می‌شود و صحیح آن‌ ها موجب ضمان نیستند در حالی که در صورت فساد آن‌ ها، قابض ضامن است.^[۶۵۳]

مبحث هشتم: ضمان مبیع و منافع آن در بیع بی‌ثمن و اجاره بی‌اجرت

برخی از فقها بیع بی‌ثمن و اجاره بی اجرت را از موارد نقض قاعده عکس یعنی قاعده (مالا یضمن بصحیحه لا یضمن بفاسده) معرفی کرده‌اند.^[۶۵۴] روشن است که بیع بی‌ثمن و اجاره بی‌اجرت باطل است اما نقض مزبور چنین توجیه می‌شود که اگر این دو عقد صحیح می‌بود ضمان وجود نداشت. زیرا گیرنده مال اقدام به ضمان نکرده و آن را به نیّت رایگان گرفته است در حالی که در وضعیت فساد معامله، برای گیرنده مبیع و منافع مورد اجاره، ضمان ثابت است. در این میان برخی از فقها ضمان را در این دو عقد منتفی دانسته‌اند که بر این مبنا این دو عقد فرضی از موارد نقض محسوب نخواهد شد.
به نظر می‌رسد بیع بی‌ثمن و اجاره بی‌اجرت را نمی‌توان از موارد نقض قاعده عکس شناخت زیرا این عقد فرضی موضوعاً از شمول قاعده خارج است.

نتایج و پیشنهادها

هر چند سعی شده است که در پایان هر فصل و هر مبحث نتیجه‌گیری مختصری در خصوص آن بحث صورت پذیرد با وجود این لازم است که حاصل کلی بحث، اگرچه به اختصار بیان شود. مهم‌ترین نتایجی را که از بررسی و تحلیل آثار فساد عقد در فقه امامیه، فقه عامّه و حقوق ایران بدست می‌آید به شکل زیر می‌توان خلاصه نمود:
۱ـ معنای لغوی و اصطلاحی عقد در فقه امامیه و اهل سنّت با مسامحه یکی است بر خلاف معنای اصطلاحی فساد و بطلان که در فقه امامیه از حیث معنا و بار حقوقی یکی هستند ولی در شاخه حنفی از فقه اهل سنّت معنای فساد با بطلان متفاوت است. فقهای امامیه عقد فاسد و باطل را از آن جهت که هیچ اثر حقوقی بر آن‌ ها مترتب نیست و هیچ ملکیّتی برای طرفین ایجاد نمی‌شود هم معنی دانسته‌اند ولی فقهای حنفی معتقدند عقد باطل عقدی است که اختلال در رکن یا موضوع معامله داشته باشد ولی عقد فاسد عقدی است که اختلال در غیر رکن و موضوع معامله است. بنابراین به عقیده ایشان عقد فاسد به موجب قبض افاده ملکیّت می‌کند و مال مورد معامله به ملکیّت مشتری در می‌آید ولی هر یک از طرفین حق فسخ خواهد داشت، برخلاف عقد باطل که تأثیری در ملکیّت ندارد.
۲ـ ضمان مقبوض به عقد فاسد در فقه امامیه از ضمان ید و استیلای نامشروع برمال دیگری ناشی می‌شود و مجموعه ادلّه‌ا‌ی که ذکر شد، روشنگر آن است که هر کس از طریق نامشروع و غیرقانونی بر مال دیگری دست یافت ضامن آن بوده در صورت تلف باید عوض آن را به مالک بدهد و این ضمان از حکم شارع و قانون‌گذار سرچشمه می‌گیرد و سیره عقلاء نیز آن را تأیید می‌کند.
در قانون مدنی علاوه بر مواد ۳۶۵ و ۳۶۶ که حکم بیع فاسد را به طور صریح بیان می‌کند، مواد دیگری هم در ابواب مختلف قانون مدنی یافت می‌شود که می‌توان برای یافتن مبنای ضمان مقبوض به عقد فاسد به آن‌ ها استناد نمود. مثلاً مواد مربوط به غصب و در حکم غصب (ضمان ید)، یعنی مواد ۳۰۷ تا ۳۲۷ ق.م و مواد مربوط به معاملات فضولی یعنی مواد ۲۴۷ به بعد قانون مدنی، در مورد عقود فاسد مربوط به منفعت شخص، مانند اجاره شخص در ماده ۳۳۶ ق.م از نظر ضمان به پرداخت اجرت‌المثل عمل، ظهور یافته است، که در همه این موارد، ضمان از اثبات ید غیر قانونی بر مال یا منفعت دیگری می‌باشد.
بدین ترتیب در فقه امامیه و قانون مدنی مبنای ضمان در مقبوض به عقد فاسد از استیلای نامشروع و از اثبات ید بدون مجوز بر مال دیگری و از عقد فاسد ناشی می‌شود ولی ماده ۳۶۲ و بعضی مواد دیگر قانون مدنی، بطور صریح یا ضمنی، ضمان درک را در صورت مستحق للغیر درآمدن مبیع، از آثار بیع صحیح می‌داند. تردیدی نیست که در صورت مال غیر در آمدن مبیع معامله فضولی و غیرنافذ بوده و در صورت ردّ مالک بر اساس مواد ۲۴۷ به بعد قانون مدنی باطل و فاسد می‌باشد. این ضمان به تصریح ماده ۳۹۰ ق.م بعد از قبض تحقق می‌یابد و قبض در آن، قبض به عقد فاسد بوده و ضمان درک از آثار بیع فاسد خواهد بود. اینجا تناقضی آشکار بین مواد قانون مدنی به چشم می‌خورد. مبنی بر این‌که بالأخره ضمان درک از آثار بیع صحیح است یا فاسد؟ در حل این تناقض باید گفت: بهتر است که ضمان درک را از آثار بیع فاسد بدانیم و آن را بر مبنای عقد فضولی تحلیل نماییم و نه از آثار بیع صحیح. هدف نویسندگان قانون مدنی از انشاء ماده ۳۶۲ را نیز این‌گونه توجیه کنیم که آن‌ ها می‌خواستند، علاوه بر تعهد فروشنده بر تسلیم مبیع به خریدار، ماندن آن را نیز در دست مشتری تضمین نمایند و تسلط بی مزاحم و آسوده خریدار را بر مبیع فراهم سازند و ضمان درک همان‌گونه که بیشتر حقوق‌دانان گفته‌اند، نتیجه فساد معامله و ناشی از حکم قانون است نه از آثار بیع صحیح؛ زیرا هرگاه مبیع، مال دیگری درآمد، در اثر ردّ مالک، عقد باطل بوده و اثری در تملّک نخواهد داشت و فروشنده بدون استحقاق ثمن را در دست دارد باید آن را به صاحبش برگرداند و این نوعی ضمان قهری است.
۳ـ ادلّه ضمان در عقود معاوضی فاسد در فقه اهل سنّت، به دو قسم ادلّه نقلی و عقلی تقسیم می‌شود. ادلّه نقلی در آیه شریفه «…لاَ تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبَاطِلِ…»^[۶۵۵] و حدیث (علی‌الید) خلاصه می‌شود و بقیّه ادلّه یا به حدیث (علی‌الید) باز می‌گردند و یا دلالت بر حکم وضعی ضمان ندارند و ادلّه عقلی آن‌ ها شامل قیاس اولویت و قاعده اقدام است.
۴ـ حکم تکلیفی که بر مقبوض به عقد فاسد مترتّب می‌شود این است که هرگاه کسی از راه صحیح و مشروع مال بدست آورد، آن مال محترم بوده و دیگران موظف هستند که آن را محترم شمارند و اگر کسی بدون اجازه مالک و قانون‌گذار برآن مال دست یافت، حق تصرّف در آن را ندارد و در صورت تصرّف از سوی قابض، تصرّف او حرام بوده و مورد نهی شارع قرار گرفته است و قابض باید بی درنگ و در اولین زمان ممکن، مال گرفته شده را به صاحب آن برگرداند و یا دست کم از مال رفع ید کند و به مالک اعلام کند که مال خود را بگیرد.
۵ـ حکم وضعی ناشی از مال مقبوض به عقد فاسد این است که در صورت فساد عقد برای گیرنده مال، ملکیّت حاصل نمی‌شود (ماده ۳۶۵ ق.م) و مال بر ملک مالک اول باقی بوده و او می‌تواند همه‌گونه تصرّفات در آن بنماید و اگر مال به قبض طرف مقابل در آمده باشد، او ضامن آن است، به این معنی که، گیرنده از زمانی که مال را اخذ کرده تا زمانی که آن را به مالک برگرداند ضامن منافع آن خواهد بود. خواه از منافع استفاده بکند یا استفاده نکند. زیرا، منافع در عرف مردم مال محسوب است و در ازای آن پول پرداخت می‌کنند و قابض با سلطه بر عین، بر منافع هم استیلاء پیدا کرده و لذا ضامن آن است و مشهور فقهاء نیز منافع را، چه در صورت استیفاء و چه در صورت عدم استیفاء مضمون می‌دانند و قانون مدنی هم منافع مال مقبوض به عقد فاسد را در هر دو صورت ضمان‌آور می‌داند (مواد ۳۶۶، ۳۰۳، ۲۵۹، ۲۶۱ و ۳۲۰ و … قانون مدنی).
۶ـ در مورد میزان تأثیر علم و جهل هر یک از طرفین عقد فاسد در ضمان باید گفت: آگاه بودن یا ناآگاه بودن آن‌ ها به فساد عقد نقشی در ضمان گیرنده مال ندارد. زیرا بنای طرفین به معاوضی بودن معامله است و مالک مال خود را به صورت مجانی در اختیار قابض قرار نمی‌دهد تا او در صورت جهل به فساد عقد، ضامن نباشد و گیرنده نیز با این قصد مال را دریافت می‌کند که عوض آن را به مالک پرداخت کند، پس او در هر حال ضامن است.
البته اگر مالک به فساد عقد عالم و قابض نسبت به آن جاهل باشد و مصداق غرور تحقق یابد، می‌توان گفت طبق قاعده غرور (المغرور یرجع الی من غره) دریافت کننده مال تنها به اندازه عوض قراردادی (عوض المسمّی) ضامن خواهد بود و ما به‌التفاوت عوض قراردادی وعوض واقعی به عهده خود مالک است و گیرنده نسبت به آن مسؤولیتی نخواهد داشت.
۷ـ هرگاه مالی که در اثر عقد فاسد دریافت شده است تلف شود و یا در اثر عواملی ردّ آن به مالک نامقدور شود. خواه دریافت کننده مقصّر باشد یا مقصّر نباشد، باید «بدل» آن، یعنی اگر مثلی است مثل آن و اگر قیمی است قیمت آن را به مالک بدهد و در مورد قیمت زمان پرداخت نیز ضامن باید قیمت روز تلف مال مقبوض را بدهد، زیرا در زمان تلف است که ذمّه ضامن به قیمت تبدیل می‌شود و بر عهده او قرار می‌گیرد.
۸ـ هرگاه مورد معامله تلف نشود ولی ردّ آن نیز متعذّر گردد طرف معامله فاسدی که آن را قبض نموده مکلف به ردّ بدل حیلوله می‌باشد. هر چند که مالک عین مورد معامله مالک این بدل نمی‌گردد ولی به طور متزلزل دارنده آن محسوب و منافع آن نیز متعلق به وی خواهد بود. همان‌طوری که قابض نیز نسبت به منافع مدّت زمان تعذّر پس از ردّ بدل هیچ گونه ضمانی نخواهد داشت.
۹ـ درباره ضمان مقبوض در عقود غیر معاوضی فاسد نظرات فقها و حقوق‌دانان متفاوت است. عدّه‌ای از هردو دسته، دریافت کننده مال به موجب عقود غیرمعاوضی فاسد مثل هبه فاسد و یا رهن فاسد را ضامن می‌دانند و عدّه‌ا‌ی نیز گیرنده را در صورت تلفن مال ضامن نمی‌دانند. اگرچه در قانون مدنی حکم مال مقبوض به این گونه عقود بیان نشده است، ولی از آن‌جا که نویسندگان قانون مدنی در تدوین مواد آن در بیشتر ابواب عقود و معاملات از نظر مشهور در فقه پیروی کرده‌اند و مشهور فقهای نیز در مقبوض به عقود غیر معاوضی فاسد به عدم ضمان حکم داده‌اند، در حقوق موضوعه نیز اگر این نظر پذیرفته شود و به عدم ضمان در این گونه عقود حکم داده شود بهتر است.

فهرست تفصیلی

عنوان صفحه
مقدمه ۱
۱ـ تبیین موضوع تحقیق ۱
۲ـ ضرورت و اهداف تحقیق ۱
۳ـ سؤالات تحقیق ۱
۴ـ فرضیه‌های تحقیق ۲
۵ـ پیشینه تحقیق ۲
۶ـ قلمرو تحقیق ۲
۷ـ روش تحقیق ۳
۸ـ ساختار تحقیق ۳
بخش یکم: کلیات و مفاهیم ۵
فصل یکم: مفاهیم اصلی ۷
مبحث یکم: عقد ۷
گفتار یکم: معنای لغوی عقد ۷
گفتار دوم: معنای اصطلاحی عقد ۸
بند یکم: معنای عقد در فقه امامیه ۸
بند دوم: معنای عقد در فقه اهل سنّت ۹
بند سوم: معنای عقد در حقوق ایران ۱۰
گفتار سوم: اقسام عقد ۱۲
بند یکم: عقد معوّض و غیرمعوّض ۱۳
الف: عقد معوّض ۱۳
ب: عقد غیرمعوّض ۱۵
بند دوم: عقد تملیکی و عهدی ۱۶
الف: عقد تملیکی ۱۸
ب: عقد عهدی ۱۸

با این حال، سرانجام پژوهشگران کوشیدند تا توجه دقیق تری به نیاز پیشرفت در میان زنان و چگونگی تجلی آن در رفتار مبذول دارند. یک یافته مربوط به این تحقیق آن است که ظاهراً در میان زنان و چگونگی تجلی آن در رفتار مبذول دارند.
یک یافته ی مربوط به این تحقیق آن است که ظاهراً در میان زنان در مقایسه با مردان در مورد بیان انگیزه پیشرفت شرایط کاملاً متفاوتی وجود داشته باشد به طور کلی این مطالعات حاکی از آن است که نیاز پیشرفت در میان زنان به نوعی تمایل به پذیرش و تائید اجتماعی ارتباط دارند در حالیکه این امر در مورد مردان صادق نیست به نظر می رسید که زنان در این پژوهش توجه خود را بر پیشرفت به منزلۀ وسیله ای برای رسیدن به هدفی که جدا و متمایز از خود پیشرفت بود معطوف می ساختند. با این حال باید توجه کنیم که این مطالعات مدتها قبل انجام پذیرفته است.

روشن نیست که امروزه هم یافتن همین رابطه به دست خواهد آمد یا خیر.
سؤال دیگری که از این نتایج استنباط می شود این است که آیا رفتار پیشرفت واقعاً پذیرش اجتماعی را برای زنان نیز آن طور که در مورد مردان صادق است توسعه می دهد یا خیر. مبنایی برای مورد تردید قرار دادن این فرضیه وجود دارد. زنانی که پیشرفتهای سطح بالایی دست پیدا می کنند ممکن است در معرض این خط باشند که به عنوان رقیبی برای مردان تلقی شوند یا احساس زنانگی خود را از دست بدهند این احتمالات می تواند تعارضهای جدی برای زنی که برای پیشرفت برانگیخته شده است به وجود بیاورد او ممکن است حتی انگیزه ای برای اجتناب از موفقیت به عنوان راهی برای اجتناب از این پیامدهای ناخوشایند ناشی از داشتن مفطوح بالایی از انگیزش پیشرفت پیدا کند. (هورنر، ۱۹۷۳ )
از سوی دیگر به نظرمی رسد که امروزه احتمال روبرو شدن با این پاسخ بسیار ضعیف تر از زمانی است که این تصور وجود داشته است. (چارلزاس، کار و دیگران، ۱۳۷۵ ، ص ۲۰۱ )
آموزش انگیزۀ پیشرفت :
تا مدتی پیش، بیشتر به انگیزۀ پیشرفت، به عنوان صفتی شخصیتی نگریسته می شود ولی امروزه آنرا آموختنی و اکتسابی تلقی می کنند که به وسیلۀ آموزش قابل انتقال است و از طریق برنامه های آموزشی می توان خصوصیات و تمایلات موفقیت طلبی را در افراد به وجود آورد.
برنامه های آموزشی انگیزۀ پیشرفت، به عنوان صفتی شخصیتی نگریسته می شد ولی امروزه آنرا آموختنی و اکتسابی تلقی می کنند که به وسیلۀ آموزش قابل انتقال است و از طریق برنامه های آموزشی می توان خصوصیات و تمایلات موفقیت طلبی را در افراد به وجود آورد.
برنامه های آموزشی انگیزۀ پیشرفت تعهد به ارزشهای اجتماعی عمده مانند استقلال، مسئولیت پذیری مشخص برای نتایج کارکرد خود و کوشش فعال برای غلبه بر محیط را ترغیب می کند این برنامه ها ابتدا به منظور یافتن ایده های مربوط به انگیزۀ پیشرفت با آموزش دادن عنصر طرح ریزی پیشرفت مجموعه اندیشه های مربوط به پیشرفت را مشخص می کنند. آنگاه از طریق شبیه سازی که در آن کارکرد مربوط به جنبه انطباقی و با ارزش دار این مجموعه اندیشه ها به هم ارتباط داده می شوند شبیه سازیها سبب می شود که افراد دربارۀ یک موضوع از درون بیاموزند و سرانجام این اندیشه ها و اعمال به زمینه های مناسب زندگی پیوند داده می شود.
هدف کلی چنین تکنیکهایی که با دوره های «آموزش روانی» .جه مشترک زیادی دارند، رشد ارتباطات سالمند، حساسند و در سطوح گوناگون، ادغام تخیلات نامنطبق به صورت پاسخهای سازنده و گنجایش بیشتر برای تجربه های عاطفی جذبه دار است. (بال ۱۳۷۳).
این گونه تکنیکها به طور معمول در قالب چهار راهبرد اجرا می شود.
اول افراد ترغیب می شوند تا به خیالبافی دست زنند و باور کنند که از عهده امور بد می آیند همچنین به آنها آموزش داده می شود که چگونه بین تخیلات پیشرفت و خیالبافی صدف دربارۀ فعالیت مورد نظر، تفاوت قائل می شوند این روش موجب می شود جنبه های نادیده گرفته شده شخصیت به یاد آورده می شود.
در مرحلۀ دوم فعالیتهای کلامی، مکاشفه و افزایش حرکات بدنی خود جوش ترغیب می شود درک مفاهیم روانی، اغلب هنگامی آسان می شود که به طور عملی یاد گرفته شود نه فقط به طور فکری تصور شود.
در مرحلۀ سوم پاسخهای عاطفی فرد نسبت به دنیای خارج را بررسی می کنند زیرا آنچه انسانها احساس می کنند مهمتر از چیزی است که می اندیشند احساسات گروهی به عنوان یک نیرو از کاری که قدر است فرد انجام می دهد پشتیبانی می کند.
بالاخره در مرحلۀ چهارم اهمیت کامل زندگی کردن و در لحظۀ زیستن (وقت را غنیمت شمردن) مورد تأکید قرار می گیرد این مراحل را محققان مختلف به صورت دستورالعمل های ویژه تری ارائه داده اند.
اورعی یزدانی به نقل از مک کله کند برنامه پنج مرحله ای زیر را در جهت آموزش انگیزه پیشرفت پیشنهاد کرده است. (اورعی پزدانی، ۱۳۷۳)
در مرحله اول، انگیزه پیشرفت به افراد معرفی می شود و آنها با مفهوم تغییرپذیری و همچنین با نتایج پژوهشهای انجام گرفته درباره نیاز به انگیزه پیشرفت آَنا می شوند.
در مرحله دوم معنای انگیزه پیشرفت آموخته می شود و افراد می آموزند چه نوع رفتاری از خود نشان می دهند که نشانگر انگیزۀ پیشرفت در این مرحله به صورت مشخص به افراد گفته می شود که افراد پرانگیزه، موقعیتهایی را ترجیح می دهند که مسئولیت شخصی، بازخورد قطعی و ریسک پذیری متوسط داشته باشند.
در مرحله سوم، آموزشگر از «مطالعه موردی» کرده است و می کوشند نتایج مطالعات ذکر شده را با تجربیات افراد تلفیق کند تا بتواند مفاهیم را به خوبی غنیمت بخشند.
در مرحله چهارم، برای آنها بازخورد فراهم می آورد تا افراد خود را با رفتار پرانگیزه مقایسه کنند.
در مرحله آخر، دربارۀ اینکه فرد چگونه می تواند موفقیت جویانه رفتار کند برای خود هدفی تعیین می کند این اهداف به عنوان طرحی کاربردی یادداشت می شود تا براساس آنها عمل شود و مبنایی برای اندازه گیری پیشرفت جهت دستیابی به هدفهای بیان شده باشد.
الشود و همکارانش شش گام عمده برای آموزش و ارائه داده اند.
(۱۹۷۰، Alschuleretal به نقل از بال ۱۳۷۳).
۱ ) توجه خود را به آنچه در موقعیت مکانی – زمانی موجود رخ می دهد متمرکز کنید.
۲ ) تجربه ای عمیق و جامع از افکار؟، اعمال و احساسات فراهم کنید.
۳ ) به شخص یاری کیند تا بتواند تجربیاتی را که ضمن رخدادها کسب کرده است بفهمد.
۴ ) تجربه افراد را به ارزشها، هدفهای رفتارها و ارتباطهای وی با اطرافیانش مرتبط سازید برای اینکار می توان به فرد کمک کرد تا موقعیتهای «شوق» پیشرفت را از موقعیتهای «بازدارنده» تمیز دهد.
همچنانکه تعیین هدف، پیشرفت را تقویت می کند باید خود را متقاعد کرد که نیاز به پیشرفت، خودپنداره شخص را افزایش می دهد.
۵ ) به وسیله تمرین و تفکر، عمل و احساسات تازه را تثبیت کنید تنها شناخت انگیزه پیشرفت کافی نیست بلکه باید افراد را متقاعد ساخت تا با تعیین هدف این انگیزه را به کار گیرند.
۶ ) تغییرات حاصل را درونی کنید اگر قرار است انگیزه پیشرفت قوی و پایدار شود باید پیشرفتها بیشتر به منابع درونی نسبت داده شود تا به منابع بیرونی فرد.
نظریۀ اتکینسون دربارۀ انگیزۀ پیشرفت :
اتکینسون (۱۹۵۷، ۱۹۶۴) مانند هال و لوین تلاش کرد تا تعیین کنندگان رفتار را بشناسد و بین مؤلفه ها ارتباط ریاضی برقرار کند وجه تمایز اتکینسون از دیگر صاحب نظران پژوهشهای انگیزش این است که وی برتفاوتها میان فردی بسیار تأکید می کند ولی با همه این احوال نظریه وی با نظریه هال و لوین شباهت بسیار دارد.
هال و لوین رفتار را تابعی از حالت موجود ارگانیزم «کشاننده و تنش» ویژگی هدف با موضوع عشق «ارزش مشوق، جاذبه هدف» و عاملی که بیانگر تجربه و یادگیری است «عادت، فاصله روان شناختی» در نظر می گیرند.
اتکینسون نیز عوامل مشابه فردی، متغیرهای محیطی و تجربی را تعیین کنندگان رفتار می دانند به نظر اتکینسون رفتار به سوی ناشی از تعارضی است که بین گرایش نزدیکی و دوری به وجود می آید در هر رفتار موثر احتمال موفقیت (و در نتیجه احساس غرور) و احتمال شکست (و در نتیجه احساس شرمساری) وجود دارد بنابراین نیرومندی رفتار مورد انتظار برای تصمیم گیری ارگتنیزم بر ادامه یا قطع رفتار تعیین کننده است به عبارت دیگر انگیزۀ پیشرفت نتیجه تعارض هیجانی امیر به موفقیت و ترس از شکست تلقی می گردد. (دکتر محمد کریم خداپناهی، (۱۳۸۱، ص ۱۲۷)).
مقایسه نظر اتکینسون، هال ولوین :
پیش از این متذکر شدیم که بین اتکینسون، هال ولوین در زمینه نظریه انگیزشی دیدگاه های مشترک و تمایزهایی وجود دارد. به عوامل تعیین کننده رفتار از دیدگاه آنها می پردازیم.
در جدول مشاهده می شود که هر سه روان شناس رفتار را تابعی از ویژگیهای فردی «انگیزه، کشاننده و تنش» ویژگیهای هدف «مشوق، جاذبه» و متغیر تجربه یا یادگیری «احتمال موفقیت، نیرومندی عادت، فاصله روانشناختی» تلقی می کنند.
جدول مقایسه عوامل تعیین کننده انگیزه اش اتکینسون، هان ولوین

 

نظریه	سازه ها
	فردی	محیطی	یادگیری

دوربین دیجیتال Canon

ساخت آلمان

 

لوله ی آزمایش

ساخت ایران

 

پیپت ۱۰ میلی لیتر

ساخت ایران

 

 

۲-۳- روشها و مراحل اجرای آزمایش
۲-۳-۱- نحوه انتخاب و شرایط نگهداری حیوانات مورد آزمایش
حیوانات مورد آزمایش در این تحقیق شامل ۴۸ سر موش صحرائی نر از نژاد ویستار می باشد که به طور کاملا تصادفی از مرکز پرورش و نگهداری حیوانات آزمایشگاهی بیمارستان نمازی شیراز تهیه، و در همان جا مورد آزمایش قرار گرفتند. جهت تغذیه حیوانات از غذای فشرده(پلت)، تهیه شده از شرکت سهامی خوراک دام و طیور استفاده می گردید. آب مصرفی رت ­ها، آب لوله کشی بوده که در ظروف پلاستیکی مخصوص آب خوری موش­های صحرایی در اختیار آنها قرار داده می شد. حیوانات مورد استفاده در قفس‌هایی از جنس ماکرولون شفاف به ابعاد ۵۵×۳۰×۲۰ سانتی متر با سقف مشبک از جنس استیل نگهداری شده و کف قفس­ها توسط خاک اره و تراشه چوب پوشیده شدند. قابل ذکر است که تراشه­های چوب موجود در قفس­ها هر دو روز، یکبارتعویض شده و قفس­ها با الکل و ساولن شستشو و ضد عفونی
می شدند (۲-۱). درجه حرارت محیط °c2±۲۲ و رطوبت ۳±۵۵ درصد بود و دوره نوری ۱۲ ساعت روشنایی و دوره تاریکی ۱۲ ساعت فراهم شد. کف اتاق و تجهیزات موجود در آن توسط ساولن ضدعفونی می شدند.
شکل (۲-۱)محل نگهداری حیوانات
۲-۳-۲-گروه بندی حیوانات مورد آزمایش
در این تحقیق مجموعاً از ۴۸ سر موش صحرایی نر بالغ از نژاد ویستار استفاده گردید که در گروه های ۸ تایی گروه بندی گردیدند. موش ها قبل و بعد از آزمایش وزن شدند. شکل (۲-۲) نحوه وزن کردن موش های صحرایی را نشان می دهد.
حیوانات به طور کاملا تصادفی در گروه های زیر تقسیم بندی شدند :
۱- گروه کنترل: در این گروه هیچ تیماری برای حیوانات انجام نمی گیرد و حیوانات فقط از آب و غذای معمولی استفاده می کنند.

۲- گروه دریافت کننده استامینوفن با دوز mg/kg 700
۳- گروه تجربی ۱: گروه دریافت کننده استامینوفن (mg/kg 700) که عصاره گیاه آرتیشو را با دوز mg/kg600 دریافت کردند.
۴- گروه تجربی ۲: گروه دریافت کننده استامینوفن (mg/kg 700) که عصاره گیاه آرتیشو را با دوز mg/kg800 دریافت کردند.
۵- گروه تجربی ۳: گروه دریافت کننده استامینوفن (mg/kg 700) که عصاره گیاه آرتیشو را با دوز mg/kg1000 دریافت کردند.
۶- گروه تجربی ۴: عصاره گیاه آرتیشو را با دوز mg/kg1000 دریافت کردند.
طول مدت آزمایش ۲۴ ساعت و نحوه تزریق داروها به صورت خوراکی و با بهره گرفتن از گاواژ می باشد.
شکل(۲-۲) روش وزن کردن رت ها
۲-۳-۳- چگونگی تهیه و تجویز عصاره هیدروالکلی گیاه آرتیشو
در ابتدا گیاه آرتیشو پس از جمع آوری از ارتفاعات استان مرکزی و تایید توسط گیاه شناس، به آزمایشگاه منتقل و پس از تمیز و خشک کردن، آسیاب شد تا به اندازه مطلوب رسیدند بعد از این مرحله، مرحله پرکولاسیون بود. بدین صورت که مقدار ۲۰۰ گرم پودر گیاه آرتیشو را با ۵۰۰ میلی لیتر اتانول ۵۰ درصد در دستگاه پرکولاتور ریخته و به مدت ۷۲ ساعت در اتانول جهت خیس خوردن قرار گرفت، سپس شیر پرکولاتور باز شد و مایع قطره قطره به ظرف پایین وارد گردید، از طرفی در بالای پرکولاتور یک صفحه قرار داده شد و روی آن چند وزنه قرار گرفت. لازم به ذکر است که به طور مداوم حلال (الکل) را به کمک پیپت به بالای ظرف اضافه کرده تا سطح مایع پایین نیاید و حالت ثابت داشته و پودر گیاه خشک نگردد. بعد از این مرحله مایع بدست آمده در زیر پرکولاتور که حاوی حلال الکلی و ماده استخراجی تام بود، به کمک دستگاه روتاری، حلال اضافی از آن جدا، تا کاملا غلیظ گردد. آنگاه به کمک دسیکاتور و پمپ خلاء عصاره بصورت پودر قهوه ای متمایل به زرد در آورده شد. دوز عصاره مورد استفاده در این تحقیق mg/kg600، ۸۰۰ و۱۰۰۰ بود و به صورت دهانی با گاواژ به حیوانات تزریق شد. برای تهیه دارو با دوزهای فوق، مقادیر ۶۰۰، ۸۰۰ و۱۰۰۰ میلی گرم، هر کدام به صورت جدای از هم برداشته و در یک سی سی آب مقطر حل شد و سپس با توجه به وزن موش ها، مقادیر فوق به موش های صحرایی تزریق شد.
شکل (۲-۳) دستگاه روتاری
۲-۳-۴- طریقه گاواژ کردن حیوان
جهت خوراندن عصاره هیدروالکلی گیاه آرتیشو، از سرنگ معمولی ۱ میلی لیتر مجهز به feeding needle یا prob-ended gavage needle استفاده گردید. در این حال مقادیر مشخص از دارو با توجه به وزن موش ها و گروه مورد تجویز، با سرنگ برداشته و با دست دیگر پوست ناحیه پشت گردن حیوان کشیده و مطابق شکل (۲-۴) نگه داشته شد. در این حالت دهان حیوان باز می شد و نیدل به راحتی وارد دهان و مری شده و دارو به داخل مری تزریق می شد همچنین دقت لازم به عمل می آمد تا دارو کاملاً بلعیده شود و از دهان بیرون ریخته نشود.
(۳ )
(۳ )
شکل (۲-۴) روش تجویز دارو به صورت گاواژ
۲-۳-۵- القاء مسمومیت توسط استامینوفن در موش های صحرایی
جهت القاء مسمومیت کبدی در موش های صحرایی، حیوانات به مدت ۲۴ ساعت بدون غذا نگهداری شدند سپس با دوزmg/kg 700 از استامینوفن خالص تهیه شده از شرکت دارو پخش تهران تحت تیمار قرار گرفتند بعد از تزریق استامینوفن حیوانات با دوز های ۶۰۰،۸۰۰ و ۱۰۰۰میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن عصاره ی هیدروالکلی گیاه آرتیشو را دریافت کردند.
۲-۳-۶- خون گیری
کلیه حیوانات را در جار بیهوشی حاوی پنبه آغشته به دی اتیل اتر قرار داده و تحت بی هوشی خفیفی قرار گرفتند. بعد از بیهوش شدن، حیوان را به پشت روی تشتک تشریح قرار داده و دستها و پاهای حیوان را توسط سنجاق در طرفین ثابت می کنیم.
برای خون گیری از سرنگ های ۵ سی سی استفاده گردید. نوک سرنگ را از ناحیه سینه و از سمت چپ بدن حیوان وارد بطن چپ حیوان کرده تا خون وارد مخزن سرنگ شود. در حین خونگیری سرعت عمل فرد باید بالا باشد و دقت فراوان در این امر انجام گردد تا خون حیوان لیز نشود. پس از پر شدن مخزن سرنگ، نیدل را از قلب حیوان خارج نموده و خون گرفته شده به لوله­های استریل منتقل
شد. باید توجه داشت برای هر بار خون گیری باید از سرنگی جدید استفاده کرد.
شکل (۲-۵) نحوه خون گیری مستقیم از قلب موش های صحرایی

• رشد جمعیت شهر نشین کشور در دهه­های اخیر روندی صعودی داشته است.

 

• قوانین زمین شهری در دوران پس از انقلاب اسلامی احتمالاً یکی از مؤثرترین عوامل گسترش کالبدی شهرها بوده است.

 

• • در بیشتر موارد فوق، شیوه ­های واگذاری و آماده ­سازی زمین نیز مزید بر جریان گسترش کالبدی شهرها گردیده است طرح­های توسعه شهری که با پیش ­بینی رشد انتظارات رفاهی، سرانه کاربری­های زمین شهری را تا حد استاندارد­های شهری مدرن و نسبتاً کامل بالا بردند و در نتیجه برای تأمین آنها، گسترش بیش از رشد جمعیت را برای شهرها پیشنهاد دادند.

 

وجود عوامل فوق باعث گردیده تا گسترش سریع شهری در ایران به پدیده ­های تبدیل گردد که تبعات آن در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست محیطی می ­تواند به طور عام به عنوان یکی از مسائل حاد جامعه تلقی شده و به طور خاص از جمله موضوع­های پیچیده شهرسازی کشور باشد. بطور کلی، می­توان گفت، گسترش لجام گسیخته شهرهای ایران در سال­های اخیر، بازتابی از پیشینه تاریخی و متاثر از مسایل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است. به گونه ­ای که در این فرایند نظام متعادل و منطقی به گونه ­ای که در این فرایند نظام متعادل و منطقی شهری از شیوه پراکنش صحیح، به شیوه ناموزون و ناتعادل موجود تبدیل شده است (پورمحمدی، ۱۳۹۰، ۳۸).
۲-۱۱- اثرات زیست محیطی توسعه فیزیکی شتابان شهرها
نابودی اراضی کشاورزی و آسیب­های زیست محیطی از مهمترین عوارض توسعه فیزیکی شتابان شهرها هستند. در قسمت زیر به بررسی هر یک از آنها پرداخته می­ شود.
۲-۱۱-۱- نابودی اراضی کشاورزی
اکثر شهرهای ایران در مراحل اولیه شکل گیری، با هدف استفاده از خاکهای مرغوب برای زراعت در کنار و یا در میان اراضی مرغوب زراعی استقرار یافته­اند و به مرور زمان همراه با گسترش روستاها و تبدیل آنها به شهر و سپس توسعه شهرها، اراضی مرغوب زیر پیکر شهرها مدفون شده و فعالیتهای زراعی ناگزیر به سمت اراضی نامرغوب عقب نشسته است ( واحدیان بیکی، ۱۳۹۰، ۴۴ ). بدیهی است که این جریان علاوه بر افت بازدهی فعالیتهای کشاورزی سبب کاهش مساحت این اراضی نیز گردیده است. بر اساس بررسیهای موجود، تراکم جمعیت به همراه جانوران اصلی- بدون احتساب جانوران خانگی و نخجیرها – معادل یک نفر به ازاء ۷/۰ هکتار می­باشد. به عبارت دیگر، به هر انسان و جانور اصلی که معادل یک انسان غذا مصرف می­ کند، کمتر از ۷/۰ هکتار زمین می­رسد. این در حالی است که سالانه ۸ میلیون هکتار از کشتزار­های جهان در اثر توسعه فیزیکی شهرها از بین می­رود. با آنکه طرفداران حفظ محیط زیست، در برخی شهر­های کشور­های توسعه یافته در صدد حفظ زمین­های کشاورزی و باغات اطراف بوده ­اند، ولی مطالعات به عمل آمده حاکی از آن است که این تلاش­ها از سوی صاحبان املاک چندان مورد استقبال قرار نگرفته­اند، چرا که فعالیت بخش کشاورزی با وجود تقاضای روزافزون و در نتیجه قیمت بالای زمین، دیگر امری مقرون به صرفه نمی ­باشد. همچنین این مسئله در شهر­هایی که توسعه فیزیکی آنها شتابان است زمینه خرید و بورس بازی روی زمین و تفکیک آن به قطعات کوچک را شدیداً تقویت نموده و اغلب از این راه بر نحوه توسعه و چگونگی روند اقتصادی شهر­ها تأثیر می­گذارد(محمدزاده، ۱۳۸۶، ۱۰۴). در کشورهای در حال توسعه بهترین زمین­های کشاورزی زیر پوشش توسعه شهری، ساختمان­ها و تجهیزات شهری قرار می­گیرد، امّا درکشورهای توسعه یافته اروپا و امریکای شمالی بهترین و وسیع­ترین زمین­های نواحی مادرشهری به بخش کشاورزی اختصاص می­یابد و بیشتر این زمین­ها در طرح­های دولتی با عنوان طرح کاربری زمینهای ملی مورد حفاظت قرار می­گیرد. به طوری که تخمین می­زنند در سال ۲۰۰۰ در ایالات متحده تنها ۴ درصد زمین­ها زیر پوشش شهرنشینی قرار گرفته است و توسعه شهرنشینی و شهرگرایی به تخریب زمین­های کشاورزی منجر نشده است. در بیشتر کشورهای توسعه یافته تقریباً ۶۴ درصد زمین­ها به بخش کشاورزی و تنها ۶ درصد آن­ها به بخش شهری اختصاص دارد. حتی در کشورهای پرجمعیت اروپا مثل بلژیک و هلند، پوشش شهری ۱۵درصد زمین­ها را در بر می­گیرد. به طور کلی در بیش تر موارد، برخورد شهر با زمین­های کشاورزی به طور مستقیم صورت می­گیرد، مثل زیر پوشش قرار گرفتن بخشی از زمینهای کشاورزی روستایی برای حمل و نقل، لوله کشی آب، جاده­ها، انبارها، واحد­های مسکونی، ترمینال­های مسافربری، کاربری­های مختلف شهری، پیدا شدن نیازهای جدید و گاهی نیز این برخورد درکشور­های در حال توسعه به طور غیرمستقیم انجام می­ شود که احتکار زمین و معاملات زمین از آن جمله است(جهان بین و زارعی، ۱۳۹۱، ۵۲).
۲-۱۱-۲- آسیبهای زیست محیطی
توسعه فیزیکی شتابان شهرها با پیامدهای نامطلوب زیست محیطی متعددی همراه است اختلال در محیط­های طبیعی و انسان ساخته از جمله این تأثیرات هستند که در اینجا به اختصار مورد بحث قرار می­گیرند.
۲-۱۱-۲-۱- محیط های طبیعی
محیط طبیعی جایگاه و محل استقرار پروژه­ های شهری است. اگرچه عناصر و مولفه­های طبیعی در حس جهت­یابی و معنا یافتن محیط بسیار واجد ارزش است و کیفیت سیمای محیط را بالا می­برد، ولی بررسی­ها نشان می­دهد در شهر­هایی که از توسعه فیزیکی شتابانی برخوردارند بسیاری از مظاهر و مناظر طبیعی از بین رفته است. از موارد قابل توجه در این زمینه، بهم خوردن شکل طبیعی زمین و ارتفاع آن (شیب)، آلودگی آبها ( شامل آب دریا­ها، رودخانه­ها، نهر­ها، آبشار­ها و چشمه­ها)، آلودگی آبها، تضعیف یا نابودی پوشش گیاهی، تهدید حیات وحش و نظایر آن می­باشد(محمد زاده، ۱۳۸۶،۱۰۵-۱۰۶).
بطوریکه رابطه بین پراکنش شهری و آلودگی هوا را به چند روش می­توان تشریح کرد :

 

• با افزایش مساحت شهر، طول سفرهای شهری افزایش می­یابد

 

• پراکنش شهری بر افزایش استفاده از وسایل نقلیه موتوری تأثیر زیادی دارد .

 

• پراکنش شهری بر نوع وسیله نقلیه مورد استفاده درسفرهای شهری تأثیر می­گذارد. به گونه ­ای که از یک طرف استفاده از وسایل حمل و نقل شخصی را تشویق می­ کند، ازطرف دیگر اجرای سیستم حمل و نقل عمومی در کلیه مناطق شهری را به علت هزینه بالای آن مشکل می کند، همچنین دوچرخه سواری و پیاده روی را در سفرهای شهری به شدت کاهش می­دهد(حسام و دیگران، ۱۳۹۲، ۹۹).

 

۲-۱۱-۲-۲- محیط انسان ساخت
محیط انسان ساخت، بازتاب تأملات اجتماعی و اقتصادی در فضا است و بر این اساس، انسان از طریق مشاهدۀ محیط­های مصنوعی می ­تواند به بینش و فرهنگ برنامه­ ریزی آن سرزمین پی ببرد. تا زمانی که انسان برای گذران زندگی خود با طبیعت و منابع طبیعی سر و کار داشت با در نظر گرفتن توان و قابلیت محیط از آنها بهره برداری می­کرد. در این راستا او به طور طبیعی آموخته بود که مثلاً هرگاه در مکانی آب فقط برای ده خانوار وجود دارد در آنجا بیست خانوار نمی ­توانند استقرار یابند. به موازات افزایش جمعیت مجتمع­های زیستی و بویژه با رشد علم و تکنولوژی، انسان به تدریج از قانونمندیهای طبیعت فاصله گرفت. این امر در شهر­هایی که با مشکل کنترل توسعه فیزیکی مواجهند، موجب بروز مشکل ناسازگاری کاربری اراضی شهری و توزیع فضایی نامناسب آنها، گسستگی بافت فیزیکی، تنزل اعتبارات فرهنگی بافت قدیم، ظهور چندگانگی شهری و بالاخره نابسامانی سیمای شهر گردیده است(محمدزاده،۱۳۸۶،۱۰۷).
نتیجه گیری
شهر به عنوان یکی از دست آورد­های بشری از دیر باز مورد توجه تمدن­ها بوده است. رشد بی­رویه شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرنشین در کشورهای مختلف بعد از جنگ جهانی دوم لزوم توجه به مسئله شهری را برای برنامه ریزان و دست اندرکاران امور شهری ناگزیر ساخته است. مسئله­ای که همگان را به سمت خود جذب کرده، توجه به الگوهای رشد و توسعه شهری بوده است.
امروزه آگاهی از شکل و الگوهای توسعه شهر می ­تواند یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در میزان موفقیت برنامه ریزان و دست اندرکاران شهری باشد و به بهبود محیطهای شهری برای پاسخگویی به نیازهای حال و آینده شهروندان کمک شایانی بنماید با توجه به اهمیت موضوع، به بررسی الگوی توسعه شهر پرداخته می­ شود. این الگوی گسترش افقی شهر، به دلیل ایجاد پیامدهای نامطلوب اقتصادی و به ویژه زیست محیطی، باعث توجه به محیط زیست گردیده است. از آنجا که محیط زیست از ارکان مهم حیات و توسعه شهری محسوب می­ شود. در این راستا محیط زیست و شناخت پیامدهای زیست محیطی ناشی از توسعه شهر، می ­تواند در بهبود کیفیت محیط شهری و برنامه ریزی آینده موثر باشد. از طرفی بدلیل روبرو بودن انسان با بحرانهای زیست محیطی نظریات مهمی از جمله نظریه توسعه پایدار مطرح می­ شود. از آنجایی که این الگوی گسترش پراکنده منشأ بسیاری از مشکلات در شهرهای در حال توسعه و توسعه یافته شده است، بدین منظور الگوی توسعه شهری را در شهر­های جهان و ایران بررسی می­کنیم. مطالعات نشان می­دهد که روند توسعه شهری در کشورهای صنعتی اروپا متعادل شده ولی در ممالک در حال توسعه هنوز به صورت پدیده­ای گسترده و فراگیر مطرح است. این روند توسعه شهری در کشور ما حادتر ازشهرهای کشورهای در حال توسعه است.
نظریات مختلف ساخت شهر مطرح می­ شود که همگی نمی ­توانند ملاک عمل کاملی برای تعیین ساخت یک شهر باشند. چه بسا ممکن است شهری یکی از ساخت­های ذکر شده را داشته باشد در حالی که شهر همجوارش اساس ساختش برمبنای دیگری باشد. به منظور روشن شدن بحث پیامد­های زیست محیطی گسترش افقی شهر بررسی می ­شود که در این راستا به نظر می­رسد این توسعه پراکنده شهری باعث آثار زیست محیطی مخربی همانند از بین رفتن زمین­های کشاورزی و جنگل­ها، آلودگی آب­ها، هوا و غیره شده است.
فصل سوم
روش شناسی
و
شناخت محدوده مورد مطالعه
۳-۱- مقدمه
یکی از فاکتور­های مهم یک تحقیق خوب، روش استفاده شده جهت دستیابی به اهداف می­باشد. در این فصل با توجه به هدف تحقیق که شناخت الگوی توسعه فیزیکی شهر هادیشهر و شناخت پیامد­های زیست محیطی توسعه فیزیکی شهر است. روش­های مناسب جهت دستیابی به اهداف به کارگرفته می­ شود. و در مرحله بعدی در این فصل با توجه به اینکه اساس هر مطالعه شهری موفق ارزیابی و شناخت ویژگی های طبیعی– کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن شهر می­باشد و برای مطالعه بایستی تمام اجزاء و عناصر شهری بویژه از این دیدگاه که چه تاثیری در رشد و توسعه شهر می­توانند داشته باشند مورد توجه قرار می­گیرند. در راستای این هدف، بخش دوم فصل حاضر به شناخت کلی از شهر هادیشهر پرداخته و حدود و موقعیت جغرافیایی، اوضاع طبیعی و ویژگی­های اقتصادی و اجتماعی آن را مورد بررسی قرار خواهد داد.
برای تحقق اهداف تحقیق در وهله اول در جهت تحلیل الگوی توسعه فیزیکی شهر هادیشهر از شاخص هایی برای بررسی الگوی گسترش شهر با بهره گرفتن از روش های آمار فضایی(SST )،Hot Spot Analyisis، Spatial Autocorrelation، از نرم افزار Arc Gisاستفاده گردیده و سپس در ادامه با بهره گرفتن از روش Cross –Tabulations از نرم افزار Envi اثرات زیست محیطی گسترش پراکنده شهری و به تبع آن میزان تغییر کاربری­ها در سطح شهر هادیشهر مورد بررسی قرار گرفته است. لذا این فصل به بررسی و معرفی شاخص های به کار رفته در این تحقیق و تکنیک­های مورد استفاده اختصاص یافته است و با توجه به موضوع تحقیق به توضیح در مورد شاخص­ های کالبدی ( کاربری فضای سبز؛ باغات، اراضی کشاورزی، کاربری شهری (ساخته شده)، کاربری بایر) در سطح شهر هادیشهر پرداخته است.
۳-۲- شاخص
شاخص‌ها مجموعه ای از اطلاعات است که شرایط هر جامعه را نشان می‌دهد. در بعضی از کشورها شاخص زندگی انسانی از شرایط و درجات مناسبی برخوردار است و در برخی از کشورها، شاخص‌ها بیانگر عقب ماندگی و توسعه نیافتگی آن جوامع است. کشورهای توسعه نیافته به جهت کمبود سرمایه و عدم اجرای برنامه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از شاخص سطح بالا برخوردار نیستند اما کشورهای توسعه یافته تلاش می‌کنند تا از شاخص‌های بالا در زندگی برخوردار باشند. شاخص‌ها که درجه بندی اطلاعات در حوزه های زندگی انسانی است ممکن است در کشورهای مختلف با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی متفاوت باشد اما به تدریج این شاخص‌ها به سمت واحدی پیش می­روند. مثل اینکه تراکم خانوار در واحد مسکونی چگونه باشد یا ضریب اشتغال چگونه است، شاخص خاصی تعریف شده که برنامه‌ریزان هر جامعه­ای تلاش می‌کنند تا به آن شاخص دست یابند (رحمتی،۳۰:۱۳۹۳).
۳-۳- شاخص های تعیین الگوی توسعه فیزیکی شهر
۳-۳-۱-شاخص کالبدی
فضاهای شهری و روابط جاری در آن با هم در ارتباط متقابل هستند و از هم تأثیر می­پذیرند. خوانایی یک شهر از طریق ابزار کالبدی آشکارتر می­ شود و به میزانی که یک کالبد بتواند با شهروندان خود از طریق ویژگی­های کالبدی ارتباط نمادین ایجاد کند، یک شهر خوانا و ناخوانا ارزیابی می­ شود(ادیبی سعدی نژاد و عظیمی، ۱۳۹۰ ،۸۷). کالبد شهری، مجموعه های فیزیکی همگنی است که اساس موجودیت شهری با آن مشخص میشود و این عناصر فیزیکی متجانس نسبت به هم دارای رابطه­ خاصی هستند. از تلاقی و ترکیب انواع فضاها یا کاربری­های مسکونی، تجاری، تفریحی …و ایجاد ارتباط و حرکت در زمان و مکان بین فضاهای یاد شده پیکره­ای به وجود میآید، که به صورت یک سیستم فیزیکی یا کالبدی عمل میکند .این پیکره را میتوان یک کالبد به حساب آورد ( شریف زاده اقدم و اصغری زمانی، ۱۳۹۱، ۴). در واقع کارایی نظام و ساختار تقسیمات صحیح شهری شرایط مطلوب توزیع خدمات و کاربری­های شهری را تضمین خواهد کرد. پراکنش و توزیع صحیح خدمات و کاربری­ها در سطح شهر و دسترسی سهل و آسان شهروندان به خدمات مورد نیاز، موجب ارتقاء کمی و کیفی زندگی شهروندان میگردد(حبیبی و دیگران، ۱۳۹۰ ، ۱۰۸).
۳-۳-۱-۱- فضای سبز شهری، اراضی کشاورزی و باغات
در عصر حاضر اهمیت و نقش فضای سبز در حیات و توسعه شهری تا حدی است که به عنوان یکی از شاخص­ های توسعه پایدار از آن یاد می­ شود. تاثیرات فیزیکی و طبیعی این فضاها در سیستم شهری و بازدهی­های مختلف اکولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی آن در ساختار جوامع انکار ناپذیر است تا آنجا که کاربری فضای سبز در شهرها از مباحث اساسی در برنامه ریزی و مدیریت شهری محسوب می­ شود. فضای سبز شهری به مجموعه فضاهای باز و سبزی گفته می­ شود که در داخل محیط­های شهری و با اهداف مشخص، برنامه ریزی و عملکردهای معین بر عهده آن نهاده شده است. و منظور از اراضی زراعی و باغات زمین­های زیر کشت انواع محصولات کشاورزی و باغات است (محمدی و دیگران، ۱۳۹۰، ۲۵۹). اراضی زراعی و باغی دارای اهمیت زیادی در اقتصاد خانوار­های شهری و به طور کلی منطقه ایفا می­ کنند. و از نظر اکولوژیکی و زیست محیطی مانعی بر سر راه فرسایش خاک محسوب می­شوند. نتایج مطالعات در سراسر جهان نشان داده است که سرعت یافتن رشد شهر­ها و گسترش آنها در اراضی پیرامون خود پیامد­های منفی چندی به دنبال دارد. فضاهای سبز شهری( شامل باغات و اراضی کشاورزی)، چشم اندازهای طبیعی، گونه­ های طبیعی و منابع طبیعی شهر یکی پس از دیگری مورد مخاطره و نابودی قرار می­گیرد( اسمعیل پور و همکاران، ۱۳۸۸، ۴۱). این در حالی است که اثرات زیست محیطی مهمترین کارکرد فضای سبز شهری است که شهر­ها را به عنوان محیط زیست جامعه انسانی معنی­دار کرده و با مقابله با اثرات سوء گسترش صنعت و کاربری نادرست تکنولوژی( تعادل بخشی در متابولیسم شهری) از یک سو و بالا بردن سطح زیبایی از سوی دیگر سبب افزایش کیفیت زیستی شهر­ها می­شوند بطوریکه بدون فضای سبز ممکن نیست شهر­ها پایدار بماند(فیضی­زاده و دیگران، ۱۳۸۷،۸).
۳-۳-۱-۲- اراضی ساخته شده
اراضی ساخته شده عنوان کلی مییباشد که به کلیه سطوح ساخته شده و معابر موجود در محدوده مورد مطالعه اطلاق شده است. آهنگ رشد این کاربریها، در رابطه معکوس با آهنگ رشد منفی کاربری­های زراعی و بایر می­باشد.
۳-۳-۱-۳- کاربری بایر
اراضی بایر، به زمین‌هایی که معطل مانده­اند، یعنی هیچ کشت و کاری، عمران و آبادی روی آن صورت نپذیرفته است، اراضی بایر گفته می­ شود. اراضی بایر علی­الاصول، مالک خاص دارد، مگر این که اِعراض (چشم­پوشی) مالک از آن احراز شود. www.blogfa.com)).
ویژگی کاربری بایر عبارتند از:
۱ـ بالفعل، مالک داشته باشد، یعنی از زمان معینی آن زمین دارای مالک می­باشد، زمانی که زمان حال است و نه گذشته و نه آینده
۲ـ مشغول کشت، زرع و آبادی از هر قبیل اعم از حفر قنات، احداث بنا و غرس اشجار و غیره نباشد.
۳ـ مالک، برای مدت نامحدود و نامعلومی از آن چشم پوشیده باشد.
۴ـ جزء اراضی بستر رودخانه، انهار عمومی و حریم آن‌ ها نباشد.
۳-۴- سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS
سیستم­های اطلاعات جغرافیایی(Gis)، سیستم­های کامپیوتری هستند که از آنها برای ذخیره و به کارگیری بهینه اطلاعات جغرافیایی استفاده می­ شود. به طور کلی یک سیستم اطلاعات جغرافیایی برای جمع آوری، ذخیره و تجزیه و تحلیل داده­هایی به کار می­رود که موقعیت جغرافیایی آنها یک مشخصه اصلی و مهم محسوب می­ شود. حجم داده ­های جغرافیایی بسیار زیاد است بنابراین قدرت سیتم­های اطلاعات جغرافیایی، یک عامل حیاتی در آنالیز این داده ­ها محسوب می­ شود (www.vista.ir).
۳-۵- آمار فضایی در نرم افزار ARC/GIS

طبقه بندی هموارسازی بین سود عملیاتی و غیر عملیاتی
زمان‏بندی معاملات یک انتخاب مدیریتی به غیر از یک انتخاب حسابداری است، و لیکن احتمالاً مهمترین روش مستقیم و مؤثرترین تعریف سود حسابداری است (کرباسی یزدی ، ۱۳۸۷: ۲۰۷).
همچنین در ارتباط با هموارسازی سود دو فرضیه رقیب^[۵۵] مطرح می شود.
فرضیه بلااثر^[۵۶]: که مدعی است تغییرات در سود حسابداری در صورتیکه ناشی از اعمال روش‏های مختلف حسابداری باشد بر قیمت سهام تأثیری ندارد. این فرضیه به طور ضمنی بازار سرمایه را کارا فرض می کند.
فرضیه اثرگذار (مکانیکی)^[۵۷]: نیز مدعی است که بازار سهام می تواند به وسیله روش های حسابداری گمراه شود. حتی اگر تغییرات در روش های حسابداری تأثیر در جریان های نقدی نداشته باشد. از این رو بعضی صاحب نظران عقیده دارند که مدیران رویه های حسابداری را انتخاب می کنند که متناسب با اهدافشان بر سود اثرگذار باشد. با وجود انجام تحقیقات فراوان در مورد آزمون فرضیات رقیب، ارتباط ارقام حسابداری و قیمت بازار سهام با ابهاماتی مواجه است (یزدانی ، ۱۳۸۵: ۶).
هموارسازی سود می تواند نتیجه هموارسازی طبیعی^[۵۸] یا تعمدی^[۵۹] باشد. هموارسازی طبیعی بیان‏گر این
است که فرایند سود به طور ذاتی تولید کننده جریان هموار شدن سود باشد و از اقدام ها و تصمیم های مدیریت ناشی نمی شود. هموارسازی تعمدی به اعمال و اقدام های مدیریت نسبت داده می شود. به عبارت دیگر هموارسازی تعمدی نتیجه اقدام هایی که توسط مدیریت انجام می شود. هموارسازی تعمدی به دو دسته هموارسازی واقعی و هموارسازی ساختگی^[۶۰] تقسیم می شود.
هموارسازی واقعی به عنوان تلاش هایی که توسط مدیریت جهت پاسخ به شرایط اقتصادی انجام می‏پذیرد تفسیر می شود. هموارسازی ساختگی بیان گر کوشش و تلاش تعمدی و آگاهانه است که نوسانات جریان سود را به طور ساختگی کاهش می دهد. هموارسازی واقعی می تواند روی جریان نقدی تأثیر گذارد. اگر تقاضا برای محصول افزایش یابد نتیجه افزایش در فروش و به دنبال آن افزایش در سود است. این نشان دهنده کنترل وقایع اقتصادی واقعی است که به طور مستقیم روی سود آتی تأثیر می گذارد، به همین جهت هموارسازی واقعی نامیده می شود. هموارسازی ساختگی بیان‏گر دستکاری حسابداری است که توسط مدیریت برای هموارسازی سود انجام می شود. این دستکاری حاصل وقایع اقتصادی نبوده و روی جریان نقدی نیز تأثیر نمی گذارد، اما هزینه ها و یا درآمدها را از یک دوره به دوره دیگر انتقال می دهد.

در هموارسازی ساختگی از اعمال حسابداری اختیاری برای کاهش تغییرات روند سود گزارش شده استفاده می شود بدون اینکه تأثیری در ماهیت واقعی فرایند تولید گذارده شود. اعمال اختیاری حسابداری آنهایی هستند که سازمان، متعهد به انجام عملی ویژه نمی باشد و کاربرد آنها بر اساس قضاوت حرفه ای است، بنابراین باید قابلیت کنترل اعمالی مثل به تعویق انداختن، حذف کردن یا تسریع نتایج داد و ستد را داشته باشد در نمودار (۲-۱) انواع هموارسازی ترسیم شده است (ملانظری و کریمی زند ، ۱۳۸۶).
نمودار (۲-۱): انواع هموارسازی سود
معمولاً مدیران برای انجام هموارسازی سود انگیزه ها و اهدافی دارند که در مطالعات مختلف به شرح ذیل بیان شده اند:
افزایش ارزش سهام شرکت در بورس اوراق بهادار و در نتیجه افزایش ارزش شرکت.
کاهش ریسک شرکت و در نتیجه پرداخت بهره کمتر در استقراض و کاهش هزینه سرمایه شرکت.
حذف سرمایه، چون سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان معتقدند ریسک گذاری کم است و محل مناسبی برای سرمایه گذاری می باشد.
انتقال اطلاعات داخلی شرکت به بازار و تسهیل قابلیت پیش بینی سود.
بهبود روابط با کارکنان، عرضه کنندگان مواد اولیه و غیره.
کسب منافع مالیاتی از طریق کاهش بدهی مالیاتی.
دریافت پاداش های مدیریتی که بر اساس درصدی از سود خالص گزارش شده می باشد.
کاهش احتمال اخراج و برکناری و ایجاد امنیت شغلی.
کاهش احتمال نقض پیمان در قرارداد بدهی های بلند مدت. از آن جایی که در قراردادهای بدهی بلند مدت محدودیت هایی قرارداده می شود تا از وام دهندگان در مقابل پرداخت سود نقدی بیش از حد معمول، استقراض بیشتر یا پایین آمدن سرمایه در گردش یا نسبت حقوق صاحبان سهام از یک سطح معین حمایت کند و تخلف از پیمان بدهی، هزینه سنگینی بر شرکت تحمیل می کند، مدیران ترجیح می دهند به شرایط نقض پیمان نزدیک نشوند بنابراین هموارسازی سود وسیله ای برای کاهش احتمال نقض پیمان می باشد (مهرانی و عارف منش ، ۱۳۸۷: ۴۰-۳۹).
۲-۲-۸- نظریه مدیریت سود
مانند هر عرصه یا صحنه پژوهشی حسابداری دیگر، اتفاق نظر و اجماع در خصوص یک نظریه یگانه برای تبیین و پیش بینی مدیریت سود وجود ندارد، با این حال، مرور ادبیات دانشگاهی مدیریت سود حاکی از سلطه یک نظریه، نظریه شرکت، در میان نظریه های رقیب است. در این بخش ابتدا بحثی در خصوص ارتباط نظریه‏های مدیریت سود با ارزش آورده می‏شود و فهرستی از پر بسامدترین نظریه های مدیریت سود ارائه می‏شود. سپس منتخب نظریه های مدیریت سود تبیین می‏شود و از این میان، نظریه شرکت به سه دلیل به عنوان نظریه مسلط در کانون بحث قرار میگیرد:
دست کم در عرصه های پژوهشی دیگر و مرتبط قدمتی بیش از بقیه دارد.
نظریه های دیگر مدیریت سود به نوعی وامدار آن هستند یا به عبارت دیگر این نظریه به مثابه پارادایمی برای مجموعه نظریه های رقبایش است.
نظریه های دیگر هر یک به نوعی رویکردی از نظریه شرکت هستند. آنگاه، نظریه شرکت با سه رویکرد شامل رویکرد هزینه قراردادها، رویکرد تصمیم‏ گیری و رویکرد سیاسی- قانونی معرفی می‏شود. در ادامه این رویکردها و دیدگاه‏های مدیریت سود مربوط به آنها جداگانه تبیین و توصیف میشود.
۲-۲-۸-۱- ارتباط ارزشی سود و نظریه های مدیریت سود
اکثر ادبیات مدیریت سود فرض می کنند که مدیریت سود بر قیمت سهام تاثیر دارد. مثلا در این خصوص مطالعاتی برای بررسی رابطه مدیریت سود با معاملات مالی، مثل عرضه سهام و خرید اهرمی به ثمر رسیده است (وانگ و همکاران^[۶۱] ، ۱۹۹۸: ۵۴-۶۷).
در اینجا تبیین های دانشگاهی ربط سود به ارزش بازخوانی می‏شود. به عبارت دیگر، ارتباط ارزشی سود^[۶۲] از منظر نظریه های حسابداری تبیین کنندگی مدیریت سود بحث می‏شود .ادبیات متفاوت در عرصه مدیریت سود هر یک نظریه یگانه‏ای را برای چرایی مبادرت شرکت ها و مدیران به مدیریت سود پیشنهاد می‏دهند. بنابراین، مانند هر عرصه یا صحنه پژوهشی حسابداری دیگر، اتفاق نظر و اجماع در خصوص یک نظریه یگانه برای تبیین و پیش بینی مدیریت سود وجود ندارد. هر کار پژوهشی از دیدگاه نظری متفاوتی به این پدیده پرداخته است.
همانند اکثر عرصه های پژوهش حسابداری، نظریه های مدیریت سود نیز از پژوهش های عرصه‏های
دیگر حسابداری، یا حوزه های دیگر دانش، مثل تامین مالی، اقتصاد و روانشناسی و مانند این‏ها وام گرفته شده‏اند. در این میان نظریه پذیرایی^[۶۳] و نظریه حساب شویی^[۶۴] نسبتا جدید هستند. اولی از مطالعات سیاست‏گذاری سود تقسیمی در حوزه تامین مالی وام گرفته شده است و دومی مستقیما از دل مطالعات دانشگاهی مدیریت سود گرفته شده است. فهرست پر بسامدترین نظریه های مدیریت سود عبارتند از (والش و همکاران^[۶۵] ، ۱۹۹۱: ۱۷۷):
نظریه چشم‏داشت
نظریه کارگزاری
نظریه پذیرایی
نظریه حساب‏شویی (آب از سر گذشتن)
نظریه علامت دهی
نظریه های رفتاری
نظریه بازی
نظریه ذینفعان
نظریه شرکت
به نظر می‏رسد تمام نظریه های مدیریت سود در سه چیز اشتراک دارند:
تمام آنها می‏کوشند رابطه بین مدیران شرکت‏ها و گروه یا گروه‏های استفاده‏کنندگان یا ذینفعان را نسبت به مدیریت سود تبیین کنند.
به این دلیل و به دلیل استفاده از دو مقدمه منطقی “انسان عقلایی” و “نفع شخصی” و محصول این دو، یعنی “بیشینه سازی مطلوبیت"، همه این نظریه ها می‏کوشند رابطه مدیریت سود و ارزش را تببین کنند.
تمام این نظریه ها در عصر یکه تازی حسابداری اثباتی پرداخته شده اند و بنابراین طبیعت اثباتی و استقرایی دارند و از مشاهده و تجربه برگرفته شده اند.
ابتدا چند منتخب نظریه رقیب که نسبتا جدیدتر یا پر بسامدترند، شامل نظریه های چشم‏داشت، کارگزاری، حساب‏شویی و پذیرایی معرفی می‏شوند و در بخش بعدی به تفصیل در باره “نظریه شرکت” به عنوان نظریه مسلط بحث می‏شود.
۲-۲-۸-۲ منتخب نظریه های رقیب
نظریه های رقیب که در این جا آورده می‏شوند مهمترین رقبای نظریه شرکت در ادبیات مدیریت سود به شمار می آیند. اما همان گونه که پیش از این گفته شد هر یک در مقایسه با نظریه شرکت به نوعی یک رابطه خاص و عام دارند. به همین دلیل نظریه شرکت به عنوان یک نظریه عام و مسلط در کانون بحث این مقاله قرار میگیرد.
۱) نظریه چشم داشت: دو رویکرد به این نظریه وجود دارد: نظریه چشم‏داشت اطلاعاتی و نظریه چشم‏داشت ارزشی. هر دو رویکرد ریشه در نظریه چشم‏داشت روانشناسی دارند. برای اولین بار نظریه چشم‏داشت در حوزه حسابداری با رویکرد چشم‏داشت اطلاعاتی وام گرفته شد. اما سپس رویکرد ارزشی به این نظریه در کانون پژوهش‏های مدیریت سود قرار گرفت.
اسکیپر^[۶۶] (۱۹۸۹) چشم انداز اطلاعاتی را در مقام عنصر کلیدی زیر بنای مطالعه پدیده مدیریت سود قرار
می‏دهد. بر این اساس چشم‏داشت اطلاعاتی در اثر ناقرینگی اطلاعاتی که در ساختارهای شرکت‏های سهامی پیچیده بین مدیریت مسلط و گروه ذینفعان دور افتاده‏تر وجود دارد ایجاد می‏شود. وی معتقد است چشم‏داشت اطلاعاتی فرض می‏کند که افشاهای حسابداری دارای یک درونه یا بار اطلاعاتی است که علائم فایده‏مندی را به ذینفعان رله یا مخابره می‏کند. بنابراین مدیران با آگاهی از این چشم‏داشت از مدیریت سود برای برآوردن اهداف سود مورد انتظار ذینفعان استفاده می‏کنند.
بورگستقلر و دیچو^[۶۷] (۱۹۹۷) رویکرد ارزشی را به عنوان نظریه چشم‏داشت اتخاذ می‏کنند. طبق این رویکرد تصمیم گیران یا ذینفعان ارزش را با توجه به یک مبلغ مرجع مانند سود استخراج می‏کنند تا سطوح مطلق ثروت، یعنی توابع ارزش‏گذاری افراد در دامنه زیان محدب و در دامنه سود مقعر است. این تلویحاً این مفهوم را می‏رساند که زیان‏ها ناخوشایندتر از سودها هستند. از این رو، ذینفعان بالاترین ارزش را وقتی به دست می‏آورند که ثروت از یک زیان به یک سود به نسبت یک نقطه مرجع حرکت می‏کند. خلاصه مطلب این است که اگر همه چیز ثابت بماند، سرمایه گذاران ترجیح می‏دهند در شرکت‏هایی سرمایه‏گذاری کنند که سود کوچک‏تر را گزارش می‏کنند تا شرکت‏هایی که دارای سود نوسان پذیر هستند (کنوس و مرکر^[۶۸] ، ۲۰۰۵: ۱۹۰). بنابراین تغییر در سود و سطح صفر سود دو نقطه مرجع برای سرمایه‏گذاران هستند.
اگر مدیران بتوانند سود را بالاتر از سطح این نقطه مرجع گزارش کنند بنابراین پاداش دریافت خواهند
کرد. به عبارتی سود در مقایسه با زیان و تغییر مثبت در مقایسه با تغییر منفی به عنوان مرجع پاداش محسوب می‏شوند. این نظریه همچنین گزینه مناسبی برای نظریه مطلوبیت مورد انتظار است.

اگر امنیت خواهی و تأمین، تعاون و همیاری، کمک به ستم دیده و مصیبت زده، روحیه مشارکت و احساس جمعی، توزیع و تقسیم خسارت و زیان بر دوش افراد جمع، تقویت روحیه مؤاساه و غمخوارگی، ایده جبران ضررهای قابل محاسبه را از اهداف بیمه بدانیم بدین معنا که بیمه زیانهای مالی وارده بر افراد را که در معرض مخاطرات قرار می گیرند سبک تر می سازد و خسارت های وارده بر یک فرد را از طریق توزیع خسارت بر سایر بیمه گذاران کاهش می دهد و زمینه امنیت روانی و فکری را جهت فعالیت های اقتصادی فراهم می سازد و کسانی که در اثر سوانح و حوادث، دچار نابسامانی و فقر در زندگی شده اند از طریق سرمایه های بیمه ای که بیمه گذاران در آن سهیم هستند به آنها کمک می شود می توان گفت مبانی اندیشه ای بیمه در فرهنگ دینی از جایگاه ارزشمند و مطلوبی برخوردار است.^[۲۸۲]
اصولاً هر چیزی که از جنبه همکاری در راه نیکی و رفاه عمومی و رفع نیاز مادی و معنوی انسانها حکایت می کند مورد تشویق و تأکید اسلام قرار گرفته است.^[۲۸۳] در فرهنگ اسلامی، جنبه های عاطفی و اخلاقی و انسانی جایگاه ارجمند و والایی دارد، احساس مسئولیت همگانی و تأمین نیازهای اساسی دیگران و اهتمام ورزیدن به سرنوشت هم‏کیشان مسلمان بلکه همه انسانها یک اصل مهم مسلمانی خوانده شده است.^[۲۸۴]
۲-۱۲٫ نمونه های تاریخی
بررسی تاریخی نشان می دهد کمک به نیازمندان و ستمدیدگان و تلاش در جهت رفع مشکلات آنها سابقه تاریخی ممتدی در فرهنگ‏اسلامی دارد که به چندنمونه از آنها اشاره می شود.
۲-۱۲-۱٫ الف - حلف الفضول: حلف الفضول پیمانی است که پیامبر اسلام قبل از رسالت در آن شرکت و بعد از رسالت از آن با شکوه و عظمت یاد کرد.
داستان حلف الفضول نمونه روشنی از تعاون و همکاری جوانمردان قریش در دفاع از ستمدیدگان غریب و ناآشنا بود که زیر چتر حمایت انسانهای بافضیلت قرار می گرفتند.
پیامبر اسلام (ص) در مورد حلف الفضول فرمود:«لقد شهدتُ حلفاً فی دار عبدالله بن جدعان لو دُعیتُ الی مثله لا جَبْتُ و مازاده الاسلام الا تشدیداً: در سرای عبدالله بن جدعان در پیمانی حضور یافتم اگر در اسلام هم به مانند آن دعوت شوم اجابت می کنم و اسلام جز استحکام چیزی بر آن نیفزوده است.»^[۲۸۵]
ارزش چنین پیمانهایی در حمایت ستمدیدگان و جبران خسارت ها، به روشنی از کلام رسول خدا (ص) مشهود است.
سخنی را که پیامبر اسلام در مورد اینگونه پیمانهای باشکوه ابراز نموده اند نشانگر این حقیقت است که اسلام از هر نوع پیمانی که در جهت حمایت از مظلوم باشد و مفهوم حمایتی و امنیت شغلی و تأمین آرامش خاطر را داشته باشد استقبال و حمایت می کند.
۲-۱۲-۲٫ ب - معاهده مدینه: نخستین اقدامی که پیامبر اکرم (ص) به عنوان حاکم اسلامی در ایجاد نظام سیاسی اسلام در آغاز ورود به مدینه انجام داد، دو معاهده و قرارداد بود که یکی بین طوایف مسلمانان انصار و دیگری بین مسلمانان از یکسو و یهودیان از سوی دیگر برقرار ساختند.
در عهدنامه‏ای که بین مسلمانان منعقد نمودند و به عنوان‏اولین قانون‏اساسی مکتوب از آن نام برده می‏شود اموری در آن معاهده در جهت تحکیم جامعه نوپای اسلامی مورد توجه و تاکید قرار گرفت.
یکی از فرازهای آن عهدنامه که متضمن تکافل‏اجتماعی و مشارکت جمعی می باشد چنین است:«ان المومنین لایترکون مفرحاً بینهم ان یعطوه بالمعروف فی فداء او عقل: مومنان هیچ فردی را که در اثر فشار قرض از پا درآمده است نباید به حال خود واگذارند و بر اساس عدالت و نیکوکاری در فدیه آزادی اسیران و پرداخت دیه و خونبها به او کمک نمایند»^[۲۸۶] بدین ترتیب می بینیم همیاری و مشارکت در رسیدگی به امور ناتوانایان به عنوان یکی از اصول جامعه اسلامی آن زمان مورد تاکید قرار گرفته است و از نخستین روزهای تاسیس جامعه اسلامی مورد توجه حاکم اسلامی پیامبر اسلام(ص) بوده است و پس از آن با وضع احکام و مقررات در تقویت بنیانهای انسانی و اخلاقی و اجتماعی تایید و توسعه یافته است.
۲-۱۳٫ پیشینه بیمه در حقوق اسلامی
در حقوق اسلامی مواردی وجود دارد که با مقایسه آن با بیمه امروزی می توان پیشینه بیمه را در تاریخ فقه اسلامی دریافت. اگر بیمه را به معنای تخفیف و برداشتن خسارت از دوش فرد زیاندیده و توزیع آن بر عهده سایر افراد بدانیم و دیگر اینکه تضمین پرداخت خسارت در قبال بهره مندی مادی یکی از جنبه ها و اهداف اصلی بیمه باشد بدین معنا کسی که پرداخت خسارت مالی را متحمل می شود در ازاء آن از حق مادی بهره می گیرد می توان مراتب ارث در مبحث میراث را با ضمان عاقله و جریره در مبحث دیات مقایسه نمود. از این مقایسه دریافت می شود که نوعی هماهنگی و نظام خاص بین این دو حکم فقهی وجود دارد که نوعی بیمه در سطح محدود در آن نظام تعبیه شده است
موضوعی در باب دیات است که بی شباهت به بیمه مسئولیت نیست. این جمله در باب دیات معروف است که دیه بر عاقله است.
بعضى‌ خیال مى‌کنند عاقله در اینجا از همان مادۀ عقل به معناى خرد است، یعنى دیه بر آن کسى است که عاقلتر است. حال آنکه عاقله در این جا یک اصطلاح خاص است و در زبان عربى یکى از معانى عقل، دیه است و عاقل یعنى کسى که دیه را مى‌پردازد.^[۲۸۷] در مواردى‌ ‌اسلام تأمین دیه را بر عهدۀ شخص ثالث گذاشته، البته دیه‌هایى که از روى عمد وارد نشده باشد بلکه از روى خطا باشد چرا که اگر اگر دیه از روى عمد باشد، هیچ بیمه‌اى مسئولیت آن را نمى‌پذیرد. در مورد دیه مى‌گویند: براى بعضى از خسارتها که از روى خطا وارد شده باشد (مثل قتل از روى خطا یا جراحت سهوى) باید دیه پرداخت شود که در باب دیاتِ فقه بحث مفصلى در این باره است که دیه را خود شخص نمى‌دهد و عاقلۀ او مى‌دهد.^[۲۸۸] عاقله چند طبقه‌اى هستند که به ترتیب باید متعهد دیه شوند. یکى ورثۀ ذکورى که از ناحیۀ پدر به انسان انتساب داشته باشند: برادرها، برادرزادگان ذکور، عموها، یعنى طبقه‌اى از ورّاث نه همۀ ورّاث. طبقه‌اى از ورّاثِ انسان در مواقعى مثل یک دستگاه بیمه هستند و در این مواقع باید خساراتى را که انسان نه از روى عمد بلکه از روى خطا وارد مى‌کند، بپردازند. این اشخاص که اگر روزى این شخص بمیرد دارایى‌اش را به ارث مى‌برند، باید این خسارت را از ناحیۀ او بپردازند. اما عاقله منحصر به این افراد نیست بلکه اگر شخص خویشان ذکور پدری نداشت، عاقله او معتق است یعنى چنان چه اگر قبلًا برده بوده و مولایى داشته و آن مولا او را آزاد کرده است او باید دیۀ این شخص را بپردازد. درچنین مواردی مى‌گویند دیه بر عهدۀ معتق است. حال اگر کسى باشد که معتقى هم نداشته باشد و اصلًا یک آدم حُرّى است که هیچ وقت بنده و برده نبوده و از چنان طبقۀ ورّاث هم هیچ کس را ندارد، آن وقت اصطلاحاً مى‌گویند: دیه بر ضامن جریره است.^[۲۸۹]
سؤالی که در این جا مطرح می شود این است که چرا عاقله باید دیه شخص خطاکار و مجرم را بپردازد؟ ممکن است بگوییم این قراری که اسلام بر افراد تحمیل کرده در واقع در مقابل ارثی است که این ها می برند مگر نه این است که اگر انسان بمیرد، وارثش همین افراد هستند یعنى آن طبقه‌اى که برادر، عمو و … هستند، البته با این استثناء که زن در پرداخت دیه شریک نیست؛ یعنى اگر انسان خواهر داشته باشد، او ملزم نیست. برادر اگر داشته باشد، باید دیه بپردازد ولى خواهر اگر داشته باشد، خیر. یا عمو اگر داشته باشد، در پرداختن دیه شریک است ولى عمه اگر داشته باشد، نه. دایى که از ناحیۀ مادر منسوب است، خیر.^[۲۹۰] از آنجا که اینها وارث هستند، اگر روزى هم جنایتى بر کسى وارد کرد دیه‌اش را باید بپردازند. در باب ارث مگر این‌طور نیست که اگر شخصى مرد و ورثه‌اى نداشت مى‌گویند اگر معتق دارد وارثش معتق است؟ اینجا هم مى‌گوییم اگر وارث نداشته باشد، معتق باید دیه را بپردازد. در آنجا اگر میت، معتق هم نداشته باشد مى‌گویند وارث، ضامن جریره است. در اینجا هم اگر جانى، معتق نیز نداشته باشد دیه را باید ضامن جریره بپردازد. در آنجا اگر میت، ضامن جریره هم نداشته باشد‌ مى‌گویند وارث، امام است. امام وارث مَن لا وارِثَ لَه است. در اینجا هم امام پرداخت کنندۀ دیۀ جنایت است از ناحیۀ کسى که هیچ پرداخت کنندۀ دیگرى نداشته باشد.^[۲۹۱]
در پاسخ به این پرسش که چرا این دیه را خود شخص نپردازد؟ می توان گفت که این امرى مثل بیمه است و خسارتى است که ناگهان متوجه انسان مى‌شود. انسانی که یک عمر زحمت مى‌کشد و وقتى میمیرد یک عدۀ دیگر اموالش را مى‌برند، این عده لااقل بایستى تعهدى در مقابل او داشته باشند. این تعهدى است که شارع مستقیماً براى وارث در مقابل ارثى که مجانى مى‌برد قرار داده است. در واقع اسلام ارثى را که انسان قهراً براى ورّاث باقى مى‌گذارد، از قبل به منزلۀ یک حق بیمه تلقى کرده است، حق بیمه‌اى که آنها خود قرارداد نبسته‌اند ولى اسلام اجباراً اینچنین تلقى کرده است و نوعى بیمۀ اجبارى است. همین ارثى که این شخص احتمالًا بعدها براى این ورثه بجا خواهد گذاشت، از نظر اسلام به عنوان حق بیمه در قبال خسارتهایى که متوجه او مى‌شود تلقى شده است، اگر چه این توارث احتمالى باشد. معلوم مى‌شود که ارث آن قدرها هم مفت به دست نمى‌آید. ارثى که انسان به طبقۀ آینده یا به معتق یا به ضامن جریره یا به امام مى‌پردازد، همین‌طور مفت و مجانى نیست. آنها هم در برابر بعضى از خسارتهایى که متوجه انسان مى‌شود متعهدند، و لو خود فرد هم تعهد داشته باشد.^[۲۹۲]
۲-۱۳-۱٫ بیمه و ضمان جریره
یکی از موارد نظام عاقله که ضمان جریره باشد همانندی بیشتری از سایر موارد، با بیمه دارد. چون در ضمان جریره حمایتی اختیاری و مبتنی بر اساس عقد و قرارداد، از خطا کار می شود بر خلاف ضمان عاقله (در عصبه) که این حمایتی طبیعی و به لحاظ شرعی، حکمی قهری است یعنی در ضمان عاقله (عَصَبه) امتیاز مثبت و منفی هر دو قهری و مستقیماً مجعول شارع است اما در ضمان جریره این امتیاز بر اساس عقد و قرارداد و تابع اراده و پیمان طرفین است. از این رو می بینیم در عقد موالات یا ضمان جریره نوعی رابطه حقوقی ایجاد می شود که ناشی از اراده طرفین است و بر اساس تعهد آن ها ضمان جریره قوام و استقرار می یابد یعنی شخصی که متعهد می شود غرامت مالی مترتب بر جنایت خطایی دیگری را بپردازد در مقابلش شخص متعهد (ضامن) از طرف دیگر قرارداد ضمان جریره، در صورت وفات او، ازش ارث می برد.^[۲۹۳] از مقایسه ضمان جریره و بیمه معلوم می گردد که عقد ضمان جریره صورت زنده ای از یکی از صورت های بیمه به نام بیمه مسئولیت است که امروزه رواج دارد چون عقد موالات و اجد تمام ارکان عقد بیمه مسئولیت است.
عقد بیمه مانند هر عقد دیگری مشتمل بر ایجاب و قبول و طرفین قرارداد (بیمه گر و بیمه گذار) و موضوع (شخص یا مال و نظایر آن) عوض و معوّض (مبلغ و قسط بیمه ای) می باشد عقد ضمان نیز عقدی مشتمل بر ایجاب و قبول است. ضامن در ضمان جریره حکم بیمه گر را دارد، چون ضامن مانند بیمه‏گر متعهد به پرداخت غرامت در صورت وقوع جنایت احتمالی است طرف دیگر در عقد ضمان جریره که نقش مضمون عنه و مضمون له هر دو را دارد به منزله بیمه گذار است. مبلغ مورد بیمه همان غرامتی است که ضامن در صورت وقوع جنایت خطایی می پردازد و قسط بیمه ای همان حق میراث بری وی است که بر اساس توافق عقد ضمان جریره، برای وی ایجاد شده است و خطر مورد بیمه نیز همان جرم و جنایت خطایی و احتمالی است که ممکن است از مضمون عنه سر بزند.^[۲۹۴]

با مقایسه بین ضمان جریره که سابقه‏ای به سابقه فقاهت بلکه شریعت اسلام دارد با بیمه مسئولیت مدنی و شباهت فراوان بین این دو پیمان که هر دو پیمانی اختیاری و ناشی از توافق دو اراده است و نوعی توازن بین منفعت و غرامت در آن برقرار است برخی از دانشمندان حقوق اسلامی از مشروعیت و صحت ضمان جریره بر درستی بیمه استدلال نموده اند و یا ضمان جریره را همان بیمه مسئولیت دانسته‏اند.^[۲۹۵]
۲-۱۴٫ دیدگاه علما در مقایسه بیمه با ضمان جریره (عقد موالات)
به طور کلی دو دیدگاه در این باره وجود دارد. گروهی از فقها معتقدند که بیمه مسئولیت به ضمان جریره شباهت دارد و همان طور که در بالا اشاره شد ضمان جریره را همان بیمه مسئولیت دانسته اند. اما گروهی دیگر از فقها به مقایسه بیمه مسئولیت با عقد موالات ایراد گرفته اند و هرکدام از این دو گروه برای دیدگاه خود دلایلی را مطرح کرده اند.
۲-۱۵-۱٫ دلایل موافقین
عقد موالات واجد تمام ارکان عقد بیمه مسئولیت است. همان طور که در بالا اشاره شد، ضمان جریره جمیع ارکان بیمه شامل ایجاب و قبول، موضوع بیمه(شخص یا مال و نظایر آن)، بیمه گر، بیمه گذار، مبلغ بیمه که شرکت می پردازد و همچنین خطر مورد بیمه نظیر سرقت و غیره را دارا می باشد زیرا عقدی است که احتیاج به ایجاب و قبول دارد و موضوع بیمه به منزله مضمون است و بیمه گذار در مقام مضمون له و بیمه گر در مقام ضامن قرار دارد و مبلغ بیمه که عبارت از دیه است و خطر مورد بیمه که عبارت از جرم می باشد در آن وجود دارد.^[۲۹۶] هدف در ضمان جریره و بیمه مسئولیت تعاون و همکاری است. یعنی شخص در هنگام مواجهه با یک حادثه ناگهانی که ملتزم به پرداخت دیه و خسارت به شخص متضرر می شود بیش از غم روبه رویی با این حادثه و ارتکاب جنایت خطایی، مصیبت و سختی پرداخت دیه و خسارت را متحمل نشود بنابراین در ضمان جریره، دیه ای را که شخص خاطی و مجرم باید پرداخت کند، ضامن جریره او پرداخت می کند و در بیمه نیز خسارت و دیه را شرکت بیمه پرداخت می کند.^[۲۹۷]
بیمه و ضمان جریره هر دو براساس عقد و قرارداد ایجاد می شوند و تابع اراده و پیمان طرفین هستند. یعنی در هر دو نوعی رابطه حقوقی ایجاد می شود که ناشی از اراده طرفین است. در ضمان جریره شخصی که متعهد می شود غرامت مالی مترتب بر جنایت خطایی دیگری را بپردازد در مقابل از طرف دیگر قرارداد ضمان جریره(مضمون له) در صورت وفات او از او ارث می برد و در بیمه نیز بیمه شده مبلغی را به شرکت بیمه می پردازد و در مقابل شرکت بیمه تعهد می کند که خسارت شخص بیمه شده را در صورت رویارویی با حادثه ای که ملزم به پرداخت خسارت می شود، پرداخت کند.^[۲۹۸] استاد دکتر ابوالقاسم گرجی در این مورد می گوید: شارع مقدس احکامی از قبیل ضمان جریره و ضمان عاقله را مقرر فرموده که نوعی بیمه است و کسانی که درباره بیمه تحقیق می کنندبرای تکمیل تحقیقات خود باید در مورد این مسایل نیز تحقیق نمایند.^[۲۹۹] شادروان شیخ عبدالله صیام از علمای الازهر اولین کسی است که مسأله شرعی بودن بیمه را در کشور مصر عنوان نموده و در مقاله ای که در مجله المحاماه الشرعیه( ماه می ۱۹۳۲) نوشت بیمه را با عقد موالات مقایسه نموده است.استاد احمد طه السنوسی حقوقدان مصری نیز معتقد به مقایسه بیمه با عقد موالات می باشد.^[۳۰۰]
۲-۱۴-۲٫ دلایل مخالفین
عقد موالات مبتنی بر تعاون و همکاری می باشد ولی هدف بیمه سودجویی است و این دو قابل مقایسه نیستند و اگر در موالات جنبه مادی هم وجود داشته باشد به لحاظ اینکه به منظور ایجاد برادری در بین مسلمین و تعاون و کمک به دیگران در ایام تنگدستی و وقوع حادثه بوده است قابل مقایسه با اقدامات صرفا مادی و سودجویانه بیمه گران نمی باشد.
در مورد پرداخت دیه از طرف ضامن جریره و مقایسه آن با بیمه مسئولیت این تفاوت وجود دارد که عقد ضمان جریره بین دو شخص حقیقی منعقد می گردد و حال آنکه عقد بیمه بین یک شخص حقیقی(بیمه گذار) و شخص حقوقی یعنی شرکت بیمه گر است.
در ضمان جریره شرط این است که مضمون له را وارث نسبی نباشد چه در زمان انعقاد عقد و چه پس از عقد و پیدایش وارث پس از انعقاد عقد مذکور موجب بطلان آن می گردد و حال آنکه بیمه چنین نیست و بیمه عقدی آزاد و مطلق مدنی است.
ضمان جریره وعقد موالات درباره اشخاص گمنام و بی نسب و بین اعراب و غیراعراب انجام می شد و اعراب در بین خود عقد موالات نمی بستند تا اینکه آیه «المؤمنون اخوه» نازل شد ولی انعقاد بیمه عرب و غیرعرب نمی شناسد.^[۳۰۱]
در ضمان جریره ابتدا یک حق و دینی بر ذمه شخص مضمون له وارد می شود سپس شخص ضامن آن را برعهده می گیرد ولی در بیمه پیش از آنکه حقی بر ذمه شخص وارد شود شرکت بیمه آن را ضمانت می کند و برعهده می گیرد و به همین جهت است که گروهی از فقها در مشروعیت داشتن و صحت بیمه بیان کرده اند که بیمه از مصادیق ضمان مالم یجب است و بنابراین باطل است.
۲-۱۵٫ بیمه و التزام مالایلزم
یکی از ایرادهائی که بر بیمه گرفته شده این است که: بیمه عقدی تضمینی است و ضمانت در عقد بیمه، از قبیل ضمان مالم یجب است چون اعتبار و صحت ضمان متوقف بر علل و اسبابی است که آنها در هنگام عقد بیمه، تحقق نیافته است و همچنین در ضمان عقدی، شروطی از جمله ثبوت حق در ذمه مضمون عنه معتبر است که در عقد بیمه آن شروط وجود ندارد.^[۳۰۲]
اولین فقیهی از اهل سنت که در مورد بیمه، اظهار نظر کرده و بیمه را مصداق «ضمان مالم یجب» دانسته، محمدبن عمربن عبدالعزیزبن عابدین، معروف به ابن عابدین (متوفی ۱۲۵۲ه. ق) است. وی در حاشیه خود بنام «الرد المختار علی الدر المختار، شرح تنویر الابصار فی فقه المذهب الحنفی» برای اولین بار عقد بیمه را طرح کرده و بیمه را حرام دانسته و به نادرستی عقد بیمه فتوا داده است و اکثر فقیهان اهل سنت که به بطلان عقد بیمه نظر داده اند، حرف ابن عابدین را پذیرفته اند. قبل از ابن عابدین، کسی متعرض بحث از بیمه نشده است زیرا بیمه ، مورد ابتلای ساکنان سرزمین های اسلامی نبوده است، چون بیمه به عنوان یک نظام و معاهده طرفینی، قبل از قرن سیزدهم هجری در کشورهای شرقی از جمله کشورهای اسلامی ناشناخته بوده است. طرح و رواج بیمه به عنوان یک قرارداد، در دورانی بوده که رابطه تجاری بین شرق و غرب در پی انقلاب صنعتی اروپا، به وجود آمده و نظام بیمه ای همراه کالاهای وارداتی به سوی کشورهای شرقی، در کشورهای اسلامی مطرح و مورد پرسش از فقیهان و صاحب نظران اسلامی، قرار گرفته است.^[۳۰۳]
ابن عابدین راجع به بیمه دریایی که بیمه مرسوم آن دوره بوده بحث کرده است، قرارداد بیمه بین بازرگانان مسلمان با بیمه گران خارجی منعقد می شده، بدین صورت که بازرگانان مسلمان نزد بیمه‏گران خارجی غیرمسلمان که در خارج از سرزمین های اسلامی، به سر می بردند کالاهای تجاری خود را که با کشتی حمل می شد بیمه می نمودند. شرکت های بیمه خارجی، در سواحل کشورهای اسلامی نمایندگانی داشتند که در امان حاکم اسلامی به امور بیمه گری، می پرداختند.در این نوع از بیمه که بیمه دریایی تجاری بوده است بیمه گر تعهد می نموده خطراتی را که در مسیر حمل و نقل بر محمولات کشتی که متعلق به بازرگانان مسلمان است، تضمین کند بیمه گر خارجی، در ازای دریافت حق بیمه، ملتزم به تعویض و جبران خسارت بر اموال ایشان بوده است. ابن عابدین در حاشیه کتاب خود به نام «ردالمختار» چنین می گوید: «عادت چنین است که بازرگانان، هنگامی که از کافر حربی، کشتی اجاره می کنند، علاوه بر پرداخت قیمت اجاره، مبلغی را نیز به کافر حربی دیگری می پردازند که در همان سرزمین ساکن است. این مال را «سوکره» (معادل بیمه در فارسی) می گویند. پرداخت آن مال (مبلغ بیمه ای) بدین جهت است که چنانچه بخشی از اموال محمول در کشتی، به سبب سوختن، غرق شدن، غارت و دزدی و غیره تلف شد، آن شخص مذکور (بیمه گر خارجی) به ازای آنچه از بازرگانان دریافت می دارد، نسبت به خسارت‏های وارده در طول مسیر حمل و نقل، ضامن است. بیمه گر خارجی در سواحل کشورهای اسلامی، نماینده ای دارد که در امان حکومت اسلامی زندگی می کند، از بازرگانان حق بیمه را دریافت می نماید و در صورتی که بخشی از اموال بازرگانان در دریا تلف شود، نماینده شرکت بیمه، بدل آن مال تلف شده را به طور کامل پرداخت می نماید.» وی بعد از توضیح صورت مسأله و بررسی اسباب ضمان و تفصیل بین بیمه گر خارجی که در خارج از کشورهای اسلامی زندگی می کند و بیمه گری که در سرزمین اسلامی، زندگی می کند راجع به قرارداد بیمه چنین می گوید:«آنچه به نظرم می رسد این است که برای این تاجر حلال نیست که خسارت مالش را که تباه شده دریافت نماید چون این قرارداد از قبیل (التزام مالایلزم) است .»^[۳۰۴]
به نظر ابن عابدین و همه کسانی که بیمه را مصداق «ضمان مالم یجب» و «التزام مالایلزم» دانسته اند عقد بیمه باطل است. چون ضمان در عقد بیمه، ضمانی است بدون سبب شرعی یعنی موجب شرعی بر مطالبه بدل مال تلف شده در آن وجود ندارد و چنین عقدی فاسد است و تعهد شرکت بیمه بر پرداخت مبلغ معین به عنوان جبران خسارت به بیمه گذار و یا شخص ثالثی که از این قرارداد سود می برد، مشروعیت ندارد.
ضمان مشروع بر دو قسم است ضمان قهری ، ضمان عقدی
ضمان قهری که مشروعیت دارد بر علل و اسبابی مانند اتلاف، ید، تسبیب، غرور، تعدّی و تفریط در مال امانی، متوقف است.که هیچیک از این اسباب در مورد عقد بیمه، تحقق ندارد یعنی نه بیمه گر، مال بیمه شده را تلف کرده تا از راه اتلاف ضامن باشد و نه بر آن دست گذارده تا ید او موجب ضمان باشد و نه فعل او موجب غرور و گول خوردن بیمه گذار شده تا از این راه خسارتی بر او وارد شده باشد و عمل بیمه گر مورد قاعده غرور باشد و نه مال بیمه شده نزد بیمه گر امانت بوده تا از راه تعدی و تفریط، ضمان آور باشد. کلاً ضمان اتلاف، ید، تسبیب، غرور، تعدی، بر کار بیمه گر صادق نیست تا وی شرعاً ضامن باشد و چنانچه دیگری تعدی کرده و باعث تلف مال بیمه شده، گردیده است چرا بیمه گر، ضامن باشد و اگر از راه قضا و قدر و آفات سماوی و یا تحت تأثیر عوامل طبیعی و جوّی و برخورد و تصادم، تلف شده باز چرا بیمه گر ضامن باشد؟^[۳۰۵]
ضمان عقدی نیز بر بیمه منطبق نیست چون شرط صحت عقد ضمان، ثبوت «دین فی الذمه» است و در عقد بیمه، مضمون عنه وجود ندارد تا ذمه او مدیون باشد و ضمان از دَین او صحیح باشد، ضمان عقدی در مورد (دین) نزد فقیهان پذیرفته شده و شرط ضمان عقدی این است که دین باید در ذمه ثابت و مستقر باشد.^[۳۰۶]
۲-۱۶٫ دلیل بر بطلان ضمان مالم یجب
گفته شده: که به لحاظ معنای لغوی و عرفی، در معنای ضمانت، اخذ شده که ضمانت مسبوق به حق واجب باشد زیرا به محض اینکه از پشت دیوار شنیده شود که فلان شخص، ضامن فلان شخص است، متبادر از ضمان این می شود که بر آن شخص، دینی و مانند آن واجب شده بود که این شخص آن را بر ذمه خود کشیده است.^[۳۰۷]
دیگر آنکه، سبب دین و به عبارت دیگر سبب اشتغال از عناصر عقد ضمان دانسته شده و باید قبل از عقد ضمان یا دست کم، مقارن عقد ضمان، سبب تعهد، وجود داشته باشد وگرنه عقد ضمان باطل است.^[۳۰۸]
سوم آنکه، ضمان تعهد تبعی است چه آنکه ضمان عبارت باشد از انتقال ذمه به ذمه یا ضم ذمه به ذمه. چون ضمان سبب می شود که دین به ذمه ضامن منتقل شود و یا اینکه ذمه ضامن وثیقه دین مضمون عنه به نفع مضمون له قرار گیرد. باید حق مضمون در ذمه مضمون عنه ثبوت و تحقق یافته باشد چگونه ممکن است دینی که هنوز به وجود نیامده است منتقل گردد و یا وثیقه ای برای آن داده شود. علاوه بر آنچه ذکر شد بر بطلان ضمان مالم یجب، ادعای اجماع شده است و فقها گفته اند در صحت ضمان شرط است که حق مورد ضمان (حق مضمون) باید در ذمه مضمون عنه ثبوت و تحقق یافته باشد و از علامه در تذکره حکایت شده، که چنانچه کسی بگوید «مها اعطیت فلاناً فهو علیّ لم یصح اجماعاً»^[۳۰۹]
۲-۱۷٫ بررسی ادله بطلان «ضمان مالم یجب»
باید توجه داشت که ضمان مالم یجب، اصطلاح فقیهان است و دلیل شرعی و نص دینی بر بطلان آن وجود ندارد. این عنوان نه در دلیل شرعی آمده و نه از منابع فقهی مانند کتاب و سنت اصطیاد و اتخاذ شده است، کسانی که ضمان مالم یجب را باطل شمرده اند نتوانسته اند دلیل بطلان را ارائه کنند.^[۳۱۰]
اینکه در بطلان ضمان مالم یجب گفته شده، در معنای عرفی ضمان واعتبار آن شرط است که ضمان تحقق یافته باشد یعنی باید سبب تعهد مضمون عنه، قبل از عقد ضمان پدید آمده باشد، درست نیست. زیرا ضمان به لحاظ عرفی به معنای تعهد و عهده گرفتن چیزی است و این اعم است از ضمان دین و ضمان عین و ضمان چیزی که در ذمه ثبوت نیافته است، عرفاً ضمان عهده و ضمان درک، صادق است در حالی که حق مضمون به در عهده مضمون عنه، فعلیت نیافته و ذمه اش به دیگری مشغول نیست زیرا ضامن می گوید: اگر این مبیع، غصبی بود یا معیوب بود من ضامنم.^[۳۱۱] و در مواردی، برخی از فقیهان به صحت ضمان فتوا داده اند در حالیکه سبب دین در آن فعلیت نیافته است مانند ضمان «مال الجعاله» و «مال السبق و الرمایه» قبل از انجام عمل. در ضمان مال الجعاله، جاعل قبل از عمل عامل، مدیون نیست و حقی بر ذمه او ثابت نشده تنها او انشا و ایقاع جعاله نموده و علاوه بر این، جعاله از طرف جاعل قبل از عمل، انشای عقد جایز است و می‏تواند آن را لغو کند، در عین حال ضمان مال‏الجعاله و مانند آن را صحیح دانسته‏اند.^[۳۱۲]
و یا ضمان اعیان مضمونه را برخی از فقیهان مطابق با عمومات دانسته و به صحت آن فتوا داده ‏اند^[۳۱۳] و این نوع ضمان به معنای این است که ضامن متعهد می شود که عین آنها را به صاحبش رد کند و اگر تلف شوند، قیمت آنها را به مالک آنها بدهد و علامه در تذکره، و تحریر و ارشاد، جواز را ترجیح داده و از مبسوط این قول منقول است و محقق هم به جواز میل کرده است.و پیداست که ضمان عین مضمونه، ضمان به رد عین است نه اینکه ضامن، دینی را در ذمه بگیرد.^[۳۱۴]

ساعات کاری

 

 

 

تساوی حقوق

 

عدم تبعیض

 

 

 

عدالت جنسیتی

 

 

 

حمایت از مردم آسیب پذیر

 

 

 

سلامت و ایمنی انسان

 

سلامت جسمانی،روانی،اجتماعی

 

 

 

منابع بهداشتی

 

 

 

امنیت غذایی

 

 

 

تنوع فرهنگی

 

دانش بومی

 

 

 

حق حاکمیت مواد غذایی

 

 

 

۷-۱- تعریف واژگان کلیدی تحقیق :
۱-۷-۱- تعاریف مفهومی
زنجیره تأمین : زنجیره تأمین مجموعه سازمان هایی هستند که به سازمان های بالادست و پایین دست تقسیم شده اند و با یک محصول و یا خدمت و از طریق انجام فعالیت ها و فرآیندهای مختلف در پی ایجاد ارزش برای مشتری هستند(حسینی و همکاران، ۱۳۸۹: ۹۱).

توسعه پایدار^[۱۳] : توسعه ای را می توان پایدار دانست که ضمن تأمین نیازهای اساسی نسل حاضر، موجب به خطر افتادن توانایی نسل های آینده برای تأمین نیازهای اساسی نگردد(WCED,1987: ).
مدیریت زنجیره تأمین پایدار^[۱۴] : مدیریت زنجیره تأمین پایدار(SSCM)، مدیریت مواد خام و خدمات از تأمین کنندگان به تولید کننده یا از فراهم آورنده خدمت به مشتری و برگشت آن در جهت بهبود اثرات اجتماعی و محیطی می باشد(داکو و ناوکو، ۲۰۰۸).
زنجیره تأمین مواد غذایی^[۱۵]: زنجیره تأمین مواد غذایی (FSC) شبکه پیچیده ای از فعالیت ها است که شامل کشاورزی(تولید مواد غذایی اولیه)، پردازش، توزیع، خرده فروشی یا تهیه غذا و قرار گرفتن در دسترس مشتری می باشد(لازاریدسا^[۱۶]،۲۰۱۱).
حکمرانی خوب^[۱۷] : نظام سیاسی شرکت. حکمرانی خوب که به عنوان حقوق ذینفعان تعریف می شود، جدایی قدرت بین مدیریت و هیئت نظارت را فراهم می کند و تلاش می کند تا از مسئولیت رهبری در تمامی ابعاد سازمان مطمئن شود(فائو، ۲۰۱۲).
تمامیت زیست محیطی ^[۱۸]: برای حفاظت از تمامیت اکوسیستم زمین، استفاده از منابع طبیعی و تأثیرات زیست محیطی، فعالیت ها باید به طوری مدیریت شود که اثرات زیست محیطی منفی حداقل و اثرات مثبت پرورش داده شود(فائو، ۲۰۱۲).
انعطاف پذیری اقتصادی^[۱۹] : برای در نظر گرفتن پایداری از لحاظ اقتصادی، سازمان باید قادر به پرداخت همه بدهی های خود و ایجاد یک جریان نقدی مثبت و کافی برای پاداش به کارکنان و ذینفعان باشد. علاوه بر این، باید مکانیزم هایی ضربه گیر(پس انداز، دارایی) برای مقابله با تغییرات و شوک های خارج از کنترل(به عنوان مثال، رکود اقتصادی، آب و هوای مخرب) داشته باشد. اساساً، باید از لحاظ اقتصادی انعطاف پذیر باشد(فائو،۲۰۱۲).
رفاه اجتماعی^[۲۰] : پایداری اجتماعی، رضایت از نیازهای اساسی انسان و تأمین حق و آزادی برای برآوردن آرمان های فرد به منظور یک زندگی بهتر می باشد(WCED,1987)
۲-۷-۱- تعاریف عملیاتی
با توجه به چارچوب معرفی شده در این پژوهش، میزان پایداری زنجیره تأمین توسط چهار بعد مشخص می شود: حکمرانی خوب، تمامیت زیست محیطی، انعطاف پذیری اقتصادی و رفاه اجتماعی. تعاریف عملیاتی این ابعاد به شرح زیر است:
حکمرانی خوب : شامل معیار های ساختار حکمرانی^[۲۱]، پاسخگویی^[۲۲]، مشارکت^[۲۳]، حاکمیت قانون^[۲۴] و مدیریت جامع^[۲۵] می باشد. ساختار حکمرانی زیرمعیارهای اصول اخلاقی شرکت^[۲۶] و سعی و کوشش مقتضی^[۲۷] را پوشش می دهد. همچنین زیرمعیارهای معیار پاسخگویی شامل ممیزی های جامع^[۲۸] و مسئولیت پذیری^[۲۹]، معیار مشارکت شامل زیرمعیارهای گفتگو با ذینفعان^[۳۰]، روش های شکایت^[۳۱] و حل تعارض^[۳۲] می باشد. زیرمعیارهای تحت پوشش معیار حاکمیت قانون، تعهد به عدالت، مشروعیت و شفافیت^[۳۳]، درمان، احیاء و پیشگیری^[۳۴]، مسئولیت مشترک^[۳۵] و تخصیص منابع^[۳۶] است. همچنین معیار مدیریت جامع، زیرمعیارهای پایداری در مدیریت^[۳۷]، تولید گواهی شده^[۳۸] و حسابداری کامل هزینه^[۳۹] را شامل می شود.
تمامیت زیست محیطی : توسط معیارهای های جو^[۴۰]، آب شیرین^[۴۱]، خشکی^[۴۲]، تنوع زیستی ^[۴۳]، مواد و انرژی^[۴۴] و رفاه حیوانات^[۴۵] تعیین می شود. در SAFA زیرمعیارهای جو شامل ؛ گازهای گلخانه ای^[۴۶] و آلودگی هوا^[۴۷]، زیرمعیارهای آب شیرین شامل؛ کمیت^[۴۸] و کیفیت آب^[۴۹]، زیرمعیارهای خشکی شامل؛ مواد آلی^[۵۰]، ساختار فیزیکی^[۵۱]، کیفیت شیمیایی^[۵۲]، تخریب خشکی و بیابان زدایی^[۵۳]، زیرمعیارهای تنوع زیستی شامل؛ تنوع زیستگاه^[۵۴]، تمامیت اکوسیستم^[۵۵]، تنوع زیستی غیر اهلی^[۵۶]، تنوع زیستی کشاورزی^[۵۷] و گونه های تهدید شده^[۵۸] و زیرمعیارهای مواد و انرژی شامل ؛ منابع غیر قابل تجدیدناپذیر^[۵۹]، تأمین انرژی^[۶۰]، بهروه وری محیط زیست^[۶۱]، کاهش و دفع زباله^[۶۲] و زیرمعیارهای رفاه حیوانات شامل؛ رهایی از استرس^[۶۳] و شرایط مناسب گونه ها^[۶۴] می باشد.
انعطاف پذیری اقتصادی : سرمایه گذاری^[۶۵]، آسیب پذیری^[۶۶]، ایمنی محصول و کیفیت^[۶۷] و اقتصاد محلی^[۶۸]، تعیین کننده معیار انعطاف پذیری اقتصادی هستند. در SAFA، زیرمعیارهای سرمایه گذاری؛ سرمایه گذاری داخلی^[۶۹]، سرمایه گذاری در جامعه^[۷۰] و سرمایه گذاری بلند مدت^[۷۱]،زیرمعیارهای آسیب پذیری؛ ثبات عرضه^[۷۲]، ثبات تقاضا^[۷۳]، نقدینگی و بیمه^[۷۴]، استخدام^[۷۵] و ثبات تولید^[۷۶]، زیرمعیارهای ایمنی محصول و کیفیت؛ اطلاعات محصول^[۷۷]، قابلیت ردیابی^[۷۸]، ایمنی مواد غذایی^[۷۹]، زیرمعیارهای اقتصاد محلی؛ ایجاد ارزش^[۸۰] و تدارکات محلی^[۸۱] می باشد.
رفاه اجتماعی : این معیار با نگاه به دسته بندی های معیشت شایسته^[۸۲]، حقوق نیروی کار^[۸۳]، تساوی حقوق^[۸۴]، سلامت و ایمنی انسان^[۸۵] و تنوع فرهنگی^[۸۶] ارزیابی می شود. زیرمعیارهای تحت پوشش در این مؤلفه بدین صورت می باشد:

هر تحقیقی باید دارای حدود و دامنه­ مشخصی باشد تا پژوهشگر در همه مراحل تحقیق بر موضوع پژوهش تسلط کافی داشته باشد و بتواند نتایج حاصل از نمونه انتخابی را به جامعه تعمیم دهد. این تحقیق نیز مانند سایر تحقیق­ها دارای دامنه­های زیر می­باشد:
قلمرو موضوعی تحقیق: قلمرو موضوعی این تحقیق بررسی تأثیر انگیزه­ های مدیریت سود (انگیزه­ جلوگیری از زیان و یا کاهش سود)، بر چسبندگی هزینه­ها در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
قلمرو زمانی پژوهش: قلمرو زمانی این تحقیق از ابتدای سال ۱۳۸۷ تا پایان ۱۳۹۱ است.
قلمرو مکانی پژوهش: این تحقیق شرکت­های سهامی عام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را دربر می­گیرد.
۱-۸٫ جامعه و نمونه آماری
با توجه به تعداد بسیار زیاد واحدهای اقتصادی و پراکندگی آن­ها در سراسر کشور و عدم دسترسی به صورت­های مالی حسابرسی شده تمامی آن­ها، شرکت­های جامعه­ آماری جهت آزمون فرضیه ­ها، شرکت­های موجود در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد.
نمونه گیری به روش حذف سیستماتیک انجام شده است، به این صورت که شرکت­ها از بین جامعه­ آماری با توجه به شرایط زیر انتخاب شده ­اند:

 

• • از شرکت­های تولیدی باشند.

 

• • از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۱ در بورس حضور داشته باشند.

 

• • • طی سال­های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۱ اطلاعات مورد نیاز برای انجام این تحقیق را به طور کامل ارائه کرده باشد.

  

 

• • پایان سال مالی آن­ها ۲۹ اسفند باشد.

 

• • طی دوره­ تحقیق تغییر دوره مالی نداشته باشد.

 

• • شرکت بین سال­های ۱۳۸۷تا ۱۳۹۱ وقفه عملیاتی نداشته باشد.

 

• • برای هر مشاهده اطلاعات ۲ سال قبل از آن موجود باشد.

 

• • جزو بانک ها، موسسات مالی ( شرکت های سرمایه گذاری، واسطه گری مالی، شرکت های هلدینگ، بانک ها و لیزینگ ها) نباشند، زیرا افشاهای مالی در این گونه شرکت ها متفاوت است.

 

• • حسابرسی شده و غیرتلفیقی باشند.

 

با اعمال تمام محدودیت­های فوق، حجم نمونه بالغ بر ۱۳۸ شرکت گردید.
۱-۹٫ روش گردآوری داده ­ها و اطلاعات
برای تدوین مبانی نظری و مفاهیم اساسی موضوع پژوهش از کتب، مقالات فارسی و لاتین، رساله و پایان نامه استفاده شده است. برای جمع­آوری داده های لازم برای انجام پژوهش نیز، از سایت کدال و سایت بورس جهت دریافت صورت­های مالی و یادداشت­های همراه شرکت­های نمونه در طی سال­های مورد مطالعه، استفاده شده است.
۱-۱۰٫ روش­های آماری و آزمون فرضیه ­ها
در این مطالعه، تلفیقی از داده ­های سری زمانی و مقطع زمانی (داده ­های ترکیبی^۲۲) استفاده شده است و در مجموع ۶۹۰ مشاهده (سال-شرکت) آزمون شده است. زمانی که از داده ­های ترکیبی استفاده می_­­شود، به منظور تخمین مدل رگرسیون، از یکی از روش‌های اثرات مشترک، اثرات ثابت و اثرات تصادفی استفاده می‌شود. برای تشخیص روش تخمین مناسب باید آزمون­های مختلفی انجام داد. بدین ترتیب، که ابتدا برای گزینش بین اثرات مشترک و اثرات ثابت از آزمون چاو استفاده می‌شود. اگر P-Value به‌دست آمده کم‌تر از ۰۵/۰ باشد، اثر ثابت انتخاب می‌شود. به ‌طور موازی، جهت گزینش بین اثرات ثابت و اثرات تصادفی، از آزمون هاسمن استفاده می‌شود. اگر P-Value به‌دست آمده کم‌تر از ۰۵/۰ باشد اثر ثابت انتخاب می‌شود. هم‌چنین، به منظور بررسی پایایی متغیرهای پژوهش، یکی از روش­های آزمون ریشه واحد داده ­های تابلویی (ترکیبی) را مورد استفاده قرار می­گیرد. سپس با بهره گرفتن از روش تخمین مناسب به برآورد ضرایب مدل پرداخته و فرضیه ­ها را آزمون می­کنیم. همچنین، با توجه به ضریب تعیین تعدیل شده (Adjusted-R²) میزان تغییرات متغیر وابسته که توسط متغیرهای مستقل توضیح داده می­ شود، ارزیابی خواهد شد و از آماره­ی (t) برای بررسی صحت آزمون فرضیه ­های تحقیق و از آماره­ی فیشر (F) جهت بررسی کفایت مدل استفاده خواهد شد.
۱-۱۱٫ تعریف واژه ­ها واصطلاحات
چسبندگی هزینه^[۳]
چسبندگی هزینه­ها به این معناست که افزایش هزینه­ها در زمان افزایش فروش، بیشتر از کاهش هزینه­ها در زمان کاهش فروش، به همان مقدار است. برای مثال، اگر درآمد فروش ۱۵% درصد افزایش یابد، هزینه­ها ۱۰% افزایش می­یابد؛ اما اگر درآمد فروش معادل همان ۱۵% کاهش یابد، هزینه­ها ۹% کاهش می­یابد. در چنین وضعیتی هزینه­ های موردنظر چسبنده خواهند بود.
مطابق تئوری تصمیمات سنجیده، چسبندگی هزینه­ها نتیجه­ تصمیمات سنجیده­ی مدیران است. هنگامی که فروش کاهش می­یابد، برخی از مدیران، این کاهش را موقتی تصور کرده و انتظار بازگشت فروش به سطح قبلی را نزدیک دارند. بنابراین در تصمیمی سنجیده، منابع مربوط به فعالیت­های عملیاتی را در دوره­ های کاهش فروش حفظ می­ کنند؛ زیرا اگر منابع در پاسخ به کاهش فروش، حذف شده و در دوره­ های افزایش فروش، مجدد تحصیل شوند، هزینه­ های شرکت در بلندمدت افزایش می­یابد. با این تصمیم مدیر چسبندگی هزینه ایجاد می­ شود.
انگیزه­ های مدیریت سود^[۴]
بر مبنای تحقیقات انجام شده توسط برخی از پژوهشگران حوزه­ مدیریت سود (نظیر بلکویی، ۱۳۸۱) مهم­ترین محرک­های مدیران در دستکاری سود، قراردادهای بدهی، طرح­های پاداش، ساختار مالکیت و هزینه­ های سیاسی می­باشند. با توجه به هر یک از این فرضیه ­ها و پژوهش­های پیشین داخلی و خارجی (نظیر ابراهیمی و ابراهیمی، ۱۳۹۱) این انگیزه­ ها را می­توان نهایتاً به سه دسته تقسیم کرد:

 

1. 1. انگیزه­ های قراردادی: انگیزه­ قراردادی برای مدیریت سود زمانی رخ می­دهد که قراردادهای بین یک شرکت و سایر گروه­ ها به اعداد حسابداری اتکا کند.

 

1. 1. انگیزه­ های بازار^[۵]:در سال­های اخیر، تحقیقات مسیر خود را از تئوری اثباتی جدا نموده و مجدد به سمت انگیزه­ های بازار سرمایه روی آورده­اند. با توجه به این که گزارش­ها و سرمایه ­گذاران از سود و اجزای آن در فرایند ارزیابی سهام استفاده می­ کنند، مدیران ممکن است به منظور تأثیرگذاری بر قیمت سهام شرکت اقدام به مدیریت سود کنند.

 

1. 1. انگیزه­ های قانونی^[۶]: سومین انگیزه­ بالقوه­ی مدیران برای مدیریت سود، ارتقای اقدامات قانونی مساعد است. انگیزه­ های قانونی برای مدیریت سود زمانی رخ می­دهد که تصور می­ شود سود گزارش شده بر اقدامات قانون­گذاران یا مقامات دولتی تأثیر بگذارد. مدیران با دستکاری آخرین سطر صورت سود و زیان ممکن است بر اقدامات قانون­گذاران یا مقامات دولتی تأثیر بگذارد و بدین وسیله وارسی سیاسی و اثرات مقررات را حداقل کنند.

 

البته انگیزه مدیریت سود به دو دلیل فوق­الذکر تنها در زمان کاهش فروش ایجاد می­ شود.
۱-۱۲٫ ساختار کلی تحقیق
در این فصل به طور خلاصه موضوع تحقیق، اهمیت موضوع تحقیق، فرضیات، قلمرو تحقیق، چگونگی انجام تحقیق و تعاریف واژه ­ها و اصطلاحات بیان شده است. در فصل دوم با نگاهی به مباحث تئوریک مطرح شده در زمینه­ تحقیق و ابعاد آن، به طور اجمالی به تحقیقات مشابهی پرداخته شده که در ایران و خارج از ایران در زمینه­ موضوع تحقیق انجام شده است. در فصل سوم از تحقیق توضیحاتی راجع به روش تحقیق و مدل­های مورد استفاده در آزمون فرضیات ارائه شده است که اهم روش­های گردآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل محاسبات انجام شده را نشان می­دهد. در فصل چهارم داده ­ها و اطلاعات به دست آمده با بهره گرفتن از روش­ها و مدل­های آماری مناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نتایج حاصله ارائه شده است. فصل پنجم نیز به خلاصه پایان نامه، نتیجه ­گیری و ارائه­ پیشنهادات اختصاص دارد.
فصل دوم
ادبیات تحقیق
مقدمه
آگاهی از رفتار هزینه برای حسابداران، محققین و تمام کسانی که با حوزه­ مدیریت در ارتباطند و تغییرات در هزینه­ها را برحسب تغییرات در درآمد ارزیابی می­ کنند، دارای اهمیت است. درک رفتار هزینه همچنین برای استفاده­کنندگان بیرونی (برای مثال تحلیلگران مالی) که تمایل به ارزیابی عملکرد شرکت دارند، حائز اهمیت است. فرایند معمول مورد استفاده­ی تحلیلگران مالی جهت ارزیابی این عملکرد می ­تواند شامل مقایسه­ اجزاء هزینه به عنوان درصدی از درآمد­های خالص فروش شرکت­ها یا یک شرکت در زمان­های متفاوت باشد. این تحلیل ممکن است نادرست باشد اگر که رفتار هزینه در ارتباط با کاهش یا افزایش درآمدها مدنظر قرار نگیرد و زمانی اصلاح می­ شود که تحلیلگر چگونگی تغییر هزینه­ها بر حسب درآمد را درک کند.
امروزه مسائل مرتبط با هزینه و رفتار آن بیشتر در حوزه­ حسابداری مدیریت مطرح می­ شود و مدیران به منظور تصمیم ­گیری در خصوص مسائلی چون برنامه­ ریزی و بودجه­بندی، قیمت­ گذاری محصولات، تعیین نقطه سربه­سر و سایر موارد مدیریتی، نیازمند درک و کسب اطلاعاتی در مورد رفتار هزینه­ها مخصوصاً نسبت به تغییرات سطح فعالیت و یا سطح فروش خواهند بود. در مدل رایج و سنتی رفتار هزینه­ها، که در ادبیات حسابداری به ‌طور عمومی پذیرفته شده است، به‌طورمعمول، تغییرات هزینه­ها نسبت به تغییرات در سطح فعالیت، متقارن در نظر گرفته می­شد. اما یکی از مباحثی که در طول دهه­ گذشته به سرعت در حسابداری مدیریت گسترش یافته، مربوط به عدم تقارن واکنش هزینه­ها به تغییرات سطح فعالیت در کوتاه­مدت می­باشد، این عدم تقارن در رفتار هزینه برای اولین بار توسط آندرسون و همکارانش^[۷] (۲۰۰۳) “چسبندگی هزینه­ها” نامیده شد. چسبندگی هزینه به این معنی است که نسبت کاهش هزینه­ها در هنگام کاهش سطح فروش کمتر از نسبت افزایش هزینه­ها در هنگام افزایش سطح فروش است. از آن زمان تا کنون این بحث توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
طبق پژوهش­های گذشته، از مواردی که باعث ایجاد چسبندگی هزینه می­ شود، تصمیمات سنجیده­ی مدیران در مورد منابع و هزینه­ها در واکنش به محرک­های خارجی و داخلی است. به عنوان مثال، هنگامی که سطح تقاضا و متعاقباً سطح فروش شرکت کاهش می­یابد، منابع و هزینه­هایی در شرکت بلااستفاده می­ماند که مدیر باید در مورد حذف و یا نگهداری آن­ها تصمیم ­گیری کند. اگر هزینه­ نگهداری منابع مذکور کمتر از هزینه­ حذف و کسب مجدد این منابع، هنگام افزایش دوباره­ی سطح فروش، در بلندمدت برآورد شود، مدیر جهت افزایش ارزش شرکت در بلندمدت، تصمیم به نگهداری منابع می­گیرد. این تصمیم باعث می­ شود که چسبندگی هزینه ایجاد شود. و سود شرکت در کوتاه­مدت کاهش یابد.
در این تحقیق به دنبال بررسی این مسئله هستیم که اگر مدیران انگیزه­ای برای مدیریت سود و ارائه­ تصویر مناسبی از عملکرد واحد تجاری داشته باشند، آیا این مسئله می ­تواند بر تصمیم آن­ها درباره چگونگی تعدیل منابع و به تبع آن بر میزان چسبندگی هزینه­ها مؤثر باشد یا خیر؟ تقریباً تمام مباحثی که تاکنون در رابطه با موضوع چسبندگی هزینه مطرح شده، به مواردی اشاره داشته اند که باعث ایجاد چسبندگی هزینه می­ شود اما در این پژوهش هدف، بررسی تأثیر انگیزه­ های مدیریت سود بر کاهش چسبندگی هزینه خواهد بود.
۲-۱٫ مبانی نظری
مبانی نظری از مراحل اساسی موضوع پژوهش است. تا زمانی که مبانی نظری هر موضوع علمی مورد توجه و بررسی قرار نگیرد، فرایند پیشبرد تدریجی اهداف آن نیز دارای ابهام است.
در فصل اول کلیات پژوهش مطرح شد، بدین صورت که پس از بیان موضوع پژوهش که «بررسی تأثیر انگیزه­ های مدیریت سود بر چسبندگی هزینه در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران» است، اهمیت و اهداف پژوهش، فرضیه ­های پژوهش، محدودیت­های پژوهش، تعریف برخی از واژگان کلیدی و ساختار پژوهش مطرح شد. در این فصل ابتدا، به تشریح مبانی نظری مسأله پژوهش پرداخته می­ شود و سپس پیشینه پژوهش­های داخلی و خارجی موضوع بیان می­ شود.
۲-۱-۱٫ تحلیل رفتار هزینه­ها^[۸]
شاید کلمه­ای یافت نشود که به وسعت کلمه هزینه مورد استفاده قرار گرفته و در عین حال بیش­تر از هر کلمه و مفهوم دیگر دچار سوء تعبیر شده باشد. زمانی که منظور، قیمت یک خدمت به خصوص است مصرف­ کنندگان از عبارت هزینه­ های خدمت استفاده می­ کنند. تحلیل­گران خطی­مشی­ها، زمانی که مجموع مخارج خدمات بهداشتی- درمانی را مدنظر دارند از هزینه­ های خدمات بهداشتی ملی سخن می­گویند. تمام این لغزش­های کلامی اشتباه برانگیز بوده و درک معنی هزینه را آن­چنان که توسط حسابداران، اقتصاددانان و مدیران به کار برده می­ شود، دچار ابهام می­ کند. در حسابداری، اقتصاد و تصمیم ­گیری در سطح مدیریت، منظور از کلمه هزینه یک کالا یا خدمت، هزینه تولید آن است. هزینه­ های تولید یک خدمت لزوماً معادل بهای پرداخت شده توسط مصرف­ کنندگان (یا بیمه­ای که او را تحت پوشش قرار داده) نیست. هزینه، شامل مقداری از منابع محروم­مانده یا قربانی شده برای تحصیل اهدافی ویژه است؛ مانند دست­یابی به سرویس خوب، که به شکل واحد پولی بیان می­ شود. مدیران موفق تلاش زیادی برای کم­تر کردن هرچه بیش­تر هزینه­ها از قیمت فروش به خرج می­ دهند (پوررضا، ۱۳۸۰).

در سال ۱۹۱۶ میلادی آموزش علوم تحت تاثیر نظرات جان دیویی^[۲۱] قرار گرفت در این سالها دیوی کتاب دموکراسی و آموزش و پرورش را نوشت که از آثار تربیتی کلاسیک قرن بیستم شد و با دیدی پیشرو عمل گرایانه از آموزش و پرورش به عنوان نیروی بازسازی فردی و اجتماعی و میان مقتضیات فردی و اجتماعی توازن ایجاد کرد و آموزش علوم هم تحت تاثیر فلسفه پراگماتیسم قرار گرفت ( کانل،افشار ۱۳۶۸ ، ص ۳۱۹ ).
فعالیتهای آموزشی او از خصلتهای غریزی و نگرش های کودکان سرچشمه می گرفت و یادگیری فعال و کسب تجربه بر همه چیز تقدم داشت ( صفوی ۱۳۶۵ ، ص ۵۵ ) .
در سال ۱۹۲۰ میلادی « کرگ^[۲۲] » در تحقیق خود پیرامون آموزش علوم این هدف را داشته است که برنامه ی علوم کودکان را متحد الشکل سازد و بر اساس کلیت دادن به مفاهیم قرار دهد به گونه ای که خود مرز بین رشته های مختلف تحصیلی از بین برود ، این امر سبب ایجاد طرح مفهوم دار در آموزش علوم شد ، طرحی که امروز همچنان کاربرد دارد و شامل مکان ، زمان ، دگرگونی سازگاری بنیابین و تعادل می باشد . مجموعه کتابهای درسی در زمینه علوم در مدارس ابتدایی ، بر اساس این طرح توسعه کرگ و همکارانش تدوین شد که بسیاری از مدارس از آن استقبال کردند ( اسپادک ،نظری نژاد ۱۳۷۴ ، ص ۱۷۱ ) .
سال ۱۹۳۰ میلادی تدریس علوم در مدارس واقعی آغاز شد و سبب توسعه آموزش علوم و تبدیل آن به یک بخش کامل پویا و محتوایی برنامه های درسی علوم ، در مدارس ابتدایی گردید این حرکت در ابتدای امر با کندی صورت گرفت اما بعدها از استقبال و حمایت روز افزون کشورهای مختلف جهان بهره مند گردید .
در سال ۱۹۳۲ میلادی تحولی در آموزش علوم در دوره ابتدایی رخ داد . انجمن ملی بررسی تعلیم و تربیت ، سی یکمین کتاب سالانه خود را که منحصرا درباره تدریس علوم در مدارس بود منتشر کرد . پیشنهاد این کتاب برنامه پیوسته علوم از کودکستان تا کلاس دوازدهم بود ( ویکتور،نوقابی ودیگران ۱۳۷۴ ، ص ۱۴ ) .
به طور کلی در این سالها ، برنامه های علوم دچار تحولات اساسی قرار گرفت و اگرچه تدوین و تالیف کتابهای درسی بر اساس یافته های روان شناسی صورت می گرفت و به تفاوتهای فردی دانش آموزان توجه می شد و کوششهای زیادی در جهت برنامه های درسی فعال صورت گرفت ولی نتیجه این تلاشها آن چنانکه باید به بار نشست و وظیفه تحول برنامه های درسی علوم به دوره های بعد محول شد .
سیر تحولات برنامه های درسی علوم در فاصله سالهای ۱۹۱۶ تا ۱۹۵۰ میلادی دارای ویژگی های ذیل می باشد :
۱-۴-هدف از آموزش: از سویی به جنبه های تکنولوژی و عملی علوم و از سوی دیگر به آماده کردن دانش آموزان برای کارهای عملی و حل مسائل روزانه زندگی اهمیت داده می شد.

۲-۴- محتوای برنامه ها : برنامه های درسی کلا تغییر کرد و از دانشمندان علوم محض به معلمان سپرده شد و تدوین و تالیف کتابهای درسی بر اساس یافته های روان شناسی صورت گرفت و به تفاوتهای فردی و میزان استعداد دانش آموزان توجه می شد .
۳-۴-روش آموزش : روش سخنرانی اهمیت کمتری پیدا کرده بود و به تدریج فعالیتهای آزمایشگاهی بیشتر شد و در نتیجه بیشتر به کشف مطالب به وسیله دانش آموزان اهمیت داده شد .
۴-۴- شیوه ی ارزشیابی : اگرچه در شیوه ارزشیابی تحولاتی صورت گرفت و با توجه به جنبه های حیطه شناختی « فهم » ، درک ، ترکیب و قضاوت تنظیم می شد ولی در عمل ، ارزشیابی دانش آموزان تا حدود زیادی به میزان سنجش معلومات آنها توجه داشت(همان منبع،ص۱۷۹).

۵ ـ از ۱۹۵۰ تا ۱۹۸۰ میلادی

در سال ۱۹۵۰ میلادی ، برنامه های واقعی و قابل قبول علوم دبستانی کمتر به چشم می خورد و برنامه های عملی مدارس ابتدایی عمدتا شامل درسهایی بر مبنای گفتار معلم و خواندن دانش آموز بود که در آنها از کتاب درسی به عنوان وسیله ای برای یادگیری واقعیت ها و برخی از اصول علمی استفاده می شد حجم کارهای آزمایشگاهی سودمندی که در سطح ابتدایی ادامه می شد نیز بسیار محدود بود( جمعی از صاحب نظران و کارشناسان یونسکو ، ۱۳۶۵، ص ۷۸ .
در سال ۱۹۵۷ میلادی نقطه عطف تحول آموزش علوم بود که فرایند علوم اطلاعات اساسی پیدا کرد . در این سال روسها توانستند اولین سفینه فضایی خود به نام « اسپوتینگ^[۲۳] » را به فضا پرتاپ کنند این امر موجب شد آمریکاییها که خود را در این زمینه نسبت به روسها عقب مانده تر احساس می کردند در برنامه های عمومی آموزش علوم و روش تدریس آن تجدید نظر کنند و از همین جا است که حمایت بی دریغ سازمانهای دولتی و موسسات خصوصی از برنامه های وسیعی که به منظور توسعه و گسترش آموزش و فراگیری علوم در مدارس طرح ریزی شده بود شروع شد. چنان که در ایالت متحده آمریکا ، دانشگاه ها ابتکار عمل را در دست می گیرند . آنها با شگفتی تایید می کنند که کتابهای درسی علوم از ابتدای قرن تاکنون تغییرات اساسی نداشته است و بیان می کنند که علم به صورت مجموعه ای از واقعیات تغییر ناپذیر ارائه شده است و روحیه اکتشاف با همه لزوم خود وجود نداشته است میلاره- ژان ویال، شجاع رضوی ۱۳۷۱، ص۳۸۰). به همین منظور کنفرانس « ودرهول^[۲۴] » تشکیل گردید و نتیجه کنفرانس کتابی بود به عنوان « فرایند آموزش و پرورش » که به وسیله ی « برونر^[۲۵] » انتشار یافت که خطوط کل تحولات آموزش علوم و برنامه های درسی را در سالهای ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی روشن کرد و آنها عبارت بودند از :
الف ـ مرتبط بودن محتوا و هدفهای آموزش علوم بر حسب ساختار رشته ها و فرآیندهای آموزش علوم می باشد .
ب ـ روش آموزش بر اکتشاف و پژوهش در امر یادگیری تاکید می کند به این معنی که یادگیرنده باید در امر یادگیری به طور فعال شرکت داشته باشد.
ج ـ کتابهای درسی علوم نقش تسهیل کننده فرایند اکتشاف است(همان منبع،ص۳۸۴).
بدین ترتیب کنفرانس « ودزهول » تغییرات بنیادی در اهداف ، روش های تدریس و محتوای کتابهای درس علوم در آمریکا را به وجود آورد به تبع بسیاری از برنامه های جدید علوم در اروپا و سایر کشورهای دیگر مثل انگلستان طراحی و به اجرا گذاشته شد(همان منبع،ص۳۸۴).
به عنوان مثال :
پروژه هایی که برای آموزش علوم در کلاسهای دبیرستان طرح ریزی شده بود گسترش داده شد و این کار طبیعی بود زیرا تدریس جداگانه رشته های مختلف علوم از قبیل فیزیک ، شیمی ، و زیست شناسی برای اولین بار از دوره دبیرستان شروع می شود و همچنین به دلیل آن که عده ی زیادی از دانش آموزان تصمیم رفتن به کالج را دارند ، رشته تحصیلات فیزیک اولین طرح آموزش علوم در دوره ی دبیرستان بود « PSSe^[26]» طرح مقدماتی شیمی زنجیره ای « Cba^[27]» مطالعه ماده از جهت ساختمان شیمیایی « CHEM^[28]» دوره آموزشی علوم زیست شناسی « ^[۲۹]BSCS» طرح آموزش زمین شناسی « ^[۳۰]ESCP» طرح فیزیک هاروارد « ^[۳۱]HPP» طرح آموزش مفاهیم مهندسی « ^[۳۲]ECCP» به وجود آمد . ( ویکتور،نوقابی ودیگران ۱۳۷۴ ، ص ۱۵ و ۱۶ ) .
این نهضت نوآوری بسیار فعال باقی ماند چنان که هنوز هم در سال ۱۹۶۰ میلادی می توان از ۳۰۰ پروژه اصلاحی یاد کرد که نیمی از آنها در ایالت متحده آمریکا در دست اجرا است . در اروپای غربی سازماندهی این امر از راه تحقیقات تربیتی صورت می گیرد و کار اصلی سه موسسه ، ادامه توسعه تحقیقاتی در این زمینه می شود . این موسسات عبارتند از بنیاد « نوفلید^[۳۳] » موسسه موسوم به « اپین دکیل^[۳۴] » و « موسسه اینرپ^[۳۵]» ( بخش مربوط به علوم و محیط ) ، گذشته از آن که تعدادی از دانشگاهها مانند دانشگاه پاریس و دانشگاه ژنو به این تحقیقات ادامه می دهند ( میالاره ، ژان ویال،شجاع رضوی ۱۳۷۱ ، ص ۳۰۱) .
آنچه که این طرح ها به ما آموخته اند؟
الف ـ از لحاظ محتوا این طرحها به ما فهمانده اند چه مواد تازه ای باید به برنامه آموزش اضافی شود مانند فیزیولوژی و بوم شناسی در زیست شناسی و چه عناصری می تواند از برنامه حذف گردد ، آنها تلاش کرده اند به گونه ای عمل کنند که محتوای آموزش منعکس کننده ساختار رشته آموخته شده باشد و اصولا بر محور مفاهیمی که کسب آنها دارای اولویت است دور بزند نه آن که انبوهی از وقایع خوبی یا اتفاقی را مدنظر قرار دهند. ب ـ این طرحها در ضمن رعایت برخی از حدود را روشن ساخته اند که باید بین رشته های مختلف علمی تفاوت قائل شویم و بر روی منافع یک آموزش علمی مختلط تاکید شود .
ج ـ آموزش علمی نمی تواند با یادگیری یک محتوا محدود شود زیرا آموختن مفاهیم جدا از آموختن روش ها نیست .
د ـ این کاربرد آرمانها گویا از لحاظ راهنمایی معلمان به منظور روشن ساختن خط مشی تربیتی خود بسیار مفید است زیرا تفویض انعطاف بیشتری به برنامه را میسر می سازد (همان منبع ص،۳۰۲).
بدین ترتیب این طرح ها به ویژه سبب شده اند که کلا کانون توجه آموزشی تغییر کند به طوری که از این پس موضوع مهم در انسجام درس داده شده از سوی معلم نیست ، بلکه آموختن قبلی دانش آموز است و شولمن و تایمر^[۳۶] ویژگی برنامه های درسی علوم را در این دهه به این شرح برشمرده اند ، برنامه های درسی جدید علوم نسبت به برنامه های قبلی از لحاظ علمی به هنگام تر شده و در آنها از سادگی اولیه کتابهای قدیمی خبری نیست و با بهره گرفتن از روش های علمی علوم جمع آوری اطلاعات می شده است .
به طور کلی سیر تحولات برنامه های درس علوم در فاصله سالهای ۱۹۵۰ تا ۱۹۸۰ میلادی دارای ویژگی های ذیل می باشد(طالعی فرد۱۳۸۳،ص۲۷).
۱-۵-هدف از آموزش : شناخت محیط و سازش خلاق با آن و توجه به تعلیم و تربیت افراد از دوران کودکی به عنوان هدف آموزشی در نظر گرفته شد و به جنبه های مختلف رشد کودک توجه شد(همان منبع،ص۲۷).
۲-۵-محتوای برنامه ها : برنامه ریزان تلاش کردند که محتوای آموزش منعکس کننده ساختار رشته آموخته شده باشد و اصولا بر محور مفاهیمی که کسب آنها دارای اولویت است دور بزند ، نه آن که انبوهی از وقایع فرعی یا اتفاقی را مدنظر قرار دهند(همان منبع،ص۲۷).
۳-۵-روش آموزش : روش اکتشافی از اهمیت خاصی برخوردار بود ، زیرا باعث می شد یادگیرنده مواد آموزشی را با ساخت شناختی خود یکپارچه کند و بتواند آنچه را که آموخته است در موقعیت های جدید به کار برد و نقش معلم در این برنامه ها با نقش قبلی آنها متفاوت شده ، زیرا آنها باید علوم را به عنوان پژوهش و از طریق شیوه های اکتشافی تدریس کنند .
۴-۵-شیوه ارزشیابی :شیوه ارزشیابی های مرسوم و سنتی قبل که فقط میزان معلومات دانش آموزان را اندازه گیری می کرد منسوخ شد .
طراحی و تدوین برنامه های علوم ، با توجه به نظرات برونر ، پیاژه و شواب صورت گرفت(طالعی فرد،۱۳۸۳ص،۲۸).

۶ ـ از ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۰ میلادی

در سالهای ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۰ میلادی تغییر و تحولات جدیدی به تدریج در برنامه های درسی علوم به وجود آمد ، این برنامه ها تاکید بر تجربه مستقیم دانش آموز و درگیری او در امر یادگیری اساس برنامه علوم را تشکیل می داد . در این برنامه ها به علایق و قابلیت فراگیران توجه می شد و تلاش می شد دانش آموزان از طریق ارتباط بین معلومات گذشته و دانش جدید یادگیری آنها صورت بگیرد(همان منبع،ص۲۸).
به طور کلی سیر تحولات برنامه های درسی علوم در فاصله سالهای ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۰ مسلادی دارای ویژگی های ذیل می باشند:
۱-۶-هدف از آموزش : هدف اصلی برنامه های درسی باید با سوادی علمی باشد ، منظور ازسواد علمی کسب مهارت های عقلانی و دانش ضروری برای اخذ تصمیمات معتبر باشد به عبارت دیگر هدف آموزش علوم باید برای پرورش آگاهی دانش آموزان فرصت مناسب را فراهم کرده و قضاوت اخلاقی و ارزشها را بر پایه محکم دانش علم و فنی بنیان نهد و در تصمیم گیری ها به داده ها و شواهد اهمیت دهد(همان منبع،ص۲۸).
۲-۶- محتوای برنامه های درسی : بخشی از برنامه های درسی علوم باید بر اساس مسائل جاری و نیازهای اجتماع باشد و بخشی از آنها باید بر اساس نیازهای شخصی باشد و دانش علمی و تکنولوژی روزهم در برنامه ها گنجانده شود(طالعی فرد۱۳۸۳،ص ۳۰).
۳-۶-روش آموزش : روش آموزش همان روش های فعال و خلاق می باشد که یاد گیرنده به طور فعال در عمل یادگیری درگیر می شود و عمل یادگیری در کنترل خود اوست ( Baldwin,1988 .p4 ) .
۴-۶- شیوه ارزشیابی : ارزشیابی های مرسوم سنتی کتبی منسوخ شد و جای خود را به ارزشهایی بسیار معتبر دیگر داده است که از آن میان می توان به ارزشیابی بر اساس مشاهده عملکرد دانش آموزان ـ گفتگو با او و تنظیم یک پرونده برای جمع آوری اطلاعات در مورد دانش آموز و قضاوت فردی اشاره کرد ( ری شل ،رستگار ۱۳۷۹ ، ص ۱۳۴ ) .

۷ ـ از سال ۲۰۰۰ میلادی تا کنون

عصر حاضر را به تعبیری عصر انفجار اطلاعات نامیده اند و توسعه روز افزون علم ارتباطات پیدایش رایانه ها ، ماهواره های مخابراتی و صحبت از دهکده جهانی و جامعه فرا صنعتی ، بازنگری عمیق در کم و کیف برنامه های درسی و شیوه های آموزش علوم را ضروری ساخته است و حجم گسترده اطلاعات آن چنان سریع پیش می رود که اگر جامعه ای غفلت کند ممکن است سالها عقب بماند . بدین ترتیب این فاصله به طور تصاعدی هر سال بیشتر خواهد شد (همان منبع ،ص ۱۳۵).
از این رو مشکل اساسی که فراروی دست اندرکاران تعلیم و تربیت به ویژه ، برنامه ریزان درسی علوم قرار دارد تصمیم گیری درباره آن است که اولا چه مطالب ، تجارب و فعالیتها و راهبردهای یاددهی ـ یادگیری را به عنوان محتوای برنامه های درسی در نظر بگیرند و ثانیا محتوای گزینش شده را تحت چه ضوابط و اصولی سازماندهی کنند تا بتوانند با انبوه گستردگی دانش بشر از یک سو و نیازهای فردی و اجتماعی انسانی کنونی از سوی دیگر ، دانش ها ف مهارت ها و نگرش های مورد نیاز را در ذهن و اندیشه فراگیران به وجود آورند . لذا امروزه توجه زیاد و بی سابقه ای نیست به علوم در دوره ابتدایی می شود و بیش از ده طرح دوره آموزش علوم دوره ی ابتدایی در دست اقدام وجود دارد که هر کدام در مراحل مختلفی از پیشرفت قرار دارند (طالعی فرد۱۳۸۳،ص۳۰).
از طرف دیگر شاهد هستیم که نظامهای آموزشی کشورهای پیشرفته جهان تلاش فراوانی کرده اند تا انسانهایی اندیشمند ، فکور ، آگاه نسبت به مسائل علمی ، معتقد به نظم و حاکمیت قدرت علمی بر جهان و . . . . تربیت نمایند.به طور خلاصه خصوصیات برنامه های درسی مطلوب علوم در این دوره را می توان چنین بیان کرد :

۱-۷- هدف از آموزش :

الف ) یادگیری مفاهیم علوم و طرح های ذهنی
ب ) آشنا شدن با عملیات کلیدی علم و عالم یعنی روند علمی .
ج ) کشب مهارت و تخصص در حال مشکلات و تفکر خلاق و انتقادی .
د ) پرورش برون دادهای رفتاری مطلوب از قبیل مهارت علمی ، نگرشها ، ارزش گذاری های عملی و علایق .
ه ) آموزش راه یادگیری به دانش آموزان .(همان منبع،ص ۳۰).

۲-۷-محتوای برنامه های درسی

الف ) برنامه های علوم ابتدایی عموما حاوی جدیدترین مفاهیم علوم هستند .
ب ) نقطه توجه اصلی در پیشرفت طرح و تکوین کلی برنامه ها توجه به طبیعت ، قابلیت ها و علایق کودک است .

این تحول زبانی درشعر نیما و شاعران بعد از نیما به وفور اتفاق افتاده است. شعر شاعران انقلاب اسلامی هم از این قاعده مستثنی نیست.
به نمونه‌های زیر توجه فرمایید:
«می‌خواستم/ شعری برای جنگ بگویم/ شعری برای شهر خودم دزفول/ دیدم که لفظ ناخوش«موشک» را باید به کار برد/ اما موشک/ زیبایی کلام مرا می‌کاست(امین‌پور، ۱۳۸۶، ۸ص).

«نامش حبیبه بود/ حبیبه خانوم/ با لهجه شمالی/ شاید رشتی/ و نام شوهرش/ از فامیل‌های دور عموجان بود….»(قزوه، ۱۳۸۷، ص۲۹۷).
تحول در زبان به موارد دیگر در شعر بعد از نیما به خصوص شعر انقلاب نیز به صورت گسترده، سرایت کرد؛ از جمله تحول اساسی در کاربرد واژگان و افعال، اصطلاحات سیاسی و اصطلاحات دستوری، ضمیرها، صفت وموصوف، قیدها، ترکیب‌ها و…
«جامه‌ی خاک به تن کردی و یادم آمد
از شب خون، شب آتش، شب سنگر، قیصر!»(قزوه، ۱۳۸۷، ص۲۴).
ترکیب‌های «شب خون»، «شب آتش» از جمله‌ی تحول در حوزه زبان در شعر انقلاب است.
«به پشت پنجره در انتظار پوسیدم
شبیه عکس، دچار حصار قاب شدم»(امیری اسفندقه، ۱۳۸۷، ص۱۶).
«دچار حصار قاب» در بیت فوق، عباراتی است که پس از تحول زبانی در شعر، به زبان شاعران راه یافته است.
غلامرضا کافی در مطلع غزلی می‌گوید:
«بوی مرد و غبار و سفر داشت بافه‌ی برفی یال‌هایش
مثل آشوب بوران شب بود تندر شیهه شیهه صدایش»(کافی، ۱۳۸۷، صص۶۷).
که ترکیبات و عبارات «بوی مرد و غبار و سفر»، «بافه‌ی برفی یال‌ها»و «آشوب بوران شب» هیچ کدام در غزل کلاسیک قبل از نیما یافت نمی‌شود و همه‌ی آنها مدیون تحولاتی است که در حوزه‌ی زبان دراین دوره اتفاق افتاده است.
محمد کاظم کاظمی، از پیش تازان عرصه‌ی تحول زبانی در شعر انقلاب اسلامی است؛ ابیاتی از وی را از نظر می‌گذرانیم:
«گفت مائیم زسر تا به شکم محو هدف
خنجری داریم بی‌تیغه و بی‌دسته به کف»(کاظمی، ۱۳۸۷، ص۶۱).
«هرکه را دیدیم یا جرأت نداشت
یا گرفتار زن و فرزند بود»(همان، ص۵۰).
«گفتید: لب ببند که با هم برادریم
من یوسفم، که است که با من برادر است(همان، ص۶۵).
در ابیات فوق می‌بینیم که زبان، هم از دست فخامت و سنگینی و استواری، رهایی یافته و هم آن چنان تحول پذیری را در خود هضم کرده است که گویی شعر کلاسیک نیست؛ اما شعر کلاسیک است.

۳-۳- دگردیسی شعر در حوزه‌ی فرم و ساختار

واژه‌ها، ترکیب‌ها و چگونگی در هم ریختن و به هم ریختن آن‌ ها، همه و همه در حوزه زبان می‌گنجند؛ اما همین‌ها نقش کلیدی خود را در «شکل» شعر ایفا می‌کنند.
«صاحب‌نظران نقد نو، امروز ساختار شکل را همچون قالب و ظرفی نمی‌پندارند که محتوا در آن ریخته شده باشد؛ بلکه آن را پدیده‌ای می‌دانند که همراه با روند پدید آمدن شعر، صورت می‌پذیرد و شکل می‌گیرد. به همین دلیل است که بررسی صورت شعر جدای از محتوا، بررسی شایسته‌ای به نظر نمی‌رسد»(حسن‌لی، ۱۳۸۳، ص۱۹۹).
اتفاقی که در هنگام نوشتن یا سرودن شعر در ذهن شاعر می‌افتد، به تناسبِ سطح توانِ هنری و فکری شاعر، متفاوت است؛ یعنی همان تحولی که شاعر در پرداخت مضمونی در سطح کلمات به وجود می‌آورد به همان قدر؛ در شکل شعر، مؤثر است.
«یکی از ابزارهای شایسته برای ساختارهای منسجم‌ شعر به ویژه در شعر امروز، بیان روایی و دراماتیک است شعرهای روایی معمولاً ساختاری منسجم‌تر از اشعار غیر روایی می‌یابند به بیانی دیگر انسجام ساختاری در سروده های روایی آسان‌تر پدید می‌آید»(همان، ص۲۱۲).
از جمله شگردهای تحول در حوزه شکل، فرم و ساختار تغییر در «شکل نوشتن» شعرها بر روی کاغذ و سپس تغییر در «شکل قرائت» آنها در مواجهه با مخاطب است. شاعران انقلاب بندها، پاره‌‌ها، سطرها، گاهی کلمات و حروف را تکه تکه می‌کنند و به تبع آن احساس شاعری هم تکه تکه می‌شود، حتی گاهی این اتفاق در غزل هم می‌افتد که در اصطلاح خود نامیده به آن «غزل فرم» می‌گویند؛ البته این تحول در ادبیاتِ کلاسیک به دلیل مساوی بودن مصرع‌ها، اتفاق نمی‌افتاد؛ اما امروزه در موج‌های شعری نو، رسمی تقریباً متداول است.
«شمایان
یاوه
یاوه
یاوه
بافتید زلف دخترکان نابالغ شعرتان را
و ما
کاوه
کاوه
کاوه
در ملتفای آتش و خون
دختران شمارا پاس داشتیم»(کافی، ۱۳۸۳، ص۲۱۸).
یا در شعری دیگر:
افتاد
آن سان که برگ
آن اتفاق زرد
می‌افتد

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
در این تحقیق مهم ترین مسأله عبارت است از:
موثرترین موانع جلب مشارکت صاحبان مشاغل آلاینده جهت انتقال به خارج شهر کدام است و چه راه حل های برای آن وجود دارد. بی توجهی در این امر و عوامل ناشی از آن به عنوان یکی از مهمترین آلاینده های محیط زیست به علت کمیت گوناگون مواد و توسعه بی رویه شهرها ، محدودیت های وضع شده برای خدمات عمومی در شهرها و عدم تکنولوژی مناسب موجب مشکلات ویژه ای شده است که مورد توجه سیاست گذاران ، برنا مه ریزان و مجریان قرار گرفته است.با وجود مشکلات زیست محیطی که در شهرها شاهد هستیم روشن است که مشاغل آلاینده سهم بسیار عمده ای در این مورد ایفا می‌نمایند که تهدید بسیار عمده ای بشمار می روند که از طریق ارائه آموزش‌های لازم به صاحبان این مشاغل بستر لازم برای خروج این مشاغل از شهرها و انتقال به فضای مناسب با توجه نوع فعالیت حائز اهمیت بسزایی می‌باشد.

اهداف تحقیق
بررسی موانع جلب مشارکت صاحبان مشاغل آلاینده در خروج از شهر.
اهداف کلی
بررسی شیوه ها و روش‌های جلب مشارکت مردمی در کاهش عوامل و عناصر آلاینده.
اهداف آرمانی
دست یابی به بهترین شیوه ای که بتوان از طریق آن صاحبان مشاغل آلاینده را مجاب به انتقال تجهیزات خویش به خارج از شهر نمود.
اهدف ویژه
۱- دستیابی به بهترین شیوه انتقال مشاغل آلاینده از شهر
۲- افزایش مشارکت صاحبان مشاغل آلاینده مبنی بر خروج آنها از سطح شهرو رفع آلودگی
۳- افزایش رفاه و آسایش شهروندان.
سوالات تحقیق
۱- آیا مشارکت مردم در کاهش آلاینده ها می‌تواند موثر باشد؟
۲- آیا بالا بردن سطح آگاهی صاحبان مشاغل آلاینده، امکان سهولت در خروج این مشاغل از شهر را حاصل می کند؟
۳- آیا روش‌های آموزشی مناسب به جهت افزایش آگاهی صاحبان مشاغل آلاینده می تواند راهکار مناسبی باشد؟
۴- آیا آموزش صاحبان مشاغل آلاینده در کاهش آلودگی زیست محیطی شهرها ، عملی است؟
۵- چه شیوه آموزشی مناسب برای صاحبان مشاغل آلاینده،می‌تواند اجرا شود؟
۶- چه اصولی در جلب مشارکت شهروندان و صاحبان مشاغل آلاینده برای خروج از شهر، می‌بایست مورد توجه قرار گیرد؟
فرضیات تحقیق
فرضیه اول: اتخاذ یک روش آموزشی مناسب به عنوان عامل کلیدی در جهت رفع موانعموجود به منظور جلب نظرصاحبان مشاغل آلاینده برای خروج از شهر، موثر است.
فرضیه دوم: آموزش‌ها و بالا بردن سطح آگاهی صاحبان مشاغل آلاینده، می‌تواند سبب رفع نسبی موانع موجود به منظورجلب مشارکت صاحبان مشاغل آلاینده برای خروج از شهر شود.
فرضیه سوم: ساماندهی مطلوب بخش های صنعت، خدماتی و .. عامل مهم و الزامی برای رفع موانع موجود برای جلب نظر صاحبان مشاغل آلاینده در خصوص انتقال این مشاغل به خارج شهر به منظور حفظ محیط زیست شهری، می باشد.
تعاریف واژه ها
مفهوم آموزش: آموزش فرآیندی است تأثیر گذار بر رفتار که تغییراتی را در دانش، نگرش‌ها، ارزش‌ها و مهارت‌های مورد نیاز در جهت ارتقاء یا نیل به هدف مورد نظر، در هر زمینه ای ایجاد می‌کند.آموزش توام با پرورش به آماده شدن فرد برای کسب الگوهای نوین رفتاری کمک می‌کند.آموزش عبارت است از تجاربی که باعث تحول در متعلم می‌گردد.
تعریف عملیاتی : مشاغل آلاینده، به مشاغلی اطلاق می‌گردد که باعث ایجاد آلودگی زیست محیطی از هرنوع( هوا،آب،خاکو غیره…)موجب می‌شوند.
مفهوم تکنولوژی آموزشی: دانش چگونگی ایجاد شرایطی برای توانایی تغییر در رفتارهای فردی و جمعی جوامع آموزشی به کمک امکانات موجود.آموزش موثرترین ابزار و شیوه افزایش آگاهی افراد در مواجه با مسائل و معضلات جامعه است(لاهیجانیان, ۱۳۹۰).
تعریف عملیاتی: برای تکنولوژی آموزشی سه بعد عملیاتی می‌توان در نظر گرفت:
الف) استفاده از رسانه ها و وسایل جدید در امر آموزش و یادگیری
ب) مجموعه روش‌ها و فنون ها که در طراحی، اجرا و ارزشیابی آموزشی به کار می‌رود.
ج) حل مسئله، که در این دیدگاه به طور کلی تکنولوژی آموزشی مجموعه روش‌ها و راهبردهایی است که با یک دیدگاه سیستمی به تجزیه و تحلیل و پیدا کردن و حل مشکل می‌پردازد(لاهیجانیان, ۱۳۹۰).
مفهوم جلب مشارکت: انجام یک فعالیت آگاهانه با بهره گرفتن از روش ها و فنون مختلف در رابطه با موضوع یا یک طیف خاص به منظور دخیل کردن این قشر در فعالیت، در این تحقیق به معنی مجاب نمودن صاحبان مشاغل آلاینده واقع در داخل شهر می‌باشد.
تعریف عملیاتی: اجرای برنامه تدوین شده، مراقبت‌ها و عملیات اجرایی به منظور ایجاد تغییر در دید نسبت به محیط زیست شهری،بهبود حس تعلق،دست یابی به رشد مناسب،حفظ و ایجاد انگیزه در صاحبان این مشاغل.
مشاغل مختلف
از دیدگاه علم اقتصاد، صنعت به عنوان یکی از اشکال سه گانه اصلی فعالیت اقتصادی، یعنی کشاورزی، صنایع و معادن و خدمات به صورت زیر تعریف می شود:
تعریف صنعت
نخستین نکته مهم در مورد مفاهیم، تعاریف و تقسیمات صنعت این است که ابعاد اساسی صنعت و فعالیت صنعتی به دو قلمروی درونی و بیرونی تقسیم می شود. که مشخصات هر یک به قرار زیر است:
الف- قلمروی درونی: شامل فرایند تولید؛ نوع تولیدات؛ سازمان تولید و غیره
ب- قلمروی بیرونی: شامل انعکاس کالبدی؛ اثرات زیست محیطی و غیره
بدیهی است، این دو قلمرو دارای ارتباطات متقابل است، ولی نکته مهم از نظر برنامه ریزی و طراحی شهری این است که روند مکان یابی و ساماندهی فعالیت های صنعتی، اصولاً خصلتی مکانی- فضایی دارد. از این نظر، مفاهیم و تعاریف عام مربوط به صنعت و خدمات، به طور مجرد و فارغ از مکان، جواب گوی نیازهای برنامه ریزی و مکان یابی نمی باشد و لازم است فعالیت های صنعتی و اثرات آن از نظر موقعیت مکانی و کارکرد آن در محیط شهری مورد شناسایی و طبقه بندی قرار گیرد(معتمدی،۱۳۷۴ ص۸۵).
از دیدگاه علم اقتصاد، صنعت به عنوان یکی از اشکال سه گانه اصلی فعالیت اقتصادی، یعنی کشاورزی، صنایع و معادن و خدمات به صورت زیر تعریف می شود(منش, ۱۳۷۳).
تعریف فعالیت های صنعتی
فعالیتهای صنعتی به کلیه تغییر و تبدیلات مکانیکی و شیمیایی مواد آلی و غیر آلی به وسیله نیروی کار و ماشین و یا انسان، به منظور کالاهای جدید در کارگاه ها و یا منازل، جهت فروش تمام یا بخشی از آن در بازار . اطلاق می شود. در این تعریف که مفهوم عام و رایج صنعت محسوب می شود، نتیجه نهایی فعالیت به صورت کالای جدید مورد نظر است و بنابراین شامل خدمات ( از جمله خدمات فنی و خدمات تعمیری که شباهت زیادی با فعالیت صنعتی دارد نمی شود. در حالی که امروزه به دلیل پیچیدگی و وسعت فزاینده فعالیت های اقتصادی، اشکال جدیدی از فعالیت اقتصادی رواج پیدا کرده که هم خصلت تولید کالایی و هم خصلت تولید خدماتی دارند. از جمله می توان به صنایع خدماتی، خدمات صنعتی، خدمات فنی؛ خدمات تعمیراتی و یا فعالیت های مربوط به انتقال و توزیع برق و گاز و آب اشاره کرد که نقش روزافزونی در حیات شهری پیدا کرده است(صالحی, ۱۳۸۶)
بنابراین، تعریف علمی و اقتصادی صنعت، اگرچه از نظر شناخت ماهیت فعالیت های اقتصادی و تفکیک کلی فرآیندهای تولیدی و خدماتی و طبقه بندی آنها بسیار مفید و کارآمد است، ولی از نظر برنامه ریزی و مدیریت و نیازهای مربوط به مکان یابی و ساماندهی صنایع و خدمات شهری چندان پاسخگو و کافی نیست و از این نظربه مفاهیم و تعاریف تکمیلی دیگر نیاز دارد.
تعاریف خدمات
بر اساس تعریف عمومی اقتصادی، فعالیت خدماتی، فعالیتی است که در خصوص ایجاد تسهیلات برای زندگی افراد و تسهیل فرایند تولید ( صنعتی و کشاورزی) صورت گرفته و کالای ملموس نیز تولید نمی کند. بر اساس این تعریف، طیف بسیار وسیع و متنوعی از فعالیت های انسانی، با اهداف مختلف و در قالب سازمانها و تشکلهای متفاوت، در زمره فعالیت های خدماتی قرار می گیرند. نکته بسیار مهم در مورد خدمات این است که نقش آن در حیات شهری روز به روز وسیعتر و پیچیده تر می شود. به طور کلی می توان طیف وسیع فعالیت های خدماتی را به سه گروه تقسیم کرد:
الف- خدمات زیر ساختی مبتنی بر تأسیسات و تجهیزات شهری
ب- خدمات رفاهی و اجتماعی مبتنی بر زیرساختهای اجتماعی
پ- خدماتی فنی- تعمیراتی مبتنی بر تولیدات صنعتی(تهران, ۱۳۶۷)
انواع صنوف
در قانون نظام صنفی ایران تعاریف و طبقه بندی دیگری از خدمات ارائه شده که اهداف خاصی را در مورد ساماندهی و مدیریت فعالیتهای شهری تعقیب می کند. به موجب این قانون، انواع صنف به چهار گروه زیر تقسیم شده است:
صنوف تولیدی
آن دسته از صنوفی که فعالیت و خلاقیت های آنها منجر به تغییر فیزیکی و یا شیمیایی مواد گشته و منحصراً تولیدات خود را مستقیم یا در غیر مستقیم در اختیار مصرف کننده قرار می دهند، صنف تولیدی نامیده می شود(زادبوم, ۱۳۷۰).
صنوف خدمات فنی
آن دسته از صنوفی که فعالیت آنها منجر به رفع عیب و نقص یا مرمت و نگهداری کالا می گردد، یا اشتغال به آن مستلزم داشتن صلاحیت فنی لازم می باشد، صنف خدمات فنی نامیده می شود(فرنهاد, ۱۳۸۱).
صنوف توزیعی
آن دسته از صنوفی که صرفاً نسبت به عرضه کالا از محل واردات یا تولیدات داخلی اقدام می نمایند، بدون آن که در تولید کالا یا تغییر دادن کیفیت آن نقش داشته باشند، صنف توزیع نامیده می شود.

۲-۱۱- تاریخچه فناوری اطلاعات
اگرچه استفاده از رایانه در سالهای ۱۹۵۰میلادی درسازمانهای بزرگ کشورهای صنعتی وتوسعه یافته رایج بوده است ،ولی موضوع فناوری اطلاعات حتی تا دهه۱۹۸۰ میلادی کمتر در فرهنگ مدیریت مشاهده می شود. (صرافی زاده ،۱۳۸۳،ص ۱)
فناوری اطلاعات دارای سه نسل می باشد : نسل اول : lowcost است که این ۱۵-۱۰ درصد احتیاجات را برطرف می کرد و ویژگی هایش به شرح ذیل است : - امکان دسترسی به اطلاعات گذشته- حجم زیاد - اختصاص بیش از ۲۰درصد بودجه برای ورود داده ها نسل دوم : high profit نامیده می شود واین نسل۱۰۰-۸۰ درصد نیاز ها را برطرف می کند . از خصوصیات آن می توان به این موارد اشاره کرد : - دسترسی به اطلاعات فعلی – online بودن- وجود database - امکان استفاده همزمان تعداد زیادی ازافراد – بکارگیری اینترنت- وجود web master نسل سوم اطلاعات : همان نسلی است که امروزه درآن به سر می بریم که آن را leader ship نامیده اند . دراین نسل ، کاربرد استراتژیک اطلاعات مطرح می شود . که ویژگیهای آن عبارتند از:- اینترنت و تجارت الکترونیک – دسترسی سریع به نمودارها وشبیه سازی ها – دسترسی به اطلاعات گذشته ، حال وآینده (تدبیر ،ش ۱۲۱ ، ص ۸۸)

۲-۱۲- مفهوم تکنولوژی اطلاعات
تکنولوژی اطلاعات قبل از اینکه یک سیستم سخت‌افزاری و مجموعه‌ای از الگوها باشد یک نظام فکری و فرهنگی است و می‌توان آن را فرهنگ تولید اطلاعات نامید.
بدون ایجاد فرهنگ تولید اطلاعات،نظام IT نمی تواند دوام داشته باشد.بنابراین،آنچه درIT مهم است تفکر اطلاعات گرا است. تکنولوژی اطلاعات از اتصال و ترکیب مجموعه‌ای از فکرهای مفید تولید شده شکل می‌گیرد و کامپیوتر و سوپرکامپیوترها و سیم و کابل و ابزارهایی از این قبیل نیست. در تکنولوژی اطلاعات، فکر انسانهای خردمند است که تولید اطلاعات می‌کند.
تکنولوژی اطلاعات (IT) یعنی روش های تولید و جمع‌ آوری اطلاعات و استفاده از آن در جامعه و سازمان تکنولوژی اطلاعات با کوچک‌کردن، ارزان کردن و کاربری ساده برنامه‌های کامپیوتری باعث شده دسترسی به اطلاعات از هرجا و توسط هر شخص به راحتی صورت گیرد(هومر ، ۱۹۹۴،ص۵).
پایگاه های اطلاعاتی برگرفته از مفهوم تکنولوژی اطلاعات فرآیندهای پیچیده درون سازمانی را تسهیل کرده و بااتصال سازمانها به همدیگر، شبکه‌های سازمانی را بنا نهاده است و دیدگاه های میان مدت مدیران به دیدگاه های بلندمدت بدل شده است. به‌طور کلی در مفهوم تکنولوژی اطلاعات مولفه‌های زیر وجود دارد:
فرهنگ تولید اطلاعات؛ اطلاعات گرایی؛ جمع‌ آوری اطلاعات؛ خلاصه سازی اطلاعات؛ تحلیل‌گری؛ حساسیت اطلاعاتی؛ پردازش‌گری؛ تفکر شبکه‌ای؛ بهینه‌سازی؛ یکپارچه‌سازی؛ پژوهش‌نگری؛ روش‌سازی؛ ذخیره‌سازی؛ انتقال اطلاعات.(سلطانی ، ۱۳۸۲، ص ۱۵)
۲-۱۳- کاربرد تکنولوژی اطلاعات
بیشترین استفاده ازتکنولوژی اطلاعات درموارد زیر صورت می گیرد : ارتش ، تجارت ، صنایع،‌ کشاورزی، سازمانهای دولتی ،‌منازل وبالاخره آموزش و پرورش که ذیلاً پیرامون نحوه استفاده هر یک به ارائه توضیحاتی کوتاه مبادرت ورزیده می شود .
تجارت : ‌تجارت نیز به ارتباط سریع ودقیق نیاز مبرم دارد .این اطلاعات اکثراً درخصوص مناطق پر جمعیت ،سرویسها وتولیدات کارخانجات جمع آوری می شوند. درسال ۱۹۸۱ ، دوپنجم مصرف کنندگان داده های کامپیوتری را صاحبان تجارت وصنایع تشکیل می دادند . دربسیاری ازکمپانی های بزرگ با داشتن شعب متعدد در شهرها وحتی در کشورهای دیگر سالانه مبالغ هنگفتی را برای سرویسهای اطلاعات مربوط به شاخصهای اقتصادی، داده های آماری درصنعت، داده های مالی درکمپانی ها وبالاخره داده های جمعیتی می پردازند . این کمپانی ها احتیاج به تکنولوژی جدید اطلاعات برای ازدیاد تولید وجلب مشتریان بیشتردارند . بسیاری از این کمپانی ها شبکه های بزرگ اطلاع رسانی را در اختیار داشته واخیراً از ادارات «بدون کاغذ» با کاهش دادن منشی ویا کارکنان اداری سخن به میان می آورند . این شرکتها برای ارتباطات داخلی ویا خارجی به شبکه ها و سیستم های اطلاعاتی مجهزند واز مدارهای میکروویو و حتی از ماهواره ها استفاده می کنند .
صنعت: بسیاری از کارخانجات برای ساخت ویا تولید مواد اولیه خود نیازمند به استفاده ازتکنولوژی اطلاعات می باشند. برای حفظ کنترل و یا مونتاژ در کارخانجات استفاده از وسایلی مانند تلفن ، ماشینهای پاسخگو ویا کامپیوترکاملا ضروری می باشد . صنایع برای کم کردن اشغال ناشی از نگهداری پرونده ها از وسائل ذخیره سازی جدید اطلاعات استفاده نموده وبرای طراحی ویا انواع سیستم های ایمنی محیط کار از وسایل پیشرفته اطلاعاتی سود می برند. مثلا شرکت لیلاند موتور، همه گونه امورمربوطه به کارخانه را به کمک سیستمهای اتوماتیک مجهز به پستهای الکتریکی انجام می دهد.
کشاورزی : دربسیاری از کشورها چه درمزارع بزرگ ویا کوچک حالتهای مکانیزه صنعتی رواج یافته است . مزارع کشاورزی برای اطلاع از موقعیت آب و هوا وکنترل سیستم آبیاری از کامپیوتر سود می برند وبرای کنترل وضعیت آب در تانکرهای پرورش ماهی، همچنین برای تشخیص وضع تهویه وسیستم سرد کننده در مرغداریها نیز ازکامپیوتر استفاده می شود . در دامداری ها برای اطلاع از تاریخ زندگی هردام، اطلاع کامل از وزن دامها ،‌ میزان وبرنامه کامل تغذیه ووضع شیردهی ازکامپیوتر استفاده می شود وحتی روزفروش ویا کشتار نیزازقبل تعیین می گردد.
کشاورز یا دامدار موفق نه تنها برروشهای پیشرفته دامداری متکی است ، بلکه در تصمیم گیری ومدیریت شغلی – تولیدی نیزباید مهارت پیدا کند ونیازهای آینده بازار فروش را در اختیارداشته باشد . طبق نظریه « آگر» می توان شبکه موجود درجدول شماره ۳-۲را به عنوان مدیریت اطلاعات مورد استفاده قرارداد .(صرافی زاده،۱۳۸۳-۱۶)
جدول (۳-۲): انتقال اطلاعات – انتقال آموزش – حل مشکلات
———————————————–
انتشارات الکترونیکی
کنفرانسهای کامپیوتری
شبکه کامپیوتری – کامپیوترهای شخصی
روزنامه
رادیو- تماسهای رادیوئی
فرستنده های تلویزیونی – انواع ویدیوها
تلفن وسایرتماسهای مستقیم
انواع کتابها وانتشارات
ملاقاتها وگردهمایی ها
تماسهای شخصی
جدول شماره (۳-۲) انواع مختلف کسب اطلاعات ،از ساده ترین آنها یعنی تماسهای شخصی و انواع ملاقات ها گرفته تا کنفرانس های کامپیوتری وانتشارات الکترونیکی را نشان می دهد . جهت فلش ها بدین معنی است که می توان از معمولی ترین روش ها تا پیشرفته ترین آنها اطلاعات مورد نیاز را بدست آورد . هر قدر از سطح پایین به بالا متمایل می شویم ، روش های جمع آوری اطلاعات پیشرفته تر و امروزی تر می شوند (صرافی زاده،۱۳۸۳، ص۱۶).
اطلاعات نیز به معنی دانش، داده ها اخبار و بالاخره هرچیزی که باعث تغییر سطح دانش انسان گردد، تعریف شده است. بدین علم و تکنولوژی نیز فوق قائل شده اند .علم با فهم جهان اطراف سروکار دارد ، درحالیکه تکنولوژی مربوط است به کاربرد منابع، مواد ،‌ انرژی وپدیده های طبیعی برای رسیدن به اهدافی که با فعالیت بشرارتباط دارند. تفاوت اصلی این دو در هدف است . هدف اصلی فعالیتهای علمی فهم و درک جهان است،‌ درحالی که هدف اصلی تکنولوژی حل مسائلی است که نیاز انسان را برطرف می سازد . بنابراین رابطه بسیار نزدیکی بین این دو وجود دارد. زیرا فعالیت های علمی در رسیدن به اهداف خود اغلب به تکنولوژی احتیاج دارد و در همین حال حل مشکلات ،‌ مسائل از طریق تکنولوژی کاربرد مفاهیم علمی را می طلبد . یعنی علم توسط ایجاد مفاهیم واصول به تکنولوژی کمک می کند . با توجه به مطالب فوق می توان تعریف زیر را تکنولوژی اطلاعات ارائه نمود :
دستیابی، پردازش ،‌ ذخیره سازی ،‌ انتشار و استفاده از صوت ، تصویر و داده های عددی بوسیله ترکیبی از کامپیوتر وارتباط از راه دور بر پایه میکروالکترونیک بنا شده است . می توان کتابخانه ها ،‌صنایع چاپ، تبادل تلفنی ‌،استودیوهای تلویزیونی ، آگهی های تجارتی ، و کامپیوتر را از مصادیق تکنولوژی اطلاعات دانست. نیز تکنولوژی اطلاعات به روش های جدیدی که در ابداع ، ذخیره سازی، انتخاب ،انتقال و توزیع اطلاعات از راه های مختلف بکارگرفته می شوند، تعریف شده است . تعریف انتخابی یونسکو چنین است: رشته های مهندسی ، فنی، علمی و تکنیکهای بکار رفته دراطلاعات که با انتقال ، راه اندازی وکاربرد این اطلاعات سروکاردارند . تکنولوژی قدیم اطلاعات به گونه چشم گیری وابسته به وسایل ماشینی ،مانند سرویسهای پستی ، صنعت چاپ ، صنعت فیلم سازی ، صنعت ضبط صدا وحتی سیستم تلفن ، می باشد . تکنولوژی جدید اطلاعات به قسمتهای ماشینی والکتریکی کمتر وابسته است ،بلکه بیشتر از قدرت کارایی الکترونیک برای انتقال اطلاعات زیادتر واستفاده از دستگاه های کوچکتراما با سرعت افزونتراستفاده می کند . بطور کلی تکنولوژی جدید اطلاعات وابسته به چند نوع تکنولوژی پیچیده می باشد که شامل کامپیوتر، میکروالکترونیک وارتباط ازراه دورمی باشد.
امروزه مرزهای تکنولوژی جدید اطلاعات از صنعت وتجارت فراتر رفته وبه خانه ها نیز راه یافته است . سیستمهایی نظیر تله تکست وویدیوتکس نیز از اجزاء آن گردیده وسیستمهای جدیدتری نظیرانجام امور بانکی ازراه دوروخریداز راه دوررا دربرگرفته است. ازسال ۱۹۷۹تا ۱۹۸۳ علاوه برانگلستان در کشورهای فرانسه، سوئیس ، کانادا، آمریکا وژاپن تغییرات سریعی درزمینه معرفی کامپیوتر، تولید تکنولوژی جدید اطلاعات ورشته های جدید اطلاع رسانی بوجود آمد، تاجائیکه دولت انگلستان سال۱۹۸۲ را سال « تکنولوژی اطلاعات» ، سازمان ملل متحد نیز ۱۹۸۳را سال« ارتباطات جهانی» نامگذاری نمودند وکنفرانسی که درژانویه ۱۹۸۶ درکشوردانمارک درباره « تجارت اجتماعی با توجه به تکنولوژی اطلاعات » ، با شرکت اکثریت کشورهای اروپایی برپا گردید، دارای سه عنوان اصلی بدین قراربود: ۱- ازطریق تکنولوژی اطلاعات می توان منابع اجتماعی را تامین و تجربه اجتماعی را غناء بخشید. ۲- تکنولوژی اطلاعات تجربه اجتماعی را افزایش می دهد واین نیز به نوبه خود بعنوان یک وسیله مناسب درایجاد سیستمهای اطلاعاتی موثرواقع می شود. ۳- تکنولوژی اطلاعات باعث افزایش آگاهی عمومی و جریانات یادگیری اجتماعی می گردد.
۲-۱۴- دلایل شکست طرحهای توسعه سازمان بوسیله فناوری اطلاعات
۱- عدم توجه به کاربران سیستم : معمول ترین علتی که سبب شکست طرحهای فناوری اطلاعات درارائه مزایای بالقوه آن می باشد .عدم توجه به افرادی است که باید با این فناوری کار کنند . اغلب افرادی که با بهره گرفتن از فناوریهای جدید دعوت می شوند،ازاین کار ابا دارند . آن دسته از طراحان سیستم ها که به جای توجه به کاربران سیستم ،‌بیشتر به خود فناوری توجه می کنند نیز اغلب از مشاهده این واکنش ، شگفت زده شده اند . (اسلایت ،۱۳۸۱، ص۳۱)
۲- ترس از یادگیری مهارت جدید : برخی کارکنان فکر می کنند توانایی آنان فقط در خصوص همان کارهایی است که انجام می دهند .بنابراین فکر می کنند درکسب مهارت جدید توفیق لازم را نخواهند داشت . به همین خاطر در برابر توسعه وتغییر سازمان توسط فناوری اطلاعات مقاومت وحتی مخالفت می کنند . راهکارهای کاهش مقاومت کارکنان : ۱-برگذاری دوره های آموزشی ۲- استفاده از تمرینات عملی مناسب ۳- تشویق کارکنان به استفاده ازفناوری اطلاعات تغییرات گسترده وپیشرفت های به دست آمده درعرصه تکنولوژی اطلاعاتی درچند دهه گذشته ضرورت تجدید نظردرمسایل مختلف سازمانی را اجتناب ناپذیر کرده است . بکارگیری فناوریهای اطلاعاتی نظیر اینترنت ، پست الکترونیک وهمچنین فراگیر شدن استفاده از کامپیوتر و شبکه های کامپیوتری باعث شده است تا شکلهای سازمانی جدیدی پا به عرصه وجود بگذارند که ماهیتی کاملاً متفاوت با سازمانها سنتی، بزرگ ودیوانسالار دارند .به تبع ماهیت جدید،‌آنها باید استراتژی ها وساختارهای کهنه را رها کنند،‌تولیدات جدید داشته باشند و مهارت جدید را توسعه بخشند . (اسلایت ،۱۳۸۱، ص۳۸).
۲-۱۵- فن آوری اطلاعات یک استراتژی است
با شناخت فرصتها و امکاناتی که ازطریق فناوری اطلاعات ایجاد شده است ، آن را به یک استراتژی جدید برای دسترسی متفاوت به آنچه آرمان یک سازمان تعریف می کندتبدیل کرده است، بدون فناوری اطلاعات نیز می توان به آرمانهای ترسیم شده در یک سازمان رسید .اما آنچه با فناوری اطلاعات انجام می گیرد ، بسیار متفاوت از چیزی است که درذهن جای می گیرد . سازمان ها به این پدیده برای دسترسی به بازاربزرگتر، ارائه خدمات بیشتر وبهتر، جمع آوری و نگاه دقیقتر و زنده به نظریه ها وسلیقه ها ، انجام راحت ترو سریعتر کارها، ارزانتر کردن هزینه خدمات وعملیات ، کنترل دقیقترودسترسی سریعتربه منابع داخل وبیرون سازمان وارتباطات سریعترو ارزانترنگاه می کنند. شناخت هرچه دقیق وکامل تراز فناوری اطلاعات برای مدیران کارشناسان سازمانها ،آنان رادرتنظیم و طراحی یک استراتژی عملی تر با نگرش فناوری اطلاعات کمک شایانی می کند.( زرگر،۱۳۸۲،ص ۱۵)
۲-۱۶- فن آوری اطلاعات ، یک سری ابزاری است
به هرآنچه موجب جمع آوری ،گردش ، پردازش وانتقال اطلاعات وپیامها بدون محدودیتهای مکانی وزمانی باشد فناوری اطلاعات گفته می شود . رایانه ها، شبکه های رایانه ای ، نرم افزارهای کاربردی ، تخصصی یا عمومی ، تجهیزات مخابراتی و ارتباطی ، تجهیزات چند رسانه ای و فراگیر، ارتباطات بدون سیم و امثال اینها ،‌همه در حوزه صنعت فناوری اطلاعات جای می گیرند. با این تفاسیر می توان گفت که تقریبا تمامی افراد به نوعی از فناوری اطلاعات استفاده می کنند ،‌سازمانها نیز استفاده از فناوری اطلاعات را سالها تجربه کرده اند ( زرگر،۱۳۸۲،ص۱۶‌).
۲-۱۷- بهره مندی سازمانهای تجاری از فناوری اطلاعات
هیچ سازمانی نمی تواند فناوری قدرتمند دنیای نوین را نادیده بگیرد . سیستم های امروزی فناوری اطلاعات به دست اندر کاران دنیای تجارت کمک می کند تا دربرابرتغییرات مستمرو ناگهانی ،انعطاف،کارایی وقابلیت پاسخگویی بیشتری نشان دهند . فناوری اطلاعات اگردرست به کار رود به سازمانها یا شرکتها کمک می کند تا جریان امورخود را تسهیل کند وبر تواناییها ومهارتهای ویژه ای تمرکز یابد که سبب تمایز این نهاد درمیان رقبای دیگر می شود .امروزه از دست رفتن فرصتهایی که فناوری اطلاعات به دنیا عرضه می کند ، کم و بیش به مفهوم شکست درتجارت است.(صرافی زاده،۱۳۸۳،ص۲۲)
۲-۱۸- مزایای فن آوری اطلاعات درسازمانهای تجاری
مزایای فردی :- سرعت عمل درکار- کارکردن حتی درخارج ازمحل کار- دریافت اطلاعات درخارج از محل کار.
مزایای تجاری:- ارتباط نزدیکتر با مشتریان - کاهش در هزینه ها - انعطاف بیشتردرکار ( اسلایت،۱۳۸۱،ص ۷).
۲-۱۹- نقش IT درفرآیندهای سازمان
نقش IT درفرآیندهای سازمان ، از قیبل تولید و فروش، رشد چشمگیری داشته است . اولین نسخه های فناوری رایانه در ابتدا برای نگهداری اطلاعات عملکرد سازمان استفاده می شد؛ اتفاقات و فعالیتهای روزها و هفته های گذشته را در اختیار مدیران قرار می داد. با توسعه سیستمها و فناوری شبکه ، امکان جمع آوری و استفاده ازاطلاعات هم زمان با رخداد آنها فراهم شد ؛ یعنی اطلاعات عملیات سازمان در لحظه وقوع از طریق شبکه در اختیار مدیران قرار می گرفت. بعدها بسیاری از مراحل ثبت دستی اطلاعات به روش های اطلاعات رایانه ای و اتوماسیون تبدیل شد و برخی مراحل کاری کارمندان نیز حذف گردید . سیستمهای رایانه ای اکنون امکان مشاهده ونظارت برعملکرد ها را فراهم کرده وخطاها و مشکلات کاری را قبل از وقوع به اطلاع کارمندان ومدیران سازمان می رسانند . بسیاری از فرایند های دستی قدیمی به طور کامل اتومات شده اند . این تحولات موجب تغییرات مهمی در ساختار شغلی و تخصصی پرسنل شده است . برخی مشاغل حذف شده اندو برخی کارها که قبلاً دستی انجام می شد ازطریق رایانه وبه شیوه های جدید انجام می شوند ؛ برای مثال ، برنامه ریزها یا افراد مسئول کنترل پروژه ها ، که قبلا کار خود را به روش های سنتی وروی کاغذ وفرمهای دستی انجام می دادند . اکنون با بکارگیری سیستمهای رایانه ای ویژه ، تبدیل به کاربران تخصصی وبرنامه نویس رایانه ای شده اندو قدرت ومهارت شغلی خودرا چندین برابر توسعه داده اند . استفاده از فناوری اطلاعات ، علاوه بر اثر روی طبیعت کارو محیط کار، نحوه رقابت سازمانها را هم تغییرداده است . IT موجب توسعه وبهینه عملیات داخلی سازمانها ، کاهش هزینه های داخلی وتسریع درامرتولید شده است . کاهش هزینه های فرصت سودآوری حتی در قیمت پایین تر برای محصولات را نیز ممکن ساخته است.باسرعت عمل در رساندن محصول به بازار،دسترسی به سود سریعتر رخ می دهد.IT به یاری فرایندهای بازار یابی وفروش آمده وسرعت عمل دربازار یابی راخصوصاً در مواردی که محصولات جدید موجب کاهش قیمت وپایمال شدن فرصتها می شود بهبود بخشیده می شود . اطلاعات دقیقتری ازمشتری دراختیارعوامل فروش درسازمان قرارگرفته ونیازمشتری به وقع تشخیص داده می شود. محاسبه قیمت دقیق محصول متناسب با نیاز ومنابع هر مشتری امکان پذیر است. بکارگیری سیستمهای IT فرایندهای خرید وانتقال را نیزساده تروسریعتر نموده است . نقشIT تنها به خرید محصول توسط مشتری ختم نمی شود ؛ بلکه می تواند خدمات مشتری را ازطریق حفظ اطلاعات عمومی از هر مشتری واطلاعات ارتباطات مشتری توسعه وبهبود بخشد . حتی امروزه ازIT همراه با محصول و خدمات استفاده می شود وکارایی بیشتری برای مشتری ابداع می کند ؛ برای مثال ؛ حتی اتومبیل که یک کالای فیزیکی است از طریق فناوری های IT می تواند به سیستمهای ترمز جدید معروف به ABS مجهز گردد .( زرگر،۱۳۸۲،ص۲۰)
۲-۲۰- فن آوری اطلاعات وساختارسازمانی
یکی از راه های کاهش سلسله مراتب سازمانی توسعه سیستم اطلاعات مبتنی بر کامپیوتراست . رشد سریع سیستم ها اطلاعات کامپیوتری ، ساختارهای سلسله مراتبی سازمانی را سطح نموده وآنان را به سوی عدم تمرکز وجریان افقی اطلاعات هدایت کرده است .
۲-۲۱- فن آوری اطلاعات ومزیت رقابتی
فناوری اطلاعات می تواند وضعیت رقابتی سازمان را بهبود بخشد . درواقع ،‌تحقق مزیت رقابتی به توسعه و تطبیق سریع سازمان چنین سیستم هایی بستگی دارد. بعنوان مثال ؛ سیستم های اطلاعات مدیریت مانند ؛ سیستم های پشتیبان مدیریت و تصمیم گیری ، می تواند اطلاعات بهنگام ، مناسب و سریعی را در اختیار مدیران قرار دهند تا آنها بتوانند با حداقل اشتباه ، تصمیم گیری کنند . مشابه همین ، توسط کاهش سلسله مراتب سازمانی که موجب بهبود کارایی و نهایتاً مزیت رقابتی سازمان را فراهم می کند ، ‌تامین می شود . یک دلیل ساده برای افزایش کارایی در استفاده از سیستمهای نوین اطلاعاتی ، می تواند کاهش تعداد کارکنان مورد نیازجهت اقدامات سازمانی باشد. به کمک سیستمهای نوین اطلاعاتی شرکتهای کداک واینتل به ترتیب سلسله مراتب سازمانی خود را از ۱۳به ۴و از۱۰به ۵ سطح تقلیل داده اند . افزایش کارایی ، کاهش سلسله مراتب سازمانی، ازمیان برداشتن موانع سنتی بین بخشهای مختلف سازمان، افزایش کیفیت محصول ، ‌نوآوری ،‌ پاسخگویی بهتر به مشتریان و… دستاوردهایی است که از بکارگیری و توسعه جریان افقی اطلاعات و شبکه های کامپیوتری حاصل شده است . سیستمهای نوین اطلاعاتی موجب توسعه سازمانهای مجازی ،تولیدات مجازی وسازمانهای مشتری گرا شده است.سیستمهای اطلاعاتی وتکنولوژی پیشرفته به سازمان ها این اجازه را می دهد که بدون تحمل هزینه های فراوان سفارشهای دریافتی مشتریان را در اسرع وقت تحویل دهند . شرکت IBM نمونه فعالی دراین رابطه است .مدیران IBM سیستم اطلاعاتی را توسعه داده اند که قادراست از طریق کامپیوترهای شخصی برای نیازهای مشتریان انفرادی سفارش قبول کند وآن را با حداقل هزینه انجام دهد .
۲-۲۲- موانع اجرا
سیستمهای نوین اطلاعات مبتنی برکامپیوترعلی رغم تمامی مزیتهای آن به آسانی درسازمان اجرا نمی شوند. مشکلات تکنولوژیک، مقاومت از جانب کاربرها ومخالفتهای سیاسی درون سازمان ،‌ ازجمله عواملی هستند که اجرای آن را با مشکل مواجه می کنند . مدیران باید سیستمهای اطلاعاتی سازمان را به ابزارهای نوین و پیشرفته مجهز کنند . زیرا در عصر ارتباطات استفاده از تکنولوژی های سنتی و قدیمی راه به جایی نخواهد برد ؛‌ اجرای سیستمهای نوین اطلاعاتی فرایند مشکلی است و مدیران ممکن است دراین راه با مشکلات همچون ؛ مقاومت از جانب کاربرها و مقاومتهای سیاسی در سازمان مواجه شوند؛ بهبود تکنولوژی اطلاعات یک اولویت درتمام سطوح عملکردهای سازمان محسوب می شود ؛ سیستم های اطلاعاتی می توانند مزیت رقابتی سازمان را افزایش دهند و همچنین موجب افزایش بهره وری ،‌کیفیت محصول ویا خدمات ، نوآوری و پاسخگویی به مشتریان را فراهم آورند. بنابراین توسعه سیستمهای نوین اطلاعاتی به عنوان ابزار مدیریت یک ضرورت اجتناب ناپذیرعصر حاضراست .( گیوریان ،۱۳۸۰ ،ص۴۲)
اطلاعات درسازمانهای کشور ما کمتر به عنوان یک دارایی سازمان تلقی می شود وکمتر به نقش آن درتصمیم گیری ها و تحقق اهداف توجه می شود. مدیرانی که این نقش را شناخته اند ، سرمایه گذاری درفناوری اطلاعات را نوعی هدر دادن منابع ویا هزینه از دست رفته نمی دانند . فناوری اطلاعات دارای مفهوم بسیار وسیعی است که دولت الکترونیک ، تجارت الکترونیک ،جامعه الکترونیک و غیره همگی ره آورد کوچکی از کاربرد این فن آوری درسطح کشورهاست. قرن بیست و یکم را باید دوران انفجار دانش ویا اطلاعات نام گذاری نمود . اگر درگذشته قدرت و برتری کشورها ارتباط تنگاتنگ با تجهیزات ونیروی نظامی آنها داشت ، امروزه این برتری را باید درقدرت هرچه بیشتراطلاع رسانی به مردم وبرتری در تکنولوژی اطلاعات دانست . مهمترین ابزارتکنولوژی اطلاعات شامل : کامپیوتر،‌شبکه اطلاعاتی، وداده ها می باشد.
تکنولوژی اطلاعات درهمه جنبه های زندگی انسان کاربرد دارد ،اما می توان بیشترموارد استفاده آن را درصنعت ، تجارت ، ارتش، سازمانهای دولتی ، کشاورزی و آموزش وپرورش بیان نمود.دراین میان احتمال دگرگونی ها درآموزش بسیار عظیم و اجتناب ناپذیراست .
۲-۲۳- تکنولوژی نوین اطلاعات وارتباطات
ابزارها و وسایلی که به هرطریق موجب تولید،‌انباشت، پردازش واشاعه اطلاعات شوند تکنولوژی های اطلاعاتی وارتباطی نامیده می شوند . درواقع تکنولوژی اطلاعاتی عبارت است از « مجموعه ابزارها ، ماشین ها و دانش وروش ومهارت استفاده ازآنها درتولید، انتقال وجابجایی ، پردازش، آماده سازی ومصرف اطلاعات ». بنابراین تمام ابزارها ووسایلی را که در تولید ، آماده سازی وانتقال اطلاعات نقش دارند ،‌ اعم از وسایل دستی ساده یک کتابخانه تا وسایل پیچیده وپیشرفته یک مرکز اطلاع رسانی ، تکنولوژی اطلاع رسانی می خوانند . بر این مبنا هررسانه ای که قابلیت انتقال وجابجایی اطلاعات از یک نقطه به نقطه دیگرراداشته باشد وهدف آن برقراری ارتباط باشد ،‌ درقلمرو تکنولوژی ارتباطات قرارمی گیرد. بدین ترتیب تکنولوژی های اطلاعات وارتباطات به گونه ای باهم در آمیخته اند که مجزا کردن آنها بسیار دشوار است . در حقیقت هردو،‌ هدف مشترکی را دنبال می کنند که همان اشاعه اطلاعات در میان مردم است . دستاوردهای انسانی درجریان اختراعات ونوآوری های جدید به طور پیوسته برگستره و دامنه ی تکنولوژی اطلاعات وارتباطات افزوده اند . بدین ترتیب تکوین دنیای جدید قبل ازهرچیزمدیون دستاوردهای تکنولوژی های نوین اطلاعاتی وارتباطاتی است . محوراصلی این فنون امروزه کامپیوتر و ابزارهای ارتباط راه دوراست . « کامپیوترها اساساً کارپردازش وانباشت اطلاعات را انجام می دهند ودر ارتباطات راه دورامکانات پخش وتوزیع این اطلاعات را در سطح بسیاروسیعی فراهم می سازند » بنابراین تکنولوژی اطلاعاتی به مدد ابزارهای ارتباطی رسالت خود راکه همان جابجایی و انتقال اطلاعات است انجام می دهند .عصر حاضر را به واسطه ی بهره گیری از تکنولوژی های نوین اطلاعاتی و ارتباطی « عصر اطلاعات وارتباطات » نام نهاده اند . در این دوران افراد وجوامع بطور مستمربا یکدیگر ارتباط دارند و جهان به شکل یکپارچه درآمده و به « دهکده ی جهانی» تبدیل شده است . نظام های اطلاعاتی وارتباطی : درفرهنگ وبستر درمقابل اصطلاح “نظام” (سیستم) چنین توصیفی آمده است : نظام « واحد پیچیده ای است مرکب ازبخشهای گوناگون که تابع طرحی مشترک بوده وهدفی مشترک را دنبال میکنند»
خلاقیت و نوآوری سازمانی وفناورانه موجب رشد ،‌توسعه وبالندگی شده وقابلیتها ، امکانات وفرصتهای جدیدی را برای فعالیتها و برنامه های سازمانی وفناورانه ،‌همچنین ارتقای کیفیت وبهبود حیات کاری سازمان فراهم می کند . پی آمدهای مثبت و سازنده ی فرایندهای خلاقیت و نوآوری ، موجب افزایش انعطاف پذیری ، ارتقای سطح توانایی ها وقابلیتهای یادگیری سازمان می شود. بنابراین سازمانها تنها برای بهتر شدن یا افزایش کیفیت وارتقا بلکه برای سازگار شدن وادامه ی حیات وبقای خود همواره به خلاقیت ها ونوآوری های سازمانی و فناورانه به مثابه ی عامل آنتروپی ( بی نظمی) منفی نیازمندند، چنانکه در « فرایند مهندسی مداوم سازمان» خلاقیت و نوآوری به منزله ی یکی از مؤلفه های اصلی به شمار می آید .
۲-۲۴- نقش فن آوری اطلاعات درسازمان
به منظور درک تاثیرات فناوری اطاعات برسطوح سازمانی می توانیم از اثرات کمی آن بر فرایندهای تولید سازمان آغاز کنیم . تحقیقات گذشته میان بهره گیری از فناوری اطلاعات در مکانیزه کردن فرایندها ،‌ تامین اطلاعات بهتر و تغییرشکل کل فرایند تفاوت قائل است . تاثیر اتوماسیون در مرحله اول جایگزین کردن سرمایه به جای نیروی کار انسانی است مثل فروشنده در یک فروشگاه از نظام اطلاعات رایانه پایه مانند اسکنردرجهت کوتاه کردن زمان پردازش استفاده می کند . تاثیر نظام اطلاعات پیشرفته این است که کارکنان ومدیران را درتصمیم گیری مؤثرتریاری می دهد .مثلاً درمثال بالا اطلاعات حاصل از سیستم فروش امکان انجام کنترل اقلام را محیاتر می کند. اثر تغییر زمانی حاصل می شود که موسسه تصمیم می گیرد تا فرایند خودرا مهندسی مجدد کند . تا به کارکرد بالاتری دست یابد . لازم به ذکر است شیوه مهندسی مجدد برخلاف شیوه ی سنتی که تقسیم کاررابرمبنای وظایف انجام می دهد . وبه تقسیم کاربراساس فرایندها تاکید دارد. براین اساس فعالیتها بایستی به طور ریشه ای مورد بازنگری قرارگیرد وبا استفاده از فناوری،‌فرایند به گونه ای طراحی شود که زمان وهزینه های فرایند تقلیل یافته و کارایی آن در جهت پاسخگویی بیشتر به مشتری یا ارباب رجوع ارتقاء‌یابد . (صرافی زاده،۱۳۸۳،صص۳۰و۱۱۱)

۱۵

 

شغل مادر

 

عنوان دقیق شغل مادر در محیط کار

 

اسمی

 

نامشخص

 

سوال ۱۵

 

 

 

۳-۲-۲- متغیر مستقل گرایشهای معنوی
تعریف نظری گرایشهای معنوی
معنویت از واژه لاتین اسپیریتیاس^[۲۶۶] گرفته شده است که به معنای نفس زندگی یا « روشی برای بودن» و «تجربه کردن» است که با آگاهی یافتن از یک بعد غیرمادی به وجود می‌آید و ارزش‌های قابل مشخص، آن را معین می‌سازد . این ارزش‌ها به دیگران، خود، طبیعت و زندگی مربوطند و به هرچیزی که فرد به عنوان غایت قلمداد می‌کند اطلاق می‌شوند (میلر^[۲۶۷]، ۲۰۰۳، برادیف^[۲۶۸]، ۱۹۳۹ ; مک کو آری^[۲۶۹]، ۱۹۷۲، به نقل از شریفی، ۱۳۸۷) . فونتانا (۱۳۸۵) معنویت را بیانگر اندازه شناخت انسان از ماهیت معنوی خود می‌داندکه به وی اجازه می‌دهد این ماهیت را بواسطه روان در رفتار و زندگی دنیوی متجلی سازد، که هر چه بیشتر تجلی یابد انسان به خدا نزدیکتر شده و مشیت او را به انجام می‌رساند. بیکر (۲۰۰۳) معنویت را آن چیزی که به همه مسایل زندگی معنا می‌بخشد، تعریف می‌کند. او معتقد است معنویت، تمرکز بر یک باور یا رابطه با یک نیروی متعالی است. معنویت جنبه‌ای از زندگی است که به آن هدف، معنا و شیوه عملکرد می‌دهد.

پترسون و سلیگمن (۲۰۰۴) معنویت را ارتباط خصوصی و صمیمی بین انسان و خدا می‌دانند و معتقدند دامنه‌ای از فضیلت‌ها نشانه معنویت می‌باشد که در زندگی نمایانند و در یک زندگی خوب تجلی می‌یابند. برخی از صاحبنظران، معنویت را “لب اللباب دین” و “گوهر اصلی و مرکزی غیر قابل چشم پوشی و اجتناب ناپذیر دین” دانسته‌اند (ملکیان، ۱۳۸۶: ۳۲)، براین اساس، معنویت پایدارترین عنصر دین و نوعی دین شخصی شده می‌باشد که مشخص کننده ارتباط خصوصی بین فرد با خداست (کلانتری، ۱۳۸۷: ۱۵) .
تعریف عملیاتی گرایشهای معنوی:
در پژوهش حاضر جهت سنجش گرایشهای معنوی از پرسشنامه «گرایشهای معنوی»(شریفی و همکاران،۱۳۸۷) استفاده شد. این پرسشنامه معنویت را در چهار حیطه مختلف می سنجد. این حیطه‌ها عبارتند از : ۱- باورهای معنوی ۲- خودشکوفایی معنوی ۳- احساس معنویت ۴- رفتارهای معنوی. نمره حاصل از مجموع نمرات گویه‌های مربوط به هر حیطه نمره آن حیطه را مشخص می کند و مجموع نمرات کل گویه‌ها میزان گرایشهای معنوی را مشخص می‌کند.گویه های این پرسشنامه با طیف لیکرت پنج گزینه ای از کاملا موافق تا کاملا مخالف طراحی شده است. برای هر گویه گزینه کاملا موافق نمره ۵ و گزینه کاملا مخالف گزینه ۱ می گیرد به این ترتیب دامنه نمرات مربوط به هر بعد بر حسب تعداد گویه های آن بعد به شرح زیر می باشد:
بعد باورهای معنوی با ۱۳ گویه، کمترین نمره ممکن ۱۳ و بیشترین نمره ۶۵
بعد احساس معنویت با ۷ گویه، کمترین نمره ۷ و بیشترین نمره ۳۵
بعد خودشکوفایی معنوی با ۷ گویه، کمترین نمره ۷ و بیشترین نمره ۳۵
بعد رفتارهای معنوی با ۶ گویه، کمترین نمره ۶ و بیشترین نمره ۳۰
در نهایت پرسشنامه گرایشهای معنوی با ۳۳ گویه، کمترین نمره ۳۳ و بیسشترین نمره ۱۶۵
جدول شماره ۲-۳ ابعاد، گویه های مربوط به هر بعد سطح سنجش و میزان آلفای پرسشنامه را نشان می دهد.
اعتبار و پایایی
مسأله شناسایی اعتبار تحقیق، مخصوصاً در دانش های اجتماعی – انسانی از آن رو مطرح می شود که تحقیق اکثراً در زمینه امر نظری صورت می گیرد، یعنی پژوهش با واسطه و غیرمستقیم است (از طریق شاخص ها صورت می گیرد) پس از مرحله اعتبار تحقیق، سوالات اصلی که محقق برای خود مطرح می‌کند چنین است: آیا شخص در حال اندازه گیری درست آن چیزی هست که در اندیشه اندازه گیری آن است، (ساروخانی، ۱۳۸۰: ۱۳۸) و روایی شاخصی است دال بر اینکه تا چه حد سنجه(وسیله اندازه گیری) دارای خطای تغییر پذیری است.
پایایی آزمون به دقت اندازه گیری، ثبات و پایایداری نمره های آزمون در طول زمان مربوط است. بدین معنا که اگر یک آزمون چند بار درباره یک آزمودنی اجرا شود، نمره آن در همه‌ی موارد یکسان است. معنای دوم پایایی به همسانی درونی گویه ها اشاره دارد. مفهوم آن این است که سوال‌های آزمون تا چه اندازه با یکدیگر همبستگی دارند. برای بررسی پایایی چهار روش وجود دارد که بدین شرح است:
۱- روش آزمون، آزمون مجدد ۲- روش فرم های موازی ۳- روش دو نیمه کردن ۴- روش پایداری درونی که برای سنجش پایداری درونی از دو شیوه‌ متفاوت می‌توان استفاده نمود:
۱- روش کودر – ریچاردسون ۲- روش الفای کرونباخ (غیاثوند، ۱۳۸۷: ۲۵۵- ۲۵۴) در این پژوهش از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است.
در سنجش پایایی گویه ها از طریق آلفای کرونباخ، همسانی درونی یا ثبات درونی گویه سنجیده می‌شود. به تعبیر دیگر اگر بین گویه‌ها همبستگی وجود نداشته باشد، انتظار نداریم در صورت تکرار، نتایج مشابه به دست آوریم. مقدار پایایی یک مقیاس، آماره ای است که از لحاظ سنجش یک ویژگی، مشترک است. مقدار پایایی یک مقیاس آماره‌ای است به نام آلفا که دامنه آن بین ۰ تا ۱ در نوسان است. هر چه آلفا بیشتر باشد روایی مقیاس بیشتر خواهد بود. (همان: ۲۵۶-۲۵۷).
جهت بررسی پایایی پرسشنامه گرایشهای معنوی آلفای کرونباخ برای هرکدام از ابعاد و در نهایت برای کل پرسشنامه محاسبه گردیده است که در جدول ۲-۳ ارائه شده است. پایایی این پرسشنامه در تحقیقات قبلی ۹۳/۰ گزارش شده است(شریفی و همکاران، ۱۳۸۷)
جدول شماره۳-۲- ابعاد، گویه ها و آلفای گرایشهای معنوی

 

 

مفهوم

 

ابعاد

 

گویه

 

پرسش

 

سطح سنجش

 

آلفا

 

 

 

گرایشهای معنوی

 

باورهای معنوی

 

با خداوند راز و نیاز می کنم

 

۶، ۸، ۱۰ ، ۱۱، ۱۳ ، ۱۴، ۱۵، ۲۰، ۲۱، ۲۳، ۲۵، ۲۷، ۲۹،

 

ترتیبی

 

۹۵۱/۰

 

 

 

به قدرت خداوند ایمان دارم.

 

 

 

حضور خداوند را در زندگی خود احساس می کنم.

 

 

 

امیدوارم خداوند مرا هدایت کند

 

 

۳۰/۱- حرکاتی که مربوط می‌شوند به دو یا چند عضو بدن :
هدف نمونه :‌دانش‌آموز بتواند با شنای کرال استرالیایی ۱۰۰ متر شنا کند.
۰۰/۲- حرکات هماهنگ ظریف : الگو یا مراحلی از حرکات هماهنگ که معمولاٌ مستلزم همکاری چشم یا گوش با سایر اعضاء بدن است. هدفهای این طبقه در هنرهای ظریق، کارهای دستی، موسیقی، هنرهای تجاری و تبلیغی، ‌نوشتن، تایپ کردن، و از این قبیل یافت می‌شوند. این طبقه دارای خرده طبقه های زیر است :
۱۰/۲- حرکات دست و انگشت.
هدف نمونه :‌ دانش‌آموز بتواند، با لمس کردن، یک پنج ریالی را از یک دو ریالی تشخیص دهد.
۲۰/۲- هماهنگی دست و چشم.
هدف نمونه :‌ دانش‌آموز بتواند در هر پنج دقیقه ۶۰ کلمه را با کمتر از ۴ اشتباه تایپ کند.
۳۰/۲- هماهنگی دست و گوش.
هدف نمونه :‌دانش‌آموز بتواند نوتی را که از پیانو می‌شنو با گیتار اجرا کند.
۴۰/۲- هماهنگی دست و چشم و پا.
هدف نمونه :‌دانش‌آموز بتواند در یک زمان معقول با یک دستگاه نجاری، که احتیاج به کاربرد دست و پا و چشم دارد، چهار وسیله را مطابق آنچه از او خواسته شده است بسازد.
۵۰/۲- ترکیب حرکات دست، ‌پا، چشم، گوش.
هدف نمونه : دانش‌آموز بتواند یک اتومبیل را در یک خیابان اصلی در فاصله سه چهارراه به طور صحیح براند، بدون اینکه خلافی مرتکب شود.
۰۰/۳- رفتارهای ارتباطی غیر کلامی : هدفهای مربوط به رفتارهای ارتباطی غیر کلامی‌که پیامی را بدون توسط به کلمات به گیرندگان پیام انتقال میدهند. این رفتارها اغلب در سخنرانی، ‌نمایش و سایر فعالیتهای هنری – اجتماعی یافت می‌شوند. این طبقه به خرده طبقه های زیر تقسیم شده است :‌
۱۰/۳- بیان چهره ای
هدف نمونه : دانش‌آموز بتواند از طریق حرکات چهره « علاقه » خود را به دیگران نشان دهد.
۲۰/۳- اشارات سرودست.
هدف نمونه :‌دانش‌آموز بتواند با یک شخص ناشنوا از طریق اشارات سرودست رابطه برقرار کند.
۳۰/۳- حرکات بدنی
هدف نمونه :‌دانش‌آموز بتواند از طریق حرکات بدنی در سر میز غذا ادعای آدمهای پرخور را در‌آورد.
۰۰/۴- ارتباط کلامی :‌ هدفهای این طبقه در فعالیتها و دروس مربوط به سخنوری، علوم ارتباطات، و اصلاح گفتار یافت می‌شوند. این طبقه دارای خرده طبقه های زیر است :
۱۰/۴- تولید صدا
هدف نمونه : دانش‌آموز بتواند حروف صدادار را تلفظ کند.
۲۰/۴- تشکیل صدا – کلمه
هدف نمونه : دانش‌آموز بتواند یک شعر فرانسوی را بدون اشتباه در تلفظ بخواند.
۳۰/۴- برد صدا
هدف نمونه :‌دانش‌آموز بتواند در یک محیط پر سروصدا طوری صحبت کند که شنونده‌ای که در فاصله حدود ۵/۱ متری او قرار دارد ۹۰ درصد حرفهای او را بفهمد.
۴۰/۴- هماهنگی صدا و اشارات سرودست
هدف نمونه : دانش‌آموز بتواند با درد دست داشتن یک پیام کلامی مبهم، از طریق افزودن حرکات معنی دار سرودست به مطالبی که میگوید، ‌قصد واقعی آن پیام را به هم کلاسیهای خود انتقال دهد.
علاوه بر طبقه بندی بالا، طبقه بندیهای دیگری برای حوزه روانی – حرکتی تهیه شده اند. یکی از آنها طبقه بندی هارو ( ۱۹۷۲ ) است که به وسیله کیامنش ( ۱۳۶۵ ) به فارسی ترجمه شده است. پوفام ( ۱۹۸۷، ‌ص ۳۴ ) در رابطه با طبقه بندی های حوزه روانی – حرکتی گفته است « هر چند که بعد از طبقه بندیهای حوزه شناختی و عاطفی چندین طبقه بندی برای حوزه روانی – حرکتی تهیه شد، ‌هیچیک از آنها شهرت و حمایت دو طبقه بندی قبلی را کسب نکرد ».

آگاهی از طبقه بندیهای هدفهای آموزشی، معلم را با سطوح مختلف یادگیری آشنا می‌سازد، ‌و به او کمک می‌کند تا هدفهای آموزشی درس خود را متنوع تهیه کد و از تکرار هدفهایی که به نوع بخصوصی از یادگیری یا به سطح معینی از آن محدود می‌شوند جلوگیری به عمل آورد.
یکی از مشکلات استفاده از طبقه بندی های بالا دقیق نبودن توصیف طبقه ها و لذا دشواری تشخیص تفاوت میان آنهاست. همین امر سبب می‌شود که گاه بعضی از هدفهای آموزشی را نمیتوان به طور قطع و یقین در طبقات مناسب آنها قرار داد. سولیوان ( ۱۹۶۹ ) در این باره گفته است :
کوشش برای استفاده از این طبقه بندیها در نوشت هدفهای آموزشی باید ناظر بر کم دقتی طبقات آن باشد. اگر قرار است هدفهای آموزشی قابل استفاده ای تهیه شوند، توصیق آنها باید از توصیف طبقه های این طبقه بندی ها بسیار دقیق تر باشد.
برای استفاده بهتر از طبقه بندیهای بلوم و کراتول ( حوزه های شناختی و عاطفی متفسل، مایلک و کرسنر ( ۱۹۶۹ ) آنها را به صورت رفتارها و هدفهای رفتاری در آورده اند.
توجه به طبقه بندی هدفهای آموزشی معلم را هم در نوشتن هدفهای آموزشی و هم در تهیه سئوالات امتحانی کمک می‌کند. معلم آگاه از سطوح مختلف هدفهای یاد شده، ‌هدفهای آموزشی و سئوالات امتحانی خود را متنوع مینویسد و میکوشد تا هدفها و سئوالهای او در برگیرنده تعداد بیشتری از طبقات هدفهای آموزشی باشند.
۱۶-۲- طبقه بندی هدفهای آموزشی بر اساس انواع یادگیری :
روش دیگر دسته بندی هدفهای آموزشی مرتب کردن آنها برحسب انواع مختلف یادگیری است. رابرت گانیه ( ۱۹۷۷ ) انواع یادگیری را به صورت یک سلسله مراتب از ساده به پیچیده طبقه بندی کرده به نحوی که در این طبقه بندی یادگیری هر رفتار برای یادگیری رفتارهای سطح بالاتر پیش نیاز محسوب می‌شود. این سلسله مراتب هشت نوع یادیگری زیر را به ترتیب از ساده به پیچیده شامل می‌شود.
یادگیری علامتی :‌
در این نوع یادگیری که بیشتر با نام یادگیری رفتار بازتابی یا شرطی سازی کلاسیک پاولفی معروف است، ‌یادگیرنده پاسخی شرطی را به یک علامت می آموزد. پاسخ ترشح بزاق سگ پاولف به صدای زنگ مورد مشخصی از یادگیری علامتی است. وقتی دانش‌آموز یا دانشجو با دیدن سئوالات یک آزمون مضطرب می‌شود یا کودک با شنیدن صدای مادر خوشحال می‌شود، ‌یادگیری آنها از نوع یادگیری علامتی است.
یادگیری محرک – پاسخ :
این نوع یادگیری با دادن پاسخهای دقیق عضلانی به محرکات معین مشخص می‌شو. وقتی راننده اتومبیل با دیدن چراغ قرمز اتومبیلش را متوقف میسازد، یادگیری او از نوع یادگیری محرک – پاسخ ( S-R ) است، ‌زیرا او با دیدن یک محرک معین ( چراغ قرمز) به آن یک پاسخ عضلانی مشخص می‌دهد. پاسخ راننده به محرک چراغ قرمز مستلزم فشار دادن پا بر روی پدال ترمز است.
یادگیری زنجیره ای :‌
یادگیرنده، از طریق یادگیری زنجیره ای، تعدادی از یادگیریهای محرک پاسخ قبلی را به هم پیوند میکند و زنجیره ای از رفتار پیچیده محرک پاسخی را می آموزد. برای مثال، یادگیری کودکان در مورد مسواک زدن دندان نوعی یادگیری زنجیره ای است. این رفتار نسبتاٌ پیچیده شامل اجزایی بدین شرح است که همه آنها قبلاٌ آموخته شده و از طریق یادگیری زنجیره ای به هم متصل شده اند :‌گرفتن مسواک، گذاشتن خمیر دندان بر روی آن، ‌قرار دادن مسواک در دهان، حرکت دادن آن بر روی دندانها در جهات مختلف، شستن دهان و مسواک، و بالاخره گذاشتن مسواک در جای مشخص آن. این گونه یادگیری را مهارت آموزی نیز می‌نامند. یادگیری کودکان در موارد بستن دکمه لباس، بستن بند کفش، ‌استفاده از قلم، بریدن اشیاء با چاقو، و یادگیری بزرگسالان درموارد نقاشی کردن، کاربرد ابزارهای مختلف، ‌و ورزشهای گوناگون از جمله این نوع یادگیری هستند.
یادگیری کلامی‌یا تداعی کلامی :
این نوع یادگیری که زبان آموزی نیز نامیده می‌شود، ‌بنا به عقیده گانیه، نوع بخصوصی از یادگیری زنجیره ای است که در آن حلقه های یادگیری ( S-R ها ) واحدهای زبان هستند. مورد ساده یادگیری کلامی فعالیت کودکان در نامیدن اشیاء است که از دو مرحله تشکیل می‌یابد :
نخست پاسخ مشاهده شییء که کودک را قادر به تشخیص آن شییء می‌سازد. دوم محرک درونی که کودک را وادار به نامیدن شیی ء میکند. مانند گفتن نام شییء « توپ ». وقتی کودک، ‌علاوه بر نامیدن توپ، قادر به نامیدن توپ قرمز نیز هست، ‌یادگیری او از سه حلقه تشکیل یافته است. در یادگیری کلامی، یادگیرنده از واسطه های کلامی استفاده زیاد می‌برد.
یادگیری تمیز دادن محرکات :
یادگیری تمیز دادن محرکات شامل دادن پاسخ درست به محرکهای مختلف است. وقتی کودک می آموزد حیوانات مختلف را با نام درست آنها بنامد، میان محرکات مختلف تمیز قائل شده است. معلمان وقتی دانش‌آموزان کلاس خود را با نام درست آنها صدا می زنند به تمیز دادن محرکات می پردازند.
یادگیری مفهوم :
در یادگیری مفهوم یا مفهوم آموزی یادگیرنده بر حسب ویژگیهای انتزاعی محرکات چون رنگ، ‌شکل، و تعداد به آنها پاسخ می‌دهد. به سخن دیگر، در مفهوم آموزی، رفتار یادگیرنده تحت کنترل ویژگیهای انتزاعی محرکات است، ‌نه تحت کنترل محرکات فیزیکی، برای مثال، ‌یادگیری مفهوم پستانداران مستلزم پاسخ درست دادن به ویژگیهای انتزاعی جانوران پستاندار است نه به تعدادی پستاندار معین.
یادگیری تمیز دادن بین محرکات پیش نیاز مفهوم آموزی محسوب می‌شود، زیرا در یادگیری مفهوم یادگیرنده باید بتواند وجود اشتراک و افتراق محرکها را از هم تمیز دهد

از فاصله حدودا بیست کیلومتری پیرانشهر، در مسیر سردشت شروع میشوند که منطبق با ۳۶ درجه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی است. این جنگلها بخشهایی از استانهای آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، خوزستان و فارس را در بر میگیرند. جنگلهای پیوسته حوزه رویشی زاگرس، باتوجه به تمایز معنی دار ترکیب نباتی، خود به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. بخش شمالی حوزه رویشی زاگرس پیوسته برمبنای دامنه رویشی دو گونه مازودار (Quercus infectoria Oliv.) و وی ول (Quercus libani Oliv.) تعیین حدود شده است که با همراهی برودار (Quercus brantii Lindl) یا بصورت خالص و یا با سایر گونه ها تشکیل تیپ جنگلی می‌دهند. بخش جنوبی حوزه رویشی زاگرس پیوسته، محدوده رویش انحصاری برودار (Quercus brantii Lindl) بصورت پیوسته است که تقریبا در بین دو مدار ۲۹ درجه و ۵ دقیقه تا ۳۳ درجه و ۴۵ دقیقه عرض شمالی واقع شده است.
۱-۲-۳-۲ جنگلهای منفصل حوزه رویشی زاگرس
در قالب توده‌های جدا افتاده بلوط یا سایر گونه ها از جنگلهای پیوسته خودنمایی می‌کنند که در گذشته جزئی از جنگلهای پیوسته حوزه رویشی زاگرس بوده اند اما در طول تاریخ بر اثر بهره برداری و تغییر کاربری، از جنگلهای پیوسته جدا شده و در حال حاضر تحت عنوان جنگلهای گسسته خودنمایی میکنند (جزیره ای و ابراهیمی‌رستاقی، ۱۳۸۲). علاوه براین می‌توان زاگرس شمالی را در مجموع مرطوبتر و خنک تر (سردتر) از زاگرس جنوبی دانست. جنگلهای زاگرس اغلب دارای تاج پوشش باز بوده، رشد درختان اندک و زادآوری طبیعی بدلیل شدت تخریب بسیار اندک است. در حال حاضر تنها ۷ درصد از جنگلهای منطقه زاگرس دارای فرم پرورشی دانه زاد بوده و ۹۳ درصد آن دارای فرم‌های شاخه زاد و دانه و شاخه زاد می‌باشند (ثاقب طالبی و همکاران، ۱۳۸۳).

۱-۲-۳-۳ زمین شناسی و خاکشناسی
در اواخر پلیوسن در اثر جدا شدن سرزمین عربستان از آفریقا و نزدیک شدن آن به فلات ایران، تغییر شکل و چین خوردگی در بخش جنوبی و جنوب غربی کشور رخ داد. به این ترتیب زاگرس از آب خارج شد. در دوره میوسن، بر اثر فعالیتهای کوهزایی، این رسوبات بصورت کوههای عظیمی‌برافراشته شدند. در دوران سوم با پدیده آتشفشانی این حوزه در گدازه‌های آتشفشانی پوشیده شد و در دوران چهارم بر اثر فرسایش کوهها، خاک یا همان نهشته‌های آبرفتی بر فراز طبقات دیگر جای گرفت.
تیپ‌های عمده خاک در این منطقه عبارتند از :
خاکهای قهوه ای جنگلی Brown soils
خاکهای شاه بلوطی Chesnut soils
خاکهای سنگی Lithosols
خاکهای راندزین Rendzinas
خاکهای آبرفتی Alluvial soils
فراگیرترین خاک جنگلی در حوزه زاگرس شامل خاک قهوه ای جنگلی است که گاهی بصورت یکپارچه و در مواردی همراه با تیپ‌های دیگر ظاهر میشود. خاکهای سنگی و راندزین دارای عمق کمتر و فاقد حاصلخیزی کافی و ظرفیت نگهداری آب می‌باشند و معمولا در عرصه هایی با شیب متوسط یا تند دیده می‌شوند (ثاقب طالبی و همکاران ۱۳۸۳).
۱-۲-۳-۴ خصوصیات اقلیمی‌ناحیه رویشی زاگرس
بارش
باران و برفی که در مناطق مختلف زاگرس فرو میریزد، از جریان هایی نشأت می‌گیرند که عمدتا از اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه و تا حدی نیز از دریای سیاه و بعضا از مناطق شمالی اروپا به این سو حرکت می‌کنند. قاعده کلی بارش در این حوزه اینست که مقدار بارندگی از شمال به جنوب و از غرب به شرق کاهش می‌یابد. بارندگی در این منطقه اغلب از نوع زمستانه است و بطور متوسط بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ میلیمتر است بطوریکه بیش از ۷۰ درصد کل بارندگی سالانه و در مواردی (ایلام) تا ۹۷ درصد آن در نیمه دوم سال فرو میریزد. این مسئله منجر به ایجاد یک تابستان خشک و طولانی می‌شود. بر اساس نمایه خشکی دومارتن چهار نوع اقلیم مرطوب، نیمه مرطوب، مدیترانه ای و نیمه خشک در منطقه زاگرس وجود دارد. طول مدت خشکی در این اقالیم به ترتیب ۴ تا ۵ ماه و برای دو مورد آخر ۴ تا ۶ ماه است.
دما
طبق آمار جوی در زاگرس، میانگین دمای متوسط سالانه بر حسب عرض جغرافیایی و ارتفاع بین ۹ تا ۲۵ درجه سانتیگراد نوسان دارد. فاصله بیشینه مطلق و کمینه مطلق دما در هر محل بسیار چشمگیر و حدود ۵۰ درجه سانتیگراد می‌باشد که به ۷۴ درجه سانتیگراد نیز می‌رسد و این پدیده نمایشگر شدت بری بودن اقلیم منطقه می‌باشد. همچنین تعداد روزهای یخبندان نیز در نقاط مختلف آن بین ۱۰ تا ۱۴۹ روز در سال است (ثاقب طالبی و همکاران ۱۳۸۳).
۱-۲-۴ اسامی‌لرگ
نامهای محلی لرگ عبارتند از : موتال (در آستارا)، متول (در گرگانرود)، ملال (در طالش)، مولول (در شفارود)، کوچ، کوچی (در اطراف رشت، رودبار و درفک)، کهل و کهل (در لاهیجان، مازندران و گرگان)، سیاه کهل (در تنکابن و رامسر)، لرگ و لارگ (در نور، کجور، مازندران و گرگان)، درخت رحمان (در لرستان) و نیروز در ایلام (سهرابی و مهدیفر، ۱۳۷۵).
۱-۲-۵ طبقه بندی لرگ
Kingdom: Plantae – Plants
(unranked): Angiosperms
(unranked): Eudicots
(unranked): Rosids
Order: Fagales
Family: Juglandaceae
Genus: Pterocarya
Species: P. fraxinifolia
۱-۲-۵-۱ کلید شناسی:
الف – جوانه ها بدون پایه، فلس دار، برگها معطر، میوه یک شفت بزرگ .Juglans
ب – جوانه ها پایه دار، عریان و بدون فلس، برگها غیر معطر، میوه یک فندقه بالدار Pterocarya (Avis 1982).
خانواده گردو(Juglandaceae ) از ۷ جنس و حدود ۵۰ گونه تشکیل شده است که عمدتاً در مناطق معتدله و نیمه گرمسیری نیمکره شمالی پراکنش دارند. جنس های زیرخانواده یوگلاندوئیده عبارت اند از یوگلانس ( ۱۵ گونه) و کاریا ( ۲۵ گونه) و زیرخانواده اُرمونئوئیده دارای ۵ جنس است که پتروکاریا ( ۱۰ گونه) ازآن جمله است. یک گونه از جنس یوگلانس به نام گردو (یوگلانس رگیا) در جنگل های شمال و غرب و یا به صورت کاشته شده در غالب نواحی ایران و یک گونه از جنس پتروکاریا به نام کرُک پتروکاریا فراکسینیفولیا در جنگل های شمال ایران می رویند (بخشی خانیکی، ۱۳۸۶). بطورکلی این خانواده دارای ۶ جنس و ۴۰ گونه است که از مهمترین جنسهای آن گردو و لرگ را میتوان نام برد (Avis 1982).
تیره Juglandaceae شامل ۸ جنس و ۵۰ گونه می‌باشد که در بین آنها جنس گردو Juglans با ۲۱ گونه مهمترین گیاه این خانواده است. لیست تمامی‌جنس‌های تیره Juglandaceae به قرار زیر است (بدرزاده، ۱۳۸۶) : Juglans – Platycarya – Pterocarya – Oreomunnia – Engelhardtia – Cyelocarya - Alfaroa
لرگ دارای یک واریته درختچه ای بنام P.f.var.dumosa بوده که شاخه‌های آن باریک، زرد قهوه ای و طول برگچه ها ۵ تا ۷ سانتیمتر می‌باشد که در دو زیرخانواده طبقه بندی می شوند. این جنس دارای یازده گونه است که شش گونه آن در چین، یک گونه در ژاپن و یک گونه در آسیای غربی انتشار دارد. گونه آسیای غربی که در قفقاز و شمال ایران و همچنین با تایید بخش تحقیقات گیاهشناسی موسسه در دو منطقه از جنگلهای غرب کشور شامل استانهای ایلام و لرستان انتشار دارد که بنام Pterocarya fraxinifolia (spach) یا P.caucasica معروف است (Avis 1982) .
۱-۲-۶ ویژگیهای مورفولوژی لرگ
درختان برگ ریز، اغلب باقطر مشخص، برگها متناوب، شانه ای، بدون گوشواره، گلها تک جنسی، بدون گلبرگ، تک پایه، شاتون نر آویزان، شاتون ماده راست یا آویزان، گلهای نر با پوشش دندانه ای یا براکته مانند ۶۰-۳ لبی یا فاقد آن، پرچمها ۴۰-۳ عدد، گلهای ماده بدون دم گل روی ساقه قرار گرفته اند. براکته ها و پوشش گل روی تخمدان قرار گرفته و اغلب چهار لبی می‌باشند. تخمدان تحتانی، ۳-۲ خامه ای، تک حفره ای، تک تخمی، قاعده ای، میوه شفت یا فندق بالدار، دانه اغلب با لپه‌های خیلی پیچ خورده. بطورکلی این خانواده دارای ۶ جنس و ۴۰ گونه است که از مهمترین جنسهای آن گردو و لرگ را میتوان نام برد. درختان این خانواده معمولا دارای ریشه‌های عمیق و چوب بسیار عالی هستند. عموما در نواحی معتدله نیم کره شمالی انتشار دارند و استثنائا در آمریکا از خط استوا می‌گذرند. غالبا بصورت درخت و ندرتا درختچه هستند (Avis 1982) . درخت لرگ خزان کننده، شاخه ها دارای مغز نرم و اسفنجی یا مطبق، جوانه ها پایک دار و لخت، برگها متناوب شانه ای، گلها یک پایه و در روی شاتونهای آویزان قرار دارند. کوتیلدنها چهار لوبه و ژرمیناسیون اپیژه است. شاخه‌های اصلی بسیار توسعه یافته و رشد درخت سریع و پاجوش بسیار تولید می‌کند. این جنس دارای یازده گونه است که شش گونه آن در چین، یک گونه در ژاپن و یک گونه در آسیای غربی انتشار دارد. گونه آسیای غربی که در قفقاز و شمال ایران و همچنین با تایید بخش تحقیقات گیاهشناسی مو^ءسسه در دو منطقه از جنگلهای غرب کشور شامل استانهای ایلام و لرستان انتشار دارد که بنام Pterocarya fraxinifolia (spach) یا P.caucasica معروف است (Avis 1982).
گیاهان این خانواده درختانی تک پایه با برگ های متناوب و مرکب شانه ای و معطّر و فاقد گوشوارک می باشند. گل ها تا ۶ کاسبرگ و از ۳ الی ۴۰ پرچم تشکیل شده است. پرچم ها در ۲ یا چند سری قرار دارند و دارای میله کوتاه و بساک دوخانه اند که با شکاف طولی شکفته می شوند. گل های نر در روی گل آذین سنبله یا خوشه ساده آویخته آرایش یافته اند. پوشش گل های ماده از تعداد محدودی براکته و کاسه گلی مرکب از ۴ کاسبرگ تشکیل یافته است. مادگی زیرین و تخمدان از به هم پیوستن ۲برچه به وجود آمده و تک خانه ای و حاوی یک تخمک راست می باشد. خامه کوتاه و منتهی به ۲ کلاله بزرگ است. میوه تقریباً خشک و شکوفا یا ناشکوفا یا گاهی اوقات بالدار است. دانه منفرد، دارای رویان بزرگ و فاقد آندوسپرم می باشد (بخشی خانیکی، ۱۳۸۶). بر اساس منابع موجود لرگ درختی است که به ارتفاع ۳۰ متر می‌رسد (جوانشیر، ۱۳۶۶)، و در جنگلهای حوضه آبخیز (واز) تا ۴۰ متر ارتفاع نیز اندازه گیری شده است (ابراهیمی،‌۱۳۷۹).
۱-۲-۷ جنگلهای جهان و پراکنش لرگ در دنیا
۳۰ درصد سطح کره خاکی را جنگل و بیشه‌های جنگلی مفروش می‌کند. ۲۴ درصد آن را مراتع اشغال کرده اند و ۱۱ درصد برای زمین‌های کشاورزی اختصاص داده شده اند. امروزه تخریب بیرویه در سطح جنگلهای جهان صورت می‌گیرد. سالهاست که با قطع بیرویه جنگلهای جهان رو به تخریب می‌باشد. و بنابر آمارهای F.A.O هر ساله یازده میلیون هکتار از جنگلهای جهان تخریب می‌شود. در واقع هرساله به اندازه سطح کشور گواتمالا تخریب صورت میگیرد. طبق آمار سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی در سال ۱۹۹۱ جنگلهای مناطق حاره جهان ۷۹/۱ میلیارد هکتار بوده. بین سالهای ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۰ هر ساله در حدود ۱۵ میلیون هکتار از جنگلهای مناطق حاره از بین رفته اند. تخریب بیشتر در جنگلهای آفریقا، آمریکای لاتین و آسیا صورت گرفته است. جنگلهای مناطق معتدله و شمال کره زمین نیمی‌از جنگلهای جهان را تشکیل می‌دهند. محصولات چوبی این جنگلها برای صنایع مصرف می‌شود. و در حدود ۸۰ درصد چوب صنایع از این جنگلها است. سطح جنگلهای معتدله و نیمه معتدله جهان ۵/۱ میلیارد هکتار می‌باشد (مصدق، ۱۳۸۴).
نظر به اینکه پراکنش آبها و خشکی ها در کره زمین یکسان نیست، عوامل موثر اکولوژیک از قبیل حرارت، رطوبت و غیره در همه نقاط بطور یکسان وجود ندارند، بدین جهت نوع و تیپ رستنی ها نیز اشکال مختلفی بخود می‌گیرند و در سطوح متفاوتی گسترش می‌یابند. چنانچه از قطب شمال یا جنوب به طرف استوا پیش رویم، ملاحظه می‌کنیم که درجه حرارت دائما افزایش می‌یابد. میزان رطوبت نیز هرچه از مناطق دریایی دور شویم و به خشکی ها نزدیک شویم کاهش می‌یابد. مقدار انرژی خورشید مثلا در نواحی استوایی ۲۰۰ کیلوکالری در سانتی متر مربع است، در صورتیکه در عرض جغرافیایی ۷۰ درجه این مقدار فقط ۳۰ کیلو کالری در هر سانتیمتر مربع است. یعنی در یک دوره رویش گیاهی در مناطق استوایی انرژی خورشیدی ۷ برابر بیشتر از مناطقی است که در عرض جغرافیایی ۷۰ درجه هستند. هرچند که از نظر مقیاس جهانی حرارت و رطوبت مهمترین عوامل در پراکنش اجتماعات گیاهی هستند، با وجود این تاثیر کلی عوامل اکولوژیک در یک محل و قدرت رقابت گیاهان عوامل تعیین کننده ظاهر شدن یا فقدان یک تیپ گیاهی بشمار می‌آیند (مهاجر، ۱۳۸۵).
سطح کل جنگلهای دنیا حدود ۴/۳ میلیارد هکتار برآورد شده است (F.A.O، ۱۹۹۳ ). این رقم در سال ۱۹۸۰ بالغ بر ۴ میلیارد هکتار بود. این موضوع روند تخریب سریع جنگلهای دنیا را نشان می‌دهد. جنگلهای دنیا نزدیک به ۹۰% بیوماس گیاهی اکوسیستم‌های زمینی را تولید می‌کنند و همراه با دریاها ۴۸% کل تولید اولیه کره زمین را تشکیل می‌دهند (مهاجر، ۱۳۸۵).
برای تفکیک و طبقه بندی جنگلهای دنیا روش های مختلفی پیشنهاد شده است و دانشمندان زیادی جنگلها را بر حسب عوامل مختلف طبقه بندی نموده اند. بعضی جنگلها را برحسب مناطق جغرافیایی، برخی بر اساس سیمای ظاهری و گونه‌های تشکیل دهنده آنها تقسیم بندی نموده اند. یکی از تقسیم بندی‌های معروف توسط پروفسور بروکمن (Brockmann ) صورت گرفته است که در آن مناطق رویش گیاهی دنیا به ده قسمت تقسیم شده اند که در جدول ۱- ۲ ذکر شده اند.
جدول ۱-۲ : تقسیم بندی مناطق رویشی جهان توسط بروکمن

 

۱ – جنگلهای بارانی یا استوایی	Pluvisilvae
۲ – جنگلهای سبز بارانی یا نیمه استوایی	Hiemisilvae
۳ – جنگلهای همیشه سبز معتدله گرم و مرطوب	Laurisilvae

. Tamari, op.cit.,pp.56-8. ↑
. lombardy: regione of northern Italy منطقه ای در شمال ایتالیا ↑
. De Roover, Raymond, “Monopoly theory prior to Adam Smith: a revision”, vol. 65, no. 4, pp. 492-524. ↑
. De Roover, Raymond, art.cit., pp. 500-514. ↑
. De Roover, Raymond, art.cit., pp. 520-524. ↑
. Tashikh:you shall(شماباید ، می بایست) ↑
.Tamari, op.cit.,p.180. ↑
. Mishnah ↑
. Leon Poliakor ↑
. De Roover, Raymond, art.cit., pp. 492-524. ↑
. gitsochak Abarbanel ↑
.In contrast to the view of Thomas Aquinas, who, while recognizing that money could serve as a medium of exchange and a unit of account , believed that money was barren and without value.See Barry Gordon , Ecinomic Analysis,pp.159-65
در مقابل به نظر توماس آکوینی، که این را به رسمیت می شناخت که پول می تواند به عنوان یک وسیله مبادله و واحد حساب خدمت کند و او معتقد بودند که پول بی ثمر و بدون ارزش است. ↑
. diaspara
دیاسپورا: به مهاجرت ، پراکندگی یا آوارگی گروهی از مردم اطلاق می شود که دور از خانه و کاشانه ی اصلی خویش
زندگی می کنند و در دنیا پراکنده شده اند. این واژه ریشه در متون یهودی دارد و به ماجرای خروج یهودیان از بابل اشاره دارد. ↑
.Tamari, op.cit., p.181. ↑
. Jubilee:
عید پنجاهه از دیدگاه تاریخی و نمادین با جشن فصل درو یهودیان که شاووت نامیده می‌شود مرتبط است. در جشن شاووت، یهودیان مناسبت آنچه « اعطای ده فرمان از سوی خدا در کوه سینا ، پنجاه روز پس از خروج » مینامند را جشن می گیرند. سالروز عید پنجاهه در سال ۲۰۱۰ در ۲۳ مه و در سال ۲۰۱۱ در ۱۲ ژوئن است. ↑
. ephah: ancient Hebrew unit of liquid and dry capacity. Estimated at 37 litres (about 6.5 gallons(
یک سیستم اندازه گیری، واحد عبری باستانی از ظرفیت مایع و خشک است. در حدود ۳۷ لیتر( معادل ۶٫۵ گالن ) ↑
. Hin: a sub-divided unit of the hekat, an ancient Egyptian volume unit
هین، یک واحد فرعی تقسیم (واحد حجم مصر باستان) برای اندازه گیری دانه ها، نان و آبجو بود. {معدال یک دهم(۱۰/۱)} ↑

. Meir,Tamari, op.cit., p, 93. ↑
. Onaah: In general terms, ona’ah (literally overreaching) refers to the Jewish laws surrounding money deception
به طور کلیona’ah( اجازه تندروی به معنای واقعی کلمه) اشاره به قوانین یهودی در اطراف فریب پول دارد. ↑
. Meir,Tamari, op.cit, p, 96. ↑
hasagat g’vvl: unfair encroachment(تجاوز یا تعدّی) ↑
. Meir,Tamari, op.cit., p, 108. ↑
. Halakhic: Teachings derived directly from scripture, see Isidore Epstein, Judaism, p, 115.
آموزه هایی که به طور مستقیم از کتاب مقدس گرفته شده اند ↑
. Dina d’malchuta dina ("the law of the land is law"): an additional aspect of Halakha, being the principle recognizing non-Jewish laws and non-Jewish legal jurisdiction as binding on Jewish citizens, provided that they are not contrary to any laws of Judaism. This principle applies primarily in areas of commercial, civil and criminal law.
دینا مالکوهتا :(طبق قانون ، زمین قانون می باشد) جنبه اضافی از هلاخاست ، اصل به رسمیت شناختن قوانین غیر یهودی است . {یعنی صاحب زمین است که قوانیین و مقررات را تعیین می کند نه افراد مهاجر} ↑
. Meir,Tamari, op.cit., pp, 215-16. ↑
. For an account for the history of western economic thinkhing on the benefit approach to taxation see Richard Musgrave , The Theory of Public Finance, McGraw Hill Kogakusha, New york and Tokyo,1995,pp.61-89.
برای مشاهده ی تاریجچه عقاید اقتصادی غرب در مورد رویکرد به سود مالیات به کتاب مالیه عمومی ، ریچارد ماسگریو صفحات ۸۹-۶۱ نگاه کنید. ↑
. Meir,Tamari, op.cit., p.219. ↑
. Roman A.Ohrenstein,”Economic thought”, pp.190 ↑
. Roman A.Ohrenstein, op.cit., pp.193. ↑
Jacob Neusner ↑
. Neusner ,Jacob, The Economic of the Mishnah, pp.5-7. ↑
.Lionel Robbins , who did so much to further ‘positive ‘ economic in the mid-twentieth century , tried to separate economic from ethics . He was however very concerned with ‘non-material’ welfare. See Denis P.O’Bdien, Lionel Robbins, Macmillan, London, 1988, p.23. ↑
. Morris Silver ↑
.Morris ,Silver, Economic Structures of the Ancient Near East, pp.1-3. ↑
. Karl Polanyi ↑
. Polanyi ,Karl , The Livelihood of Man,edited by Harry W.Pearson,p11. ↑
. Jacob Neusner ↑
. Mishnah ↑
. Neusner, Jacob op.cit.,p.141. ↑
. Jacob Neusner ↑

سیاست‌های بالادستی- یعنی سیاست‌هایی که توسط ستاد کل و ودجا دنبال شده است- تا چه حد بر عملکرد فن‌بازارهای گذشته مؤثر بوده است؟
خیلی کم کم متوسط زیاد خیلی زیاد
عوامل اقتصادی همچون نرخ ارز و کمبود منابع مالی در نهادهای دفاعی تا چه حد بر عملکرد فن‌بازارهای گذشته تأثیر داشته است؟
خیلی کم کم متوسط زیاد خیلی زیاد
عوامل اجتماعی و فرهنگی همچون تمایل به خرید اجناس خارجی تا چه حد بر عملکرد فن‌بازارهای گذشته مؤثر بوده است؟
خیلی کم کم متوسط زیاد خیلی زیاد
عوامل فناورانه همچون تغییرات شدید و مستمر فناوری تا چه حد بر عملکرد فن‌بازارهای گذشته مؤثر بوده است؟
خیلی کم کم متوسط زیاد خیلی زیاد
و) سؤال‌های عمومی
۲۲- به نظر شما موفقیت یک فن‌بازار تا چه حد تحت تأثیر عوامل خارجی و محیطی (اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناورانه و …) قرار دارد؟
خیلی کم کم متوسط زیاد خیلی زیاد
به نظر شما موفقیت یک فن‌بازار تا چه حد تحت تأثیر سازوکارهای داخلی آن قرار دارد؟
خیلی کم کم متوسط زیاد خیلی زیاد
به نظر شما موفقیت یک فن‌بازار تا چه حد تحت تأثیر طرف عرضه‌کننده فناوری (شرکت یا صنعت دفاعی فروشنده فناوری) قرار دارد؟
خیلی کم کم متوسط زیاد خیلی زیاد
به نظر شما موفقیت یک فن‌بازار تا چه حد تحت تأثیر طرف متقاضی فناوری (شرکت یا صنعت دفاعی خریدار فناوری) قرار دارد؟
خیلی کم کم متوسط زیاد خیلی زیاد
به نظر شما عرضه فناوری توسط یک صنعت یا شرکت دفاعی در فن‌بازار، تا چه حد تحت تأثیر عوامل محیطی (سیاسی، اقتصادی، …) قرار دارد؟
خیلی کم کم متوسط زیاد خیلی زیاد
به نظر شما تقاضای فناوری از فن‌بازار توسط صنایع یا شرکت‌های دفاعی تا چه حد تحت تأثیر عوامل محیطی قرار دارد؟
خیلی کم کم متوسط زیاد خیلی زیاد
پیوست دوم: بررسی تأثیر عوامل بر موفقیت فن‏بازار دفاعی از طریق رگرسیون چند متغیره
به‏منظور تقویت اطلاعات آماری برای افزایش قابلیت تجزیه و تحلیل تأثیر عوامل آشکارگر بر عوامل مکنون برای رتبه‌بندی تأثیر آنها بر موفقیت فن‌بازار با بهره گرفتن از رگرسیون چند متغیره این عوامل وزن­دهی و رتبه ­بندی گردیده به شرح جداول زیر نتایج آماری آن ارائه می­گردد:

جدول پ-۱٫ نتایج رگرسیون چند متغییره

 

متغیر مکنون				متغیرهای مشاهده گر در سطح اول
متغیر مکنون	مشخصه	وزن	رتبه	متغیرهای مشاهده گر در سطح اول	مشخصه	وزن	رتبه
موفقیت فن‏بازار	X1	۲۳٫۹۱%	۲	تعداد فناوری­های مبادله شده بین صنایع و سازمان­های دفاعی	X11	۳٫۸۲%	۱۶
				حجم فناوری­های مبادله شده بین صنایع و سازمان­های دفاعی

مقاومت باقیمانده یک سازه بصورت تابعی از اندازه ترک چگونه است؟
اندازه بحرانی ترک در سازه چقدر است؟
چه زمانی طول می‌کشد تا یک ترک با طول مشخص به اندازه بحرانی آن برسد؟
معایب (ترک) اولیه با چه طولی در شروع عمر یک قطعه می‌تواند وجود داشته باشد؟
در چه فواصل زمانی، سازه از لحاظ ارزیابی ترک مورد بررسی قرار گیرد؟
علم مکانیک شکست پاسخ‌های کاملی برای برخی و جواب‌های مفیدی برای بقیه سؤالات فوق دارد.

حوزه مکانیک شکست به دو بخش کلی بخش تقسیم شده است [۱]:
علم مواد روند شکست را در مقیاس اتم‌ها و نابجایی‌ها بررسی می‌کند.
مکانیک کاربردی میدان تنش در نوک ترک، تغییر شکل الاستیک و پلاستیک در مجاورت نوک ترک را بررسی می‌کند.
برای کابرد صحیح مکانیک شکست در مسائل مهندسی لازم است که یک دانش کلی از هر یک از این قسمت‌ها داشته باشیم.
در مقاومت مصالح پارامتر تنش (مقاومت) معرف پایداری و تحمل یک عضو در مقابل بارهای وارده می‌باشد. ولی از آنجا که در مکانیک شکست همیشه فرض بر این است که هر قطعه‌ای دارای یک سری عیب و ترک‌های کوچک می‌باشد، پارامتر تنش به تنهایی برای بیان تحمل یک عضو کافی نیست. زیرا چنانچه دو عضو هم‌جنس و با ابعاد کاملاً مساوی را در نظر بگیریم، به‌طوری که یکی دارای ترک کوچک‌تر و دیگری حاوی ترک بزرگ‌تری باشد، بدیهی است که دومی خیلی زودتر از اولی می‌شکند. پس باید پارامتری را در نظر گرفت، که معرف طول ترک هم باشد. این پارامتر که فاکتور شدت تنش نام دارد، در ادامه به طور مفصل بررسی می‌شود.
به طور کلی برای گسترش ترک دو عامل مهم وجود دارد [۱]:
الف- اندازه ترک
ب- زمان برای انتشار ترک در جسم
۱ -۳ تاریخچه کارهای انجام شده
ناکاسا^[۷] و همکارانش شرایط انشعاب ترک در شکست تاخیری را مورد بررسی قرار دادند[۲]. آکی^[۸] و همکارانش انشعاب ترک تحت فشار هیدرو استاتیک را بررسی کردند نتیجه گرفتند که طول ترک در انشعاب به طور قابل ملاحظه ای با فشارهای هیدرواستاتیک افزایش می یابد[۳]. جاهن پی^[۹] و همکارانش اثرهای دینامیکی در مد III انشعاب ترک را مورد بررسی قرار دادند که نشان داده شد که فاکتور شدت تنش دینامیکی یک شاخه به طور قابل ملاحظه ای با تغییر در سرعت و جهت داری بقیه و با زاویه امواج تنش تغییر می کند[۴]. پاپادپولس^[۱۰] انشعاب دینامیکی ترک را با بهره گرفتن از معیار Det مطالعه کرد که بر اساس این معیار ترک در جهت ماکزیمم مقدار عامل تعیین کننده تانسور تنش گسترش می یابد[۵]. آدا - بدیا^[۱۱] انتشار دینامیکی ترک انشعاب یافته را تحت بارگذاری غیرصفحه ای بررسی کرد که نشان داده شد که مینیمم سرعت ترک منفرد اولیه که اجازه انشعاب می یابد برابر C 39/0 است که C سرعت امواج برشی است و در لحظه انشعاب ترک های انشعاب یافته مشابه در یک سرعت در حال کاهش با زاویه انشعاب تقریبا انتشار می یابند[۶]. ژانگ^[۱۲] و همکارانش انشعاب و انتشار ترک مد ترکیبی در مواد شکل پذیر را مورد بررسی قرار دادند مدل رشد ترک خستگی را پیشنهاد کردند اثر مد ترکیبی روی نرخ رشد ترک در این مدل بررسی شد نتیجه شد که نتایج عددی این مدل با نتایج آزمایشگاهی تطابق خوبی دارند[۷]. ژو^[۱۳] و همکارانش شرایط انشعاب الگوی ترک در آرایه دوره ای مستطیلی بررسی کردند[۸]. ژو و ایکسی انشعاب سیستم ترک هایی که در یک خط مستقیم تحت فشار دینامیکی قرار گرفته اند را بررسی کردند برای این ترک ها که تحت فشارهای دینامیکی بارگذاری شده اند الگوی رشد یکنواخت ترک موقعی که نسبت فاصله داری / طول رشد ترک بزرگتر از مقدار بحرانی اش است منجر به الگوی رشد غیر یکنواخت ترک می شود[۹]. لی^[۱۴] و همکارانش انشعاب ترک چندگانه برای نوک ترک مد I را در جامدهای ایزوتروپ مدل سازی کردند [۱۰] . در این پژوهش به تحلیل ترک های ثانویه با بهره گرفتن از تئوری انشعاب پرداخته شده است که در ادامه در فصل دوم مفاهیم کلی تئوری مکانیک شکست و انشعاب ترک بیان می‌شود، در فصل سوم تئوری انشعاب توضیح داده شده است و در فصل چهارم انشعاب اول و دوم در ترک مد I در چهار نوع سنگ با بهره گرفتن از روش تئوری انشعا ب مورد بررسی قرار گرفته است و با نتایج به دست آمده از روش تئوری مکانیک شکست مقایسه گردیده است و در نهایت در فصل پنجم نتایج و پیشنهادات این پژوهش ارائه می‌شود.
فصل دوم مکانیک شکست
فصل دوم
مکانیک شکست
۲ – ۱ مقدمه
شکست یک سازه در شرایطی که تنش وارده کمتر از تنش تسلیم قطعه باشد، اغلب به ترک‌ها یا عیوب شبه ترکی در سازه نسبت داده می‌شود. چنین شکست‌هایی نشان می‌دهند که طراحی با در نظر گرفتن فقط تسلیم، انسجام سازه‌ای عضو تحت شرایط بارگذاری در حین کار را تضمین نمی‌کند. مطالعات سازه‌ای که به مکانیک کاربردی اجسام ترک‌دار می‌پردازد، علم مکانیک شکست نامیده می‌شود. علم مکانیک شکست بیشتر بر روی جلوگیری از شکست ترد متمرکز است. به طور خاص، ایده‌آل سازی‌هایی که بر پایه نادیده گرفتن پلاستیسیته نوک ترک انجام می‌شود، مکانیک شکست الاستیک خطی^[۱۵] نامیده می‌شود که اصول آن توسط گریفیث^[۱۶] معرفی شد [۱۱].
گریفیث در سال ۱۹۲۱ اختلاف بین میزان مقاومت تئوری شیشه و میزان مقاومت اندازه‌گیری شده در آزمایشگاه را به دلیل تنش‌های بسیار بالا در مجاورت ریزترک‌ها دانسته و تئوری شکست ترد خود را بر اساس مفهوم انرژی بیان نمود. وی با بهره گرفتن از نظریه‌های بنیادی انرژی در مکانیک کلاسیک و ترمودینامیک نشان داد که یک تعادل انرژی ساده وجود دارد. تعادلی بین کاهش انرژی پتانسیل در جسم تحت تنش در اثر گسترش ترک (U_P) و افزایش انرژی سطح در اثر افزایش سطح ترک (U_γ). با روش تعادل انرژی گریفیث، می‌توان مقاومت نظری مواد ترد را پیش‌بینی کرد و رابطه‌ای بین مقاومت شکست و اندازه ترک ارائه داد.
۲ – ۲ روش تعادل انرژی گریفیث
صفحه‌ای بی‌انتها با ضخامت واحد در نظر بگیرید که حاوی یک ترک به طول ۲a باشد و این ترک در تمام عمق ضخامت صفحه باشد. صفحه تحت یک تنش غشایی σ مطابق شکل(۲ – ۱ ) است. در این مورد، باید انرژی کل سیستم را به چهار مؤلفه تقسیم کنیم. اولین آن انرژی کرنش الاستیک اولیه (U_i) صفحه بارگذاری شده در واحد ضخامت در حالت اولیه بدون ترک است. یعنی داریم [۱۱]:

 

(۲-۱)

که مقداری ثابت است. دومین مؤلفه، انرژی کرنش الاستیک رها شده (U_a) است که با ایجاد ترکی به طول ۲a و رها شدن بالا و پایین ترک به وجود می‌آید. گریفیث نشان داد که U_a برای واحد ضخامت صفحه می‌تواند چنین نوشته شود [۱۱]:

 

(۲-۲)

عبارت سوم انرژی، کار انجام شده بوسیله نیروهای خارجی (U_w) را که به شکل زیر توصیف می‌شود را در‌بر‌می‌گیرد[۱۱].

 

(۲-۳)

که در آن δ تغییر مکان کل مرزهای بارگذاری و F بار اعمال شده در واحد ضخامت است.
شکل ۲ – ۱ : صفحه با ابعاد بی‌نهایت و ضخامت واحد شامل یک ترک مرکزی عمقی [۱۱]
معمولاً دو حالت شرایط بارگذاری می‌تواند بوجود بیاید:
الف) تغییر مکان ثابت (گیره نگهدارنده نمونه ثابت شده است)
ب) بار (نیرو) ثابت
در حالت اول بوسیله نیروی خارجی کاری انجام نخواهد شد، چون dy=0. اکنون چون گسترش ترک با کاهش سفتی قطعه یا وارفتگی همراه است، بنابراین بار اعمال شده بر گیره‌ها کاهش خواهد یافت و بدین ترتیب، کاهش در انرژی کرنش الاستیک رها شده (U_a) بوجود می‌آید. یعنی

به‌احتیاط ز‌خود، دست تر بگــیرد دور چو شــیخ شهر ز آلایش اجتناب کند
کســـی‌که غافل ازین‌جنس‌بود، پندارد که‌آب، پنجه‌ی هر‌گــربه‌را عذاب کند
ولی‌چو‌چشم‌حریصش‌فتد ‌به‌ماهی‌حوض ز سیـنه تا دُم خود را، درون آب کند
ز من مترس که خانم ترا خطاب کنم ازو بترس که همشیره ات خطاب کند
به‌حیرتم،‌ز‌که‌اسرار‌هیپنوتیسم‌آموخت؟ بگو بتازد و آن خـــانه را خراب کند
زنان مکه هـــمه بی نقاب می‌گردند اگر‌چه طالب آن جهــد بی‌حساب‌کند
به‌دست‌کس‌نرسد‌قرص‌ماه، در دل‌آب بهِل که شــیخ دغا عوعو کلاب کند
به اعتدال ازین پرده‌مان رهایی نیست مگر مساعدتــــی دست انقلاب کند
ز هــــــم بدرد ابرهای تیره‌ی شب وثاق و کوچه پر از ماه و آفتاب کند»
(ایرج میرزا:۱۴)
داستان کشیدن تصویر زنی به گچ، بر سردیوار یک کاروان‌سرا و به‌ گل گرفتن آن از طرف مردم، یکی دیگر از قطعات مشهور طنز‌آمیز ایرج میرزاست.
«در سردر کاروانـــــــسرایی تصویر زنی به گـچ کشیدند
ارباب عمـــــائم این خبر را از مخـــبر صـادقی شنیدند
گفتند که واشـــــریعتا، خلق روی زن‌ بـــی نقاب دیدند
آسیمه سر از درون مســـجد تا سردر آن ســــرا دویدند
ایمان و امان به سـرعت برق می‌رفت که مؤمنین رسیـدند
این آب آورد، آن یکی خاک یک پیـچه ز گِل بر او بریدند
ناموس به باد رفتـــــه‌ای را با یک‌دو‌سه‌مشت‌گِل،‌خریدند
چون‌شرع‌نبی‌ازین‌خطر‌جَست رفتنــــد و به خانه آرمیدند
غفلت شده‌بود‌ و‌خلق وحشی چون شیـر درنده می‌جهیدند
بی‌پیچه زن گــــشاده رو را پاچـــــین عفاف می‌دریدند
لبهـای قشنگ خوشگلش را مانند نبات می مکــــــیدند
بالجمله تمام مردم شــــهر در بحــــــــر گناه می‌تپیدند
درهای بهـشت بسته می‌شد مردم همـــــــه می‌جهنمیدند
می‌گشـــت قیامت آشـکارا یکبــــاره به صور می‌دمیدند
طیر‌از‌وکرات‌و‌وحش‌از‌حـجر انجـــم ز سپــهر می‌رمیدند
این‌است‌که‌پیــش‌خالق‌و‌خلق  طلاب عــــــلوم روسفیدند
با این علــــما هنوز مــردم از رونق مُلـــــــک ناامیدند»
(ایرج میرزا:۱۷۸)
از شعرهای دیگر «ایرج میرزا» در این مقوله‌یکی هم داستان دیدار او با زن چادری است که شدیداً اصرار بر داشتن چادر و حجاب بر سر دارد ولی اجازه می‌دهد که مرد از وصالش بهره‌مند شود؛ اما با همان حفظ حجاب!. «ایرج میرزا» با شرح این ماجرا که در «عارف نامه» یکی از معروف‌ترین سروده‌های او آمده؛ با آنچه که باعث عقب‌ماندگی زن و به‌طور کلی انسان می‌شود، از جمله باورهای خرافی و بی‌پایه، سخت برخورد می‌کرد.
از دهه بیست تا سقوط رژیم پهلوی، آثار طنز‌آمیز درباره‌ی زنان در داستان کوتاه و رمان جلوه‌ی تازه‌ای یافت. برای نمونه، «صادق هدایت» در داستان «علویه خانم»، تصویری از زنی می‌دهد که در عین تظاهر به زهد و تقوا، با مرد دیگری رابطه دارد و از هیچ عملی روی گردان نیست. در این داستان که شرح مسافرت عده‌ای زوّار است که در چهار ارابه به مشهد سفر می‌کنند، «هدایت» در ضمن دعواها و رقابت‌های گوناگون، شخصیت «علویه خانم» را با موشکافی ترسیم می‌کند و از تقدس‌مآبی و خرافه‌پرستی اشخاصی نظیر او پرده برمی‌دارد. در حقیقت انتقاد «هدایت» بیشتر متوجه اجتماع فاسدی است که زنانی چون «علویه خانم» را به وجود می‌آورد.

پس از این دوران بود که به طنز کشیدن زنان، دیگر برای حجاب و عقاید خرافی آنان نبود. آنچه را که مردان در مورد زنان به ریشخند می‌گرفتند، حق برابر طلبی زنان با مردان بود. این کار، در اجتماعی که سنت را بر این گذاشته بود که وظایف ویژه‌ای را شایسته‌ی زنان بدانند، گران می‌آمد.
موضوع دیگر افراط زنان در آزادی، انتخاب لباس، پوشش و آرایش، پس از رفع حجاب بود. در شعرهایی که در این موارد سروده شده، مرد را به گونه‌ای تصویر می‌کند که از دست ولخرجی‌ها و زیاده‌روی‌های زن خود به‌تنگ آمده‌است.
شاعران زیادی در این زمینه شعر سروده‌اند. از جمله‌ی این شاعران ابوالقاسم حالت است که شعرهای فراوانی از این دست در «توفیق» و روزنامه‌های دیگر به‌چاپ رسانده‌است. شعرهایی با عنوان «آرزوی تغییر جنسیت»، «لنگه‌کفش»، «پرحرفی خانم‌ها» و «خواست‌های زن»، نمونه‌هایی است که در این مورد سروده شده‌است.
«همسر من، نه زمن، دانش و دین می‌خواهد نه سلوک خوش و‌حرف نمکین می‌خواهد
نه خـــــــــداجویی مردان خدا می‌طـلبد نه فســــــون‌کاری شیطان لعین می‌خواهد
نه چو سهراب، دلیر و نه چو رستـم، پُرزور بنده را او، نه چنـــان و نه چنین می‌خواهد
اسکناس صـــدی و پانصـدی و پنــجاهی صبـح تا شب، زمن، آن ماه‌جـبین می‌خواهد
هی بدین اسـم که روز از نو و روزی از نو مبل نو، قـــــالی نو،‌وضع نوین می‌خواهد
خانه‌ی عــــــالی و ماشـین گران می‌طلبد باغ و استخر و‌دِه و مُلک و زمین می‌خواهد
ز پلاتین و طـلا، حـلقه سفـارش داده‌است ز برلیــــــان و ز الماس، نگین می‌خواهد
مجــلس‌آرایی و مهـــــمانی و مردم‌داری از من بی‌هنــــــــر‌گوشه‌نشین می‌خواهد
پول ‌آوردن و تقــــــدیم به خانم کردن بنده را او، فقط از بهر همــــین می‌خواهد
گـــــر مرتب دهمش پول، برایم به دعا عمــــر صد ساله ز یزدان مبین می‌خواهد
گر که پولـــش ندهم، مرگ مرا می‌طلبد وز خدا شوهری احمق‌تر از این می‌خواهد»
(حالت، دختر حوا)
از دهه سی به بعد، بازتاب مبالغه‌گرایی و تقلید از فیلم‌های هالیوود و مجله‌های مد اروپایی و آمریکایی را در داستان‌های نویسندگان آن دوره می‌توان دید که مورد انتقاد قرار می‌دهند. از جمله سعید نفیسی، نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه آن دوران، در داستانی به نام «نیمه راه بهشت» که به سال ۱۳۳۱ش نوشته، تصویری طنز‌آمیز از زندگی اولیای امور و دانشگاهیان زمان خود می‌کشد و در ضمن تصویری نیز از محافل اشرافی تهران به‌دست می‌دهد که در آن، زن و شوهر، هر دو به‌یکدیگر خیانت می‌کنند، اما هیچ یک به روی دیگری نمی‌آورد.
چنان‌که پیش از این نیز گفته شد، چون زنان از امر آموزش و تحصیل بهره‌مند نبودند، قلم، طبیعتاً در دست مردان بود. در دوره‌های بعد، ما شاهد نویسندگانی بودیم که زن بودند و از زبان زنان، درد مشترک را بازگو می‌کردند. اما در همان دورانی هم که تحصیل و آموزش زنان امر رایجی نبود، بودند زنانی که تحصیل کردند و با شهامت و مبارزه‌ی قلمی، پاسخ‌گوی این داوری‌های نادرست بودند. یکی از این زنان آزاده، بی‌بی‌خانم استرآبادی بود که در سال ۱۳۱۲ش جوابیه‌ی محکمی در قبال رساله‌ای به نام «تأدیب‌النساء»، که توسط آخوندی نوشته شده بود، ارائه داد.

او گیاه خوشبوی قلب من است ، ای کاش نزدیک من بود .
معنای مجازی « لیت » : ترجّی
۷- لَو کانَ حظّی منک أن تعلمی ما تصنع الأشواق بالمغرمِ (همان ، ص۳۸۷)
ای کاش اقبال من نزد تو چنان بود که از آنچه اشتیاق وعشق درحق این عاشق روا می دارد با خبرمی شدی .
معنای مجازی « لَو » : تمنّی
۸- لو تنفعُ الذکری ذکرتُ عشیَّه زهراءَ بین کواعبٍ أتراب (همان ، ص۳۹۷)
ای کاش یاد وخاطره سودی داشت تا که من هرشامگاه آن یار تابناک را درمیان دوستان زیبایش یاد می کردم .
معنای مجازی « لَو » : تمنّی
۹- لم تزل تهجرنی منذ سنین لیتنی أنعم یوماً بِرضاکِ (همان ، ص۴۲۲)
مرا سالهاست ترک کرده ای ، ای کاش روزی از آب دهانت سیراب شوم .
معنای مجازی « لیت » : ترجّی
۲, ۵. ندا : و آن طلب خواسته ای است ازمخاطب با استفاده ازیکی ازحروف ندا و ارزش
بلاغی آن زمانی است که از معنای خود خارج و کاربرد مجازی پیدا می کند .
از اغراض مهم ندا می توان به موارد زیر اشاره کرد : ( هاشمــی ، ۱۳۷۷ش ، ص۹۶)
۱- إغراء : مانند : یا مظلومُ
۲- إستغاثه : مانند : یا لَلّه لِلمؤمِنینَ
۳- ندبه : مانند : وا یوسفا
۴- تعجب : مانند : یا لَلعَجَب
۵- زجر : مانند :
أ فؤادی متی المُتاب ألمّا تصحُ و الشَّیـبُ فوقَ رأسـی ألمّا
ای قلب من چه وقت توبه و بازگشت برتو نازل می شود ، آیا بیدار نمی شوی درحالی که پیری برسرت فرود
آمده است .
۶- تحسّر : مانند : « یا لَیتنی کُنتُ ترابا » ( النبأ : ۴۰ )
۷- تذکر : مانند :
أ یا منزلَی سلمی سلامٌ علیکما هل الأزمنُ اللّاتی مَضَینَ رَواجِعُ
ای منزلگاه های سلما سلام بر شما ، آیا زمانهایی که سپری شدند باز می گردند ؟
۸- تحیّر : مانند :
أ یا منازلَ سلمی أین سلماکِ مِن أجلِ هذا بکیناها بکیناکِ
ای منازل سلما ، سلمایتان کجاست ؟ به خاطر این است که براو و بر تو گریستیم .
ندا نزد ابراهیم وسیله ای است برای تذکر و تنبیه مخاطب :

۱- یا رجـالَ البلادِ یا قـاده الأمَّـهِ ماذا دهـاکم و دَهـاهـا ..؟( ابراهیم ط. ، ۲۰۰۵م ، ص۳۰۰)
ای مردان کشور ، ای سران ملت چه چیزی شما را فریفته و ملت را فریفت ؟
معنای مجازی : تعجب
۲- یـا لَأعنـاقِ الرجــالِ کیـفَ مالـت بالحِبــــال ( هـمــــان ، ص۳۰۷)
شگفت از این گردنهای مردان ، چگونه بر ریسمان آویزان شدند .
معنای مجازی : تعجب
۳- دارَالزعامه والأحزاب کان لنا قضیه فیک ، ضیَّعنا أمانیها ( همان ، ص۳۳۳)
ای قدس! سرای ریاست و دار احزاب ، با تو آرمانی داشتیم که امیدهایش را تباه کردیم .
معنای مجازی : تذکر
۴- یا قومُ لیسَ عدوُّکم مِمَّن یَلیـنُ وَ یَرحـــمُ ( همان ، ص۳۴۳)
ای قوم دشمن شما آرام و مهربان نیست .
معنای مجازی : زجر
۵- یا حسرتا ،ماذا دَهی أهلَ الحمی فالعیشُ ذلٌ ، وَالمصیرُ بَوارُ ( همان ، ص۳۴۶)
دریغا ! چه چیزی ایل و تبار حمایت را فریفته ؟ در حالی که زندگی خوار است و سرنوشت تباه .
معنای مجازی : تحسّر
۶- یا لیتَ حـظَّ کتابِهـــا لِضلوعــی المتعذِّبـــه (هـمــان ، ص۳۶۱)
ای کاش نصیب و بهره کتابهایش از آن استخوانهای رنجور من بود .
معنای مجازی : تحسّر
۷- أیا وادیَ الرمان ! لا طِبتَ وادیاً إذا هیَ لم تنعم بظلِّک سرمدا (همان ، ص۳۷۸)
ای سرای انار ! خوشی و خرّمی از تو رخت بر بندد هر گاه که او از سایه ات بی بهره باشد .
معنای مجازی : تذکر
۸- یا لیتَ مَن فجَعَت فؤادی بِالمنی لَم تبقِ لی ذکری تطیلُ عذابی (همان ، ص۳۹۹)

و آیه ۴۵-۴۷ سوره هود نیز عبارتی از زبان حضرت نوح (ع) در گفت و گو با خدای تعالی در داستان دعوت فرزندش است که می فرماید:
«۳“yŠ$tRur ÓyqçR ¼çm­/§‘ tA$s)sù Å_Uu‘ ¨bÎ) ÓÍ_ö/$# ô`ÏB ’Í?÷dr& ¨bÎ)ur x8y‰ôãur ‘,ysø۹$# |MRr&ur ãNs3ômr& tûüÏJÅ۳»ptø:$# . tA$s% ßyqãZ»tƒ ¼çm¯RÎ) }§øŠs9 ô`ÏB šÎ=÷dr& ( ¼çm¯RÎ) î@uHxå çŽöxî ۸xÎ=»|¹ ( Ÿxsù Ç`ù=t«ó¡n@ $tB }§øŠs9 y7s9 ¾ÏmÎ/ íNù=Ïæ ( þ’ÎoTÎ) y7ÝàÏãr& br& tbqä۳s? z`ÏB tûüÎ=Îg»yfø۹$# . tA$s% Éb>u‘ þ’ÎoTÎ) èŒqããr& šÎ/ ÷br& šn=t«ó™r& $tB }§øŠs9 ’Í< ¾ÏmÎ/ ÖNù=Ïã ( žwÎ)ur öÏÿøós? ’Í< ûÓÍ_ôJymös?ur `à۲r& z`ÏiB z`ƒÎŽÅ£»y‚ø۹$# »<br />(پروردگارا به درستی فرزند من از اهل بیت من است ، وعده تو هم حق است و تو احکم الحاکمینی ، خدای تعالی فرمود : ای نوح او از اهل بیت تو نیست او عمل غیر صالح است و تو بی خبری ، پس دم فروبند و سؤالی که علم بدان نداری مکن ، به درستی تو را از اینکه از نادانان باشی برحذر می دارم . گفت پروردگارا من به تو پناه می برم از اینکه از تو درخواست می کنم که بدان علم نداشته باشم و تو اگر مرا نبخشی و بر من رحم نکنی از زیانکاران خواهم بود).<br />ادبی که حضرت نوح(ع) رعایت نمود این است که سخن خود را در قالب سؤال و استفسار از حقیقت امر بیان کرده ، و نخست وعده ای را که خدای تعالی قبلاً (هنگام سوار کردن مؤمنین و جفت جفت حیوانات در کشتی داده بود که اهل او را نجات می دهد.) به زبان آورد. و از طرفی دیگر شاید برای آن حضرت کفر فرزند ثابت نشده بود ، چون اگر فرزند وی بر خلاف آنچه نوح (ع) می پنداشت کافر بود به طور مسلم او را برای سوار شدن به کشتی نمی خواند و چنین درخواستی را از خدای تعالی نمی کرد ، برای اینکه خود آن حضرت قبلاً کفار را نفرین کرده و از خدای تعالی خواسته بود که دیاری از کافران را بر روی زمین زنده نگذارد پس همه اینها شاهد این است که او پسرش را مؤمن می پنداشته ، و اگر سوار کشتی نشده و دستور پدر را مخالفت کرد ، صرف این مخالفت کفرآور نیست بلکه تنها معصیتی است که مرتکب شده بود به خاطر همه این جهات بود که نوح (ع) گفت : <strong>«اِنَّ ابْنی مِنْ اَهْلی وَ اِنَّ وَعْدَکَ الحَقُّ»</strong> گویا خواسته است عرض کند از طرفی او فرزند من است و این خود اقتضا دارد که او هم اهل نجات باشد ، «وَ اَنتَ اَحکَم الحاکِمین» و از طرفی تو احکم الحاکمینی و در کارهایت خطا نمی کنی و در حکم تو جای هیچ گونه خرده گیری و اعتراض نیست ، لذا نمی فهمم سرانجام فرزندم چیست ؟ و این نیز ادبی است الهی که بنده از آنچه می داند تجاوز نکند و چیزهایی که مصلحت و مفسده اش معلوم نیست از مولای خود نخواهد . و لذا نوح (ع) تنها آنچه می دانست و به آن ایمان داشت گفت ، چنانکه جمله «و نادی نوح ربه» هم اشاره ای به این معنا دارد ، بلی ، تنها وعده ی الهی را ذکر کرد و چیزی بر آن نیفزود و چیزی درخواست نکرد، در نتیجه این ادب خداوند نیز عصمت و حفظش را شامل حالش نمود(طباطبایی،۱۰/۳۵۰) .<br /><a href="https://nefo.ir/"><img class="alignnone wp-image-54″ src="https://ziso.ir/wp-content/uploads/2021/10/S-8.png” alt="پایان نامه ” width="338″ height="125″ /></a><br /><strong>۳-۳) دعای حضرت ابراهیم(ع)</strong><br />حضرت ابراهیم(ع ) یکی از پیامبران بزرگ الهی است او از برجستگان دعوت به توحید در طول تاریخ و پدر بسیاری از پیامبران است ادب آن حضرت چه ادبی که با قوم خود رعایت نموده و چه رفتارومنش آن حضرت در محضر خدا که می تواند بهترین الگو باشد که هر چه خوبی و زیبایی است به خداوند نسبت می دهد و هر آنچه که نقص و بدی است به خود نسبت می دهد از جمله ادبی که خداوند از آن حضرت در قرآن کریم به آن اشاره فرموده است این آیه است:<br />«#sŒÎ)ur àMôÊ̍tB uqßgsù ÉúüÏÿô±o„ »(شعرا/۸۰)<br />(وچون بیمار شوم او مرا درمان می بخشد).<br />بهترین نوع ادب همین است که حضرت ابراهیم(ع) در کلام خود ذکر کرده اینکه مریض شدن را که به نوعی نقص می دانسته به خود نسبت می دهد و شفا دادن را به خداوند. درالمیزان آمده که اگر چه مرض هم از خدا است و از این نظر بی ارتباط با پروردگار نیست لیکن چون شفای مرض از رحمت و عنایت خداوند است و از این جهت مریض را به خود نسبت داده و شفا را به پروردگار خود، گویا خواسته چنین ادعا کند ازخدای تعالی جز جمیل صادر نمی شود(طباطبایی،۱۵/۳۹۸) و جز این هم نیست زیرا کلام خداوند مؤید این مطلب است که می فرماید:<br />«!$¨B y7t/$|¹r& ô`ÏB 7puZ|¡ym z`ÏJsù «!$# ( !$tBur y7t/$|¹r& `ÏB 7py¥Íh‹y™ `ÏJsù y7Å¡øÿ¯R » (نساء/۷۹) (هرچه از خوبیها به تو می رسد از جانب خداست و آنچه بدی به تو می رسد از خود توست و تو را به پیامبری برای مردم فرستادیم و گواه بودن خدا بس است).<br />حضرت ابراهیم(ع) تمام نعمت ها را به خدا نسبت می دهد مانند نعمت خلقت،هدایت،اطعام… اما مرض و خطا را به خود نسبت داده و فرموده وقتی مریض می شوم خداوند شفایم می دهد زیرا در این مقام ثنا و ستایش است مناسب نبود مرض را به او نسبت دهد بلکه شفای مرض را به خداوند نسبت می دهد و بعد از یادآوری های مستمر و متوالی خدای تعالی نسبت به خود که حالی آمیخته از جاذبه به رحمت و فقر عبودیت،آن حضرت را واداشت تا به درگاه الهی اظهار حاجت نموده باب سؤال را مفتوح دارد و ناگزیر سیاق سخن را از سیاق غیبت به سیاق خطاب برگرداند(تلخیص از سوره حجرات/۱).<br />ادب دیگری که حضرت ابراهیم در کلام خود ذکر کرده این است که در کنار هر حاجتی که از خدا خواسته متوسل به اسمای حسنای الهی شده که متناسب با آن خواسته و حاجت بوده که ذکر کرده از قبیل غفور،رحیم،سمیع الدعا و در تمامی این حاجات و دعاهایی که کرده اسم شریف«رب» را در آن حوائج ذکر نموده،چون ربوبیت خدا واسطه ارتباط بنده با خدای خود می باشد: نکته جالب توجه در این درخواست عارفانه،بیان جمعی آن می باشد. ابراهیم خود را هنگام دعا و تمنا در میان جمع ایمان آورندگان حق گرا جای می دهد و آنچه را که آرزومند است برای همگان می خواهد(طباطبایی،۶/۳۸۸) .<br />از جمله دعاهایی که در آن متوسل به اسمای حسنای الهی شده:<br />«ø$uZ­/u‘ ö@¬۷s)s? !$¨YÏB ( y7¨RÎ) |MRr& ßìŠÏJ¡¡۹$# ÞOŠÎ=yèø۹$# » (بقره/۱۲۷)<br />( ای پروردگار ما از ما بپذیر،که توشنوا و دانا هستی).<br />«$uZ­/u‘ $uZù=yèô_$#ur Èû÷üyJÎ=ó¡ãB y7s9 `ÏBur !$uZÏF­ƒÍh‘èŒ Zp¨Bé& ZpyJÎ=ó¡•B y7©۹ $tR͑r&ur $oYs3ř$uZtB ó=è?ur !$oYø‹n=tã ( y7¨RÎ) |MRr& Ü>#§q­G9$# ÞOŠÏm§۹$# » (بقره/۱۲۸)
(ای پروردگار ما، ما را فرمانبردار خویش ساز و نیز فرزندان مارا فرمان بردار خویش گردان،مناسکمان را به ما بیاموز و توبه ی ما را بپذیر که تو توبه پذیرنده و مهربان هستی).
یکی دیگر از آداب دعا حضرت ابراهیم(ع) زمانی که هاجر و اسماعیل(ع) را در مکه(بیابان لم یزرع) به امر خدا گذاشت چنین است:
«øŒÎ)ur tA$s% ãLìÏdºtö/Î) Éb>u‘ ö@yèô_$# #x‹»yd t$s#t6ø۹$# $YYÏB#uä ÓÍ_ö۷ãYô_$#ur ¢ÓÍ_t/ur br& y‰ç۷÷è¯R tP$oYô¹F{$# » (ابراهیم/۳۵) (وهنگامی را که ابراهیم گفت:پروردگارا، این شهر را ایمن گردان و مرا و فرزندانم را از پرستیدن بتان دور دار).
ادبی را که ابراهیم(ع ) در این دعا بکار برد این است که هر حاجتی از حوائج را که ذکر کرده چون هم ممکن بود به غرض مشروع درخواست شود و هم به غرض نامشروع آن جناب غرض مشروع و صحیح خود را در کلام خود ذکر کرده و بیانی آن را ادا نمود که هر کس می تواند از آن پی ببرد که وی تا چه اندازه امید مطلق به رحمت پروردگار در دلش فوران داشته مثلاً بعد از اینکه عرض کرد:«پروردگارا اینک که من ذریه خود را در بیابان لم یزرع در کنارخانه تو سکونت دادم» عرض خود را از این گفتار اینطور بیان نمود: پروردگارا برای اینکه نماز به پادارند و نیز بعد از آنکه درخواست کرد:«دل هایی از مردم به سوی آنان معطوف بدار و از میوه ها و روزیشان فرما. دنبالش عرض خود را چنین شرح داد: باشد که آنان تو را شکرگذارند» (طباطبایی،۶/۲۹۶).
این دعا نمونه کامل برای انسان ذاکر شاکر می باشد در سیاق آن،ذلّت و بیچارگی موج می زند. بنابراین حضرت ابراهیم(ع) با این کلمات همه کمالات را از خداوند متعال درخواست نموده و خود را از آنها تهی دانسته و به خداوند بزرگ نسبت داده است.
زیدان می گوید: این اعتراف داعی به ربوبیت خدا در هر چیز و به عبودیت خود نسبت به پروردگار عالم را می رساند (المستفاد من قصص القرآن،۱/۲۱۷).
۴-۳) دعای حضرت عیسی(ع):
حضرت عیسی(ع) یکی از مظاهر کامل بندگی و ادب و خضوع و خشوع است این چنین دعا می کند:« tA$s% Ó|¤ŠÏã ßûøó$# zNtƒótB ¢Oßg¯=۹$# !$oY­/u‘ öA̓Rr& $oYø‹n=tã Zoy‰Í¬!$tB z`ÏiB Ïä!$yJ¡¡۹$# ãbqä۳s? $oYs9 #Y‰ŠÏã $oYÏ۹¨rX{ $tR̍Åz#uäur Zptƒ#uäur y7ZÏiB ( $oYø%ã—ö‘$#ur |MRr&ur çŽöyz tûüÏ%Ηº§۹$# » (مائده/۱۱۴)<br />(عیسی پسر مریم گفت:بارالها،پروردگارا،از آسمان،خوانی بر ما فرو فرست تا عیدی برای اوّل و آخر ما باشد نشانه ای از جانب تو و ما را روزی ده که تو بهترین روزی دهندگانی).<br />در این آیه نکته جالب توجه این است که دعا به ندای«اللهم ربنا» آغاز می شود و حال آنکه سایر انبیاء دعای خود را با کلمه یا ربّنا افتتاح می کردند و مفسران این زیادتی ندا در دعای مسیح را برای رعایت ادب نسبت به موقف دشوار خود می دانند شاید به این علت که چون حواریون معجزات روشن عیسی(ع) را دیده بودند در چنین شرایط درخواست معجزه مناسب با مقام ایمان و اخلاص نبوده و ممکن است پیامدهای ناگوار داشته باشد. از این رو عیسی(ع) با احتیاط کامل و با آوردن کلماتی که بیشتر رحمت حق را طلب می کند،درخواست خود را مطرح می کند(طوسی،۴/۶۱؛ فیض کاشانی،۲/۹۸؛ طباطبایی،۶/۳۲۶؛ مکارم شیرازی،۵/۱۲۲).<br />ما اینگونه ادب را در نیایش های پیامبران شاهد هستیم چنانکه خداوند به حضرت عیسی(ع) دستور می دهد:<br />«@è%ur Éb>§‘ ÓÍ_ù=Åz÷Šr& Ÿ@yzô‰ãB 5-ô‰Ï¹ ÓÍ_ô_̍÷zr&ur yltøƒèC 5-ô‰Ï¹ @yèô_$#ur ’Ík< `ÏB y7Rà$©! $YZ»sÜù=ߙ #ZŽÅÁ¯R » (اسراء/۸۰)
(و بگو: پروردگارا مرا [ در هر کاری] بطرز درست داخل کن و بطرز درست خارج ساز و از جانب خود برای من تسلطی یاری بخش قرار ده).
و در آیه۱۱۶ سوره مائده خدواند در کلامی به حضرت عیسی علیه السلام می فرماید:
« ای عیسی پسر مریم! آیا تو به مردم گفتی که من و مادرم را به خدایی برگزینید و خدا را واگذارید؟ و عیسی علیه السلام نیز در پاسخ به این سخن در اوج ادب عرضه می دارد:«خدایا اگر گفته بودم،قطعاً تو از آن آگاه بودی» در حالی که می توانست بگوید:
«پروردگارا هرگز چنین سخنی نگفته ام» این عبارت نشان می دهد که حضرت عیسی علیه السلام رعایت کمال ادب در گفتار با پروردگار خویش را داشته و قرآن کریم درباره ادب در گفتار، ظریف ترین و زیباترین نوع ادب را در آیه۱۱۶ سوره مائده به همگان بیان می دارد و همچنین حضرت مسیح علیه السلام پاسخ خود را با تسبیح آغاز نمود و فرمود: سبحانک»،(طباطبائی،۶/۳۵۲) ادب آن حضرت در این دعا و نیایش این بود که وقتی مطلبی شنید که نسبت دادن آن به خداوند متعالی جایز نبود ادب اقتضا می کرد که در چنین جایی مبادرت به تسبیح نماید.
و آیه۱۱۸ همین سوره نیز عباراتی از زبان عیسی مسیح(ع) در گفتگو با خداوند است که می فرماید:«پروردگارا اگر آدمیان را عذاب کنی آنها بندگان تو هستند نکته ظریف ادبی در این سخن این است که عیسی مسیح(ع) به جای اینکه تمنای قبلی اش را در رفع عذاب بندگان بی پرده با خدایش در میان گذارد آن را با کنایه و ادب تمام بیان می دارد چرا که آراستگی به ادب واقعی در محضر خدا و اجتناب از افکار آلوده و پرهیز از گناه نشانه ادب بندگان در برابر خداوند است.»(همانجا،۳۵۹)
۵-۳) دعای حضرت موسی(ع):
حضرت موسی (ع) در سوره اعراف/۱۵۵ چنین دعا می کند که:
«utA$s% Éb>u‘ öqs9 |Mø¤Ï© OßgtFõ۳n=÷dr& `ÏiB ã@ö۶s% }‘»­ƒÎ)ur ( $uZä۳Î=ökèEr& $oÿÏ۳ Ÿ@yèsù âä!$ygxÿ¡۹$# !$¨ZÏB ( ÷bÎ) }‘Ïd žwÎ) y7çGt^÷GÏù ‘@ÅÒè? $pkÍ۵ `tB âä!$t±n@ ”ωöksEur `tB âä!$t±n@ ( |MRr& $oY•‹Ï۹ur öÏÿøî$$sù $uZs9 $uZ÷Hxqö‘$#ur ( |MRr&ur çŽöyz tûï̍Ïÿ»tóø۹$# »،(گفت پروردگارا…تو سرور مایی پس ما رابیامرز و به ما رحم کن و تو بهترین آمرزندگانی).<br />موسی علیه السلام در این نیایش خواسته های متعالی خود را در میان دو صفت از خدا ـ«ولایت» که مخصوص به مقام ربوبی و«خیرالغافرین» که از اسماء حسنای الهی است ـ بیان می کند اینگونه آداب دعا را رعایت و بر اجابت آن اصرار می ورزد.<br />موسی علیه السلام ذکر این دو صفت را کافی دانست از اینکه به حاجت اصلیش (زنده کردن همراهان) تصریح کند،و خواست تا با تصریح نکردن به آن اظهار تذلل و شرمساری نماید، وگرنه شکی نیست که مقصودش از این کلام اظهار حاجت خود بوده،اگر چه تصریح نکرده برای اینکه آیه ای که در سوره بقره راجع به این مطلب است می فرماید:<br />خداوند همراهان موسی علیه السلام را زنده کرد،و معلوم است که اگر استجابت دعای موسی علیه السلام در کار نبود خداوند مردمی را که به عذاب خود هلاک کرده بود دوباره بدون جهت آنان را زنده نمی کند.(طباطبایی،۸/۳۵۵)<br />و حضرت موسی(ع) بعد از قتل قبطی چنین دعا می کند:<br />«tA$s% Éb>u‘ ’ÎoTÎ) àMôJn=sß ÓŤøÿtR öÏÿøî$$sù ’Í< txÿtósù ÿ¼ã&s! 4 ¼çm¯RÎ) uqèd â‘qàÿtóø۹$# ÞOŠÏm§۹$# » (قصص/۱۶)،(گفت: پروردگارا من برخویشتن ستم کردم مرا ببخش پس خدا از او درگذشت که وی آمرزنده مهربان است).<br />این دعا چون به امر مادی و دنیوی نبود بلکه صرفاً توسل به مغفرت خدا بود،موسی علیه السلام به حاجت خودش تصریح می کند اما بعد از فرار از مصر چنین مناجات می کند:<br />«۴Éb>u‘ ’ÎoTÎ) !$yJÏ۹ |Mø۹t“Rr& ¥’n<Î) ô`ÏB 9Žöyz ׎É)sù »،(قصص/۲۴)،( پروردگارا من به هر چیزی که سویم بفرستی سخت نیازمندم).
حضرت موسی علیه السلام در این رسالتش گذشته از التجا و تمسک به ربوبیت که خود ادب جداگانه ای است،ادب دیگری بکار برده و آن اینکه: درخواست نان از جانب حضرت موسی بن عمران در حالی صورت می پذیرد که او به رغم احتیاج شدید خویش اظهار آشکار و مستقیم آن خودداری می ورزد. او تنها از وضع خود پس از قتل و فرار و تعقیب سخن می گوید و خیر را که در آن شرایط به جز نان نیست،می طلبد یعنی تنها احتیاج و نیاز خود را بازگو می کند و بقیه را به لطف پروردگار وا می گذارند این نوع ادب ورزیدن در حیات انبیاء و اولیا و شواهد بسیار دارد(طبرسی،۱۸/۱۷۹؛طباطبایی،۶/۳۲۶؛قرطبی،۱۳/۲۶۹).
ایشان وقتی که از کوه طور برمی گردند نه چنین می گویند:
«tA$s% Éb>u‘ öÏÿøî$# ’Í< ÓŁL{ur $oYù=Åz÷Šr&ur †Îû y7ÏGuH÷qu‘ ( |MRr&ur ãNymö‘r& šúüÏH¿qº§۹$# » (اعراف/۱۵۱)،(پروردگارا، من و برادرم را بیامرز و ما را در[پناه] رحمت خود درآور، و تو مهربان ترین مهربانی) این تقاضای بخشش برای خود و هارون(ع) نه به خاطر آن است که گناهی از آنها سرزده،بلکه یک نوع خضوع به درگاه پروردگار و بازگشت به سوی او و ابرازتنفر از اعمال زشت بت پرستان همچنین سرمشقی است برای همگان تا فکر کنند جایی که موسی و هارون که انحرافی پیدا نکرده بودند چنین تقاضایی از پیشگاه خدا کنند، دیگران باید حساب کار خود را برسند و سرمشق بگیرند و رو به درگاه پروردگار آورده،از گناهان خود تقاضای عفو و بخشش کنند،البته بعضی معتقدند شاید این آمرزش موسی علیه السلام برای خود، به خاطر پرخاش به هارون و یا به خاطر انداختن الواح تورات باشد(طبرسی،۱۰/۶۴؛ مغنیه،۳/۳۹۷؛قرائتی،۴/۱۹۳).
خداوند پیامبرش را تعلیم می دهد ، که نیایش مغفرت طلبانه داشته باشد و بگوید:

ستون ۴: درک پاسخ دهنده
از سهولت شناسایی فاکتور
مورد نظر باستفاده از طیق
لیکرت
ستون ۱:عوامل شناسنایی شده
( براساس مفهوم کارت امتیاز متوازن )
ستون ۲: در ک پاسخ دهنده از میزان اهمیت درک شده با بهره گرفتن از طیف لیکرت ( ۱۰-۹-…..۱)
ستون ۳ : درک پاسخ دهنده از میزان تحقق عامل مورد بررسی باستفاده از طیف لیکرت (۱۰-۹-…..)
ستون ۴: تعیین gap ستون های دوم و سوم به منظور تعیین نقاط قوت و ضعف
شناسایی فاکتورهای مرتبط با فرصتهاوتهدید های محیطی براساس جلسات توفان فکری
شکل ۱-۱ فرایندتحقیق
۱-۶ روش تحقیق
*دسته بندی تحقیقات براساس هدف:
تحقیقات براساس هدف به سه دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از (بنیادی، کاربردی، تحقیق و توسعه) از آنجایی که این تحقیق در جستجوی تدوین یک برنامه استراتژیک با مدل swot می‌باشد و نتایج حاصل از آن برای حل مشکلات خاص مربوط به شرکت ریسندگی خاورقابل اجراست، بنابراین این تحقیق از نوع کاربردی است.

 

• • دسته بندی تحقیقات براساس نحوه ی گرد آوری اطلاعات:

 

تحقیقات علمی‌براساس نحوه ی گرد آوری اطلاعات به دودسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از(توصیفی، آزمایشی) که تحقیق توصیفی شامل روش های پیمایشی، تحقیق همبستگی، اقدام پژوهی، بررسی موردی و تحقیق علمی– مقایسه ای است و این تحقیق یک تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است زیرا به بررسی ویژگی های یک جامعه آماری می‌پردازد. (سرمد و همکاران، ۱۳۸۵، ۶۳)
۱-۷ جامعه و نمونه ی آماری
این پژوهش در شرکت ریسندگی خاور صورت گرفته است و تعداد افراد جامعه محدود می‌باشد. بنابراین نمونه گیری انجام نشدوهمه افراد جامعه به عنوان نمونه در نظرگرفته شده اند که شامل مدیران و کارشناسان تولیدی و ستادی این شرکت در مجموع ۶۰ نفر می‌باشند.
۱-۸ روش گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها/ اطلاعات
در این تحقیق، از روش های کتابخانه ای ومیدانی، برای جمع آوری داده ها واطلاعات به این صورت استفاده می‌گردد که در ابتدا برای گردآوری اطلاعات، جهت ادبیات تحقیق از روش های کتابخانه ای استفاده شده و سرانجام برای جمع آوری داده های مربوط به تدوین استراتژیswot به منظور شناسایی نقاط قوت وضعف شرکت ریسندگی خاوردر زمینه تولید انواع نخ وتعیین اهمیت هریک ازعوامل، علاوه بر الگوبرداری از پرسشنامه مقالات koo و همکاران در سال ۲۰۱۱ و ؛ koo و همکاران در سال ۲۰۰۹ که سوالات برمبنای ۴ منظر کارت امتیاز متوازن تنظیم شده بودند، با تعدادی از کارشناسان و مدیران سطح عالی شرکت ریسندگی خاور مصاحبه صورت خواهد گرفت و پس از تایید نهایی استاد محترم راهنما پرسشنامه‎ی اول تنظیم خواهد شد همچنین به منظور شناسایی فرصت و تهدیدهای پیش روی شرکت ریسندگی خاور در زمینه تولید نخ وتعیین اهمیت هریک از عوامل نیز علاوه برالگوبرداری از پرسشنامه مقالات koo و همکاران در سال ۲۰۱۱ و koo و همکاران در سال ۲۰۰۹ از طریق جلسات طوفان مغزی، فاکتورهای خارجی مرتبط با جامعه، تکنولوژی، اقتصاد، محیط و چشم انداز سیاسی شرکت شناسایی گشته و پس از تایید نهایی استاد محترم راهنما پرسشنامه ی دوم نیز تنظیم خواهدشد و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات پرسشنامه از تکنیک های آمار توصیفی، میانگین و فراوانی و جهت تعیین و اولویت بندی نقاط قوت وضعف هر یک از سازه های پرسشنامه اول از امتیاز محاسبه میزان شکاف ستون اهمیت درک شده وستون عملکرد شرکت استفاده خواهد شد.
همچنین با بهره گرفتن از روش رگرسیون گام به گام تاثیر هر یک از سازه های منظر رشد و یادگیری مشتری و فرایندهای داخلی بر سازه های منظر مالی تعیین می‌گردد و جهت تعیین و اولویت بندی نقاط فرصت و تهدید هریک از سازه های پرسشنامه دوم، از روش SMEA و FMEA استفاده خواهدشد، قابل ذکر است تمام مراحل آماری با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS و EXEL انجام می‌شود.
۱-۹ قلمروی تحقق
قلمرو تحقیق در سه بعد موضوعی، مکانی و زمانی مشخص می‌گردد:
قلمرو موضوعی : این تحقیق در زمینه ی تدوین استراتژی و شناسایی نقاط قوت وضعف، فرصت و تهدید با بهره گرفتن از تکنیک SWOT برای شرکت ریسندگی خاور می‌باشد.
قلمروی مکانی : پژوهش حاضر به منظور تدوین استراتژی با بهره گرفتن از تکنیک SWOT برای شرکت ریسندگی خاور در استان گیلان، شهرستان رشت می‌باشد.

 

• • قلمروی زمانی : تحقیق حاضر از شهریور ۱۳۹۳ به منظور شناسایی مساله اصلی تحقیق و با مطالعه ی مقالات مرتبط با موضوع آغاز شد و اطلاعات به کارگرفته شده جهت تدوین استراتژی از طریق پرسشنامه درآذر ۱۳۹۳جمع آوری گردید.

 

۱-۱۰ محدودیت های تحقیق
محدودیت های برای انجام هرپژوهش، می‌تواند محقق را از رسیدن به نتیجه ی بهتر و دقیقتر باز دارد.
در تحقیق حاضرهم محدودیت های وجود داشته که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
عدم وجودتحقیق کافی داخلی درخصوص تدوین استراتژی SWOT با مدلهای کمی‌FMEA و SMEA

 

• • عدم همکاری برخی مدیران در زمینه جلسات طوفات مغزی برای تدوین و تعیین سازه های پرسشنامه دوم.

 

• • عدم آشنایی و اطلاع برخی از مدیران با تکنیک SWOT.

 

• • محدودیت در دسترسی به سایت های معتبرعلمی‌جهت دستیابی به اطلاعات کتابخانه ای.

 

۱-۱۱ تعریف مفهومی‌و عملیاتی متغیرها:
در ذیل به تعریف مفهومی‌و عملیاتی اصطلاحات
و واژگان می‌پردازیم
-SWOT: یک از ابزارهای برنامه ریزی استراتژیک محسوب می‌شود که برای ارزیابی قوت وضعف درونی یک سازمان، و فرصت تهدیدهای محیطی که یک سازمان با آن مواجه است به کار برده می‌شود (Humphrey 2005)
- نقطه قوت: عبارت است از شایستگی ممتازی که بوسیله آن سازمان می‌تواند در زمینه هایی مانند نوع منابع مالی، تصویر مثبت ذهنی میان خریداران، روابط مثبت با تامین کنندگان و مواردی از این دست نسبت به رقبا برتر باشد.
-نقطه ضعف : نوع محدودیت یا کمبود در منابع، مهارتها و امکانات و توانایی هایی است که بطور محسوس مانع عملکرد اثر بخش سازمان بشود عملکرد مدیریت نیز در تشدید نقاط ضعف موثر است (پیرس و رابینسون، ۱۳۸۹ ص ۳۰۷)
-فرصت : عبارت است ازیک موفقیت مطلوب عمده در محیط خارجی سازمان مانند شناخت بخشی از بازار که پیش از این فراموش شده بود. تغییر در وضعیت رقابت یا قوانین و بهبود در روابط یا خریداران فروشندگان (پیرس و رابینسون ۱۳۸۹ و ص ۳۰۹) در این تحقیق فرصت های شرکت ریسندگی خاور در پرسشنامه دوم براساس مولفه های باز شدن بازارهای خارجی، امکان تولید وفروش مشترک محصول با شرکت های بزرگ داخلی و خارجی و مشارکت با ایشان، تکنولوژی جدیدتوسط شرکت، امکان گسترش واحدهای تولیدی توسط شرکت، وجود پتانسیل های بالا در بازار داخل کشور و مشتریان بالقوه، اندازه گیری می‌شود (koo etal 2011)
-تهدید: یک تهدید موفقیت نامطلوبی در محیط خارجی سازمان است مانند قدرت چانه زنی خریداران یا تامین کنندگان کلیدی، تغییرات عمده و ناگهانی تکنولوژی و مواردی از این است که می‌توانند تهدید با تامین گنندگان کلیدی، تغییرات عمده و ناگهانی تکنولوژی و مواردی از این است که می‌توانند تهدید عمده ای در راه موفقیت سازمان باشند. (پیرس و رابینسون ۱۳۸۹، صص ۳۰۹ -۳۰۸)
دراین تحقیق تهدیدهای شرکت ریسندگی خاور براساس مولفه های، ارائه محصولات جدید توسط رقبا، استراتژی های جدید شرکت رقیب، تغییر ذایقه و نیاز مشتریان برای ایجاد تنوع بیشتر در رقبا استراتژی‎های جدید شرکت رقیب، تغییر ذائقه و نیاز مشتریان، برای ایجاد تنوع بیشتر در محصولات با توجه به نیاز بازار، دوره عمر رو به کاهش محصول، روبه کاهش بودن اعتماد مشتری، وجود موانع تجاری خارجی، رکود اقتصادی ، وجود تحریم های اقتصادی، وجود نیروهای متخصص در محیط خارج از شرکت، تغییرات نرخ ارز، نرخ تورم اندازه گیری می‌شود. (p80 koo etal, 2011 )
*FMEA : یک ابزار نظام یافته بر پایه کار گروهی است که در تعریف، شناسایی، پیشگیری، حذف یا کنترل حالات، علل و اثرات خطاهای بالقوه در یک سیستم خدماتی به کارگرفته می‌شود پیش از آنکه خدمات نهائی، به دست مشتری برسند. که با بهره گرفتن از فرمول زیر محاسبه میگردد(Koo etal 2011)

مرورمطالعات پیشین نشان داد که رابطه دو مقوله کیفیت زندگی و گرایشهای معنوی در جمعیت دانشجویی کمتر مورد بررسی قرار گرفته است، از این لحاظ به مطالعات قبلی خاصی نمی توان اشاره کرد، اما بررسی رابطه این دو مقوله در سایر جمعیتها، موارد مشابهی را نشان داد؛ بر این اساس، نتایج این پژوهش با نتایج مطالعات ویلیامز و استرن هال (۲۰۰۷) تروینو و همکاران (۲۰۰۷)، اسمیت و همکاران (۲۰۰۳) و همچنین مطالعات داخلی نظیر شریفی و همکاران (۱۳۸۷) و مشعوف (۱۳۷۳) هم خوانی دارد. این همخوانی، نشانگر آن است که گرایش های معنوی در مجموع به سبب تأثیری که هم بر باورها و سیستم شناختی فرد و هم بر فعالیتهای فرد به صورت مستقیم و غیرمستقیم می گذارد، به افزایش یا بهبود کیفیت زندگی منجر می شود. همانطور که می دانیم، باورها، اعتقادات و گرایشهای معنوی به واسطه نگرشی که در فرد برای زندگی ایجاد می کند، باعث ایجاد معنا در زندگی، هدفدار شدن زندگی فرد، ایجاد امید به زندگی و در مجموع افزایش رضایت از زندگی می شود که این مولفه ها در نهایت با ارتقا سطح کلی کیفیت زندگی می انجامد.

تأثیر گرایش‌های معنوی به واسطه فعالیت‌ها و عملکردهای معنوی هم از آن حیث می‌باشد که گرایشهای معنوی بالا باعث ایجاد حمایت اجتماعی بیشتر، مشارکت در فعالیت‌های سازمان یافته و سازمان نایافته معناگرا و همچنین تبعیت از اصول معنوی می شود که مستقیماً بر سبک زندگی افراد اثر می گذارد و این تأثیرگذاری، در جهت بهبود کیفیت زندگی فرد می باشد.
فرضیه دوم این پژوهش به بررسی رابطه ابعاد گرایشهای معنوی با کیفیت زندگی می پرداخت. نتایج نشان داد که بین ابعاد چهارگانه گرایشهای معنوی و کیفیت زندگی رابطه معناداری وجود دارد به گونه ای که می توان گفت با بالا رفتن میزان هرکدام از ابعاد مورد نظر میزان کیفیت زندگی نیز افزایش می یابد. ضرایب همبستگی برای رابطه بعد باورهای معنوی و کیفیت زندگی ۳۴۳/۰ برای رابطه بعد احساس معنویت و کیفیت زندگی ۳۸۶/۰ ، برای رابطه بعد خودشکوفایی معنوی و کیفیت زندگی ۵۳۰/۰ و برای رابطه بعد رفتارهای معنوی و کیفیت زندگی برابر با ۲۳۸/۰ می باشد.(در هر چهار رابطه۰۵/۰p<).
مرور مطالعات قبلی نشان می‌دهد که این مطالعات عمدتاً به بررسی رابطه بین کیفیت زندگی و معنویت در صورت کلی پرداخته اند و رابطه ابعاد یا مقوله‌های مختلف معنویت به صورت مشخص مورد بررسی قرار نگرفته است لذا مطالعه‌ای که به صورت مشخص (خاص) رابطه ابعاد گرایشهای معنوی با کیفیت زندگی را بررسی کرده باشد ملاحظه نشد با این حال این یافته‌ها با نتایج مطالعه تروینو و همکاران (۲۰۰۷) پاردینی و همکاران (۲۰۰۰) ماواتزکی و همکاران (۲۰۰۵) بریتبارت (۲۰۰۵) دانهور و همکاران (۲۰۰۹) روهین و همکاران (۲۰۱۰) و ادمونسون و همکاران (۲۰۰۸) همخوانی نشان می‌دهد. تمامی این مطالعات بر تأثیر گرایشهای معنوی به صورت کلی با کیفیت زندگی پرداخته‌اند. در مطالعه ادمونسون و همکاران به بررسی رابطه دو بعد وجودی و معنوی خوشبختی معنوی بر کیفیت زندگی پرداخته شده است. این مطالعه و مطالعات قبلی به نتیجه دست یافته اند که معنویت و مولفه‌های مرتبط با معنویت بر کیفیت زندگی تأثیر مثبت داشته و همبستگی مستقیمی بین این دو متغیر مشاهده می‌شود.
این همخوانی می تواند ناشی از تأثیرات کلی و جهان شمول یا عام گرایشهای معنوی بر کیفیت زندگی باشد به گونه‌ای که در مطالعات مختلف و جمعیت های مختلف و حتی با بهره گرفتن از ابزارهای مختلف نیز همین نتایج به دست آمده است.
به نظر می‌رسد که ابعاد مورد بررسی در این پژوهش از گرایشهای معنوی از این حیث با کیفیت زندگی رابطه دارند که از یک سو در بعد باورهای معنوی وجود اینگونه باورها باعث معنادهی به زندگی می‌شود کما اینکه به زندگی کلی فرد جهت بخشیده و زندگی وی را هدفمند می سازد و این معنادهی و هدفمندسازی زندگی مبتنی بر باورهای معنوی است که در مجموع کیفیت کلی زندگی فرد را ارتقاء می بخشد.
احساس معنویت نیز از یکسو به واسطه ایجاد احساس رضایت و آرامشی که در فرد به وجود می‌آورد و از سوی دیگر شاید به دلیل جهت دهی کلی به احساسات باعث بهبود کیفیت زندگی می شود، مثلاً گرایشهای معنوی از آن حیث که در فرد میل به کسب رضایت دیگران و شاد ساختن دیگران به واسطه کمک و همیاری با آنان ایجاد می‌کند یا به واسطه احساس شادی به تبع عملکردن مبتنی بر باورهای معناگرایانه، باعث ایجاد حالتی احساسی در فرد می‌شود که می‌توان بدان احساس رضایت یا احساس معنویت نام نهاد و این احساس، به واسطه تأثیری که بر سلامت جسمانی از یک سو و سلامت روان شناختی از سوی دیگر دارد باعث بهبود کیفیت زندگی در فرد می‌شود.
بررسی رابطه گرایشهای معنوی دانشجویان با بعد جسمانی کیفیت زندگی نشان داد رابطه معناداری بین این دو متغیر وجود دارد(ضریب همبستگی برابر با ۲۵۲/۰ و ۰۵/۰p<) به این معنا که با افزایش میزان گرایشهای معنوی، میزان کیفیت زندگی در بعد جسمانی نیز افزایش می‌یابد. در عین حال یافته‌ها نشان داد از بین ابعاد گرایشهای معنوی سه بعد باورهای معنوی، احساس معنویت و خودشکوفایی معنوی رابطه معناداری با بعد جسمانی کیفیت زندگی دارند. این همبستگی مستقیم معنادار نشان می دهد که با افزایش میزان گرایشهای معنوی در بعد باورهای معنوی، احساس معنویت و خودشکوفایی معنوی میزان کیفیت زندگی دانشجویان در بعد جسمانی افزایش می یابد. لیکن آنگونه که نتایج آزمون آماری برای بررسی رابطه بعد رفتارهای معنوی و بعد جسمانی کیفیت زندگی نشان داد بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود ندارد(ضریب همبستگی برابر با ۰۹۰/۰ و ۰۵/۰p>).
در مورد رابطه بین گرایشهای معنوی و ابعاد مختلف آن با بعد جسمانی کیفیت زندگی مطالعات متعددی صورت گرفته است. این مطالعات عمدتاً پژوهش‌هایی می‌باشند که به بررسی تأثیر باورهای دینی مذهبی و معنویت بر سلامت جسمانی افراد خصوصاً در حوزه درمان بیماریهای جسمی پرداخته‌اند و عموماً بر تأثیر مثبت مقوله‌های مرتبط با معنویت و گرایشهای معنوی با بعد جسمانی کیفیت زندگی صحه می‌گذارد. از جمله این مطالعات می‌توان به ویلیامز و استرن هال (۲۰۰۷)، آدینگتون هال (۲۰۰۴)، کاکمن (۲۰۰۴)، بریت بارت (۲۰۰۵)، اویس و همکاران (۲۰۰۵)، لازاروس و فلکمن (۱۹۸۴)، لوین و همکاران (۲۰۰۹)، کانادا و همکاران (۲۰۰۸) و یوهانس و همکاران (۲۰۰۸)، جانستون و همکاران (۲۰۰۸) اشاره کرد.
عمده این مطالعات نشان دادند که گرایشهای معنوی به افراد بیمار در جهت مقابله با بیماری، کنترل علائم، کاهش درد، و افزایش امید به بهبودی کمک نموده است. همچنین این مطالعات اثبات نمودند استفاده از ابزارهای معنوی نظیر دعا در بهبود علائم و مقابله با بیماری جسمانی موثر بوده است. در واقع گرایشهای معنوی در مقابله با بیماریهای جسمانی از یک سو امید و ایمان را به فرد هدیه می کند از سوی دیگر سیستمهای حمایتی برای وی فراهم می آورد و علاوه بر آن در قالب اصول و باورهای دینی معنوی، دستوراتی را برای بهبود وضعیت جسمانی فراهم می کند، از جمله این دستورات می توان به منع مصرف مشروبات الکلی توسط رویکردها و ضوابط دینی در غالب ادیان اشاره کرد.
سوای از اینکه طبق یافته های علم پزشکی اثبات شده است که بسیاری از اصول و ضوابط، هنجارها و به طور کلی بایدها

خطوط سرویس دهی

 

 

 

 

شهرت

 

 

 

 

 

۳-۲-۲- تجزیه و تحلیل بازار
پایه و اساس تدوین برنامه بازاریابی، تجزیه و تحلیل بازار است. یک برنامه بازاریابی باید شامل شرح دقیقی از بخش های مختلف بازار باشد به ویژه بخشی از بازار که باید برآن تمرکز شود. ^[۳۰]پاسخ سازمان به این سوال که مصرف کنندگان و مشتریانشان چه کسانی هستند و چه خواسته ها و نیازهایی دارند، بسیار مهم است.
شما در چه بازاری فعالیت می کنید؟
تعریف بازار بطور صحیح به برنامه ریز در سنجش سهم و رشد بازار، درک خصوصیان مشتریان هدف، شناخت رقبای مربوط و تنظیم اهداف و استراتژی های بازاریابی کمک شایانی می نماید.^[۳۱]
مشتریان شما چه کسانی هستند؟
وضعیت مشتریان فعلی خود را به منظور شناسایی این که کدام بخش های بازار هستند و نیز شناسایی ویژگی های مشترک و الگوهای خرید آن ها تهیه کنید. چنین نیم رخی در بخش بندی بهتر بازار و استفاده از تاکتیک های مناسب بازاریابی به شما کمک می کند.
چه چیزی رفتار مشتری را برمی انگیزد؟
شناخت عواملی که واقعا مشتران را برمی انگیزانند بسیار حیاتی است چرا که منابع باید به فراهم آوردن منافعی بکار روند که برای مشتریان ارزشمند هستند بنابراین لزوم رویکرد بازاریابی به کسب و کار بدیهی است، چرا که مزایای ذیل را در بردارد:

شناسایی نیازها/انیگزه های مشتریان
استفاده از مهارت های شرکت برای تولید کالا یا خدمتی که آن نیازها را رفع میکند.
ترفیع مزایای محصولات به ان بخش از بازار که هدف شماست.
ارزش مشتریان شما چیست؟
همواره بخش هایی از بازار وجود دارند که کسب و کار عمده یک سازمان را میسازند. بر این اساس اثر پارتو یا قانون ۲۰،۸۰ نشان میدهد که کدام بخش یا گروه از بازار و چه گروه یا طبقه ای از مشتریان حجم بیشتری از فروش و کسب و کار سازمان را خلق می کنند تا سازمان متناسب با آن بیشترین و بهترین تلاش خود را دران حوزه متمرکز نماید.^[۳۲]
مدل آبشاری بازار می تواند به عنوان ابزاری برای تجزیه و تحلیل و اتخاذ یک استراتژی برای بازارها استفاده شود.بر مبنای پتانسیل بازار ابتدا باید تعیین شود که چه سهمی از بازار غیر قابل دسترس است. دسترسی ممکن است به دلیل انحصار های عطا شده از طرف دولت به رقبا یا به علت تایید نشدن گواهی نامه های محصول غیر ممکن شود.بازار باقیمانده قابل دسترس سپس به بازار خدمت داده شده و خدمت داده نشده تقسیم شود.بخش های بازار خدمت داده نشده برای تک تک کسب و کار ها وجود دارند به دلیل فقدان بازار آزاد ،کالاها و خدمات غیر قابل دسترس یا به علت نسبت قیمت/خدمت غیر رقابتی.
پتانسیل بازار (بازار کل)
بازار غیرقابل دسترس
پتانسیل فروش (بازار قابل تحقق)
بازار خدمت داده نشده
(همه رقبا)
حجم بازار خدمت داده شده (همه رقبا)
بازار خدمت داده نشده
(شرکت ما)
حجم فروش (شرکت ما)
پتانسیل
شکل ۶-۲- تجزیه وتحلیل پتانسیل بازار با بهره گرفتن از آبشار بازار
۳-۲- تعیین اهداف
اسکات هدف را این گونه تعریف میکند: اهداف بیان کننده منظور برنامه ریزی در طرح ها و برنامه ها هستند. آن ها در چارچوب فرایند برنامه ریزی تدوین شده، ایده های مبهم و تجربی را به منظور ها و نتایج مشخص تبدیل می کنند. هدف گذاری جز لاینفک یک برنامه ریزی است. اگرچه ممکن است اهداف به صورت ناآگاهنه تعریف شده باشند.
شکل ۷-۲- سلسه مراتب رسالت و اهداف را در یک شرکت تولیدی فرضی نشان میدهد. هدف گذاری انجام شده در سطح اول یا عالی تحت عنوان بیانیه رسالت سازمان، در سطح دوم یا واحد هایی فرعی کسب و کار استراتژیک تحیت عنوان اهداف اصلی ودرسطح سوم یعنی سطح وظیفه ای تحت عنوان اهداف بازاریابی نامیده می شود و درمرحله آخر خطی مشی ها و استراتژی هایی بازاریابی را تدوین میکند.

 

رسالت شرکت

افزایش بهره وری صنعت

 

۸۳/۰

 

۱۳/۱۰

 

۶۹/۰

 

تایید

 

 

 

مدیریت دانش ← سرمایه‌ی فکری

 

۵۷/۰

 

۹۶/۵

 

۹۱/۰

 

تایید

 

 

 

فرهنگ سازمانی ← سرمایه‌ی فکری

 

۴۳/۰

 

۵۱/۴

 

تایید

 

 

 

با توجه به جدول ۴-۱۲ نشان می دهد ضریب تعیین برای متغیر سرمایه‌ی فکری مقدار ۹۱/۰ براورد شده و نشان می دهد که متغیرهای مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی روی هم رفته توانسته اند ۹۱% از تغییرات سرمایه‌ی فکری را توضیح دهند. با توجه به مقدار ضریب استاندارد و آماره t می توان گفت متغیرهای مدیریت دانش (۵۷/۰) و فرهنگ سازمانی (۴۳/۰) به ترتیب بالاترین تاثیر را روی متغیر سرمایه‌ی فکری داشته اند (بالاترین ضریب مسیر استاندارد) از طرفی می توان گفت ۶۹ درصد از تغییرات متغیر مدیریت دانش توسط متغیر فرهنگ سازمانی تبیین می شود.

۴-۱۰- آزمون فرضیه ­های پژوهش
پس از بررسی و تایید مدل اصلی، فرضیه ­های مدل پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفته­اند و اگر مقدار قدرمطلق آماره t کوچکتر از مقدار ۱/۹۶ باشد فرض صفر نتیجه گرفته می‌شود و در صورتی که مقدار قدرمطلق آماره t بزرگتر از مقدار ۱/۹۶ باشد فرض صفر رد می‌شود. در این بخش فرضیه‌های مربوط با توجه به مدل و استفاده از آزمون سبل (sobel test)، آزمون می­ شود.
فرضیه (۱) : فرهنگ سازمانی بر مدیریت دانش تاثیر دارد.
H0 : فرهنگ سازمانی بر روی مدیریت دانش تاثیر معنا‌داری ندارد.
H1 : فرهنگ سازمانی بر روی مدیریت دانش تاثیر معنا‌داری دارد.
با توجه به جدول شماره ۴-۱۲ مقدار قدرمطلق آماره t برابر ۱۳/۱۰ و بزرگتر از مقدار ۹۶/۱ است پس فرض صفر رد می‌شود یعنی در سطح اطمینان ۹۵ % فرهنگ سازمانی بر روی مدیریت دانش تاثیر معنی‌داری دارد و مقدار تاثیر برابر ۸۳/۰و مثبت (مستقیم) است. یعنی با ارتقای سطح فرهنگ سازمانی ، سطح مدیریت دانش نیز افزایش می یابد.
فرضیه (۲) : مدیریت دانش بر سرمایه‌ی فکری تاثیر دارد.
H0 : مدیریت دانش بر روی سرمایه‌ی فکری تاثیر معنا‌داری ندارد.
H1 : مدیریت دانش بر روی سرمایه‌ی فکری تاثیر معنا‌داری دارد.
با توجه به جدول شماره ۴-۱۲ مقدار قدرمطلق آماره t برابر ۹۶/۵ و بزرگتر از مقدار ۹۶/۱ است پس فرض صفر رد می‌شود یعنی در سطح اطمینان ۹۵ % مدیریت دانش بر روی سرمایه‌ی فکری تاثیر معنی‌داری دارد و مقدار تاثیر برابر ۵۷/۰و مثبت (مستقیم) است. یعنی با ارتقای سطح مدیریت دانش ، سطح سرمایه‌ی فکری نیز افزایش می یابد.
فرضیه (۳) : فرهنگ سازمانی بر سرمایه‌ی فکری تاثیر دارد.
H0 : فرهنگ سازمانی بر روی سرمایه‌ی فکری تاثیر معنا‌داری ندارد.
H1 : فرهنگ سازمانی بر روی سرمایه‌ی فکری تاثیر معنا‌داری دارد.
با توجه به جدول شماره ۴-۱۲ مقدار قدرمطلق آماره t برابر ۵۱/۴ و بزرگتر از مقدار ۹۶/۱ است پس فرض صفر رد می‌شود یعنی در سطح اطمینان ۹۵ % فرهنگ سازمانی بر روی سرمایه‌ی فکری تاثیر معنی‌داری دارد و مقدار تاثیر برابر ۴۳/۰و مثبت (مستقیم) است. یعنی با ارتقای سطح فرهنگ سازمانی ، سطح سرمایه‌ی فکری نیز افزایش می یابد.
فرضیه (۴) : فرهنگ سازمانی از طریق مدیریت دانش بر سرمایه‌ی فکری تاثیر میگذارد.
H0 : فرهنگ سازمانی از طریق مدیریت دانش بر سرمایه‌ی فکری تاثیر نمی گذارد.
H1 : فرهنگ سازمانی از طریق مدیریت دانش بر سرمایه‌ی فکری تاثیر می گذارد.

 

 

جدول۴-۱۳: برای فرضیه ۴

 

 

 

 

 

مسیر

 

برآورد ضریب

 

آماره t

 

S.E

 

ضریب استاندارد

امروزه وقتی از دموکراسی سخنی به میان آید، غالباً منظور از دموکراسی پارلمانی است که در اروپای غربی قرن شانزدهم ظاهر شده و انقلاب کبیر فرانسه (۱۷۸۹) نقطهای عطف بزرگی برای آن به شمار میآید. البته تشکیل نخستین پارلمان اروپا باز میگردد به انگلستان قرن سیزدهم و به دوران ادوار اول (۱۳۰۷-۱۲۷۲). که به میل خود پارلمانی به وجود آورد که در آن نمایندگان تمام طبقات شرکت داشتند و سپس آنرا به دو مجلس اعیان و عوام تقسیم کرد. از آن تاریخ به بعد، انگلیس به مادر پارلمان موسوم شده است. اگر معتقد به نظریه خلق الساعه در مسائل اجتماعی باشیم و اگر همچون اهل اشاعه، کانون تمدن جهان را این کشور و یا آن کشور بشمار آوریم، با این گفته که مشارکت از قرن شانزدهم و از اروپای غربی آغاز شده است هم عقیده خواهیم بود.

برخی از افراد که تمدنهای باستانی را میشناسند ممکن است دموکراسی را به یونان باستان و در دولت شهرهای یونان و به خصوص در آتن (قرن پنجم پیش از میلاد) بازگردانند که در آن عموم مردم (به استثنای زنان و بردگان) مستقیماً در وضع قوانین شرکت میکردند. اما کار باستان شناسان و مردم شناسان نشان میدهدکه مشارکت هم به معنای عام آن و هم به معنای محدود آن در حوزه سیاسی، مسئلهای بسیار کهنتر است. در جوامع قبیلهای کهن، به یک معنا شاید دموکراسی از امروز نیز قویتر در جامعه حضور داشته است. هم به معنای برخورداری مساوات گرایانه همه اعضاء از شرایط اقتصادی نسبتاً یکسان و هم از لحاظ دخالت مستقیم و بدون واسطه در مسائل گوناگون سیاسی و اجتماعی.
موریس دوورژه^[۹] در کتاب «اصول سیاست» تحت عنوان رژیمهای سیاسی و بنیانهای اجتماعی – اقتصادی مینویسد: « در تاریخ بیماری واگیردار دیکتاتوری با دوره های دگرگونیهای سریع همزمان بوده است… بر عکس در جوامع کم رشد، ولی با ثبات، مثالهای جالبی از دموکراسیهای کثرتگرا یافت میشوند. وضع پارهای از شهرهای بربر آفریقای شمالی چنین بود. این شهرها نظامهای انتخاباتی کم و بیش کامل، تفکیک قوای تقریباً پیشرفته و مجالسی سیاسی به نام «جماعه» داشتند. پس از پیدایش دولتهای ملی بسیاری از جوامع کوچک و خاصه دموکراسیهای باستانی بر نمونه مشابهی پایهگذاری شده بودند…(دوورژه، ۱۳۶۹: ۱۵۰).
«مثالهای دیگری را میتوان از جوامع کهنتری که قومشناسان مطالعه میکنند به عاریت گرفت، بسیاری از مواقع، در این جوامع تصمیمات به طور دسته جمعی توسط مجالس مرکب از اعضاء قبیله گرفته میشود. در انجمنهای آفریقایی آیین مذاکرات به نحوی است که در دموکراسی به کار میبندند. این« دموکراسی واحدهای کوچک» در همه احوال با پیدایش مجموعه های بزرگ ملی از میان نرفت. بلکه غالباً در سطح محلی به جای ماند. حتی در چهارچوب رژیمهای استبدادی در سطح دولت با نوعی مشارکت ساکنان آن صورت گرفته است»(همان: ۱۵۱). شکی نیست که هر چقدر دموکراسی به معنای عام و خاص آن در جامعهای فراگیرتر باشد، مشارکت و از جمله مشارکت سیاسی به همان نسبت نمود و گسترش بیشتری یافته و روان تر عمل میکند.
وجود مشارکت سیاسی مردم حتی در نظامهای دیکتاتوری از آنجا ناشی میشود که مشارکت سیاسی تنها رأی دادن و یا حرکات مثبت و موفق و قانونی نیست و به قول«مایرون وینر^[۱۰]» «مشارکت سیاسی هر عمل داوطلبانه موفق یا ناموفق، سازمان یافته یا بدون سازمان، دورهای یا مستمر، شامل روش های مشروع و نامشروع برای تأثیر بر انتخاب رهبران و سیاستها و ادراه امور عمومی در هر سطحی از حکومت یا ملی است»(مصفا، ۱۳۷۵: ۲۰). تا اینجا میخواهیم این نتیجه را گرفته باشیم که عمر مشارکت به اندازه عمر بشریت است نه به اندازه عمر دموکراسی و از طرفی دموکراسی خود معلول مشارکت است و نه علت آن و هم در جوامع استبدادی همه انواع مشارکت و از آنجمله مشارکت سیاسی وجود داشته است، اگر چه شیوه ها و نحوه بروز این مشارکت متفاوت بوده است.
۱-۶ تاریخچه مشارکت سیاسی در ایران
مشارکت سیاسی مردم در صورتی میسر می‌شود که مجموعه عواملی بتوانند بدون برخورد با مانع قانونی، اجتماعی و ذهنی، بی‌وقفه عمل کنند و اندیشه‌های متنوع سیاسی را در سازوکارهای دموکراتیک دخالت دهند و آن را بپذیرند؛ به گونه‌ای که بخشی از نیروهای سیاسی وادار به سکوت و انزوا نشوند. بنابراین، مشارکت سیاسی هنگامی دست‌یافتنی است که شهروندان، صرفنظر از عقاید دینی، سیاسی یا ویژگی‌های جنسیتی و قومی، بتوانند در یک مجموعه‌ی منسجم و درهم تنیده، خود را تبیین کنند. این مجموعه زیر نام و ویژگی‌های دولت مدرن(ملی یا فدرال) ممکن است در برگیرنده‌ی انواع اندیشه‌های سیاسی و پذیرای مشارکت آنان در امور شود. آیا ایران فرصتی به دست آورده تا مشارکت سیاسی را به مفهوم وسیع و علمی آن تجربه کند؟ اگر این تجربه وجود داشته، سیر تحولات آن چگونه بوده است؟
مروری بر تحولات در یک قرن اخیر، ایران چندین تجربه‌ی تاریخی و فرصت‌های کوچک و بزرگ را از کف داده است. قدرت غیرپاسخگوی سیاسی در ایران ریشه‌های ژرف تاریخی دارد و اذهان را به خود معتاد کرده است. هرگاه نخبگان، از هرگروه، خواسته‌اند ثابت کنند که می‌شود ناگهانی و در پناه انقلاب و اصلاحات، قدرت سیاسی را پاسخگو کرد، عاقبت کار ثمری بدست نیامده است. با این‌حال، تجربه‌های گرانقدری در زمینه مشارکت سیاسی در تاریخ معاصر ایران ثبت شده که آینده ساز است.
در آستانه‌ی هزاره‌ی سوم میلادی، موانع دیدگاهی و اجتماعی در برابر مشارکت سیاسی هنوز موضوع چالشی جدی است که با وجود پشت سرگذاشتن دو انقلاب (مشروطه و اسلامی) و چندین نهضت و رفرم همچنان ادامه دارد. در این زمینه، جلوه‌های روشن چالش در جریان انقلاب مشروطه و پیامدهای آن در ارتباط با مشارکت سیاسی و انقلاب اسلامی دیدنی است. نخستین انقلاب در سال ۱۹۰۶میلادی اتفاق افتاده است و دومین انقلاب در سال ۱۹۷۹.
نخبگان ایرانی که اغلب تحصیلکرده‌های غرب بودند، در سال‌های آخر از قرن نوزدهم میلادی بحث «قانون» را با بهره گرفتن از ورود صنعت چاپ به ایران گشودند. برخی چهره‌های دینی نیز به روشنفکران غرب‌گرا روی خوش نشان دادند و متوجه شدند که جامعه‌ی ایرانی از ظلم و بی عدالتی به تنگ آمده و برای رهایی آمادگی دارد. صاحبنظران انگیزه‌های انقلاب مشروطه را به شیوه‌های گوناگون تعریف می‌کنند. از آن جمله گفته می‌شود:
در ایران، حکومت‌ها گرایش به استبداد داشته‌اند، از این رو پناه بردن مردم به قانون، تلاش برای تعیین حد و مرزهایی برای حکومت و رهایی از تجاوز مأمورین دولت بوده است. از نگاه تاریخی، قضا همیشه بخشی از حکومت بوده و استقلال نداشته است. از سوی دیگر چون تعریف روشنی هم از حق و حقوق و آزادیهای فردی وجود نداشته و حدود این حقوق به تعریف قاضی (حاکم شرع) یا نماینده دولت وابسته بوده است، آرزوی داشتن یک نظام قضایی مستقل طغیان بر ضدحکومت محسوب می‌شده است.
طغیان بر ضدحکومت به امید دستیابی به دستگاه قضایی مستقل و حکومت قانون، انقلاب مشروطیت را سامان بخشید و رهبران غرب‌گرا و رهبران دینی، این طغیان را سمت و سو دادند؛ تا جایی که ایران از سال ۱۹۰۶ میلادی وارد عصر قانون اساسی شد و برای نخستین بار مردم با حکومت قانون و سازوکار قانون‌گذاری آشنا شدند.
نظام حکومتی ایران تا این سال استبدادی از نوع سلطنتی بود. در این نظام سلاطین حکومت می‌کردند و سلطنت به طور موروثی به اولاد و اعقاب ذکور آنها منتقل می‌شد. از پارلمان خبری نبود. مردم در تعیین خطمشی سیاسی حکومت نقش نداشتند. محاکم شرع با حمایت سلطان که سایه‌ی خدا شناخته می‌شد و با حضور منحصر به فرد حاکم شرع، دعاوی را در دهات و شهرها حل و فصل می‌کردند و محکومین را به استناد تفاسیری که خود از شریعت داشتند، به مجازات می‌رساندند.
در نتیجه‌ی انقلاب مشروطیت مقرر شد شاه سلطنت کند ــ نه حکومت ــ مجلس تشکیل شود و مردم در جریان انتخابات آزاد، نمایندگان خود را به این مجلس بفرستند. برای نخستین بار اصل مشارکت سیاسی مردم ایران در امور پذیرفته شد و نخستین قانون اساسی ایران آن را به رسمیت شناخت. البته تصویب قوانین ناظر بر انتخابات و سایر قوانین مرتبط با مشارکت سیاسی به آینده موکول شد. بدین‌سان ایران به قرن بیستم میلادی گام نهاد و ایرانیان در مسیری از حرکت سیاسی راهی شدند که به صورت ظاهر نظام پارلمانی مبتنی بر اصل مشارکت حاصل آن بود. در نتیجه‌ی این دگرگونی، شالوده‌های نظام سیاسی کهن فرو ریخت، اما شالوده‌های سنت‌های کهن در اذهان مردمی که به آن خو گرفته بودند، باقی ماند. اکثریت روحانیون و صاحبان منابر تا سال‌ها نهایت کوشش خود را به کار گرفتند تا ذهنیت غالب بر مردمی که پای منابرشان سینه می‌زدند دست نخورده باقی بماند و از دموکراسی غربی و مظاهر آن تأثیر نپذیرد.
از طرف دیگر نخبگان راه یافته به نخستین مجالس قانون‌گذاری هم چندان از سنت‌های کهن که مشارکت سیاسی را محدود و مشروط تعریف می‌کرد، فاصله نگرفته بودند. جهت مثال، به موجب ماده‌ی ۱۰ قانون انتخابات مجلس شورای ملی مصوب ۱۳۲۹ هجری قمری «زنان»، مرتکبین قتل و سرقت، مقصرین سیاسی که بر ضد اساس حکومت قیام کرده‌اند، صغار و مجانین، ورشکستگان به تقصیر، همچنین اشخاصی که از دین اسلام خارج شده‌ باشند، از حق رأی و انتخاب نمایندگان مجلس محروم شده‌اند.
نظر به این ‌که در جریان قانون گذاری بخصوص درباره‌ی زنان (نیمی از جمعیت) اصل مشارکت تا سال‌ها در مرکز توجه قرار نگرفته است، باید گفت مشروطه‌خواهی زیر فشار نیروهای مهیب سنتی از محتوای فلسفی و مبانی تجددگرایانه‌ی خود جدا شده و با ایجاد یک پارادوکس، گاه بسیار به سنت‌گرایی نزدیک شده و حتی پارلمان را دستمایه‌ای برای قانونی کردن این گرایش ریشه‌دار قرار داده است.
صرفنظر از آن‌ چه گذشت، با وجود عوامل بازدارنده، از مشروطه به بعد شاهد تصویب قوانین و مقرراتی بوده‌ایم که روند عرفی شدن را در پیش گرفته و حتی با تأخیر به اصل مشارکت زنان اعتنا کرده است. بند ۱ ماده‌ی ۱۰ قانون انتخابات مصوب ۱۳۲۹ هجری قمری و بند دوم از ماده‌ی سیزدهم همان قانون که زنان را از حق رأی دادن و انتخاب شدن محروم ساخته بود، به موجب ماده‌ی واحده‌ی مصوب سال ۱۳۴۳حذف شد. بدین ترتیب پارلمان برخلاف نظرات فقها و با آنکه اعتبار فتاوی آنها در اصول اول و دوم متمم قانون اساسی مشروطه ملحوظ بوده است، عمل کرد و به حکم قانون، بی اعتنا به نظرات شرعی، حق مشارکت را برای زنان پذیرفت و نیمی از جمعیت بر پایه‌ی قانون از محرومیت در زمینه‌ی مشارکت رهایی یافتند.
برپایه‌ی قانون اساسی مشروطه، سه اقلیت زرتشتی، مسیحی و کلیمی می‌توانستند نمایندگانی در مجلس شورا داشته باشند؛ اما وضعیت سایر اقلیت‌های دینی در آن قانون اساسی مسکوت گذاشته شد و در نتیجه برخی از اقلیت‌ها، مثلا بهائیان، هرگز اجازه‌ی قانونی برای مشارکت سیاسی نیافتند. استخدام آنها در مراکز دولتی که در دوران محمدرضا شاه پهلوی تا حدودی میسر شد، موکول به این بود که آنها در تقاضانامه‌ی خود برای شغل‌یابی جای دین را سفید بگذارند. هرگاه می‌نوشتند «بهایی» حتی در آن رژیم سیاسی که متهم به رواداری نسبت به بهائیان بود، فرد بهایی استخدام نمی‌شد. بگذریم از موانع دیدگاهی که راه بر آنها می‌بست و حتی در مواردی موجبات تخریب اماکن مقدس متعلق به آنها را توسط عوامل رژیم میسر می‌ساخت.
در مرور شتابزده‌ی بالا از انقلاب مشروطه، تا حدودی از موانع و امکانات مشارکت مردم در امور سخن به میان آمد؛ اما تاکید اصلی بر برخی جهات قانونی بود. موانع اجرایی که ناشی از فزون‌طلبی دربار و حلقه‌های قدرت مرتبط با آن بود، راه را بر مخالفان و منتقدین حکومت می‌بست. به سخن دیگر، نظام گزینش توسط مراکز امنیتی بخصوص ساواک به اجرا گذاشته می‌شد و هرگاه فردی از داوطلبان ورود به رقابت‌های انتخاباتی مجلس شورای ملی از صافی‌های امنیتی نمی‌گذشت و وفاداری او به حکومت شاه (نه سلطنت بر پایه‌ی قانون اساسی مشروطه) مورد تأیید نبود، نمی‌توانست به رقابت انتخاباتی راه یابد. بنابراین در بحث مشارکت در ایران پس از انقلاب مشروطیت نمی‌توان از مرزهای «قانون «و «اجرا» ناگفته گذشت. سوای چند دوره از ادوار مجلس شورای ملی، همواره موانع امنیتی سد راه مشارکت بود و عوامل دربار پهلوی غالباً تلاش می‌ورزیدند تا با نظام گزینشی ــ امنیتی، از بحران‌های سیاسی که احتمال می‌دادند با ورود منتقدان دربار به مجلسین شورای ملی و سنا ایجاد شود، جلوگیری کنند. به سخن دیگر، با آن‌که دربار پهلوی‌ها توانست در زمینه‌هایی چون سیستم قانون‌گذاری نوین و امور زنان عرفی‌گرایی را در برابر شریعت‌گرایی تقویت کند، اما در کارنامه‌ی اجرایی‌اش، اصل مشارکت چندان اعتبار و ضمانت اجرایی نداشت. با وجود قانون اساسی مشروطه که شاه را از «حکومت» منع کرده بود و به «سلطنت» فراخوانده بود، حکومت شاهانه در محاصره‌ی حلقه‌های قدرت مرتبط با آن، نتوانست آن گونه که لازم بود به اصل مشارکت مردم در امور سیاسی احترام بگذارد. در سال ۱۳۵۷ (۱۹۷۹میلادی) اصل مشارکت در امور، موتور و انگیزهی انقلاب شد. اگر مابعد از پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۷ تا الان که حدود ۲۹ سال میگذرد را به سه دوران تقسیم کنیم یعنی از سال ۱۳۵۷ تا سال ۱۳۶۸و از سال ۱۳۶۸ تا سال ۱۳۷۶ و از سال ۱۳۷۶ تا الان ما باز هم شاهد مشارکت سیاسی افراد بودهایم و می توان گفت که به نسبت این چند سال و انتخابات گوناگون از جمله: انتخابات ریاست جمهوری، انتخابات مجلس شورای اسلامی، انتخابات خبرگان رهبری و انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در چندین مرحله تقریباً هر سال یک انتخابات داشته ایم که میزان مشارکت در هر کدام از این سالها چشم گیر بوده است.
۱-۷ تحقیقات پیشین
۱-۷-۱ تحقیقات خارجی
دواس و هیوز(۱۹۷۱) در تحقیقی که با روش پیمایشی صورت گرفته به بررسی تأثیر زمینه های فردی و خانوادگی دانش آموزان بر نگرش سیاسی آنان در امریکا پرداختند. آنان نتیجه گرفتند که پسران در مقایسه با دختران اظهار نمودهاند که تمایل بیشتری به مشارکت دارند(۷۱ درصد پسران و ۴۵ درصد دختران). در همین تحقیق بین طبقه اجتماعی دانش آموزان و میزان آگاهی سیاسی شان رابطه معنیداری وجود نداشت (۶۵درصد در مقابل ۶۰ درصد). همین طور پسران طبقه متوسط در مقایسه به پسران طبقه کارگر آنان در مجموع نتیجه گرفتند که طبقه اجتماعی در تعیین میزان آگاهی سیاسی دانش آموزان موثر بوده است(Dowse and Huyhes,1971:53).
روزنبرگ درسال ۱۹۷۱ هفتاد مصاحبه از نوع مصاحبه ساخت نیافته انجام داد و به سه دلیل عمده برای بی تفاوتی سیاسی دست یافت .
۱ – نتایج فعالیت سیاسی ممکن است برای فرد ضرر داشته باشد.
۲ – ممکن است فرد فعالیت سیاسی را بی‌فایده بداند و معتقد باشد که نتایج از قبل معین شده است.
۳ –انگیزه عمل است (Rosenberg, 1977: 91 به نقل ازکیهانی،۱۳۸۴: ۲۴ ).
«آلن بک^[۱۱]» (۱۹۸۲)در تحقیقی با بهره گرفتن از داده های مطالعه پانل^[۱۲] به بررسی تأثیر عوامل مختلف بر مشارکت سیاسی نوجوانان آمریکایی بین سالهای « ۷۳ – ۱۹۶۵» پرداخته است عواملی چون پایگاه اجتماعی – اقتصادی والدین، مشارکت سیاسی والدین، فعالیت جوانان در دبیرستان و گرایشان مدنی والدین تأثیر فراوان بر مشارکت سیاسی نوجوانان داشته اند. در این تحقیق نشان داده شده است که تأثیر پایگاه والدین و گرایشات مدنی آنها تا حد زیادی غیرمستقیم است ولی مشارکت سیاسی والدین و فعالیتهای نوجوانان دردبیرستان اثر مستقیمی برمشارکت سیاسی آنها دارد(Beck,1982: 94-105).
کمپل^[۱۳] در بررسی رابطه مشارکت سیاسی با کارایی سیاسی^[۱۴] به این نتیجه رسید که هرچه احساس کارایی سیاسی فرد بیشتر باشد میزان مشارکت سیاسی وی افزایش مییابد. وی رابطه کارایی سیاسی با متغیرهای دیگر را چنین بیان میکند. تحصیلات شدیداً بر میزان مشارکت سیاسی فرد تأثیر دارد. در بین سایر متغیرها متغیرهای پایگاه اقتصادی و اجتماعی، درآمد و شغل نیز با مشارکت سیاسی دارای رابطه قوی میباشند. در این تحقیق بالاترین میزان مشارکت در بین دانشجویان و افراد با سن متوسط دیده شده است و افراد با درآمد بالا نیز در رتبه بعدی قرار دارند و کمترین مشارکت مربوط به سیاهپوستان بوده است (Rosenberg, 1977: 91 به نقل ازکیهانی،۱۳۸۴: ۲۱ ).
شوب درسال ۱۹۷۴ به مطالعه بررسی رابطه مذهب و میزان مشارکت سیاسی درایالت کوموتانی ژاپن پرداخت. وی دراین تحقیق با بهره گرفتن از یک نمونه ۹۲۸ نفری که آنها رابصورت نمونه گیری خوشه ای انتخاب کرده بود نشان داد که از بین کل پاسخگویان ۷۱ % آنها که دارای عقاید و علاقه مذهبی بودند گرایش خاصی نسبت به عضویت در برخی احزاب سیاسی و انجام مشارکت سیاسی داشته اند.
از ۴۳۴ نفر پاسخگویی که حداقل یک ترجیح مذهبی را بیان کرده اند ۲۵۲ نفر مذهبشان را به برخی از فرقه های بود مشخص کرده اند .داشتن ترجیح مذهبی بطورمثبتی با ترجیح حزب محافظه کاررابطه دارد و عکس آن یعنی عدم ترجیح مذهبی با ترجیح غیرمحافظه کار رابطه دارد. (Shnpe,1977:613).
پیترسون^[۱۵] در مقالهای به عنوان موفقیت سیاسی زنان در این جوامع پرداخته است، وی گسترش فعالیت سیاسی زنان را در این جوامع منوط به از بین بردن مرزهای سنتی در حوزه زنان دانسته و سریع و کند بدون دگرگونی در این زمینه را با میزان شهرنشینی، نفوذ سیاسی دول خارجی (نظیر انگلستان و امثالهم در گذشته) نحوه رهبری، قدرت و نفوذ مذهب در این کشورها، در ارتباط دیده است. بنا به اظهار وی فعالیت سیاسی زنان مربوط به مادران و همسران حکمرانان بوده است. مثلاً در کشور کویت زنان دانشجو و آن هم تنها در دوره دانشجویی از حق رای برخوردار بودند و پس از دوره دانشگاه از این حق محروم میشدند، با توجه به آمار سال ۱۹۸۵، بیشتر مردان دارای حق رای اعلام کردند که مخالف اعطای حق رای به زنان هستند (۸۵درصد) چنین نگرشی حتی در بین دانشجویان نیز وجود داشت، اکثر زنان نسبت به حق رای زنان بیتفاوت بودندیا مخالف، حتی برخی از زنان آن را مغایر با قوانین اسلامی دانستند، پیترسون رشد و موقعیت سیاسی زنان را در آینده در ارتباط با دگرگونی نگرشهای زنان در خانواده ها طبقه متوسط و بیشتر ملاحظه نموده است به زنان برخاسته از این گروه ها در برخی از کشورها همچون بحرین به منصبهای معونت وزراء رسیدهاند (Rosenberg, 1977: 91 به نقل ازکیهانی،۱۳۸۴: ۲۶ ).
مالهوترا (۱۹۹۷) تحقیقی تحت عنوان تأثیر مشارکت زنان در تصمیمگیریها در میان ۵۷۷ تن از زنان متاهل از سال ۱۹۳۳ تا ۱۹۱۸ انجام داده است، که در این تحقیق رابطه بین تحصیل، استخدام و بی قدرتی زنان در کشورهای در حال توسعه و سریلانکا بررسی شد. در این تحقیق از زنان در مورد چگونگی تحصیلات، پایگاه شغلی و میزان مزد، رابطه با خویشاوندان، شبکه کاری، فعالیتهای مختلف خانهداری و تأثیراتش برتصمیمگیری و شبکه کاری گستردهتر و فعالیتهای زنان در امور اجتماعی و اقتصادی باز هم شاهد بیقدرتی زنان در زمینه های مختلف استخدامی و تصمیم گیری در امور مختلف به خصوص در زمینه تحصیلات مالی میباشیم (Malhotra,1997 به نقل از کیهانی،۱۳۸۴: ۲۵).
۱-۷-۲ تحقیقات داخلی
مردوخی (۱۳۷۳).تحقیقی برای سنجش میزان و بررسی شاخصهای مشارکت سیاسی و اجتماعی تحت عنوان مشارکت مردم در فرایند توسعه و طرحی برای سنجش صورت گرفته است. در این بررسی مشارکت اجتماعی با میزان ارتباط فعال افراد با نهادهای شورایی و مردمی انجمنها و فعالیتهای محلی مشخص گردیده است. در این پژوهش شاخصهای کمیتپذیر مشارکت سیاسی و اجتماعی شامل موارد مشارکت در انتخابات، کارهای داوطلبانه، کارهای خیریه و عضویت در انواع انجمنها و تجمع ها بیان شده است (مردوخی، ۱۳۷۳).
رضی(۱۳۷۴) با بهره گرفتن از رویکرد اقتصادی – اجتماعی نظریه نوسازی به بررسی تطبیقی میزان مشارکت مردم در انتخابات شش دوره ریاست جمهوری پس از پیروزی انقلاب اسلامی و استانهای کشور پرداخته است که برخی از نتایج بدست آمده از این تحقیق به قرار زیر است.۱ – میزان مشارکت مردم در انتخابات شش دوره ریاست جمهوری درکل استانهای ایران درسالهای ۷۲ – ۱۳۵۸ نوسان زیادی داشته است لیکن درمجموع سیر نزولی را نشان میدهد.۲ – میزان مشارکت در استانهایی که درصد افراد معتقد به مذهب شیعه درآنها بالاتر بوده است و آنهایی که جمعیت کمتری نسبت به سایر استانها داشتهاند و هچنین استانهایی که میزان شهرنشینی آنان پایینتر از استانهای دیگر بوده است رقم بالاتری را نشان میدهد.۳ – میزان مشارکت براساس یافته های این تحقیق در استانهای مرزی بخصوص در اوایل انقلاب بسیار پایین بوده است. ۴ – براساس نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره با حجم واحد ۱۴۴ مورد نشان می دهد که مجموعه ای ازمتغیرها مانند تورم، بیکاری، شهرنشینی، سواد و جنسیت درمجموع ۲۹ % تغییرات میزان مشارکت را توضیح میدهند. از میان این دسته از متغیرها تورم، بیکاری، شهرنشینی دارای بیشترین تأثیر منفی بوده اند (رضی، ۱۳۷۴).
هدایتی زاده(۱۳۷۸). تحقیقی در مورد مشارکت سیاسی در ایران معاصر به انجام رسیده است از نظر آقای هدایتی زاده، امروزه مشارکت سیاسی به عنوان نمودی از تحقق آرمان برابری انسانها در حقوق طبیعی و مدنی، در تمام جوامع و دیدگاه های سیاسی-اجتماعی مطرح و به صورت یک ارزش سیاسی محوری درآمده است. این پژوهش با تبیین رابطه میان جامعهپذیری سیاسی، فرهنگ سیاسی، مشارکت سیاسی و توسعه سیاسی، بر اساس مدل مشارکت سیاسی مدنی و تودهای، ماهیت و چگونگی مشارکت سیاسی در نظام جمهوری اسلامی ایران را بررسی می نماید. نظام جمهوری اسلامی ایران با دگرگونی سیاسی اجتماعی و فرهنگی در جامعه به رشد و گسترش نهادهای مردمی پرداخته و زمینه های مشارکت سیاسی مدنی را در فرایند تصمیمگیری، سیاستگذاری و اداره جامعه فراهم نموده است و رهبران نظام بر آن تأکید نمودهاند. حقوق و آزادیهای سیاسی اجتماعی ملت کانون و همه مباحث در قانون اساسی است و مواردی نظر حاکمیت انسان بر سرنوشت سیاسی اجتماعی خود، آزادی عقیده و بیان و مطبوعات، آزادی احزاب و انجمنها، انتخابات، نظارت از طریق دعوی به خیر و نهی از منکر، اداره و اعمال نظارت از طریق شوراها، مساوات و برابری در قانون و، آموزش و پرورش، امنیت و عدالت به عنوان مکانیزمهای مشارکت سیاسی بر شمرده شده اند. مشارکت انتخابی در ایران تقریبا نهاینه شده است، برگزاری و حضور گسترده مردم در صحنههای مختلف انتخاباتی مبین علاقه مردم و نظام به مشارکت سیاسی شهروندان میباشد. احزاب سیاسی و مطبوعات به دلایل مختلف به غیر از برخی دوره های زمانی آن هم به صورت محدود، نتوانستهاند نقش خود را در گسترش مشارکت سیاسی مردم ایفا نمایند. بر اساس یافته های پژوهش میتوان گفت علیرغم اینکه ساختار نظام جمهوری اسلامی مبانی نظری و عملی مشارکت سیاسی مدنی را فراهم نموده است اما ضعف انسجام درونی و سیستمی جامعه ما در ابعاد جامعهپذیری سیاسی و فرهنگی سیاسی مشارکتی و شرایط مرحله گذار نظام سیاسی غیردموکراتیک سلطنتی به نظام سیاسی جمهوری اسلامی، موجب شکل گیری مشارکت سیاسی تودهای گردیده است (هدایتی زاده، ۱۳۷۸).
- بررسی رفتار انتخاباتی شهروندان تهرانی در انتخابات هشتمین دوره ریاست جمهوری تحقیقی دیگر در مورد میزان مشارکت سیاسی افراد می باشد. شناخت رفتار انتخاباتی شهروندان و الگوی شرکت در انتخابات آنها برای احزاب و سیاستمداران و دولتها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. آقای خاتمی در انتخابات دوم خرداد ۱۳۷۶ و ۱۸ خرداد ۱۳۸۰ با اکثریت قاطع آراء بعنوان رئیس جمهور برگزیده شد. در سالهای پس از ۱۳۷۶ تا انتخابات بعدی فراز و نشیب‌ها و حوادث بسیاری در عرصه سیاسی کشور روی داد اما تکرار انتخاب وی و الگوی رأی‌دهی شهروندان به وی و تغییرات احتمالی آراء افراد در دو دوره مورد بحث، موضوع مورد بررسی پژوهش حاضر می‌باشد که در مرداد ماه ۱۳۸۰ انجام گرفته است. روش انجام این پژوهش بصورت پیمایشی بوده و نظرات پاسخگویان با بهره گرفتن از پرسشنامه گردآوری شده است. جمعیت نمونه مورد بررسی ۶۹۹ نفر از شهروندان تهرانی بوده است که به شیوۀ تصادفی انتخاب شده‌اند. بر اساس مهمترین یافته‌های پژوهش، نزدیک به ۸۴ درصد پاسخگویان اظهار داشته‌اند که در هر دو دوره انتخابات شرکت کرده‌‌اند. ۸۰ درصد افراد شرکتکننده در انتخابات ۱۳۷۶ و ۵/۷۷ درصد افراد در انتخابات ۱۳۸۰ به خاتمی رأی داده‌اند. ۲/۳ درصد افرادی که در دوره اول خاتمی را برنگزیده بودند در دوره دوم به وی رأی داده‌اند و ۲/۶ درصد نیز نسبت به دوره اول که به خاتمی رأی داده بودند تغییر گرایش داده و به کس دیگری رأی داده‌اند. ۹/۴۳ درصد پاسخگویان از عملکرد دوره اول ریاست جمهوری خاتمی کاملاً راضی و ۵/۲۶ درصد نیز ناراضی بوده‌اند. دانشجویان و افراد لیسانس، بیشترین تمایل و افراد دارای تحصیلات حوزوی، کمترین تمایل را نسبت به خاتمی داشته‌اند. جوانان و زنان نیز بیشتر از دیگران به سمت خاتمی گرایش داشته‌اند. ۹۸/۱ درصد افراد کاملاً راضی، ۹/۸۱ درصد افراد تا حدودی راضی و ۲۱ درصد پاسخگویان خیلی کم راضی و ۸/۱۲ درصد افراد کاملاً ناراضی از عملکرد خاتمی در سال ۱۳۸۰ به وی رأی داده‌اند که بیانگر تأثیر میزان رضایت از عملکرد در نحوۀ رأی‌دهی افراد است. ۲۵ درصد پاسخگویانی که در انتخابات ۱۳۸۰ به خاتمی رأی نداده‌اند در انتخابات ۱۳۷۶ نیز به وی رأی نداده‌اند و ۴۹/۲۳ درصد آنها نیز در انتخابات شرکت نکرده‌اند و یا رأی سفید در صندوق انداخته‌ بودند (وزارت کشور، ۱۳۸۰).
قاسمی (۱۳۸۰) در پژوهشی گونه شناسی و تبیین فرهنگ سیاسی دانشجویان شاغل به تحصیل در ایران در سال تحصیلی ۸۰-۱۳۷۹» را بررسی کرد. محقق به دنبال پاسخ دادن به دو سؤال اصلی بود : ۱– دانشجویان را به لحاظ سیاسی در چند گونه یا نوع می توان گروه بندی کرد؟ ۲-کدام عوامل بر نوع فرهنگ سیاسی دانشجویان در ایران تاثیرگذار بوده است؟
متغیر وابسته در این تحقیق گونه های فرهنگ سیاسی بود. متغیرهای مستقل شامل دین داری ، رویدادهای سیاسی، موقعیت اجتماعی-اقتصادی ، سطح استفاده از انواع رسانه های جمعی ، جنسیت و ساخت خانواده بودند. روش تحقیق پیمایشی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. جامعه آماری تحقیق شامل ۱۴۰۴۸۸۰ نفر دانشجویانی هستند که طی سال تحصیلی ۸۰-۱۳۷۹ در دانشگاههای دولتی و آزاد اسلامی به تحصیل اشتغال داشته اند. نمونه آماری نیز شامل ۱۳۹۸ نفر از دانشجویان در شش استان کشور (اصفهان، تهران، آذربایجان شرقی، خراسان، خوزستان و کرمان) می شود. شیوه نمونه گیری سهمیه ای است. سهمیه ها بر اساس چهار متغیر جنس، مقطع تحصیلی، رشته تحصیلی و نوع دانشگاه (دولتی و آزاد) صورت گرفت.
از نتایج پژوهش میتوان متغیرهای دین داری ، رویدادهای سیاسی، موقعیت اجتماعی – اقتصادی ، سطح استفاده از انواع رسانه بوسیله دانشجویان و جنسیت بر متغیرهای وابسته(گونه های فرهنگ سیاسی) از لحاظ آماری معنی دار شدند. اثر متغیر ساخت خانواده بر متغیر وابسته نیز معنی دار نبوده است.
- وزارت کشور(۱۳۸۱) پژوهشی را در مورد تمایل شهروندان به شرکت در انتخابات شوراها به انجام رسانده که در آن میزان تمایل شهروندان در انتخابات و پیش بینی میزان شرکت در انتخابات و عوامل و متغیرهای اثرگذار بر آن موضوع را مورد بررسی قرار داده است. در این پژوهش با بهره گرفتن از نظرات جان اوربل^[۱۶]، آلکسی اینکلس^[۱۷]، گرنیت پری^[۱۸]، میل براث^[۱۹] و گوئل^[۲۰]، رابرت دال^[۲۱]، راش^[۲۲]، لیپست و فیشباین و آیزن و نظریه توقع یا انتظار ابعاد مختلف مشارکت سیاسی و عوامل اثرگذار بر آن مورد بررسی قرار گرفته است. روش انجام این تحقیق بر اساس پیمایشی بوده است و جهت گردآوری داده های مورد نظر از تکنیک پرسشنامه استفاده شده است. جمعیت نمونه با توجه به بودجه، زمان و امکانات موجود ۳۰۰۰ نفر تعیین شده است. انتخاب جمعیت نمونه بصورتی بوده است که ابتدا بر اساس نمونه‌گیری تعمدی با توجه به معیارهای توسعه اقتصادی و اجتماعی، تنوع قومی، تنوع مذهبی، تنوع جمعیتی و تنوع جغرافیایی و اقلیمی ۷ استان کشور انتخاب شده و سپس به شیوه سهمیه‌ای و خوشه‌ای چند مرحله‌ای از بین افراد بالای۱۴ سال جمعیت نمونه انتخاب شده است. متغیرهایی که در این تحقیق بر مبنای نظریه‌های مطرح شده به عنوان عوامل اثرگذار بر تمایل شهروندان به شرکت در انتخابات شوراها مورد بررسی قرار گرفته‌اند عبارتند از: ارزیابی از عملکرد شوراها، میزان اعتماد به شوراها، ارزیابی امکانات و اختیارات شوراها، ارزیابی از میزان توانائیهای شخصی و ویژگی‌های شوراها، ارزیابی از جایگاه شوراها در افکار عمومی، ارزیابی از مشارکت عموم در انتخابات شوراها، میزان اطلاعات و آگاهیها در مورد شوراها و متغیرهای شناسایی مانند سن، جنس، تحصیلات، شهر محل سکونت، قومیت، دین و مذهب و همچنین در قالب سئوالات پرسشنامه، مهمترین ویژگی‌هایی که اعضای شورای شهر و روستا باید از آن برخوردار باشند از منظر شهروندان مورد بررسی قرار گرفته است(وزارت کشور، ۱۳۸۱).
- جعفریان(۱۳۸۴)تحقیقی در مورد بررسی فرهنگ سیاسی و نظام طایفهای و میزان مشارکت سیاسی شهر دلفان انجام داده است، در این پژوهش سعی شده است ابعاد فرهنگ سیاسی را در مورد میزان مشارکت شهروندان دلفان مورد بررسی قرار دهند، از آنجا که افراد یک جامعه در چارچوب فرهنگ سیاسی همان جامعه شکل میگیرند لذا با شناخت فرهنگ سیاسی می توان واکنشها و عکسالعملهای افراد را پیشبینی کرد. مؤلفههایی چون خویشاوندی شدید، خشونتگرایی و غارت، به شکلگیری فرهنگ سیاسی خاص انجامیده که مانع جدی و مهمی بر سر راه توسعه سیاسی محسوب میشود. در این فرهنگ سیاسی رقابتهای طایفهای چنانچه در این پژوهش مورد توجه واقع شده است بیشترین تأثیر را بر رفتارهای غیرقانونی در زمان انتخابات دارند. یافته های تحقیق، وجود ساختارهای سنتی مستحکمی را نشان میدهد که در مقابل ساختارهای جدید و مدرن مقاومت میکنند. این ساختارهای سنتی بازیگران اصلی فضاهای سیاسی شهر دلفان میباشند و از طرفی تعلقات طایفهای به هیچ وجه در حال کمرنگ شدن نیستند و بعد در نسل جدید نیز باز تولید میشوند که این روند مانعی است در مقابل مشارکت سیاسی (جعفریان: ۱۳۸۴).
بستانی(۱۳۸۲). پژوهشی راجع به تأثیر پایگاه اقتصادی- اجتماعی دانشجویان بر میزان مشارکت سیاسی آنان و ارائه راهکارهای سیاستگذاری جهت تقویت این مشارکت انجام داده است و اشاره دارد به این که در جوامع امروز مشارکت به عنوان یک ضرورت عقلانی و اخلاقی تلقی میشود. مشارکت سیاسی هم یکی از انواع مشارکت و هم یکی از عناصر اصلی توسعه سیاسی است. مشارکت سیاسی در سطحی کلان و خرد مورد مطالعه قرار گرفته و عوامل و نیروهای مؤثر(پایگاه اجتماعی - اقتصادی) بر آن مورد تجزیه و تحلیل واقع شده است. پژوهش فوق با تکیه بر ادبیات موجود در زمینه مشارکت سیاسی، اهداف چندگانهای را بیان میکند. هدف غایی این پژوهش این است تا به بررسی تأثیر پایگاه اقتصادی - اجتماعی دانشجویان بر مشارکت سیاسی آنان بپردازد. پژوهش مذکور با بهره گرفتن از روش پیمایشی به بررسی جامعه آماری خاصی پرداخته است که دانشجویان دانشگاه تهران میباشند. برای جمعآوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده شده است و داده های جمعآوری شده را با آمارههای مختلفی تحلیل کرده اند. مهمترین یافته های تحقیق بعد از تحلیل داده ها عبارتند از: مشارکت سیاسی دانشجویانی که تحصیلات مادرشان بالای دیپلم بوده بیشتر از دانشجویانی است که تحصیلات مادرشان زیر دیپلم است. مشارکت سیاسی دانشجویانی که درآمد خانوادهشان بالا بوده بیشتر از دانشجویانی است که درآمد خانوادهشان پایین بوده است. مهمترین راهکارهای سیاستگذاری جهت تقویت مشارکت سیاسی دانشجویان عبارتند از: - دادن کمک هزینه ماهیانه به دانشجویان - ایجاد بانک ویژه ای تحت «بانک دانشجو» - ارائه تسهیلات کمک هزینهای جهت ازدواج و اشتغال، اجارهخانه و… (بستانی، ۱۳۸۲).
دیانتی(۱۳۸۲) در تحقیقی به بررسی عوامل اجتماعی موثر بر میزان مشارکت سیاسی دانشجویان تبریز پرداخته است. موضوع پژوهش فوق ناظر بر دو سطح بررسی میزان مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه تبریز و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن است. حجم نمونه این تحقیق ۳۸۱ نفر بوده که با روش طبقهبندی تصادفی گر‌دآوری شده است. ابتدا به بررسی مفهوم، ابعاد و گستره مشارکت سیاسی پرداخته و پس از نقد و نظر آرا مطروحه مدل سلسله مراتبی میلبرایت به لحاظ کلی و مفید بودن آن جهت سنجش میزان مشارکت سیاسی، انتخاب کرده است. در ادامه به یاری نظریههای اجتماعی به تبیین علل فعالیت سیاسی افراد پرداخته شده است. یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل دو متغیره پژوهش مذکور بیانگر این است که متغیرهای عضویت در انجمنهای داوطلبانه، دوستان سیاسی، خانواده سیاسی، آگاهی سیاسی، فضای باز سیاسی و رسانه های گروهی با مشارکت سیاسی رابطه معنیداری داشتهاند و به عبارت دیگر در افزایش آن نقش بسزایی داشتهاند و سایر متغیرهای پژوهشی منزلت اجتماعی خانواده و جنسیت دانشجویان در ارتباط با مشارکت سیاسی ایشان شواهد معنیداری مشاهده نشده است. یافته های پژوهش بیانگر این میباشد که همیشه بین توسعه اجتماعی اقتصادی و افزایش آگاهی سیاسی رابطه مستقیم برقرار نیست و تنها در دوره های طولانیتر که نیازمند تحول فرهنگی است میتوان رابطه قابل قبولی مشاهده کرد (دیانتی، ۱۳۸۲).
حبیبزاده(۱۳۸۲) درتحقیقی به بررسی هویت ملی و دینی جوانان و تأثیر آن بر مشارکت سیاسی و اجتماعی آنها پرداخته است. از نظر خانم حبیبزاده امروزه مسأله هویت از جنبه‏‎‎‏های گوناگون از سوی متفکران و نظریهپردازان بسیاری در منابع علمی مورد توجه قرار گرفته است. دلایل و زمینه‏‎‎‏های مختلف اجتماعی و فرهنگی به ویژه در سطح جوانان اهمیت رسیدگی علمی به موضوع فوق را افزایش داده است، که با توجه به بافت جمعیت جوان کشور و ترکیب بالای جمعیت جوان و کار‏‎‏‎‎‏‎‎‏کرد غیرقابل انکار سیاسی و اجتماعی آنها در روند تحولات عمومی ضرورت مطالعه پیرامون چگونگی تکوین شخصیت اجتماعی آنان و رفتار شناسی سیاسی از ابعاد خاصی برخوردار می‏‎‎‏گردد و نظر به اهمیت روزافزون مسأله جوانان، در تحقیق خودش با دیدی جامعهشناختی به «بررسی هویت ملی و دینی جوانان و تأثیر آن بر مشارکت سیاسی- اجتماعی» پرداخته است. رویکرد جامعهشناختی این تحقیق، دیدگاه کنش متقابل نمادین و نظریات جدید اجتماعی هویت بوده است. روش آن پیمایش و داده ها با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه جمعآوری شده است. داده‏‎‎‏های این پیمایش از شش دانشکده، دانشگاه شیراز جمع‏‎‎‏آوری شده است نتایج آزمونهای آماری این تحقیق مبیّن این واقعیت است که برای بالا بردن میزان مشارکت سیاسی- اجتماعی جوانان باید هویت ملی- دینی جوانان تقویت شود و نیز چنین ملاحظه گردید که جوانانی که از پایگاه اقتصادی- اجتماعی بالاتری برخوردار بودند میزان مشارکت سیاسی- اجتماعی آنها ضعیفتر بود (حبیب زاده، ۱۳۸۲).
۱-۸ نقد و بررسی تحقیقات پیشین
تحقیقات انجام گرفته با موضوع در ایران محدود می باشد. بعلاوه اکثر تحقیقات انجام گرفته بر پایه صحیح و محکمی بنا نشده و بیشتر توصیفی می باشند تا تبیینی، در نتیجه از اعتبار و روایی بالایی برخوردار نیستند.
در رابطه با تحقیقات خارجی نیز اگرچه دارای پایه و اساس قابل قبولی هستند اما ارزش های سنجیده شده در این تحقیقات با جامعه ما سنخیتی نداشته بنابراین، نمی توان آنها را در کشورمان تعمیم بدهیم.

اوج عملکرد فیزیولوژیکی معمولا قبل از ۳۰ سالگی رخ می دهد و بعد از آن در معرض کاهش وابسته به سن که میزان آن ۷۶/۰ تا ۱/۰ درصد در سال است قرار می گیرد (۷۹). سیستم قلبی- تنفسی که در برابر چنین تغییراتی ایمن نیست، کاهش بارزی در ظرفیت هوازی نشان می دهند. حداکثر اکسیژن مصرفی ۵ تا ۱۵ درصد در هر دهه بعد از سن ۲۵ سالگی کاهش می یابد (۹۵). به نظر می رسد بیشترین میزان کاهش بعد از سن ۴۰ سالگی رخ می دهد که تا سن ۶۵ سالگی، حدود ۳۰ درصد کاهش در میزان حداکثر اکسیژن مصرفی وجود دارد. این کاهش به طور عمده ناشی از کاهش برون ده قلبی بیشینه، ضربان قلب و تفاوت خون سرخرگی و سیاهرگی است (۹۰،۱۴۵). در مقایسه با افراد جوان، برون ده قلبی افراد مسن ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش یافته است (۱۳۴). عوامل اصلی این کاهش عبارتند از:

 

• • کاهش ضربان قلب بیشینه به میزان ۶ تا ۱۰ ضربه در دقیقه به ازای هر دهه، به طوری که ضربان قلب بیشینه ۷۰ سالگی، ۲۵ درصد کمتر از ضربان قلب ۲۰ سالگی است (۹۰،۱۴۵).

 

• • کاهش حجم ضربه ای که بازتاب کاهش انقباض پذیری بطن چپ و کاهش ارتجاع پذیری بطنی هنگام پر شدن و کاهش پاسخ انقباضی به تحریک سمپاتیکی است (۱۱۲).

 

• • کاهش تفاوت خون سرخرگی- سیاهرگی در جریان افزایش سن که آن هم عامل اصلی در تعیین ظرفیت هوازی است که منجر به کاهش حداکثر اکسیژن مصرفی می شود (۷۹).

 

از جمله دلایل کاهش تفاوت خون سرخرگی- سیاهرگی در جریان افزایش سن، کاهش نسبت تار به مویرگ، کاهش هموگلوبین کل و کاهش ظرفیت تنفسی عضلات اسکلتی است (۷۹). از جمله دلایل دیگر کاهش ظرفیت هوازی در جریان افزایش سن می توان به کاهش توده میتوکندریایی، کاهش آنزیم های اکسایشی عضلات اسکلتی، افزایش فشار خون و مقاومت محیطی و کاهش ظرفیت اتساع عروقی اشاره کرد (۹۰،۸۹). دستگاه ریوی نیز با افزایش سن کاهش هایی در ظرفیت عملکردی نشان می دهد که توان هوازی را تحت تاثیر قرار می دهد و این کاهش بین سنین ۳۰ تا ۶۰ سالگی رخ داده و در سال های بعدی بدتر می شود (۷۹).
۲-۲-۵- استقامت عضلانی
استقامت عضلانی، توانایی یک عضله یا گروهی از عضلات برای انجام تعدادی حرکات یکنواخت و یا

انقباض نسبتا طولانی است و یا توانایی عضله یا گروهی از عضلات برای تکرار اجرا و یا تحمل انقباض عضلانی زیر بیشینه در دوره ای از زمان است (۴۰). استقامت عضلانی از عوامل مهم آمادگی جسمانی مرتبط با تندرستی است و برای فعالیت های روزانه، حفظ استقامت عملکردی به ویژه در دوره کهولت و شرکت در فعالیت های اوقات فراغت بدون خستگی بی مورد لازم و ضروری است (۴۶،۸۰).
۲-۲-۵-۱- سازگاری های ایجاد شده درجریان تمرینات استقامتی عبارتند از:

 

• • افزایش قطر و تعداد تارهای کند انقباض

 

• • افزایش ذخایر انرژی (کربوهیدرات و چربی) عضله

 

• • افزایش تراکم مویرگی عضله

 

• • افزایش تعداد میتو کندری ها

 

• • افزایش غلظت میوگلوبین عضله (۴۶).

 

۲-۲-۵-۲- عوامل موثر بر استقامت عضلانی
عواملی که بر استقامت عضلانی اثر می گذارند تعداد تکرار و مقاومت هستند که بر اساس تغییر در آنان سه حالت زیر به وجود می آیند:

 

• • تعداد تکرار کم و مقاومت زیاد

 

این نوع استقامت به دلیل وجود مقاومت زیاد از تعداد تکرار کمی برخوردار است و پس از مدت نه چندان زیاد فرد دچار خستگی می شود. این نوع استقامت را استقامت غیر هوازی می گویند که ارتباط مستقیمی با قدرت عضلانی داشته و یکی از شیوه های افزایش قدرت می باشد، مانند حرکت کشش از بارفیکس (۴۴).

 

• • تعداد تکرار متوسط و مقاومت متوسط

 

این نوع استقامت عضلانی، دارای مقاومتی با وزن کمتر نسبت به روش قبل است. البته رابطه آن با قدرت عضلانی ضعیف تر است. بنابراین تعداد تکرار آن بیش تر می شود. و نقش استقامت عضلانی در آن بیش تر می باشد، مانند حرکت درازو نشست (۴۴).

 

• • تعداد تکرار زیاد و مقاومت کم

 

در این نوع استقامت به دلیل داشتن مقاومت سبک تعداد تکرار آن زیاد است و دیگر قدرت عضلانی در آن نقشی ندارد و از این رو به آن استقامت هوازی نیز می گویند. این نوع استقامت عضلانی در دویدن ها و شنا که دست ها و پاها یک حرکت مشابه را در مدت طولانی انجام می دهند مشخص می شود (۴۴).
۲-۲-۵-۳- رابطه قدرت عضلانی با استقامت عضلانی
با توجه به عوامل موثر در استقامت عضلانی، می توان گفت که هر چه مقاومت زیاد باشد و تعداد تکرار کم نقش قدرت عضلانی در حرکت بیش تر است. یعنی می توان آنقدر مقاومت را زیاد کرد که فرد فقط یک مرتبه بتواند آن حرکت را انجام دهد. حال اگر فرد بتواند دو یا سه مرتبه حرکت را انجام دهد باز هم قدرت عضلانی در آن نقش دارد و سهم استقامت عضلانی ناچیز است. به همین ترتیب هر چه تعداد تکرار بیش تر شود، سهم قدرت عضلانی کمتر شده و در حرکت ها با تکرار زیاد، دیگر قدرت عضلانی در آن نقش ندارد. بنابراین می توان گفت که قدرت و استقامت عضلانی، در دو سوی یک خط قرار دارند که تعداد تکرار نقش آن را در حرکت مشخص می کند و هر چه نقش یکی کمتر نقش دیگری بیش تر می شود (۴۴).
۲-۲-۶- انعطاف پذیری
یکی دیگر از فاکتورهای آمادگی جسمانی مرتبط با سلامت انعطاف پذیری است. انعطاف پذیری توانایی یک مفصل یا گروهی از مفاصل برای حرکت روان در طول دامنه حرکتی را می گویند (۷). انعطاف پذیری به دو روش توسعه می یابد.
انعطاف پذیری ایستا: حدود تغییرات حرکت به گرد محور مفصل انعطاف پذیری ایستا تعریف شده است. در این روش حرکت از کم شروع شده و به تدریج بر دامنه حرکتی افزوده می شود (۴۶).
انعطاف پذیری پویا: عبارت است مقابله یا مقاومت مفصل در برابر حرکت. این نوع انعطاف پذیری مربوط به تغییر حرکت کامل مفصل نبوده بلکه با نیروهایی که در برابر هر نوع تغییر مقاومت می کنند سرو کار دارد(۷).
۲-۲-۶-۱- اهمیت انعطاف پذیری
انسان ها برای حرکت به انعطاف پذیری نیازمندند؛ بعلاوه انعطاف پذیری سبب توسعه و پیشرفت فعالیت های ورزشی شده و نیز از بروز آسیب ها جلوگیری می کند (۴۶). انعطاف پذیری مناسب و کافی موجب افزایش آزادی و راحتی حرکات، با صرفه بودن تلاش عضلانی، موفقیت در بعضی فعالیت های ورزشی و کاهش آسیب پذیری عضلات اسکلتی می شود (۷). انعطاف پذیری نه فقط در اجرای مهارت های ویزه اهمیت دارد، بلکه پیشرفت های اخیر طب ورزشی موید اهمیت انعطاف پذیری در تندرستی عمومی و آمادگی جسمانی است (۵۹).
۲-۲-۶-۲- کاربرد های انعطاف پذیری
کوربین و لیندزی^۱ برخی از کاربردهای انعطاف پذیری را به صورت زیر نام برده اند:

 

• • انعطاف پذیری کافی ممکن است در پیشگیری یا کاهش بعضی از کمردردها، گرفتگی ها و کشیدگی

 

های عضلانی موثر باشد.

سادگی کاربرد عامل مهمی در تداوم استفاده از این نظام هاست. پیشنهاداتی ارائه شده است مبنی بر اینکه نظام پایه جستجوی پیوسته را می توان به منظور کمک به کاربر نهایی ارتقاء بخشید.
۲-۲-۱۳- مدیریت یکپارچه اطلاعات
در شکل آرمانی، اشاعه به معنای استفاده یکپارچه از تمام اطلاعات مربوط و مناسب توسط کاربر است بدون آن که خود وی مجبور باشد برای به دست آوردن اطلاعات مختلف از منابع جداگانه تلاش کند.

نظام مدیریت یکپارچه اطلاعات دانشگاهی (^[۶۰] (IAIMS که توسط کتابخانه ملی پزشکی ایجاد شده، نظامی است که در همین راستا کار می‌کند( ماتسن و کوپر^[۶۱]). به منظور تایید تصمیم‌گیری های بالینی و پژوهشی، متخصص مراقبت های پزشکی باید بتواند اطلاعات موردنظر بیماران، نتایج آزمون های آزمایشگاهی، آمارهای همه‌گیرشناسی، فایل های داده‌های خاص (مانند موافقت نامه‌ها و طرح های درمانی)، و همچنین مطالب مربوط در مجله‌های جدید را از طریق رایانه روی میز خود فراخوانی کند.
چنین اندیشه‌هایی مطمئناً در حوزه تجارت و صنعت نیز مصداق دارد. گزارش های داخلی مربوط، داده‌های مربوط به فروش و بازاریابی، گزارش های بازرگانی، مقررات و محدودیت های دولتی، و متون انتشار یافته باید به منظور استفاده توسط شخص تصمیم گیرنده، به صورت یکپارچه درآید. یادآوری می شود که اگرچه تقریباً در هر موضوع قابل تصوری پایگاه هایی وجود دارد، اما تحویل و دسترس‌پذیری اطلاعات موردنیاز به دلیل وجود اطلاعات فوق‌العاده زیاد دچار اختلال می شود. استفاده مولد از اطلاعات نه صرفاً موجود بودن آنها، بلکه به پیش گزینی، هماهنگی موثر، و پیوند دادن میان منابع اطلاعاتی بستگی دارد. کاربردهای مدیریت یکپارچه اطلاعات در حوزه‌های تخصصی به تدریج به منصه ظهور درمی‌آید. مجله‌های الکترونیکی پیوسته در زمینه شیمی توانمندی های جستجو در «نظام پیوسته چکیده نامه شیمی^[۶۲]» را، که نسخه پیوسته^[۶۳]، نشریه چکیده نامه شیمی^[۶۴] است، به متن کامل مقاله‌ها در مجله‌های مربوط پیوند می‌زند.
همانگونه که پیشتر بیان شد، موسسه Mead Data Central خدمات MEDIS را نیز به منزله یک منبع اطلاع رسانی یکپارچه که تعدادی از منابع پزشکی را هماهنگ کرده است ارائه می کند.
۲-۲-۱۴- خدمات اطلاعات پردازش شده
امروزه، جامعه از وجود اطلاعات بیشتری آگاه است وکاربردهای ثمربخش بیشتری برای آن یافته است. همچنین، سطح انتظار جامعه از خدمات اطلاع‌رسانی بالاتر رفته است. به موازات سازماندهی و دسترس پذیر کردن تعداد بیشتری از منابع اطلاعاتی به شکل الکترونیکی، تقاضاهای بیشتری برای تحویل عملی اطلاعات مطرح می شود. برای نمونه، در بخش تجارت، کاربران انتظار دارند اطلاعات پردازش شده را به شکل خلاصه در اختیار داشته باشند و بتوانند اطلاعات و اخبار تجاری را از طریق نظام های اطلاع‌رسانی پیگیری کنند. تعداد فزاینده‌ای از موسسه‌های بازرگانی فرآورده‌هایی ارائه داده‌اند که ویژه این گروه از کاربران است.
برای مثال، واسطه‌های اطلاعاتی مستقل بسته‌های اطلاعاتی را براساس سفارش در شکل کاملاً کاربردی ارائه می‌دهند. این واسطه‌ها می توانند تازه‌ترین اطلاعات یک بازار معین را به صورتی منظم عرضه کنند. بطور خلاصه، اشاعه اطلاعات و دسترسی به آن را از راه های گوناگون می توان محقق کرد. پیشرفت های اخیر در شبکه‌سازی، همراه با پیشرفت های فناوری اطلاعات، بطور چشمگیری موجب تسهیل خدمات تحویل منبع شده است. تحویل الکترونیکی منابع تغییرات ژرفی در سطح جهانی و ملی به وجود آورده است. در گذشته، کاربرانی که در مناطق دور زندگی می‌کردند در مقایسه با آنهایی که نزدیک مراکز شهری بزرگ و غنی از نظر منابع یا کتابخانه‌های بزرگ دانشگاهی و پژوهشی زندگی می‌کردند، از عدم دسترسی به اطلاعات در رنج بودند. با در اختیار بودن بنگاه های اطلاع رسانی و دسترسی پیوسته و جهانی به هزاران پایگاه داده‌، عدم دسترسی تا حد زیادی به صورت یک سوال در مورد اینکه آیا می توان هزینه نسبتاً متعادلی را پرداخت یا نه، کاهش یافته است. تحویل اطلاعات از امور دستی غیر متمرکز، ابتدا به امکانات متمرکز و مهار شده توسط رایانه، و اکنون به توانمندی های توزیعی که صفحه‌های نوری و ریز رایانه‌ها فراهم می‌آورند تحول یافته است.( حری، ۱۳۷۲، ۱۳-۲۲)
خدمات آگاهی رسانی جاری موجب توسعه ارزشمند خدمات اطلاع رسانی درخواستی^[۶۵] شده است. هر خدمت اشاعه گزینشی اطلاعات که منابع اطلاعاتی سودمند، روزآمد و جدید را برای کاربر فراهم سازد، این امر را به اثبات می‌رساند که، در دراز مدت، با صرفه‌ترین خدمت است. موفقیت خدمات اشاعه گزینشی اطلاعات در میزان حساسیت و درک و فهمی نهفته است که با داشتن آنها پرونده‌های موضوعی را تشکیل و مورد بازنگری قرارمی‌دهیم، و روزآمد نگه می‌داریم.
با این حال، میزان و سطح اشاعه اطلاعات یکی از امور موردنظر در هدف های نظام اطلاع‌رسانی و یکی از ارزش های مورد انتظار از اطلاعات در یک سازمان محسوب می شود.
برای مثال، یکی از هدف های یک کتابخانه بیمارستانی می تواند تهیه فهرست هایی از مشخصات مقاله‌های مجله‌ها باشد، و اینکه آیا و چه زمانی درخواست های اطلاعاتی از سوی متخصصان مراقبت های پزشکی باید تحویل گرفته شود، تحویل سریع و به موقع چنین سیاهه‌هایی به بخش مربوطه بیمارستان سطح خوبی از اشاعه اطلاعات قلمداد می شود.
در مقابل هدف بالا، هدف های یک موسسه خدمات جستجو در یک شرکت سازنده اتومبیل که در رقابت با سایر شرکت های مشابه است می تواند کاملاً متفاوت باشد.
۲-۲-۱۵- مثالی موفق از اشاعه گزینشی اطلاعات
۲-۲-۱۵-۱- اجرای اشاعه گزینشی اطلاعات در سامانه‌های داده پایگاهی
پردازش اشاعه گزینشی اطلاعات یکی از کاربردهای مهم نرم‌افزار داده پایگاهی گریپس (سامانه عمومی پردازش اطلاعات رابطه مبنا) است. یکی از ویژگی‌های مهم این نرم‌افزار آن است که دو امکان همزمان را در اختیار بهره‌گیر قرار می‌دهد : امکان انجام پرس و جوی خودکار، و امکان انجام پرس و جو در یکی از کاربردهای جاری در داده پایگاه‌های فرعی (بخشی) مختلف در کاوش‌های خودکار، یک پرس‌وجو برای داده پایگاه هایی که چرخه روزآمد سازی منظمی دارند تهیه می شود و سپس درزمان تعریف شده، به طور خودکار راه‌اندازی می‌گردد. این سامانه نیازمند دو قطعه اطلاعاتی پیش گزیده است.
* گستره زمانی^[۶۶]
* فاصله بین نوبت‌های پردازش.
این اطلاعات، مبنای ملزومات سامانه است و باید هم با چرخه‌های روزآمدسازی مورد استفاده در داده پایگاه موردنظر و هم با مقتضیات بهره‌گیر، همخوانی داشته باشد.

 

1. 1. گستره زمانی

 

گستره زمانی، اطلاعاتی را دربر دارد که به موجب آن مشخص می شود چه بخش‌هایی از داده پایگاه باید براساس پرس‌وجوی جاری کاوش شود. در این ارتباط، هم تعریف مبتنی بر بخش (های داده پایگاه) امکان پذیر است.

 

مثال‌هایی از گستره زمان :

ژانویه ۱۹۹۰ تا دسامبر ۱۹۹۶

ژانویه ۱۹۹۶ تا دسامبر ۱۹۹۶

اکتبر ۱۹۹۶

بخش‌های داده پایگاه (داده پایگاه‌های فرعی)

روزآمدهای آتی (تا ۳۱ دسامبر ۲۰۰۹)

دو یا چند فاصله زمانی را نیز می توان با هم ترکیب کرد، مثل «تمام یافته‌های داده پایگاه جاری» و «روزآمدهای آتی».

۵۶۵۱۵/۱

۶۶۹۸/۶

۲۱۲

زن

 

 

در جدول ۴-۳۵ مشاهده می‌شود که میانگین نمره کل کیفیت زندگی دانشجویان پسر برابر با ۵۲/۸۰ می باشد. این میانگین برای دانشجویان دختر برابر با ۵۰/۸۴ می باشد. نتایج آزمون t نشان می‌دهد که تفاوت میانگین مشاهده شده، از لحاظ آماری معنادار می باشد(۰۵/۰p<)؛ لذا با توجه به میانگین نمرات دانشجویان دختر و پسر، می‌توان گفت که کیفیت زندگی دانشجویان دختر به طور معناداری بیشتر از دانشجویان پسر می‌باشد.

در ادامه، تفاوت میانگین بعد جسمانی کیفیت زندگی بین زنان و مردان بررسی می‌گردد. از آنجایی که میزان معناداری بیشتر از ۰۵/۰ بوده و در حد قابل قبول قرار ندارد تفاوت میانگین بعد جسمانی بین زنان و مردان معنادار نیست.
در مورد بعد روانی مشاهده می گردد که هرچند میانگین بعد روانی کیفیت زندگی زنان به میزان ۵۵۵۹/۰ بیشتر از مردان می‌باشد ولی نتیجه آزمون تی نشان می‌دهد این تفاوت از لحاظ آماری معنادار نمی‌باشد.
در جدول ۴-۳۵ مشاهده می‌شود که میانگین نمره بعد محیطی کیفیت زندگی دانشجویان پسر برابر با ۴۷۶۲/۲۴ می باشد. این میانگین برای دانشجویان دختر برابر با ۶۱۳۲/۲۵ می باشد. نتایج آزمون t نشان می‌دهد که تفاوت میانگین مشاهده شده، از لحاظ آماری معنادار می باشد(۰۵/۰p<)؛ لذا با توجه به میانگین نمرات دانشجویان دختر و پسر، می‌توان گفت که کیفیت زندگی دانشجویان دختر در بعد محیطی به طور معناداری بیشتر از دانشجویان پسر می‌باشد.
در انتها میانگین بعد روابط اجتماعی بین دانشجویان زن و مرد مقایسه می‌گردد تا معنادار بودن تفاوت میانگین این بعد در این دو گروه بررسی گردد. نتایج آزمون در جدول زیر ارائه گردیده است. همانگونه که مشاهده میگردد. میزان۳۳۶/۰sig= می باشد، از این رو تفاوت موجود معنادار نمی‌باشد.
فرضیه نهم:
بین میانگین کیفیت زندگی دانشجویان مجرد و متأهل تفاوت معناداری وجود دارد.
جدول ۴-۳۶- شاخص های آماری مربوط به نمرات کیفیت زندگی دانشجویان را بر حسب وضعیت تأهل نشان می‌دهد.
جدول ۴-۳۶- شاخص های آماری مربوط به نمرات کیفیت زندگی دانشجویان و ابعاد آن بر حسب وضعیت تأهل

 

معناداری

درجه آزادی

t

تفاوت میانگین ها

انحراف استاندارد

میانگین

تعداد

جنس

 

 

۲۰۶/۰

۳۵۵

۲۶۸/۱-

۲۴۳۴/۳-

۶۰۵۳۱/۱۳

۸۸۹۹/۸۲

۳۲۷

مجرد

کیفیت زندگی

 

۹۶۳۰۵/۱۰

۱۳۳۳/۸۶

۳۰

متأهل

 

۷۷۲/۰

۳۵۵

۲۹۰/۰-

۲۴۷۴۰/۰-

۵۴۱۲۳/۴

۷۸۵۹/۲۳

۳۲۷

مجرد

بعد جسمانی

روایی و پایایی ابزارهای گردآوری اطلاعات
۲-۵-۱. روایی
مفهوم روایی یا اعتبار به این سؤال پاسخ می‌دهد که ابزار اندازه‌گیری تا چه حدَ ویژگیهای مورد نظر را می‌سنجد. به عبارتی دیگر، میزان اعتبار یک ابزار اندازه گیری به این بستگی دارد که تا چه حدّ بتواند آنچه را که اندازه گیری آن مورد نظر است، به طور واقعی اندازه گیری کند. بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه‌گیری نمیتوان به درستی و دقّت به داده های حاصل از آن اطمینان داشت. ابزار اندازه گیری ممکن است برای اندازه گیری یک ویژگی اعتبار داشته باشد، در حالی که برای سنجش همان ویژگی در جامعه دیگر از هیچ‌گونه اعتباری برخوردار نباشد. منظور از روایی این است که مقیاس و محتوای ابزار یا سؤالهای مندرج در ابزار به طور درست و دقیق متغیّرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد.

همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد پرسشنامه هوش هیجانی سبیریاشرینک توسط منصوری (۱۳۸۰) در ایران هنجاریابی شد و روایی آن نیز در حد مطلوب گزارش شد. پرسشنامه اضطراب کتابخانه‌ای بوستیک نیز توسط جوکار و طاهریان (۱۳۸۷) مطابق با محیط‌های فرهنگی دانشگاه‌های ایران ارائه شد و روایی آن نیز مورد قبول گزارش شد. همچنین روایی صوری این پرسشنامه‌ها در پژوهش حاضر نیز توسط ۱۳نفر از استادان فن (از دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، دانشگاه اصفهان) مورد تأیید قرار گرفت.
۲- ۵-۲. پایایی
پایایی یکی از ویژگی‌های فنی ابزار اندازه‌گیری است و با این امر سروکار دارد که ابزار اندازه‌گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می‌دهد. به عبارت دیگر ضریب پایایی نشان‌گر آن است که تا چه اندازه ابزار اندازه‌گیری ویژگی‌های با ثبات آزمودنی و یا ویژگی‌های متغیَر وی را می‌سنجد (اشرفی ریزی، کاظم‌پور، ۱۳۸۷، ص۹۵). در مطالعه منصوری (۱۳۸۰) – که در آن پرسشنامه سیبریاشرینک هنجاریابی شد- ضریب پایایی برای هوش هیجانی بر اساس روش آلفای کرونباخ برای ۳۳ گویه به دست آمده است. ضریب پایایی کل آزمون ۸۴/۰ بوده که می‌توان گفت آزمون هوش هیجانی ترجمه شده از پایایی خوبی برخوردار است. در پژوهش حاضر نیز -پس از سنجش روایی و اعمال برخی اصلاحات جزئی در پرسشنامه که بر اساس مشورت با ۱۳ نفر از صاحب‌نظران صورت پذیرفت- پایایی پرسشنامه مذکور با بهره گرفتن از روش محاسبه آلفای کرونباخ ۷۷/۰ به‌دست آمد.
پیش از سنجش روایی پرسشنامه‌ی اضطراب کتابخانه‌ای بوستیک شرایط خاص کتابخانه‌های دانشگاه علوم پزشکی بوشهر و دانشگاه خلیج فارس مد نظر قرار گرفت و در نهایت ۱۰ گویه از گویه‌های موجود در پرسشنامه اصلی که با ویژگی‌های این کتابخانه‌ها همخوانی نداشتند- با مشورت ۱۳ نفر از صاحب‌نظران- از نسخه نهایی حذف شدند. آنگاه پایایی پرسشنامه با بهره گرفتن از روش آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت که این مقدار برابر ۶۹/۰ بدست آمد.
جدول ۲-۳. ضرایب آلفای کرونباخ برای متغیّرهای پژوهش

 

متغیّرهای پژوهش	تعداد گویه‌ها	آلفای کرونباخ
هوش هیجانی	۳۳ گویه	۷۷۲/۰
اضطراب کتابخانه‌ای	۳۳ گویه	۶۹۲/۰

۲-۶. فرایند گردآوری داده ها
مراحل انجام این پژوهش را می‌توان به صورت موردی – به صورت زیر- بیان نمود:
توزیع هم‌زمان پرسشنامه‌های اضطراب کتابخانه‌ای و هوش‌ هیجانی میان هر یک از دانشجویان؛
گردآوری پرسشنامه‌ها؛
تجزیه و تحلیل داده‌ها با بهره گرفتن از نرم‌افزار SPSS و با توجه به سؤال‌ها و اهداف پژوهش؛
جمع‌بندی نهایی و ارائه پیشنهادهای کاربردی.
تجزیه و تحلیل آماری داده ها
آزمون فرض نرمال بودن متغیّرها
قبل از تعیین نوع آزمون مورد استفاده به خصوص در آزمونهای مقایسهای لازم است از نرمال بودن توزیع ارزشهای متغیّرها مطمئن شویم. در صورتی که توزیع نرمال باشد، استفاده از آزمونهای پارامتری توصیه می‏شود و در غیر این صورت استفاده از آزمون‏های ناپارامتری مدّ نظر قرار خواهد گرفت. از آنجایی که متغیّرهای مورد بررسی در این پژوهش از نوع کمّی می‏باشند، آزمون کولموگروف- اسمیرنوف^[۱۰۵] بهترین گزینه برای تعیین نرمال بودن متغیّرها می‏باشد. از اینرو فرض‏ها به شرح زیر می‏باشند:
فرض صفر: متغیّر تحت بررسی دارای توزیع نرمال است.
فرض مقابل: متغیّر تحت بررسی دارای توزیع نرمال نیست.
برپایه این آزمون در صورتی که سطح معناداری آزمون از عدد ۰۵/۰ کمتر شود توزیع ارزشهای متغّیر تحت بررسی نرمال نیست و در غیر این صورت نرمال است. همانگونه که در جدول ۲-۴، نشان داده شده است، بیشتر عوامل غیر نرمال توزیع شدهاند. برای توزیعهای غیرنرمال در صورتی از آزمونهای ناپارامتری استفاده شد که واریانسها در تی تست یکسان نبود. بر این اساس برای تحلیل آنها از آزمونهای پارامتری یا ناپارامتری استفاده شد.
جدول ۲-۴. نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای امتیاز کل و امتیاز مؤلّفههای هوش هیجانی و اضطراب کتابخانهای

 

عوامل	میانگین	انحراف معیار	آماره Z	سطح معناداری	نتیجه
عوامل ناشی از تعامل با کتابداران	۱/۳۳	۳۵/۷	۱۸/۱	۱۲/۰	نرمال

شرح سرویس VMware HA
به طور کلی می توان گفت سرویس HA در حال کار بودن دائمی ماشین های مجازی را تضمین می کند. با این توضیح که این سرویس سیستم های میزبان را که از طرف مدیر سیستم مشخص شده در یک کلاستر قرار می دهد و به طور دائمی آنها را مانیتور می کند. هر گاه مشکلی برای میزبان مربوطه پیش بیاید و به هر دلیل از مدار خارج شود^[۱۶۰]، این سرویس ماشین های مجازی در حال اجرا بر روی سیستم میزبان مختل شده را به سرعت بر روی سیستم های دیگر راه اندازی می کند ]۶۱[.

مفهوم میزبانان اصلی^[۱۶۱] و میزبانان ثانویه^[۱۶۲]
وقتی مدیر سیستم در زمان راه اندازی اولیه دیتا سنتر و یا پس از آن در هنگام کار آن میزبانی را به یک کلاستر HA اضافه می کند، یک agent بر روی میزبان نصب می شود که وظیفه برقراری ارتباط با بقیه میزبانان حاضر در آن کلاستر را بر عهده دارد. به طور قراردادی، پنج میزبان اول در کلاستر به عنوان میزبانان اصلی و بقیه میزبانان افزوده شده به کلاستر به عنوان میزبانان ثانویه معین می شوند. میزبانان اصلی وظیفه اطلاع رسانی در مورد وضعیت کلاستر به همه میزبانان را بر عهده دارند . همچنین در صورت بروز مشکل و اختلال برای یکی از اعضای کلاستر، این میزبانان اصلی هستند که پروسه failover را شروع و سازمان دهی می کنند. اگر یکی از میزبانان اصلی به هر دلیل از مدار خارج شود (مثلا به دلیل بروز اختلال و یا خاموش شدن عمدی با هدف تعمیر و نگهداری) سرویس HA یکی از میزبانان ثانویه را به عنوان میزبان اصلی منسوب می کند.
هر میزبانی که عضو یک کلاستر HA می شود باید لزوما با یکی از میزبانان اصلی ارتباط برقرار کند تا پیکربندی سرویس HA بر روی آن تکمیل گردد. این وضعیت در مورد اولین میزبانی که به یک کلاستر اضافه می شود استثنا است. باید توجه داشت که وجود حداقل یک میزبان اصلی در یک کلاستر برای کارکرد درست آن ضروری است. به این معنی که اگر همه میزبانان اصلی غیر قابل دسترسی شوند و قادر به پاسخگویی نباشند، هیچ میزبان دیگری نمی تواند عضو کلاستر مذکور شود.
یکی از سیستم های میزبان اصلی به عنوان میزبان اصلی فعال^[۱۶۳] معین می شود و وظایف زیر را بر عهده خواهد داشت:
تصمیم گیری در مورد اینکه ماشین های مجازی مربوط به یک میزبان مختل شده در کجا و روی کدام میزبان باید دوباره راه اندازی شوند
به خاطر نگه داشتن وضعیت ماشین های مجازی و میزبانانی که در مرحله راه اندازی مجدد (restart) دچار اختلال شده اند.
تعیین اینکه چه زمانی برای تلاش مجدد برای restart یک ماشین مجازی مناسب است.
اگر یک میزبان اصلی فعال دچار مشکل شده و از مدار خارج شود، یک میزبان اصلی دیگر جای آن را می گیرد.
در این بخش با دقیقتر شدن روی مدل ارائه شده در بخش قبل، به مدل سازی و تحلیل نحوه کار سرویس HA در دیتا سنتر نمونه خواهیم پرداخت. این مدل در واقع شرح نحوه انتقال کنترل در مجموعه وظایف خلاصه شده در گزارهای بین موقعیت های P43 و P44 از مدل شکل ۴٫۴ است. به عبارت دیگر، P0 در این مدل معادل P43 در مدل ۴٫۴ می باشد.
تشخیص خطا و ایزوله شدن میزبان از شبکه
Agent ها با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند و به این ترتیب از فعال و سالم بودن میزبانان عضو کلاستر مطمئن می شوند. این فرایند با تبادل سیگنال های ضربانی^[۱۶۴] که به طور پیش فرض هر ۱ ثانیه یک بار انجام می شود صورت می پذیرد. اگر با گذشت یک بازه زمانی ۱۵ ثانیه ای هیچ سیگنالی از طرف یک میزبان دریافت نگردد، و پس از آن میزبان مذکور به درخواست ping جواب ندهد، این میزبان یک کامپیوتر از کار افتاده و از مدار خارج شده محسوب می شود. در صورت از کار افتادن یک میزبان، کلاستر تلاش می کند تا ماشین های مجازی در حال کار روی آن میزبان را رفع ایراد^[۱۶۵] نماید. به این معنی که این ماشین ها را بر روی میزبانان دیگری که منابع آزاد یا رزرو شده دارند restart نماید. همانطور که در فصل قبلی اشاره شد منظور از منابع در اینجا به طور اعم پردازنده و حافظه می باشد.
ایزوله شدن یک میزبان از شبکه هنگامی رخ می دهد که میزبان کاملا سالم و در حال کار است اما نمی تواند با هیچ یک از میزبانان دیگر در کلاستر ارتباط برقرار کند و سیگنال ضربانی را مبادله نماید. به طور پیش فرض اگر میزبانی به مدت ۱۲ ثانیه سیگنالی از هیچ یک از میزبانان حاضر در کلاستر دریافت نکند، تلاش می کند تا آنها را ping نماید. در صورت عدم موفقیت در دریافت جواب ping (ping reply)، خود را به عنوان یک میزبان ایزوله شده از شبکه شناسایی می کند.
در صورتی که میزبان ایزوله شده نتواند ارتباط خود با شبکه و بقیه میزبانان کلاستر را در طول یک بازه زمانی ۱۵ ثانیه ای دوباره برقرار کند، میزبانان دیگر کلاستر آن را به عنوان یک میزبان از کار افتاده تلقی کرده و تلاش خواهند کرد تا ماشین های مجازی روی آن را رفع ایراد کنند. اما با توجه به اینکه میزبان ایزوله شده هنوز فعال است و به منبع ذخیره سازی مشترک دسترسی دارد، این میزبان هنوز کنترل فایل های مربوط به ماشین های مجازی خود را در اختیار دارد و این فایل ها برای میزبان مذکور قفل هستند. لازم به توضیح است که برای جلوگیری از تخریب داده های مربوط به ماشین های مجازی و فایل های آنها، VMFS مکانیزمی برای جلوگیری از دسترسی همزمان چندین میزبان به یک ماشین مجازی دارد که توسط آن، فایل های مربوط به یک ماشین مجازی در حال کار را قفل می کند تا میزبانان دیگر نتوانند عملیات خواندن و نوشتن انجام دهند^[۱۶۶]. بنابراین تلاش برای راه اندازی مجدد ماشین های مجازی در حال کار بر روی یک میزبان ایزوله شده با شکست روبرو خواهد شد. برای رفع این مشکل، میزبان ایزوله شده پس از اطمینان از وضعیت قطعی خود از شبکه، اقدام به خاموش کردن ماشین های مجازی خود می کند. به این ترتیب قفل مربوط به فایل ماشین های مذکور آزاد شده و آنها می توانند بر روی میزبانان در حال کار دیگر در کلاستر راه اندازی شوند.
استفاده همزمان VMware HA و DRS
استفاده همزمان سرویس HA و سرویس زمان بندی تخصیص منابع (DRS) در یک دیتا سنتر، امکان ترکیب رفع اشکال اتوماتیک ماشین های مجازی را به همراه ایجاد تعادل در بار اجرایی بر روی منابع^[۱۶۷] فراهم می نماید. ترکیب درست این دو سرویس به ما امکان متعادل کردن سریع تر بار وارد شده از سوی ماشین های مجازی به میزبانان، بعد از انتقال آنها توسط سرویس HA از یک میزبان به میزبان دیگر را می دهد.
بعد از اینکه سرویس HA فرایند رفع اشکال یک میزبان از کار افتاده را انجام داد و ماشین های مجازی وی را بر روی میزبانان سالم کلاستر راه اندازی نمود، اولین اولویت اجرایی آن، فراهم کردن امکان دسترسی به همه ماشین های مجازی مذکور^[۱۶۸] خواهد بود. پس از اینکه ماشین های مجازی روی میزبانان جدید مجددا راه اندازی شد، میزبانان جدید این ماشین ها ممکن است به شدت تحت فشار کمبود منابع باشند در حالی که میزبانان دیگری در کلاستر بار پردازشی کمی دارند. باید توجه داشت که سرویس HA با توجه به میزان پردازنده و حافظه رزرو شده اقدام به انتقال ماشین ها می کند ولی میزان مصرف واقعی منابع توسط ماشین های مجازی ممکن است با این تخمین متفاوت باشد.
همچنین ذکر این نکته ضروری است که در فرایند انتقال ماشین های مجازی به وسیله سرویس HA و برقراری تعادل در منابع مصرفی میزبانان توسط سرویس DRS، اعمال گفته شده در مورد میزبانانی که در وضعیت نگهداری^[۱۶۹] هستند انجام نخواهد شد. به عبارت دیگر ماشین های مجازی از روی این میزبانان تخلیه نمی شوند. این امر به دلیل حفظ منابع رزرو شده برای مرحله رفع اشکال انجام می شود. در صورت نیاز به انتقال این ماشین های مجازی، مدیر سیستم باید این کار را به صورت دستی و به کمک سرویس VMotion انجام دهد.
در ادامه این بخش به طراحی یک مدل فرمال و تحلیل رفتار های سرویس VMware HA بر روی مدل مربوطه خواهیم پرداخت.

ارائه مدل فرمال از نحوه کار سرویس HA
در این قسمت به ارائه مدلی فرمال از سرویس VMware HA به کمک ابزار شبکه های پتری می پردازیم تا بتوانیم تصویر دقیقتری از نقاط ضعف و نحوه کار آن به دست آوریم.
با توجه به نحوه کار شرح داده شده در قسمت قبل، و با این فرض که در دیتاسنتر مربوطه این سرویس همراه با DRS کار می کند، می توان مدل زیر را برای آن ارائه داد.
شکل ۴٫۷٫ مدل پتری نحوه کار سرویس HA
در ادامه به شرح گزارها و مراحل تغییر حالت در سیستم فوق می پردازیم.
T0: سیگنال ضربانی بر روی سیستم های میزبان عضو کلاستر تولید می شود.
T1: سیگنال تولید شده بین سیستم های عضو یک کلاستر HA تبادل می شود
T2: دریافت سیگنال ضربانی به مدل ۱۲ ثانیه از همه سیستم ها قطع می شود.
T3: سیستم میزبان اقدام به ping کردن سیستم های دیگر می کند.
T4: پیام ping reply از سیستم های دیگر دریافت می شود که به معنی برقراری مجدد ارتباط و از بین رفتن اختلال است.
T5: درخواست ping با شکست روبرو می شود که به معنی باقی بودن اختلال است.
T6: سیستم میزبان به مدت ۱۵ ثانیه برای برقراری مجدد ارتباط و دریافت پیام ping reply تلاش می کند.
T7: سیگنال ضربانی دریافت می شود.
T8: در برقراری مجدد ارتباط با دیگر سیستم های کلاستر دچار مشکل می شود.
T9: در این شرایط، با توجه به قطع شدن ارتباط با همه سیستم های میزبان، سیستم مذکور خود را به عنوان یک سیستم ایزوله شناسایی می کند. به این معنی که می فهمد ارتباط خودش با بقیه قطع شده است.
T10: سیستم میزبان ماشین های مجازی خود را خاموش می کند.
T11: ارتباط سیستم میزبان با یکی از سیستم های عضو کلاستر به مدت ۱۵ ثانیه قطع می شود.
T12: کلاستر تلاش می کند تا سیستم ایزوله شده یا از کار افتاده را ایرادیابی نماید. به این معنی که ماشین های مجازی که روی آن در حال کار بوده اند را بر روی میزبانان دیگر که منابع خالی یا رزرو شده دارند راه اندازی می کند.
T13: فرایند ایرادیابی دچار اختلال شده و عقیم می ماند.
T14: فرایند ایرادیابی تکمیل شده و سیگنال ضربانی دوباره تبادل می شود.
T15: در صورتی که سیستم میزبان ازکار افتاده یک میزبان اصلی بوده باشد، برای جبران کمبود تعداد سیستم های اصلی، یکی از سیستم های میزبان ثانویه به میزبان اصلی تبدیل می شود.
با توجه به اینکه مدل فوق زیر مجموعه ای از مدل ۴٫۴ می باشد، برخی از موقیعت ها و گزارها در این مدل با مدل پدر در تناظر هستند. از آن جمله می توان به P0 (معادل P43 در مدل ۴٫۴) و T13 (معادل T56 در مدل ۴٫۴) اشاره نمود. به این ترتیب اگر مدل ۴٫۴ را یک مدل لایه ۱ در نظر بگیریم، طرح جزئیات نحوه کار سرویس HA یک مدل در لایه ۲ به دست خواهد داد که به کمک آن می توانیم جزئیات بیشتری از رفتار سیستم را بررسی نمائیم.
همانگونه که در این مدل مشخص شده است، هیچ راهکاری برای برخورد با وضعیت T13 در سرویس HA وجود ندارد. به عبارت دیگر، در صورت بروز مشکل در رفع اشکال میزبان از کار افتاده و انتقال ماشین های مجازی آن به دیگر میزبانان درحال کار، پروسه HA دچار مشکل می شود و ماشین های مذکور در دسترس نخواهند بود. این وضعیت ممکن است به دلیل عدم وجود منابع مازاد یا رزرو شده بر روی میزبانان یا خاموش نشدن کامل ماشین های مجازی روی میزبان مختل شده رخ دهد.

 

• ۱- قانون موافقت نامه حاکمیت بر جزایر فارسی و عربی و تحدید حدود فلات قاره ایران و عربستان در پایگاه اینترنتی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی به نشانی www.tarh.mejlis.ir در دسترس است. (تاریخ مراجعه به سایت :۱۰ مرداد ۱۳۸۹.) ↑

 

• - Dehghani, op.cit.p.124. ↑

 

• ۱- جالینوسی،احمد- براری آرایی، وحید، جزایر سه گانه ابوموسی تنب بزرگ و کوچک بخش های جدا ناشدنی از ایران، ماهنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی شماره ۲۴۴-۲۴۳، آذرودی ۱۳۸۶، ص۵۰. ↑

 

• ۲- همان، ص ۵۱. ↑

 

• - Thalweg. ↑

 

• - Dehghani, op.cit.p.130. ↑

 

• ۱- قانون تصویب موافقت نامه تحدید حدود فلات قاره بین دولت ایران و عمان پایگاه اینترنتی مرکز پزوهش های مجلس شورای اسلامی به نشانی: www.Tarh.Mejlis.ir. تاریخ مراجعه به سایت: ۱۵ مرداد ۱۳۸۹. ↑

 

• ۲- منظور از یک کاسه کردن، یکی سازی یا Unitization است. ↑

 

• - Dehghani.opcit.p.131. ↑

 

• ۱- قانون موافقت نامه تحدید حدود فلات قاره بین ایران و بحرین، پایگاه اینترنتی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی به نشانی: www.Tarh.Mejlis.ir. تاریخ مراجعه به سایت: ۱۵ اردیبهشت ۱۳۸۹. ↑

 

• ۲- قانون موافقت نامه راجع به خط مرزی حد فاصل فلات قاره ایران و قطر، پایگاه اینترنتی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی به نشانی: www.Tarh.Majlis.ir. تاریخ مراجعه به سایت: ۱۵ اردیبهشت ۱۳۸۹. ↑

 

• - Dehghani. op.cit.p.128. ↑

 

• - ibid.p.134. ↑

 

• - ibid. ↑

 

• - ibid,p.135. ↑

 

• - ibid.p.136. ↑

 

• - ibid. ↑

 

• ۳-ibid,p.136. ↑

 

• - ibid.p.139. ↑

 

• - ibid.p.140. ↑

 

• - ibid.p.141. ↑

 

• - ibid,.P.124. ↑

 

• • ۲- برای آگاهی بیشتر از ادله تاریخی و موقعیت حقوقی طرفین در مورد جزایر سه گانه ر.ک: موحد،محمد علی، مبالغه مستعار: اسناد بریتانیا و ادعای شیوخ بر جزایر تنب و ابوموسی- چاپ اول، تهران: انتشارات دفتر خدمات حقوقی بین المللی جمهوری اسلامی ایران، بهار ۱۳۷۳، صص ۱۲۰- ۹۳ . ↑

 

• -Dehghani, op.cit, pp.124-5. ↑

 

• ۱- اسرافیلی دیزجی، بهروز، مخازن نفتی و گازی مشترک ایران با کشورهای همسایه در حوزه زاگرس www.Naftnews.ir .تاریخ مراجعه به سایت:۲۵ تیر ۱۳۸۹. ↑

 

• ۲- آذرپور، حسن، نفت خلیج فارس، قابل دسترس درسایت: http://javanemrooz.com/articles/print.aspx?id=1184 ، تاریخ ۲۹مهر ۸۸. تاریخ مراجعه ۲۵ تیر۱۳۸۹. ↑

 

• ۳—U.S Energy Information Administration: www.eia.doe.gov/cabs/kuwait/oil.html .latest access: 2010/07/16. ↑

 

• - Kuwait, S.Arabia to Start Drilling in Arash Field: www.PressTV.com ۲ November 2009 . latest Access: 2010/07/16. ↑

 

• ۱- ترازنامه انرژی سال ۱۳۸۵، وزارت نفت جمهری اسلامی ایران، ص ۱۵۵. ↑

 

• ۲- مصاحبه سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۹/۱۰/۸۸ در سایت www.Econews.ir/Far/Newsتاریخ مراجعه۲۵تیر ۱۳۸۹ . ↑

 

• ۳- پایگاه اینترنتی وزارت نفت www.Shana.ir ، ۸ بهمن ماه ۱۳۸۶. تاریخ مراجعه ۲۵ تیر ۱۳۸۹. ↑

 

• ۴- همان. ↑

 

• -Anthony H.Corolesman and Nawaf obid, Saudi Petroleum Security: Challenges and Respones, Working Draft, Center for Strategic and International Studios, Washington DS, 2006.p.12. ↑

 

• - U.S. Energy Information Administration: www.eia.doe.gov/cabs/kuwait/gas.html. latest access:2010/07/17. ↑

 

• - Kuwait Offshore Fields, Oil and Gas Free Library: www.thefreelibrary.com.June 2007. latest access:2010/07/17 ↑

 

• ۱- اسرافیلی دیزجی، پیشین. ↑

 

• ۲- ترازنامه انرژی، سال ۱۳۸۵، ص ۱۵۲. ↑

 

• ۳- پایگاه اطلاع رسانی وزارت نفت به نشانی www.Shana.ir. ، ۲۶ اردی بهشت سال ۱۳۸۹.تاریخ مراجعه ۳۰تیر ۱۳۸۹. ↑

 

• ۴- طرح توسعه میادین نفتی و فروزان و اسفندیار، پایگاه اینترنتی شرکت مهندسی و توسعه نفت به نشانی : www.pedec.ir/projectdetail-fa-20.html .تاریخ مراجعه ۳۰تیر ۱۳۸۹. ↑

 

• ۵- مصاحبه مدیرعامل شرکت ملی نفت فلات قاره ایران، به نقل از پایگاه اینترنتی: www.Iranmalezi.com تاریخ ۴/۱۲/۸۸.تاریخ مراجعه ۳۰تیر ۱۳۸۹. ↑

 

• ۶- پایگاه اطلاع رسانی دولت جمهوری اسلامی ایران، به نشانی: www.Dolat.ir. تاریخ ۱۵/۱۰/۸۸. تاریخ مراجعه ۳۰ تیر ۱۳۸۹. ↑

 

• - Aramco Culf Company Website: www.agoc.com. ↑

 

• ۱- کاشانی، سید صادق، توسعه میادین نفت و گاز: ساختارها و رویکردهای اجرای پروژه، تهران؛ مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۸، صص ۱۷۵-۱۷۳. ↑

 

• - Geco Pracia. ↑

 

• - Western - Geco ↑

 

• ۴- کاشانی ،سید صادق ،پیشین، ص ۱۷۶. ↑

 

• ۵- همان. ↑

 

• ۶- خدمتی، بهبود، طرح توسعه فازهای ۹ و ۱۰ پارس جنوبی، نشریه تخصص-فنی اکتشاف و تولید، شرکت ملی نفت ایران، شماره ۵۹، مرداد ۱۳۸۸. ↑

 

• ۷- کاشانی، سید صادق ،پیشین، ص ۸۷. ↑

 

• ۱-همان، ص ۱۷۶. ↑

 

• ۲- گزارش نگران کننده از پارس جنوبی، قطر ۴۰ میلیارد دلار بیش از ایران برداشت کرد www.Naftnews.com .تاریخ مراجعه ۲۵ تیر ۱۳۸۹. ↑

 

• ۳- مصاحبه مدیر روابط عمومی شرکت نفت و گاز پارس www.Naftnews.com.، ۱۸ فروردین ۱۳۸۹.تاریخ مراجعه ۲۰تیر ۱۳۸۹. ↑

 

• ۱- دخانی، وحید، وضعیت بهره برداری قطر از میدان گازی پارس جنوبی، پایگاه خبری تحلیلی اراده مردم، www.Erademardom.com ۲۸ اردی بهشت ۱۳۸۸. این اطلاعات بر اساس گزارشهای شرکتهای BP و شرکت سایمون اینترنشنال در سال ۲۰۰۶ تنظیم شده است. ↑

گاهی ممکن است که اهمیت یک آرمان نسبت به آرمان دیگر آنقدر زیاد باشد که آرمان دوم تنها در صورتی بررسی شود که چند جواب به طور یکسان، انحراف از آرمان اول را کمینه‌ کرده ‌باشند، در این صورت، آرمان دوم انتخاب می‌شود. این کار با تغییر ساده‌ای که در روش سیمپلکس داده می‌شود عملی است.
راه دیگر انجام چنین کاری، تعیین ضرایب وزنی با کمیت‌های فوق العاده متفاوت برای دو آرمان است. همین رویکرد را می‌توان در مورد مسایلی با بیش از دو آرمان و با اهمیت‌های متفاوت نیز اعمال کرد. اکنون، آرمان‌های یک‌جانبه را درنظر می‌گیریم. در چنین موردی، g_k مقدار مشخصی نیست که حتی المقدور باید حاصل شود، بلکه تنها معرف حد مطلوب مربوط به آن هدف است. اگر g_k کران پایینی یک آرمان باشد، یعنی،

(K آرمان )
آن‌گاه هر مقدار بیشتری از آن مطلوب است )با بی‌تفاوتی نسبی درمورد مقدار اضافی(، اما حتی‌الامکان باید از هر مقدار کمتر ازg_k جلوگیری شود.
الگوریتم‌های موجود برای حل یکGP
این‌جا به‌ترتیب روش‌های هندسی، لکسیکوگرافی، انتقال متوالی و روش سیمپلکس را بحث می‌کنیم.
روش هندسی
مثال زیر را با اولین تابع هدف آن در نظربگیرید به طوری که مساله را به صورت یک LGP بررسی‌می‌کنیم. ارجحیت‌های رتبه ای(  ) به گونه زیر تعریف شده‌اند:
: تأمین محدودیت‌های اصلی مسأله.
: تأمین کمترین بهره‌وری در صورت امکان به مقدار ۲۴۰ واحد پولی.
از این رو، LGP به قرار زیر است:

شکل هندسی این مساله به صورت شکل ۳-۲ است:
شکل۳-۲- فضای جواب و انحراف از آرمان‌ها.
ناحیه شدنی به صورت فضای هاشورخورده در شکل بالا دیده‌می‌شود، به‌طوری که برای این ناحیه d’₁=d’₂=0 . به این دلیل، هدف ارجحیت یکم (  ) تأمین‌شده‌است. اما تابع هدف مساله (با ارجحیت  ) با فضای عملی در تعارض است و  . برطرف کردن تعارض به‌علت وجود برنامه‌ریزی آرمانی و رتبه موجود ارجحیت امکان پذیر است، بدین صورت که سعی می‌شود هدف موجود در اولویت دوم (  )، بدون لطمه‌زدن به اهداف موجود در سطح یکم ارجحیت (  )، تا حدممکن تأمین‌شود، یعنی تا دست‌کم d₃=110 (محل تماس تابع هدف یکم با فضای شدنی- نقطه A).چنانچه d₃ بخواهد از ۱۱۰ کمتر شود، باید هدف در ارجحیت یکم را قربانی کرد که مجاز نیست. از این رو جواب بهینه عبارت است از

اگر تابع هدف دوم از مثال موجود را با محدودیت حداقل تولیدی برابر با  به مساله بیفراییم و رتبه بهینه سازی آن را (  ) فرض کنیم، آن‌گاهLPG جدید بدین قرار است:

شکل هندسی این مساله به صورت زیر است:
شکل۳-۳- فضای جواب با توجه به اضافه شدن محدودیت جدید.
ملاحظه می‌شود که فضای شدنی به‌ازای یک مساله LP وجود ندارد، زیرا محدودیت  در تعارض با محدودیت‌های اصلی مساله (g₁,g₂) است، لیکن وجود مساله به صورت آرمانی ایجاب می‌کند که ابتدا اهداف در رتبه یکم اهمیت (  ) باید تامین‌شوند، یعنی.d‘₁+d‘₂=0 بدان مفهوم که ناحیه OABD نمایان‌گر ناحیه جواب مساله است. تولید دست کم ۳۰۰ واحد ازx₁ در ارجحیت دوم است (  ) که نزدیک‌ترین نقطه شدنی به آن نقطه است به‌گونه‌ای که موجب هیچ لطمه‌ای به اهداف در رتبه یکم اهمیت (  ) نشود.
سرانجام، برای بهینه‌سازی f₁ که در ارجحیت سوم (  )قرار گرفته است، باید d₄ را به کم‌ترین مقدار رسانید که مناسب‌ترین وضعیت برای آن در نقطه A با d₄=140 است، زیرا مثلاً حرکت از نقطه A به B موجب بهبود در f₁ می‌شود، اما با وارد کردن لطمه به هدف موجود در رتبه دوم اهمیت (  )، که این امر مجاز نیست. از این رو، نقطه Aمشخص‌کننده راه حل نهایی برای مساله به شرح زیر است:
روش لکسیکوگرافی
در مواردی که w_j برای یک GP به‌صورت رتبه‌ای باشد می‌توان از روش لکسیگوگرافی برای حل مساله استفاده کرد. یعنیGP دارای شرایط حل مساله با روش لکسیکوگرافی است، با این تفاوت که تعیین مقاصد(b_j) برای مدل GP توسط تصمیم‌گیرنده ضروری است.
محدودیت استفاده از این روش این است که در صورت وجود جواب‌های معادل در سطوح بالا از اولویت‌ها، الگوریتم منجر به ختم‌شدن در سطوح پایین‌تر از اولویت‌های موجود می‌شود. مشکل دیگر این است که در این روش تعدیل بین سطوح اولویت‌ها رخ نمی‌دهد، مثلا بهبود زیاد در یک هدف از سطح اولویت پایین که می‌تواند در اثر کاهش ناچیزی در یک هدف از اولولیت بالاتر به وقوع پیوندد، مجاز نیست.
انتقالات متوالی
همان‌طور که می‌دانیم یک مدل MODL به قرار زیر است :

الگوریتم انتقالات متوالی
قدم ۱: مساله را به یک مساله تک‌هدفی به ترتیب رتبه های w_j تبدیل‌کنید به طوری که اولین مساله شامل هدف در رتبه یکم اهمیت (  ) باشد و آخرین مساله هدف در آخرین رتبه اهمیت باشد:
مساله یکم

ارجحیت یکم همیشه به تأمین محدودیت‌های اصلی مساله داده می‌شود که فضای شدنی آن تهی نباشد. اگر ،آن‌گاه مساله جواب دارد. چنان‌چه به مساله دوم برو.
مساله دوم

ملاحظه می‌شود که کمینه‌سازی انحراف از مقصد موجود برای مهم‌ترین هدف از اهداف مساله همواره در رتبه دوم اهمیت نسبت به محدودیت‌های اصلی مساله واقع می‌شود و دومین مساله را به‌وجود‌می‌آورد. مساله jام به‌صورت زیر خواهد بود:
مساله jام:

قدم ۲ : حل هر مساله از یک مساله اصلی به‌گونه‌ای انجام می‌شود که توابع هدف مسایل حل شده پیش از آن هرگز از بهینه بدست‌آمده برای آن‌ ها تجاوز نکند، یعنی بهینه سازی یک هدف از رتبه پایین‌تر نمی‌تواند به ضرر یک هدف از رتبه بالاتر شود. این فرایند ادامه می‌یابد تا آن‌جاکه حل مساله یکم به پایان رسد.
مثال:
مساله خطی پیش را در نظر می‌گیریم:

مساله یک از سه:

مساله بهینه به‌ازای d‘₁=d‘₂=0 رخ‌می‌دهد، یعنی h₁^*=0و محدودیت‌های موجود تشکیل یک فضای شدنی ناتهی را می‌دهد و از این‌رو، مساله دوم را در نظر می‌گیریم.
مساله دوم از سه مساله بدین قرار است:

مساله نهایی(سوم) از سه مساله برابر است با:

دهه۱۹۶۰آغاز نظریه‌ی فازی
منطق فازی^[۸] برای اولین بار در سال ۱۹۶۰ توسط دکتر لطفی‌زاده استاد علوم کامپیوتر دانشگاه برکلی،^[۹] کالیفرنیا، ابداع شد. مقاله کلاسیک پرفسور لطفی‌زاده درباره مجموعه فازی که در سال ۱۹۶۵ به چاپ رسید، سرآغاز جهشی نوین در علوم و مهندسی سیستم و کامپیوتر بود. منطق کلاسیک هر چیزی را بر اساس یک سیستم دوتایی نشان می‌دهد (درست یا غلط، ۰ یا ۱، سیاه یا سفید)، ولی منطق فازی درستی هر چیزی را با یک عدد که مقدار آن بین صفر و یک است، نشان می‌دهد. مثلاً اگر رنگ سیاه را عدد صفر و رنگ سفید را عدد ۱ نشان دهیم، آن‌گاه رنگ خاکستری عددی نزدیک به صفر خواهد‌بود. در سال ۱۹۶۵، دکتر لطفی‌زاده نظریه سیستم‌های فازی را معرفی‌کرد. در فضایی که دانشمندان علوم مهندسی به دنبال روش‌های ریاضی برای چیرگی بر مسایل دشوارتر بودند، نظریه فازی به گونه‌ای دیگر از مدل‌سازی، اقدام کرد.

همچنین v_m ولتاژ شین وسط بوده که آن نیز باید تخمین زده شود.
همچنین فرض کنید که ۲ دستگاه واحد اندازه‌گیری فازوری بر روی شین S و R قرار داده‌شده‌اند و ولتاژ شین ابتدا و انتها و جریان خطوط را به طور همزمان اندازه ­گیری می­ کند. با به‌کارگیری قوانین مداری ولتاژ و جریان در گره S و R می‌توان معادلات زیر را استخراج کرد.
(‏۳‑۱)
(‏۳‑۲)
با قرار دادن مقدار موهومی و حقیقی ولتاژ و جریان، معادلات (۳-۱) و (۳-۲) را می‌توان به چهار معادله زیر را تبدیل کرد:
(‏۳‑۳)
(‏۳‑۴)
(‏۳‑۵)
(‏۳‑۶)
معادلات (۳-۳) تا (۳-۶) را می­توان به صورت زیر نوشت:
(‏۳‑۷)
که در آن
,(‏۳‑۸)
بطوریکه:
e_R و f_R: قسمت حقیقی و موهومی ولتاژ شین R که اندازه ­گیری می‌شوند
e_S و f_S: قسمت حقیقی و موهومی ولتاژ شین S که اندازه ­گیری می‌شوند
e_m و f_m: قسمت حقیقی و موهومی ولتاژ شین وسط m که باید تخمین زده شود
که در آن e قسمت حقیقی و f قسمت موهومی ولتاژ است. باید در نظر داشت که ولتاژ شین وسط نیز نامعلوم است. در ۴ معادله فوق ۸ کمیت g_S, b_S, y_S, g_R, b_R, y_R, e_m, f_m مجهول می­باشند. بنابراین برای حل معادلات و یافتن مجهولات لازم است که تعداد معادلات را از طریق افزایش تعداد نمونه­های اندازه ­گیری افزایش دهیم. با هر نمونه گیری جدید بوسیله واحدهای اندازه‌گیری فازوری، ۴ معادله به معادلات اضافه خواهد شد. بطوریکه برای n نمونه گیری، تعداد معادلات برابر ۴n می‌گردد.

جدول ‏۳‑۱: نحوه افزایش تعداد مجهولات با زیاد شدن تعداد اندازه ­گیری­ها

 

سه نمونه گیری(n=1)	دو نمونه گیری (n=1)	­یک نمونه گیری (n=1)
gS bS yS gR bR yR	gS bS yS gR bR yR	gS bS yS gR bR yR	پارامترهای خطوط
em1 fm1 em2 fm2 em3 fm3	em1 fm1 em2 fm2	em1 fm1	ولتاژ شین وسط

با فرض ثابت بودن ۶ پارامتر خطوط در طول اندازه ­گیری­ها، مطابق با جدول ‏۳‑۱ با هر نمونه‌گیری جدید، ۲ مجهول جدید نیز که شامل مؤلفه‌های حقیقی و موهومی ولتاژ شین وسط هستند به تعداد مجهولات اضافه خواهد شد. بطوریکه برای n نمونه اندازه ­گیری، تعداد مجهولات برابر ۲n+6 می­ شود. برای پیدا کردن مجهولات باید تعداد معادلات از مجهولات بیشتر باشد یعنی:
(‏۳‑۹)
یا
(‏۳‑۱۰)

 

۵-۲- بحث و تفسیر
نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که بین ابعاد سرمایه فکری و بازارگرایی رابطه معناداری وجود دارد . به این معنی که هر اندازه سرمایه فککری در شرکت نورد و لوله صفا شهرستان ساوه بالا باشد به تبع آن روحیه بازارگرایی در آن شرکت بالاتر می رود . به عبارت دیگر سرمایه فکری لازمه و مقدمه پیاده سازی موفق بازارگرایی است . زمانی که افراد دارای توانمندی ها و مهارت های خاصی بوده و کانال های مناسب بازاریابی در یک ساختار مناسب سازمانی و شرکتی به کار گرفته می شود روحیه بازارگرا بودن و مشتری مداری در افراد تقویت شده و همه افراد شرکت خود را متعهد به آرمان های سازمانی دانسته و از هر فرصتی برای بهبود عملکرد سازمانی که همانا جذب بیشتر مشتری و کسب سود و درآمد برای شرکت باشد استفاده لازم را خواهد برد .

یکی از عواملی که در سرمایه فکری دخیل است ، سرمایه انسانی می باشد که پس از مورد آزمون قرار گرفتن آن مشخص شد که رابطه مثبت و معنا داری با بازارگرایی دارد . در نتیجه یکی از عواملی که در شرکت آلومینیوم پارس میبایست مورد توجه بیشتر قرار گیرد ، مساله سرمایه انسانی است که جهت این امر نیاز است سرمایه انسانی موجود در سازمان مورد توجه بیشتر قرار گیرد تا نتایج حاصله موجب افزایش بازارگرایی در شرکت گردد . سرمایه انسانی همان ارزش مهارت ها و تجاربی است که بایستی از آنها بطور زیرکانه در پیشبرد اهداف شرکت استفاده گردد . ازی دیگر عواملی که در سرمایه فکری تاثیرگذار است ، سرمایه ساختاری است که پس از مورد آزمون قرار گرفتن آن مشخص شد که رابطه مثبت و معنا داری با بازارگرایی در شرکت مورد نظر دارد که نتیجتاً یکی دیگر از عواملی که در شرکت آلومینیوم پارس می بایست مورد توجه بیشتر قرار گیرد سرمایه ساختاری است . رهبران موفق در یک سازمان می بایستی به سرمایه ساختاری نگاه ویژه ای داشته باشند تا از آن به عنوان پشتوانه محکم استفاده نمایند . سرمایه ساختاری همان فرهنگ ، توانمندی ها ، سخت افزار ها و نرم افزار های حمایتی می باشند که باید به صورتی مدبرانه در حمایت از سرمایه های انسانی به کار بسته شود .در پایان سرمایه رابطه ای به عنوان عاملی موثر در سرمایه فکری مورد بحث قرار می گیرد که پس از مورد آزمون قرار گرفتن آن معلوم شد که با بازارگرایی در شرکت آلومینیوم پارس رابطه مثبت و معنا داری دارد . سرمایه رابطه ای در واقع همان رابطه سازمان با مشتریان و بالعکس است . آزمون های انجام گرفته در مورد آن نشان داد که بین سرمایه رابطه ای و بازارگرایی در شرکت آلومینیوم پارس رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد . در نهایت با توجه به مفهوم سرمایه فکری و نقش آن در توسعه بازارگرایی و همچنین بهبود عملکرد سازمان که در فصل های قبل بیان شد ، این نتیجه حاصل گردید که بین سرمایه فکری و بازارگرایی در شرکت آلومینیوم پارس شهرستان ساوه رابطه معناداری وجود دارد .
۵-۳- نتیجه نهایی تحقیق
با توجه به فرضیات اصلی و فرعی تحقیق و نیز نتایج به دست آمده در تحقیق پس از آزمون و بررسی فرضیات به نتایج زیر رسیدیم :
طبق فرضیه اصلی تحقیق : به این نتیجه رسیدیم که بین سرمایه فکری و بازارگرایی در شرکت آلومینیوم پارس رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد .
طبق فرضیه های فرعی تحقیق به ترتیب به نتایج زیر دست پیدا کردیم :
بین سرمایه ساختاری و بازارگرایی در شرکت آلومینیوم پارس رابطه معنا داری وجود دارد .
بین سرمایه انسانی و بازارگرایی در شرکت آلومینیوم پارس رابطه معنا داری وجود دارد .
بین سرمایه رابطه ای و بازارگرایی در شرکت آلومینیوم پارس رابطه معنا داری وجود دارد .
در نهایت نتایج تحقیق اینگونه نشان می دهد که سرمایه فکری عامل مهمی در رشد و ارتقا سطح کیفی و در نتیجه افزایش و توسعه بازارگرایی در شرکت آلومینیوم پارس می باشد .
۵-۴- پیشنهاد های ناشی از یافته های تحقیق
۱- تقویت سرمایه ساختاری شامل : انجام اصلاحات ساختاری ، اصلاح فرآیندها ، اجرای برنامه های عملیاتی ، تقویت راهبردها ، اصلاح زیرساخت ها و بهبود تشکیلات و روش های کاربردی
۲- طبیعت فرهنگ سازی با بازارگرایی ، استفاده از رویکرد هایی که فرهنگ سازمانی بازارگرایی را در لایه های مختلف آن ارزیابی کرده و رابطه بین این لایه ها را با یکدیگر و با عملکرد نهایی مورد سنجش قرار می دهند ، پیشنهاد می شود .
۳- تشویق مدیران و کارکنان به ارائه ایده های خلاق جهت توسعه بازارگرایی
۴- شرکت می تواند دارایی های نامشهود غیر مادی شامل سرمایه فکری ( انسانی ، ساختاری و مشتری ) را محاسبه کرده و به بازار سرمایه گزارش دهند . اعلام گزارش از تراز نامه نامشهود و دارایی های بدون ترازنامه ای به تحلیل گران بازار در ارزش گذاری واقعی سهام کمک خواهد کرد .
۵- مدیریت بایستی دانش موجود در سازمان را شناسایی و سازماندهی کند و به منظور قابلیت دستیابی و استخراج بهتر با ایجاد زمینه گسترش تعاملات انسانی و روابط بین شبکه ها ، دانش ضمنی موجود در لایه های پنهان ذهن دانشگران را کشف و استخراج نماید .
۶- مدیریت بایستی به ارزیابی بهره وری و برنامه ریزی جهت بهبود آن در سطح سازمان بپردازد .
۷- تلاش به منظور ایجاد یک فرهنگ حمایتی از طریق طراحی سیستم های تشویقی و انگیزشی برای تقویت خلاقیت و نو آوری ، یادگیری و توسعه منابع انسانی سازمان .
۸- طرح ریزی و برنامه ریزی جهت بهبود ارتباطات درون سازمانی و برون سازمانی .
۹- تشویق مدیران به پذیرش تغییر و فرصت جویی.
۱۰- بهره گیری از مدیران و کارشناسان جوان در داخل سیستم ، برای بهبود ارتباطات بین مدیران و کارشناسان با مشتریان که باعث ایجاد ساختاری منعطف می شود .
۱۱- انتقال دانش از طریق تبادل ایده های بکر و جدید بین کارکنان .
۱۲- شناخته شدن اهمیت سرمایه فکری در سازمان برای کلیه کارکنان .
۱۳- شناسایی استراتژی های جدید جهت توسعه بازاریابی .
۵-۵- پیشنهاد هایی در ارتباط با تحقیقات آتی
۱- بررسی تاثیر سرمایه فکری بر عملکرد کارکنان.
۲- بررسی تاثیر سرمایه فکری بین سرمایه اجتماعی با مدیریت کیفیت جامع.
۳- بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و سرمایه فکری سازمان.
۴- بررسی رابطه بین سرمایه فکری با نو آوری سازمانی.
۵- محققان می توانند نقش سرمایه فکری را در اعمال آمیخته بازاریابی در شرکت مورد نظر ، مورد بررسی قرار دهند .
۶- محققان آتی می توانند نقش سرمایه فکری را در بازارگرایی در سایر شرکت های خدماتی نیز مورد مطالعه و بررسی قرار دهند .
۷- محققان می توانند از مدل های دیگر سرمایه فکری و ابعاد بازارگرایی استفاده نمایند.
۵-۶- محدودیت های تحقیق
۱- به خاطر عدم همکاری و محرمانه نگه داشتن اطلاعات کاملا ً علمی توسط برخی از مدیران شرکت ها و نیز وجود بیش از حد بروکراسی ، جمع آوری و گرد آوری داده ها با کندی و سختی طاقت فرسایی انجام گرفت.
۲- عدم آشنایی بعضی از کارکنان با موضوع تحقیق.
۳- طیف زمانی گسترده در تکمیل پرسشنامه ها.
۴- عدم همکاری سازمان هایی که موضوع تحقیق به طور مشابه در آنجا کار شده بود .
SPSSپیوست یک:
Frequencies

Frequencies

Frequency Table

این مناره مربوط به اواخر دوره صفویه و اوائل دوره قاجاریه است. این مناره متعلق به مسجدی بوده که ویران شده و سپس بازسازی گردیده است . از آثار گذشته مسجد فقط مناره زیبایی است که جزء آثار ملی محسوب می شود.مناره مذبور به صورت هشت ضلعی و آجری است. مناره که از سمت غرب به مسجد متصل شده ساختاری جداگانه دارد و به صورت یکپارچه بنا شده است. در میانه منار شکاف هایی برای دریافت نور تعبیه شده است. (عربانی٬ ۱۳۸۷ ٬ ص ۱۷۱۵ )

– مسجد جامع لاهیجان :
در محله قدیمی میدان مسجد لاهیجان به نام مسجد جامع در کنار حمام گلشن و بقعه چهارپادشاهان قرار دارد. مسیو شودزکو معتقد است که این مسجد روی آتشکده ای قدیمی بنا شده است. طاقی تاریک و سرپوشیده به این مسجد متصل بود به نام طاق کبری که گفته می شد قسمتی از آتشکده قدیمی بوده است.این مسجد بنا بر قولی از قدیمی ترین مساجد لاهیجان است و در قرن چهارم در مکان آتشکده احداث گردید و به دستور کارکیا سلطان محمد کیا به سال ۸۹۳ ه.ق تعمیر و ساخته شد. شکل بنای این مسجد به شکل مستطیل بود که طولش دو برابر عرضش بود.(قربانی ٬ ۱۳۷۵ ٬ ص ۲۳۱ )
– مسجد اکبریه :
این مسجد در محله گابنه لاهیجان واقع شده است و از دو قسمت تشکیل شده است. قسمت قدیمی که به صورت دو طبقه شامل وضوخانه و سرسرا و رواق در طبقه همکف و دهلیزها ٬ وضوخانه و گلدسته در طبقه فوقانی می باشد که احتمالا می بایست مربوط به دوره زندیه باشد. بخش تازه تر که در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است دارای سه صاق بلند در امتداد هم که بر ۶ پایه اصلی بنا شده ٬ عرض و طول هر پایه ۱۲۰ سانتیمتر است و فاصله میان پایه های اصلی بنا ۷ متر است. طرفین این سه طاق اصلی سه طاق کوچک است و مجموع هر سه طاق طرفین تقریبا شبیه یک راهرو است و با قسمت قدیمی مسجد در ارتباط است که به نظر می رسد در تعمیرات بعدی این ارتباط را قطع کرده اند.مصالح اصلی بنا آجرهای نازک قدیمی و ملاط آن گچ و خاک است. در طرفین محراب دو اتاق کوچک انبار مانند قرار دارد که درهای بزرگی دارند . ازاره های دیوارها کاشی کاری است. می گویند این مسجد شبیه به مسجد ایاصوفیا در ترکیه است و در کنار این مسجد مدرسه علمیه ای هم بوده به نام مدرسه علمی که امروز کمتر نشانی از آن وجود دارند.بنا بر کتیبه ای که بر دیوار داخلی مسجد اکبریه بر روی سنگ مرمر حک شده است این مسجد به سال ۱۲۳۹ ه.ق زمان حکمرانی حاجی علی اکبر خان حاکم لاهیجان و در عهد فتحعلی شاه مرمت و احداث شده است. (قربانی ٬ ۱۳۷۵ ٬ صص ۲۳۹-۲۳۸ )
– مسجد خومر کلایه ( خمیرکلایه) :
این مسجد که یکی از قدیمی ترین مساجد لاهیجان است در میدانگاهی که محل اتصال چندین کوچه پیچ در پیچ می باشد واقع شده و به فاصله اندکی در شمال خیابان امام خمینی جای دارد. بنای مسجد در گوشه ای در غرب میدانگاه قرار دارد و در جنوب شرقی آن بنای تکیه ای طویل ومستطیل شکل گسترده است.ورودی مسجد در جنوب غربی بوده و مناره های دوگانه مسجد بر روی پایه های ستون هایی قطور که در دو طرف پله های ورودی قرار گرفته استوار می باشد. مناره ها در بالای پوشش سفالین بام از کل بنا جدا شده و به سمت بالا امتداد یافته اند. کاشیکاری های جدید بر روی ستون ها و نمای بیرونی این جبهه دیده می شود.محراب مسجد نیز دارای کاشیکاری جدید می باشد. اتاقی در شرق مسجد و متصل به آن جای گرفته که قبلا محل بقعه بوده و بازسازی شده است. در این اتاق ۳ مقبره قرار دارد. شبستان مسجد در وسط دارای ۴ ستون آهنی است که سقف لمبه کوب بر آن استوار شده. به نوشته دکتر ستوده دیوارهای جنوبی حرم قدیمی است. گویا اشعاری نیز از ترکیب بند محتشم کاشانی به دیوارها و بالای طاقچه ها وجود داشته که امروزه نه اثری از طاقچه ها ست نه اثری از نوشته ها به جا مانده است. (عربانی ٬ ۱۳۸۷٬ ص ۱۷۱۶)
– ایستگاه کشاورزی :
باغی به وسعت ۵۰ هکتار که به طرزی دلپذیر در پای رشته کوه های البرز قرار گرفته از جمله گردشگاه بسیاری از مسافران شهر لاهیجان می باشد. این باغ از درختان کهنسال و گونه های تزئینی و چر برگ زیادی برخوردار می باشد که به عنوان باغی تحقیقاتی محسوب می گردد و در خیابان کشاورزی لاهیجان واقع گردیده است.(سمیع ٬ ص ۹۰ )
– باغ ملی (پارک قوری) :
پارکی است با وسعتی معادل ۱۲۶۵۰ متر مربع در مرکز شهر لاهیجان که با مجسمه های زیبایی آراسته شده است. از این پارک ۹۰ متر مربع آن به ساختمان کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اختصاص دارد. آب مصرفی این پارک از شبکه لوله کشی شهر تامین می شود و پوشش گیاهی عمده آنرا گیاهان زینتی تشکیل داده است. این پارک در نزدیکی استخر لاهیجان قرار دارد و دارای چند مجسمه زیبا نظیر زنان چایکار و چای می باشد که سمبل هایی از شهر لاهیجان محسوب می شود. .(سمیع ٬ ص ۹۱ )
– پارک جنگلی میر صفا :
این پارک جنگلی طبیعی در خیابان شقایق (منتهی به دانشگاه آزاد اسلامی) قرار دارد و دارای تعدادی آلاچیق٬ یک رستوران کوچک٬ تعدادی نیمکت٬ سرویس بهداشتی و پارکینگ بوده که مورد توجه گردشگران می باشد.
لیست آثار ملی ثبت شده لاهیجان :
۱۴ اثر موجود در لاهیجان در لیست آثار ملی به ثبت رسیده اند و شامل بنای چهار پادشاه، بقعه میرشمس الدین لاهیجانی ، بقعه شیخانور- ششیخ زاهد گیلانی ، مسجد اکبریه، پل خشتی تجن گوکه ، پل خشتی ، حمام گلشن ، خانه محمد صادقی ، آرامگاه کاشف السلطنه، پل خشتی نال کیاشهر، تی تی کاروانسرا ، تکیه پیرعلی، بقعه پیر علی ، بقعه آقا امیر ابراهیم (سیمای میراث فرهنگی ٬ ۱۳۸۰ ٬ ص ۲۰۷ )
۳-۷ . شیوه ارزیابی ^[۱]EIA و ماتریس ICOLD^[2]:
استفاده عمده ماتریس ها در نشان دادن علت و تاثیر توسط لیست کردن عملکردها در محورهای افقی و پارامترهای محیطی در محورهای عمودی می باشد. در این شیوه ٬ تاثیرات هر دو جزء انفرادی پروژه ها را علاوه بر گزینه های اصلی می توان قیاس نمود. ساده ترین ماتریس ها برای نشان دادن اینکه آیا یک تاثیر پیش بینی شده است یا خیر از یک علامت جداگانه استفاده می کنند. ولی افزایش سطح اطلاعات به وسیله تغییر اندازه علامت جهت نشان دادن مقیاس یا با بهره گرفتن از یک مجموعه از علائم برای نشان دادن ویژگی های مختلف تاثیرات کاری آسان می باشد. (مدرک بدون عنوان) در طی قرن گذشته ، جایگاه حرفه ای طراحی سدهای سنگ ریزه ای ، عمدتا همانند طراحی ویژه سد آبی توسعه پیدا نموده است.
ساخت سدهای آبی برای هزاران سال صورت گرفته است و توسط علوم ژئوتکنیکی ارتقا و بهبود می بابد و در نیمه پایانی قرن بیستم ، پایه های مستحکمی از مهندسی را جهت طراحی فراهم نموده است. به عوان مثال ICOLD (1989) ،نشریه های متعدد مستندی جهت طراحی بهینه سدهای سنگریزه ای فراهم نموده است. تفاوت هایی بین سدهای آبی و سدهای سنگریزه ای وجود دارند که نیاز به بازبینی در طراحی دارتد و اینها می توانند هم به سود و هم به زیان طراح عمل می نمایند
روش تحقیق مصاحبات و هم پرسی های رسمی و غیر رسمی با اطلاعات کلیدی موجود در روش های متداول رسمی و بومی را در بر می گیرد.این موارد مشتمل بر موارد کلیدی صاحب منصبان حکومتی ، استادهای دانشگاهی ، مشاوران فنی در حوزه محیط زیست ، سازمان های غیر دولتی و رهبران و سردسته های عرفی می باشند.پرسش های نامحدودی برای شناسایی نمودن ملزومات شیوه EIA در کشور مورد نظر جهت مطرح شدن طراحی و برنامه ریزی گردیدند. این موارد توسط آنالیز مفاد و محتویات اطلاعات ثانویه و اطلاعات حاصل از نشریات رسمی و سایر نوشته های مرتبط تکمیل شده بود.
ارزیابی EIA فازهای مهم در جریان اجرا و پس از عملکرد صورت گرفت. سپس تاثیرات منفی هر یک از عملکردها بر منابع زیست محیطی مورد ارزیابی قرار گرفته و نتایج مورد بازبینی قرار گرفتند. در این روش ، منابع زیست محیطی که تحت تاثیر موارد خیلی منفی خیلی خیلی منفی قرار خواهند گرفت ، مشخص گردیدند. سپس عملکردهای منتج از تخریب منابع مشخص گردیدند.اهمیت کار در اندازه گیری دقیق و تاثیرات می باشد و این مورد می تواند به صورت میزان جابجایی نسبت به جایگاه خط مبدا ICOLD محیطی مشخص که یک ماتریس بزرگ و فراگیر را برای استفاده در مطالعات EIA سدها فراهم نموده است تعریف گردد.سیستم علائم هر باکس نمایانگر سودمند یا زیانبخش بودن تاثیر، احتمال وقوع ، مقیاس زمانی وقوع و اینکه آیا در طراحی تاثیر منظور شده است یا خیر، می باشد. اما، این شیوه جامع نسبتا خروجی نهایی را به لحاظ بهره گیری دشوار می سازد و یک مقدار حداکثر از سه مقیاس جهت حفظ وضوح اثر پیشنهاد می گردد.احمد و سامی بر این عقیده اند که مهمترین معیارها عبارتند از: اهمیت یا درجه تغییر؛وسعت جغرافیایی؛مفهوم ؛ و حساسیت ویژه. “مفهوم” بیشتر می تواند برای اشاره به این مطلب که چرا یک تاثیر اهمیت دارد تقسیم گردد. به عنوان مثال، ممکن است که آن به دلیل غیرقابل نغییر بودن ، ضعف اقتصادی ، تهدیدی برای سکه های فلزی کمیاب و غیره باشد. ” حساسیت ویژه ” به پیامدهای مهم محلی موجود با با بخش های تحت بررسی اشاره می نماید. در اینجا آنچه که اهمیت دارد در مقیاس یک به سه نشان داده می شود. مفهوم به صورت یک اندازه گیری در این خصوص که ارزیاب با چه درجه اهمیتی به هر جابجایی نسبی به شرتیط خط مبداء پی می برد اشاره می نماید. دامنه مفهوم اهمیت از زیانبخشی بالا (۵-) به مقدار بی اثر (۰) تا سودمندی با اهمیت (۵+) مشخص می گردد. در اصل تمامی مقادیر عملکردها می توانند به صورت اعداد ترتیبی ارزیابی شوند.
به منظور تکمیل راهنمای ماتریس ، اطلاعات مشخص دامنه همزمان با تکمیل ماتریس به کار برده می شود. این اطلاعات به سه صورت می باشند: اطلاعات دقیق ویژه برای هر جزء محیطی (به عبارت دیگر محورهای عمودی ماتریس) ، اطلاعات مرتبط با تاثیرات ابتدایی و از درجه بالاتر در خصوص عملکردهای مشخص (اجزای افقی ماتریس) و اطلاعات خط پایه بیوفیزیکی و اقتصادی جامعه مرتبط با موقعیت پروژه. این اطلاعان در یک پایگاه ارتباطی داده ها متشکل از جداول مرتبط با اجزاء محیطی ، انواع پروژه ، عملکردها، تاثیرات، کاهش اندازه گیری ها و ارتباطات داخلی آنها کنترل و نگهداری می گردد. به علاوه بانک داده ها اطلاعات دقیقی در خصوص هر آیتم کلیدی و یا به عبارت دیگر عملکردها و تاثیرات را در بر می گیرد. در انتها ، مکانیزم های مدیریت عادی و اجرایی و استراتژی ها جهت کاهش تاثیرات منفی منتج از اجرای پروژه پیشنهاد و مطرح گردیده اند. بدین ترتیب ، مدیریت زیست محیطی صحیح در خصوص حوزه آبگیر منطقه به اجرای دقیق و کامل این مکانیزم های پیشنهادی بستگی پیدا می کند. .(صیادی،خدادای،پارتانی،۲۰۰۹)
۳-۸ . نقش ICOLD :
کمیسیون بین المللی سدهای عظیم (ICOLD ) در سال ۱۹۲۸ جهت فراهم سازی محل تبادل نظر برای بحث و گفتگو و تبادل اطلاعات و تجربیات در مهندسی سد برای مهندسان و سایر اشخاصی که به نوعی با توسعه منابع آبی در ارتباط هستند تاسیس گردید. هدف آن کمک به پیشرفت در مهندسی سد در تمامی جنبه های آن و در تمامی مراحل برنامه ریزی، طراحی، احداث و عملکرد سدها و کارهای مرتبط می باشد.
در همایش ها و کنفرانس ها مانند انجمن های فنی تعیین شده ویژه ، کمییون اطلاعات مربوطه را جمع آوری می نماید و سؤالات در مورد موارد فنی ، زیست محیطی ، اجتماعی،اقتصادی و جنبه های مالی توسعه و اجرا سد را با تاکید ویژه ای بر ایمنی همه جانبه و سازگاری با محیط را مورد ملاحظه قرار می دهند و سپس نتایج را برای اعضای آن منتشر می نماید.
با شناساندن مجموعه ای مشتمل بر ۸۱ کشور عضو، ICOLD حرفه سدسازی را به سمت تضمین این مطالب رهنمون می گردد که سدها به صورت ایمن ، با راندمان ، اقتصادی و حداقل تاثیر زیست محیطی ساخته شده و کار می کنند.به مدت بیش از ۲۰ سال ICOLD به صورت خاص در مورد بالا بردن آگاهی شغلی در خصوص جنبه های اجتماعی و زیست محیطی سدها و سازه های مربوط به حوزه سد سازی و دریاچه های آبگیر پشت سدها و جهت گستردن چشم انداز آن در مسیری که این جنبه ها توجه یکسانی را دریافت نمایند و رفتار درستی در خصوص جنبه های فنی آنان منظور گردد، توجه خود را لحاظ نموده است. در اوایل سال ۱۹۷۳ ، این توجهات در جلسات و محافل مطرح گردیده بود.مسیله اصلی که باید حل گردد این پرسش است که آیا سدها مفیدند یا مضر می باشند، آیا آنها همانند یک مجموعه کامل و خوشی و کامیابی بشر موجب بهبود محیط زیست می شوند یا اینکه آنرا آلوده می سازند و باید در هر موردی این مسیله مورد ملاحظه قرار گیرد که آیا سدها سدها باید ساخته شوند یا نه و مطابق با چه ویژگی هایی باید اجرا شوند.
جهت انعکاس موضوع در حال رشد محیط زیست ، در سال ۱۹۷۲ انجمنی در مورد محیط زیست تشکیل گردیده و از آن زمان ۴ مرتبه این مسیله تجدید گردیده است. در تعدادی از نشریه های فنی ، این انجمن بسیاری از مشکلات زیست محیطی را در ارتباط با سدها شامل تاثیرات اقتصادی-اجتماعی ، زیست محیطی و ژیوفیزیکی نظیر کیفیت آب را مورد ملاحطه قرار داده است. در ژانویه ۱۹۸۰ ، ICOLD به عنوان دستورالعملی جهت تشخیص و ارزیابی تمامی تاثیرات قابل تصور سدها ی منفرد در قسمت های مشخص از محیط آنها یک ماتریس جامع در بولتن شماره ۳۵ را منتشر نمود. از سال ۱۹۷۳، انتشارات زیست محیطی مرتبط با حوزه ها و دریاچه های آبگیر پشت سد و سازه های مرتبط با سد موضوع مجلات ، گردهمایی و جر و بحث ها در هشت کنگره ICOLD بوده اند. (جین لوئیس، سند موقعیت سد و محیط زیست،۲۰۰۰)
۳-۹ . روش ICOLD :
این روش یکی از روش هایی است که با بهره گرفتن از ان می توان نتایج کیفی ارزیابی محیط زیستی پروژه را به صورت کمی بیان کرد.در این روش اثر هر یک از فعالیت های طرح بر عوامل محیط زیستی منطقه مطالعاتی در دو فاز احداث و بهره برداری پروژه به تفکیک محیط های فیزیکی ٬ بیولوژیک ٬ اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی سنجیده شده و برای بزرگی دامنه اثر٬ امتیازی بین صفر تا ۳+ و صفر تا ۳- داده می شود. این ماتریس دارای چند سطر و ستون است. در ستون های این ماتریس ریز فاکتورهای محیط زیستی که در مرحله قبل شناسایی شده اند٬ آورده شده و در سطر های آن ریز فعالیت های پروژه نوشته می شود. ماتریس ICOLD که اصطلاحا کمیسیون بین المللی سدهای بزرگ نیز نامیده می شود بیشتر برای ارزیابی اثرات زیست محیطی سدها مورد استفاده قرار می گیرد و اجزای فعالیت و اجزای محیط زیست این ماتریس بر اساس فهم و دستورالعمل کمیسیون بین المللی سدهای بزرگ تهیه و انتخاب می شود.از محاسن ماتریس ICOLD بیان ویژگی های هر اثر بر محیط زیست می باشد ٬ به طوری که علامت ها و اعداد مورد استفاده در این ماتریس ٬ وضعیت و خصوصیات اثر را شرح می دهند. در روش ICOLD در محل تلاقی اجزای فعالیت و پارامترهای محیط زیست در صورتی که اثری وجود داشته باشد ٬ نوع ویژگی اثر با بهره گرفتن از توصیف کننده های زیر بیان می شود:
الف) نوع اثر : علامت های + و – به ترتیب بیان کننده مطلوب و نامطلوب بودن اثر می باشد.
ب) توصیف کننده شدت اثر:"زیاد” ٬ این توصیف کننده در مورد اثراتی به کار برده می شود که موجب تغییرات قابل توجهی نسبت به وضع موجود می گردند.در ماتریس مورد نظر این شاخص با نماد عددی ۳ نشان داده می شود. “متوسط” ٬ این توصیف کننده اثراتی را شامل می شود که موجب تغییرات حاصل از آنها نسبت به وضع موجود کمتر از اثرات عمده است٬ ولی مقدار این تغییر آنقدر کم نیست که در گروه کم قرار گیرد.این شاخص با نماد عددی ۲ نشان داده می شود. “کم” ٬ اثراتی در گروه توصیف کننده کم قرار می گیرند که تغییرات حاصل از آنها نسبت به وضع موجود کمتر ار اثرات دو گروه قبل و با درجه اندک باشد. نماد نمایش این شاخص در ماتریس عدد ۱ می باشد.
ج) تداوم اثر : اثراتی که در مقطع خاص به وقوع می پیوندند و تداوم ندارند ٬ اثرات مقطعی می باشند و با نماد T نشان داده می شوند. اثراتی که در درازمدت به صورت دوره ای یا مداوم وجود خواهند داشت٬ اثر دایم هستند و با نماد نمایش داده می شوند.
د) زمان وقوع : کلیه اثراتی که در نتیجه یک پروژه ایجاد می شوند ٬ به طور همزمان پدید نمی آیند ٬ برخی اثرات ممکن است که بلافاصله یا در فاصله کوتاهی از شروع فعالیت پدیدار شوند و برخی اثرات ممکن است در زمان طولانی تری رخ بنمایند. در ماتریس ICOLD سه نماد L٬ M٬ I به ترتیب بیان کننده وقوع فوری ٬ میان مدت و درازمدت اثر می باشد. (فلاحتکار و همکاران٬ ۱۳۸۹)
در روش ICOLD در سلولی از ماتریس که احتمال بروز اثر وجود دارد، نوع و ویژگی اثر با بهره گرفتن از توصیف کننده های زیر بیان می شود:
۱ – ماهیت اثر
علامت های + و – به ترتیب بیانگر اثر مطلوب واثر نامطلوب هستند.
۲ – توصیف کننده های شدت اثر

 

• • زیاد (Major) : این توصیف کننده در مورد اثراتی به کار برده می شود که موجب تغییرات قابل توجهی نسبت به وضع موجود می گردند.در ماتریس آیکولد این شاخص با نماد عددی ۳ نمایش داده می شود.

 

• • متوسط Moderate) ) : این توصیف کننده اثراتی را شامل می شود که میزان تغییرات حاصل از آنها نسبت به وضع موجود کمتر از اثرات عمده است ولی مقدار آن تغییر آنقدر کم نیست که در گروه کم قرار گیرد. این شاخص در ماتریس با نماد عددی ۲ نمایش داده می شود.

 

• • کم ( Minor ) : اثراتی در گروه توصیف کننده کم قرار می گیرند که تغییرات حاصل از آنها نسبت به وضع موجود کمتر از دو گروه قبل و با درجه اندکی می باشد.نماد نمایش این شاخص در ماتریس عدد ۱ می باشد.

 

۳ – قطعیت اثر
برای نشان دادن میزان اثر قطعیت اثر نیز از شاخصهای متفاوتی استفاده می شود:

 

• • اثرات قطعی ( Certain) : این شاخص در مورد اثراتی به کار می رود که وقوع آنها با توجه به وضعیت موجود و همچنین موارد مشابه از نظر تیم کارشناسی به اثبات رسیده است.در ماتریس آیکولد این اثرات با نماد C نمایش داده می شوند.

 

• • اثرات احتمالی ( Probable) : این شاخص در مورد اثراتی به کار می رود که وقوع آنها قطعی نمی باشد ولی احتمال پیدایش آنها وجود دارد.نماد نمایش این اثرات در ماتریس P می باشد.

 

• • اثرات غیر محتمل ( Improbable) : این شاخص معرف اثراتی است که احتمال وقوع آنها بسیار ضعیف می باشد.نماد نمایش آن در ماتریس آیکولد به صورت I می باشد.

 

• • اثرات نامشخص ( Non Probable ) : این شاخص معرف اثراتی است که احتمال وقوع آنها نامشخص است.نماد نمایش این اثرات در ماتریس آیکولد n می باشد.

 

۴ – تداوم اثر
اثراتی که در مقطع خاص به وقوع پیوسته و تداوم ندارند، اثرات مقطعی (Temprate) محسوب شده و با نماد T نمایش داده می شوند. اثراتی که در دراز مدت به صورت دوره ای یا مداوم وجود خواهد داشت اثر دائم ( Permanenr ) بوده و با نماد P نمایش داده می شوند.
۵ – زمان وقوع اثر

تعریف۲-۲۷: حلقه را کامل راست گویند اگر هر- مدول راست، یک پوشش پروژکتیو داشته باشد.
تعریف۲-۲۸ : فرض کنید یک حلقه باشد. رادیکال جیکوبسن را که با نشان داده می‌شود برابر است با اشتراک تمام ایده‌آل‌های راست ماکسیمال.
یادآوری۲-۲۹: فرض کنید یک حلقه باشد، آنگاه برابر با اشتراک تمام ایده‌آل‌های اولیه راست است.
قضیه ۲-۳۰ (قضیه باس): فرض کنید یک حلقه و، رادیکال جیکوبسن باشد، آنگاه گزاره‌های زیر معادلند:
  یک حلقه کامل راست است،
 ، نیم‌ساده است و هر- مدول راست غیر صفر، شامل یک زیرمدول ماکسیمال است.
برای مشاهده صورت کامل این قضیه و اثبات آن می‌توانید به ]۴، قضیه ۲۸.۴[ مراجعه کنید.

تعریف۲-۳۱: زیرمدول  از یک - مدول راست  را زیرمدول خالص  گویند هرگاه برای هر ایده‌آل چپ  از  ، داشته باشیم  .
تعریف۲-۳۲: فرض کنید یک حلقه باشد. را منظم راست گویند هرگاه برای هر عضو غیر صفر از حلقه  مانند ، .
به طور مشابه عضو منظم چپ نیز تعریف می‌شود.  را منظم گویند هرگاه منظم چپ و منظم راست باشد.
تعریف۲-۳۳: - مدول راست را بخش‌پذیر گویند هرگاه به ازای هر عضو منظم از حلقه . در[۲۳] تعریف‌های دیگری از بخش‌پذیری آمده است.
تعریف۲-۳۴: مدول غیر صفر را یکنواخت گویند هرگاه هر زیر مدول غیر صفر، زیر مدولی اساسی باشد.
تعریف۲-۳۵: گوییم مدول دارای بعد یکنواخت یا بعد گولدی می‌باشد، اگر زیرمدول اساسی از وجود داشته باشد که، و در آنها زیرمدول یکنواخت از هستند. اگر چنین عدد صحیحی موجود نباشد گوییم دارای بعد یکنواخت نامتناهی است.
تعریف۲-۳۶: حلقهرا گولدی راست گویند اگر دارای بعد یکنواخت متناهی باشد و در شرط زنجیر افزایشی روی ایده‌آل‌های پوچ‌ساز راست صدق کند. (به طور مشابه گولدی چپ تعریف می شود).
تعریف۲-۳۷: حلقه را یک حلقه اول گویند، هرگاه ایده‌آل یک ایده‌آل اول در حلقه باشد.
تعریف۲-۳۸: یک حلقه اول را کراندار راست گویند اگر هر ایده‌آل راست اساسی شامل یک ایده‌آل دو طرفه غیر صفر باشد. به طور مشابه، حلقه کراندار چپ نیز تعریف می‌شود.
تعریف۲-۳۹: حلقه  را نیم اول گویند، هرگاه برای هر ایده‌آل  از ،  نتیجه دهد.
تعریف۲-۴۰: - مدول راست  را بی‌تاب گویند هرگاه  برای هر عضو غیر صفر  از مدول  و عنصر منظم .
قضیه۲-۴۱(قضیه گولدی): برای هر حلقه  ، گزاره‌های زیر معادلند:
، نیم‌اول و گولدی راست است،
یک ایده‌آل راست  ، یک زیرمدول اساسی از  است اگر و تنها اگر شامل یک عنصر منظم باشد.
برای مشاهده صورت کامل قضیه و اثبات آن به ]۱۳، قضیه ۱۱.۱۳[ مراجعه کنید.
لم۲-۴۲: هر مدول انژکتیو، بخش‌پذیر است.
برای اثبات به ]۱۳، بخش سوم[ مراجعه شود.
تعریف۲-۴۳: یک  - مدول راست  را یکدست گویند اگر به ازای هر دنباله دقیق  از  - مدول‌های چپ، دنباله  دقیق باشد.
قضیه۲-۴۴: اگر  یک  - مدول راست یکدست و  زیر مدول  باشد، آنگاه  یکدست است اگر و تنها اگر  زیرمدول خالص از  باشد.
اثبات: به ]۴، صفحه ۲۳۲[ مراجعه شود.
قضیه۲-۴۵: یک حلقه، وان نیومن منظم است اگر و تنها اگر هر مدول راست روی آن، یکدست باشد.
اثبات: به ]۴، صفحه ۲۳۳[ مراجعه شود.
تعریف۲-۴۶: فرض کنید یک- مدول باشد. ایده‌آل اول  از  را ایده‌آل چسبیده  گویند هرگاه زیرمدول محض  از  موجود باشد به طوری که یک مدول - دوم باشد.
تعریف۲-۴۷: مدول غیر صفر  را مدول باس گویند هرگاه هر زیرمدول محض آن مشمول در یک زیرمدول ماکسیمال باشد.
بنابر قضیه باس می‌توان گفت روی یک حلقه کامل راست هر مدول غیر صفر، مدول باس است.
لم۲-۴۸: هر ایده‌آل چسبیده یک مدول باس، اولیه است.
اثبات: اگر  یک ایده‌آل چسبیده مدول باس  باشد، آنگاه زیرمدول محض  از  وجود دارد به طوری که، - دوم است. حال از آنجایی که ، مدول باس است، زیرمدول ماکسیمال از  مانند  وجود دارد به طوری که . از آنجایی که ، - دوم است داریم

از ماکسیمال بودن  می‌توان نتیجه گرفت  ساده است و بنابراین  ایده‌آل اولیه راست است.
تعریف۲-۴۹: حلقه را نیم‌موضعی گویند هرگاه نیم ساده باشد.
قضیه۲-۵۰: ایده‌آل‌های چسبیده- مدول راست، دقیقاً برابر ایده‌آل‌های اولیه راست می‌باشند.
اثبات: داشتیم هر ایده‌آل چسبیده یک مدول باس، اولیه است. از آنجایی که- مدول راست، متناهیاً تولید شده است لذا هر ایده‌آل راست محض مشمول در یک ایده‌آل راست ماکسیمال می‌شود. در نتیجه به عنوان – مدول، یک مدول باس است. حال اگر یک ایده‌آل اولیه حلقه باشد، آنگاه یک- مدول ساده وجود دارد به طوری که. حال از ساده بودن می‌توان نتیجه گرفت  که ایده‌آل راست ماکسیمال حلقه است. بنابراین. از طرفی ساده است و در نتیجه دوم است. بنابراین ایده‌ال چسبیده است.
قضیه ۲-۵۱(قضیه ودربرن-آرتین): حلقه، نیم‌ساده است اگر و تنها اگر یکریخت با حاصل‌جمع مستقیم تعداد متناهی حلقه آرتینی ساده باشد.
اثبات: برای مشاهده اثبات به]۴، قضیه ۱۳.۶[ مراجعه شود.
قضیه۲-۵۲: اگر  یک حلقه نیم‌موضعی باشد آنگاه  فقط تعداد متناهی ایده آل اولیه راست دارد.
اثبات: ابتدا ثابت می کنیم که اگر  و دو حلقه و . در این صورت ایده‌آلی از حلقه است اگروتنها اگر ایده‌آل‌های از حلقه و  از حلقه موجود باشند به طوری که .
برای اثبات ابتدا فرض کنید ایده‌آلی از حلقه باشد. تعریف می‌کنیم:

ادعا می‌کنیم که  ایده‌آلی از حلقه  است. برای اثبات، فرض می‌کنیم  و  ، پس با توجه به تعریف  داریم  و  . حال چون  ایده‌آلی از حلقه‌ی  است، بنابراین

و
که این نتیجه می‌دهد  و  .
به طریق مشابه اگر تعریف کنیم:

در این صورت  نیز ایده‌آلی از حلقه  می‌شود. حال ثابت می‌کنیم که  .
واضح است که  ، زیرا اگر  ، آنگاه  و  . در نتیجه  و  ، پس داریم  . حال فرض می‌کنیم  . پس  و  و با توجه به تعاریف  و  داریم  که این هم نتیجه می‌دهد  .
اثبات قسمت برگشت بدیهی است. حال فرض کنید یک حلقه نیم‌موضعی باشد، بنابراین یک حلقه نیم ساده می‌باشد. حال بنابر قضیه ودربرن- آرتین یکریخت با حاصل‌جمع مستقیم تعداد متناهی حلقه آرتینی ساده است. لذا بنابر لم قبل  تعداد متناهی ایده‌آل دارد. از طرفی رادیکال جیکوبسن برابر با اشتراک تمام ایده‌آل‌های اولیه راست است. بنابراین اگر ایده‌آل راست اولیه حلقه  باشد، داریم  .
بنابراین  ایده‌آل حلقه  است. از آنجایی که  تعداد متناهی ایده‌آل دارد، بنابراین  تعداد متناهی ایده‌آل اولیه راست دارد.
تعریف۲-۵۳: فرض کنید  یک حلقه و  زیرمجموعه  باشد. آنگاه  را- پوچ‌توان راست گویند هرگاه برای هر دنباله  از عناصر ، عدد صحیح مثبتی مانند  وجود داشته باشد به طوری که.
بوضوح هر مجموعه پوچ توان،- پوچ‌توان است.

دانشکده ی علوم انسانی
مرکز غرب تهران
پایان نامه
برای دریافت مدرک کارشناسی ارشد

رشته ی علوم سیاسی
گروه علوم سیاسی
عنوان پایان نامه :
بررسی عملکرد نقش رهبری در مدیریت بحران پس از انتخابات سال ۸۸
سید احسان میرسیار
استاد راهنما :
جناب آقای دکتر سید محمد رضا محمود پناهی
استا مشاور :
جناب آقای دکتر احمد شوهانی
تابستان ۱۳۹۴
تقدیم به :
پیشگاه مطهر و نورانی شهدای انقلاب که با تأسیِ از سرور آزادگان عالم حضرت حسین بن علی ( ع ) از جان خود گذشتند تا نهال انقلاب اسلامی مبدل به درختی تناور گردد تا شاید مقدمه ای باشد برای تشکیل حکومتی الهی توسط منجی عالم بشریت حضرت ولیعصر ارواحنا لتراب مقدمه الفداه تا در پرتو آن همگان حلاوت حکومت صالحان را به عینه مشاهده کنند .
تقدیر و تشکر
حمد ازلی خدای را سزاست و تحیّت بیکران پیام آوران الهی به ویژه حضرت ختمی مرتبت را رواست و درود ابدی دوده ی طاها را به جاست . شکر خدای را که به این ذوات قدسی تولّی داریم و از معاندان آنان تبرّی می نماییم .
این نوشتار مرحون زحمات اساتید بزرگواری است که مشقت هدایت مرا در مسیر کسب علم و دانش از آغاز تا کنون بر دوش داشته اند و به مصداق حدیث من لم یشکر المخلوق ، لم یشکر الخالق بر من فرض است که از زحمات خالصانه ی همه ی این عزیزان به خصوص استاد دانشمند و فرزانه ی خود جناب آقای دکتر سید محمد رضا محمود پناهی که بی شک بدون راهنمایی های ایشان این اثر در رسیدن به نتیجه ابتر و ناقص می ماند تشکر نموده و از خداوند منان برایشان آرزوی سلامتی و توفیق روز افزون را طلب
نمایم .
همچنین از زحمات استاد دانشمند ، جناب آقای دکتر احمد شوهانی که از ارشاد و راهنمایی های ایشان در پیمودن این مسیر بسیار سود جسته ام ، صمیمانه تشکر نموده و از خداوند باری تعالی پیروزی روز افزونشان را خواستارم .
در پایان از همسر و فرزندان مهربانم که در طول این سال ها ، مرارت های تحصیل بنده را با جان و دل پذیریفته ، و در این مسیر دشوار همواره رفیقی شفیق برایم بوده اند ، تقدیری ویژه و تشکری از سَرِ صدق و صفا بنمایم .
چکیده :
از آن جا که خصلت امپریالیسم آن است که به دنبال منافع سیری ناپذیر خود در پی استثمار سایر جوامع باشد و در این مسیر هر جریانی را که در برابر آن ایستادگی کند با بهره گرفتن از لطایف الحیل از سر راه برداشته و ساقط می کند ؛ و تجلی این خوی زشت سرشت در غرب و به ویژه آمریکا در عصرِ حاضر از یک سو ، و بر افراشتن عَلم مخالفت توسط انقلاب اسلامی ایران در برابر این باج خواهی و تبدیل شدن به الگویی برای سایر ملل در یکی از سوق الجیشی ترین مناطق دنیا که مهمترین شاهرگ تامین منافع غرب از این منطقه تامین می گردد از سویی دیگر ، باعث گشته تا این انقلاب مورد آماج انواع دسیسه ها برای ساقط شدن قرار گیرد . یکی از مهمترین مولفه هایی که موجبات شکست نقشه های شوم پیاپی دشمنان برای به زیر کشیدن این پرچم و رایت را موجب گردیده ، رهبری الهی ـ سیاسی امام خمینی ( ره ) و حضرت آیت ا… خامنه ای ( مد ظله ) می باشد .
بی شک یکی از پیچیده ترین نقشه های شوم دشمن برای نابود کردن این نظام ، طراحی وقایع پیش آمده در سال ۸۸ است که به دنبال انتخابات دهمین دوره ی ریاست جمهوری به مورد اجرا گذاشته شد . هدف این پژوهش بررسی عملکرد حضرت آیت ا… خامنه ای ( مد ظله ) به عنوان رهبری برخاسته بر مبنای مکتب اسلام ناب محمدی ( ص ) در ناکام گذاشتن این نقشه ی شوم دشمن است . فرضیات و سوالات اصلی و فرعی این نوشتار برای مطالعه ی موضوع مدیریتِ بحران سال ۸۸ ، توسط رهبری تنظیم شـده است ، که با بهره گرفتن از روش توصیفی تحلیلی ، موضوعات در شش فصل تنظیم و مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته است . در انتهای این نوشتار مشخص می گردد که حضرت آیت ا… خامنه ای ( مد ظله ) با مبنا قرار دادن اصول اسلام ناب و الگو برداری از سیره ی عملی امام خمینی ( ره ) در کشور داری ، و برخورداری از شاخص ها و ویژگی هایی چون ، فقاهت ، شجاعت ، کیاست ، سیاست ، و … به مهار بحران های واقع شده برای انقلاب ، می پردازند .
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات
‌‌۱-۱ تعریف مساله …………………………………………………………………………………………………………………. ۱۷
۱ - ۲ اهمیت موضوع تحقیق ……………………………………………………………………………………………………..۲۰
۱ - ۳ سوالات و فرضیه ی تحقیق ………………………………………………………………………………………………۲۰
۱ - ۳ - ۱ سوال اصلی ………………………………………………………………………………………………………………۲۰
۱ - ۳ - ۲ سوال فرعی ………………………………………………………………………………………………………………۲۰
۱ - ۳ - ۳ فرضیات ………………………………………………………………………………………………………………….۲۱
۱ - ۳ - ۳ - ۱ فرضیه ی اصلی ……………………………………………………………………………………………………۲۱
۱ - ۴ واژه های کلیدی ……………………………………………………………………………………………………………..۲۱
۱ - ۵ روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………..۲۱
۱ - ۶ روش و ابزار گرد آوری اطلاعات ………………………………………………………………………………………۲۱
۱ - ۷ روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………….۲۲
۱ - ۸ قلمرو تحقیق ( زمانی ، مکانی ، موضوعی ) ………………………………………………………………………….۲۲
۱ - ۹ سابقه و ضرورت انجام تحقیق ……………………………………………………………………………………………۲۲
۱ - ۱۰ مراجع استفاده کننده از نتیجه ی تحقیق ……………………………………………………………………………..۲۴
فصل دوم : چهارچوب نظری
۲ - ۱ بحران ……………………………………………………………………………………………………………………………۲۶
۲ - ۱ - ۱ تعریف لغوی بحران ……………………………………………………………………………………………………۲۷
۲ - ۱ - ۲ تعریف اصطلاحی بحران …………………………………………………………………………………………….۲۸
۲ - ۱ - ۳ شاخصه های بحران …………………………………………………………………………………………………..۳۱
۲ - ۱ - ۴ عوامل و زمینه های بحران ساز …………………………………………………………………………………….۳۶
۲ - ۱ - ۵ انواع بحران ها …………………………………………………………………………………………………………..۳۸
۲ - ۱ - ۶ مفهوم بحران های سیاسی ……………………………………………………………………………………………۴۱
۲ - ۱ - ۷ مراحل شکل گیری بحران ها ……………………………………………………………………………………….۴۱

 

 

 

 

جدید

 

کنونی

 

کنونی

 

نام و نشان تجاری

 

 

 

گسترش نام و نشان تجاری

 

گسترش خط محصول

 

 

 

نام و نشان تجاری جدید

 

محصولاتی با چند نام و نشان تجاری

 

جدید

 

 

 

شکل (۲-۴) : ماتریس انتخاب معماری برند کاتلر
کاتلر و آرمسترانگ در ادامه به بحث درباره خط محصول ، آمیزه محصول می پردازند.
تصمیم گیری درباره خط محصول :
مقصود از خط محصول^[۱۴۵] گروهی از محصولات است که با هم رابطه ای تنگاتنگ دارند، زیرا آن ها با روشی مشابه کار می کنند ، به دسته های مشخصی از مشتریان و در فروشگاه های شناخته شده ای عرضه می شوند و دامنه قیمت مشخصی دارند.مدیران خط محصول باید درباره طول خط محصول تصمیم بگیرند.اگر مدیر بتواند از طریق افزایش اقلام محصول بر ارقام سود خود بیفزاید،این خط بسیار کوتاه خواهد بود.اگر مدیر بتواند از طریق حذف اقلامی از حذف بر سود خود بیفزاید، این خط بسیار طولانی خواهد بود . طول خط محصول تحت تأثیر هدف ها و منابع شرکت قرار می گیرد.مدیریت باید خطوط محصول را به دقت تحت نظارت و کنترل قرار دهد.برای این منظور می تواند به صورت منظم به دو روش زیر بر طول خط محصول ، از طریق امتداد دادن خط تولید و از طریق پر کردن آن خط ، بیفزاید.امتداد دادن خط محصول زمانی رخ می دهد که یک شرکت خط محصول خود را از حد جاری فراتر بکشد.امتداد خط تولید می تواند به طرف پایین ، به سوی بالا یا به هر دو طرف باشد.

برخی از شرکت ها در آغاز و در انتهای بالایی بازار قرار می گیرند وسپس خطوط تولید خود را به سوی پایین امتداد می دهند .امکان دارد شرکت معین به چند دلیل خط محصول را به طرف پایین امتداد دهد :
شاید نخست به انتهای بالایی بازار رسیده باشد تا بتواند از نظر کیفیت تصویر خوبی از خود نشان دهد و سپس به طرف پایین حرکت کند
شاید در برابر حمله شرکت های رقیب که انتهای پایین را مورد تاخت و تاز قرار داده اند ، واکنش نشان دهد
شاید به دلیل آن باشد که منفعی را که در بازار ایجاد شده ، پر نماید ، چون در غیر این صورت زمینه برای جذب شرکت های رقیب آماده می شود .
شاید شرکت دریابد که در انتهای پایینی ، رشد با سرعت بیشتری انجام می گیرد.
به همین دلائل ، شرکت خودروسازی مرسدس بنز ، دامنه محصولات خود را در بخش انتهایی گسترش داد.
امکان دارد شرکت هایی که در انتهای پایینی بازار قرار دارند ، بخواهند وارد بخش انتهایی بالایی بازار شوند. این اتفاق ممکن است به دلائل زیر بیفتد :
امکان دارد نرخ رشد بالا یا سود بیشتر در بخش انتهایی بالای بازار آن ها را جذب کند
بخواهند به عنوان تولید کننده تمام عیار جایگاه خود را تثبیت نمایند
برای مثال ، جنرال الکتریک اجاق گاز بسیار پیشرفته ای تولید و عرضه کرد و هدف برآوردن خواست خانواده هایی بود که درآمدی بیش از صدهزار دلار در سال داشتند و در خانه هایی به ارزش ۴۰۰ هزار دلار زندگی می کردند.
شرکت هایی که در بخش میانی بازار جای دارند ، احتمالا تصمیم می گیرند که از دو سو خط تولید محصول را امتداد دهند. مهمان پذیرمعروف »ماری یوت^[۱۴۶]» در صنعت مهمان پذیر خط محصول خود را از دوسو امتداد داد. با توجه به مهمان پذیرهای عادی ، مهمان پذیر مجللی به نام «ماری یوت مارکونر^[۱۴۷]» برپا کرد تا بتواند به بخش بالایی بازار خدماتی عرضه کند . از سوی دیگر برای عرضه کردن خدمت به بخش پایین بازار تعدادی مهمان پذیر جدید به نام «فیرفیلد^[۱۴۸]» اضافه کرد.
به چندین دلیل شرکت ها می کوشند تا خلأ موجود در خط محصول را پر کنند. این دلیل ها به شرح زیر است :
دستیابی به سود اضافی
تلاش در راه برآوردن نیاز فروشگاه ها و واسطه ها
تلاش در جهت استفاده از ظرفیت مازاد
تلاش در راه قرار گرفتن در خط پیشرو و تبدیل شدن به شرکتی تمام عیار
پر کردن منفذهایی تا مانع از ورود شرکت های رقیب شود
به هر حال اگر نتیجه موجب بلعیدن اقلام کوچک تر و سردرگمی مشتری گردد ، پر کردن خلأ بازار موجب دردسر خواهد شد. شرکت باید مطمئن باشد که اقلام جدید با ارکان موجود متفاوت هستند.
تصمیم گیری درباره آمیزه محصول :
هر سازمان با چند خط محصول دارای آمیزه یا ترکیبی از محصول است. آمیزه یا ترکیب محصول^[۱۴۹] عبارتست از مجموعه ای از همه خط های محصول و اقلامی از جنس که واسطه یا نماینده شرکت برای فروش عرضه می کند. آمیزه یا ترکیب محصول شرکت «آون^[۱۵۰]» شامل چهار خط محصول عمده می شودکه عبارتند از : لوازم آرایش ، جواهرات، اجناس مُد و وسایل و لوازم خانگی . هر خط محصول شامل چند زیرمجموعه است. برای مثال ، لوازم آرایش به انواع مختلف تقسیم بندی می شود. هر خط محصول و زیر مجموعه آن از چند قلم جنس تشکیل می شود.بر روی هم آمیزه محصول این شرکت به ۱۳۰۰ قطعه جنس می رسد. برعکس در یک فروشگاه بزرگ کی مارت^[۱۵۱] تا ۱۷۰ هزار قلم جنس ، در شرکت ۳ ام^[۱۵۲] ۶۰ هزار و در شرکت جنرال الکتریک ۲۵۰ هزار قلم جنس تولید می گردد.
آمیزه یا ترکیب محصول دارای چهار بعد مهم است :
عرض : تعداد خطوط محصولی را که هر شرکت عرضه می کند
طول : کل تعداد اقلامی است که شرکت عرضه می کند
عمق : تعداد گونه هایی از کالاست که در هر خط محصول عرضه می شود

۸/۱۰

 

۶/۳۵

 

۸۱

 

بدون فرزند دختر

 

 

 

جدول شماره۵-۲-۱۸ ، نتایج بررسی تفاوت نگرش به روابط دختر و پسر بر حسب داشتن فرزند دختر را نشان میدهد. میزان میانگینها حاکی است که میانگین نمرات نگرش به روابط دختر و پسر، در بین افرادی که فرزند دختر نداشتهاند، بیشتر میباشد. تفاوت مشاهده شده بین دو میانگین بر اساس آزمون T با مقدار ۵۸/۵ و سطح معنیداری ۰۰۰/۰Sig = بیانگر این است که با ۹۹ درصد اطمینان، تفاوت معنیداری بین افرادی که دختر دارند و کسانی که ندارند از نظر نگرش به روابط دختر و پسر وجود دارد، لذا فرضیه فوق تایید میشود.
۵-۳- تحلیل چند متغیره
در این قسمت با بهره گرفتن از روش رگرسیون چند متغیره گام به گام همه متغیرهای مستقل و وابسته وارد معادله میشوند. طبق این روش متغیرهای مستقلی که در تبیین متغیر وابسته سهم قابل توجهی داشتند، طی شش مرحله وارد معادله شدند. برای استفاده از رگرسیون چند متغیره همه متغیرها باید در سطح سنجش فاصلهای باشند، لذا متغیرهای غیر فاصلهای به متغیرهای ظاهری (دوشقی)تبدیل نمودیم. از آنجا که میتوان متغیر دوشقی را به منزله متغیر فاصلهای در نظر گرفت، کاربرد رگرسیون در این مرحله کاملا مجاز است برای به وجود آوردن چنین متغیرهای که متغیر ظاهری خوانده میشوند، هر طبقه از متغیر غیرفاصلهای (بجز یکی ازطبقه ها)را به یک متغیر دوشقی تبدیل میکنیم.بعد از تبدیل یک طبقه به متغیر ظاهری به افراد آن طبقه کد (۱) و به سایر افراد طبقات کد(۰) میدهیم (دواس،۲۱۸:۱۳۸۹).دراین روش متغیرهایی که تاثیری در متغیر وابسته نداشته باشند از معادله خارج می شوند البته لازم به ذکر است که عدم ورود متغیرهایی معادله به معنی کم اهمیت بودن آنها نمیباشد. بلکه به دلیل عدم وجود همبستگی بین متغیرهای خارج از معادله با متغیر های درون معادله صورت میگیرد.

جدول ۵-۳-۱- عناصر اصلی رگرسیون چند متغیره به روش گام به گام از مرحله اول تا دهم برای پیش‌بینی
متغیر وابسته(نگرش به روابط دختر و پسر)

 

 

خطای معیار

 

مقدار افزوده شده به R²

 

R²

 

R

 

نام متغیر

 

مرحله

 

 

 

۷/۹

 

—–

 

۵۱۳/۰

 

۷۱۶/۰

 

ارزشهای دینی

 

اول

 

 

 

۸/۸

 

۰۸۵/۰

 

۵۹۸/۰

 

۷۷۴/۰

 

فشار هنجاری

 

دوم

 

 

 

۴/۸

 

۰۳۵/۰

 

۶۳۳/۰

 

۷۹۶/۰

 

نگرش دوستان

 

سوم

 

 

 

۱/۸

 

۰۲۹/۰

 

۶۶۲/۰

 

۸۱۳/۰

برای جمع‌ آوری داده‌ها و اطلاعات مربوط به آزمون فرضیه، از ابزار پرسشنامه و کسب نظرات مصرف‌کنندگان از این طریق و جهت جمع‌ آوری داده‌های مربوط به ادبیات پژوهش از مطالعات کتابخانه‌ای استفاده می‌شود. پرسشنامه از نوع پژوهشگر ساخته شده است که سؤالات آن عموماً برگرفته از پژوهش‌های پیشین صاحبنظران در حوزه برند با اندکی تصرف و تلخیص می‌باشد.

۱-۸-۲ روش تجزیه و تحلیل داده ها
برای تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده و بررسی فرضیه های تحقیق و پاسخگویی به سوالات پژوهش از آمار توصیفی و آمار استنباطی بهره گرفته شده است.
روش آمار توصیفی : در ابتدا با بهره گرفتن از سؤالات جمعیت شناختی در پرسشنامه و با بهره گرفتن از شاخص های آماری به بررسی ویژگی های جمعیت شناختی پرداخته شده است. این ویژگی ها در این تحقیق عبارتند از: سن، جنسیت، تحصیلات و میزان مصرف محصولات شرکت.
روش آمار استنباطی : در آمار تحلیلی، ابتدا باید از این مسئله اطمینان یابیم که می توان داده های موجود را برای تحلیل عاملی به کار برد. به سخن دیگر آیا تعداد داده های مورد نظر برای تحلیل عاملی مناسبند یا خیر؟ بدین منظور از شاخص KMO استفاده می کنیم. سپس باید اطمینان حاصل نماییم که توزیع داده ها نرمال می باشند. بدین منظور از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف (KS) استفاده میکنیم. سپس با بهره گرفتن از تحلیل عاملی تأییدی معنا داری روابط میان سوالات و متغیر ها بررسی شده است. همچنین برازش کلی مدل اندازه گیری شده است. برای سنجش روایی عاملی از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شده است. پس از بررسی روایی سوالات پرسشنامه به منظور بررسی وضعیت متغیر های تحقیق از آزمون میانگین یک جامعه یا T تک نمونه ای استفاده شده است. برای بررسی اثرات متغیر های تحقیق بر یک دیگر از مدل یابی معادلات ساختاری ( SEM ) و تکنیک تحلیل مسیر با نرم افزار لیزرِل^[۲۲] استفاده شده است. این تحقیق با بهره گرفتن از نسخه ۸/۸ نرم افزار لیزرِل تجزیه و تحلیل شده که ویرایش سال ۲۰۰۸ این نرم افزار می باشد.
۱-۸-۳ قلمرو تحقیق
قلمرو زمانی : زمان جمع‌ آوری داده‌های ثانویه و اولیه برای این پژوهش از سال ۱۳۹۲ لغایت ۱۳۹۳ می‌باشد.
قلمرو مکانی : این پژوهش در حوزه علم مدیریت بازاریابی و دانش برند می‌باشد و به بررسی ارزش ویژه برند و تأثیر آمیخته ترویجی بازاریابی بر آن در صنایع بیسکویت‌سازی(مطالعه موردی : شرکت بیسکویت اصفهان فرخنده) در کلانشهر اصفهان از دیدگاه مشتریان می‌پردازد.
قلمرو موضوعی : در مدل‌های ارائه شده در ارتباط با ارزش ویژه برند، مدل توسعه یافته آکر در مطالعات یو به دلیل اهمیت و کاربرد بیشتر آن به عنوان قلمرو موضوعی تحقیق مطرح می‌شود.
۱-۹ جامعه آماری و روش نمونه گیری
جامعه‌ی آماری کلیه‌ی مشتریان شرکت بیسکویت اصفهان فرخنده می‌باشد. شرکت بیسکویت اصفهان فرخنده توسط آقای حاج عبدا… واعظ شوشتری، مؤسس شرکت بیسکویت فرخنده در سال ۱۳۴۰ در خیابان مسجد سید اصفهان با ده نفر نیرو بنیان­گذاری شد و در حال حاضر این شرکت در سه فاز و وسعت چهل هزار مترمربع و در شهرک­های صنعتی جی و هرند اصفهان با سیصد و پنجاه نفر نیرو و تولید سالیانه سی هزار تن انواع بیسکویت به عنوان اولین تولیدکننده بیسکویت استاندارد در استان اصفهان و جزء یکصد برند برتر کشور می­باشد.
امروزه یکی از فاکتورهای اصلی میزان رفاه و پیشرفت ملت­ها، ارتقاء سطح سلامت آحاد جامعه است که این مسئله بدون تولید محصولات غذایی سالم و با کیفیت امکان­­پذیر نیست.
آن چیزی که باعث شد شرکت بیسکویت اصفهان فرخنده به عنوان یکی از واحدهای سلامت از طرف معاونت غذایی و دارو انتخاب شود و رتبه درجه الف سلامت محور را کسب کند، جدای از رعایت اصول بهداشتی و رعایت مسائل ایمنی و زیست محیطی، استفاده از مواد اولیه مرغوب و باکیفیت، به روز بودن امکانات و تجهیزات و دارا بودن آزمایشگاه­های کنترل کیفیت مجهز و توانمند می­باشد.
مجهز بودن آزمایشگاه­های شرکت بیسکویت اصفهان فرخنده و تلاش مسئولان کنترل کیفیت کارخانه بر روی تولید محصولی سالم از یک سو و تولید بیسکویتی عاری از مواد نگهدارنده و رنگی با اسید چرب ترانس پایین از سوی دیگر باعث شده این شرکت برای چند سال متوالی به عنوان واحد نمونه صنایع غذایی شناخته شود.
کلیه مراحل تولید اعم از دریافت مواد اولیه، انبارش، فرمولاسیون، پخت و بسته­بندی توسط واحد کنترل کیفی مورد بررسی قرار می­گیرد و نهایتاً محصول با دریافت پروانه ساخت از معاونت غذا و دارو و پروانه استاندارد از اداره کل استاندارد و تائیدیه واحد کنترل کیفی وارد بازار مصرف می­ شود.
تبدیل شدن اصفهان به یکی از سه قطب تولید بیسکویت کشور با تولید سالانه پنجاه هزار تن انواع بیسکویت بدون شک با تلاشهای شبانه­روزی کارکنان خدوم و زحمت­کش شرکت بیسکویت اصفهان فرخنده فراهم شده، به گونه ­ای که امروز این شرکت در بین هشت نوع برند تولید بیسکویت استان با صادرات بیش از هشتاد درصد، جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است.
از میان ۱۲۰۰۰ واحد صنایع غذایی، آشامیدنی و بهداشتی کشور حدود ۷۰۰ واحد در استان اصفهان فعال هستند. این واحدهای استان اصفهان پانصد هزار تن صادرات در طول سال دارند. شرکت بیسکویت اصفهان فرخنده با صادرات بیش از هشت هزار تن محصول در سال رتبه اول صادراتی در استان اصفهان و رتبه چهارم صادراتی در کشور را در این صنعت به خود اختصاص داده است.
نمونه­برداری فرایند انتخاب کردن تعداد کافی از میان جامعه آماری است، به گونه ­ای که با مطالعه گروه نمونه و فهمیدن خصوصیات یا ویژگی­های آزمودنی­های گروه نمونه قادر خواهیم بود این خصوصیات یا ویژگی­ها را به اعضای جامعه آماری تعمیم دهیم. (دلاور، ۱۳۸۰)
در این تحقیق برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری خوشه­ای استفاده شده است. به این صورت که از میان فروشگاه­های سطح شهر اصفهان (سوپر مارکت­ها، فروشگاه­های زنجیره­ای و نمایندگی­های شرکت فرخنده) به صورت تصادفی تعدادی فروشگاه انتخاب و به صورت تصادفی مشتریان فروشگاه­ها را انتخاب کردیم. در صورتی که این مشتریان از محصولات فرخنده استفاده می­کردند، پرسشنامه در میان آنها توزیع می­شد.
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق
۲-۱ مقدمه
این فصل به نوعی حاصل پژوهش­های کتابخانه­ای و جمع­آوری داده ­های ثانویه در حوزه موضوع پژوهش می­باشد که در قالب بسط و بررسی هر یک از متغیرها و نظریات پژوهشگران مختلف در این راستا و در کنار مدل­های مورد استفاده در رابطه با ارزش ویژه برند ارائه می­ شود.
۲-۲ بازاریابی و مدیریت بازار
۲-۲-۱ بازاریابی و تعاریف آن
«بازاریابی یک فرایند اجتماعی و مدیریتی است که به وسیله‌ی آن، افراد و گروه‌ها، نیازها و خواسته‌های خود را از طریق تولید، عرضه و مبادله‌ی کالاهای مفید و باارزش با دیگران، تأمین می‌کنند.» این تعریف از بازاریابی، بر مفاهیم اساسی زیر تأکید دارد : نیازها، خواسته‌ها و تقاضا؛ کالاها(محصولات، خدمات، ایده‌ها)؛ فایده‌، هزینه و رضامندی؛ مبادله و معاملات؛ روابط و شبکه‌ها؛ بازارها؛ و بازاریابان و مشتریان.(کاتلر، ۱۳۹۰: ۴۶)
۲-۲-۲ مقایسه‌ مفهوم فروشندگی و بازاریابی
براساس مفهوم فروشندگی، مصرف‌کنندگان در صورتی که به حال خود رها شوند به طور معمول محصولات یک مؤسسه را به حد کافی نخواهند خرید. بنابراین وظیفه‌ی مؤسسه است که فروشندگی و تلاش تبلیغاتی تهاجمی در پیش گیرد.
براساس مفهوم بازاریابی راه حل رسیدن به اهداف سازمانی این است که برای کامل و یکپارچه کردن فعالیت‌های بازاریابی به منظور تشخیص و تأمین نیازها و خواست‌های بازار هدف، از رقبا بهتر و مؤثرتر عمل کنیم. مفهوم بازاریابی به صورت‌های مختلف بیان شده است.
«تأمین نیازها به صورت سودآور.»
«خواسته‌ها را دریابید و به آنها پاسخ دهید.»
«به جای عرضه‌ی کالا به مشتری محبت بدهید.»
«مطابق میل شماست.» (برگر کینگ^[۲۳])
«شما خود همه کاره‌اید.» (یونایتد ایرلاینز^[۲۴])
«اولویت با مردم است.» (بریتیش ایرویز^[۲۵] )
«همگی در سودآوری شریک هستیم.» (میلیکن^[۲۶] )
پروفسو تئودور لویت^[۲۷] از هاروارد بین مفاهیم فروش و بازاریابی تفاوت قائل شده است. توجه کنید: فروشندگی به نیاز فروشنده توجه دارد، در حالی که توجه بازاریابی به نیازهای خریدار معطوف است. فروشندگی درگیر نیاز فروشنده در مورد تبدیل کالا به پول نقد است، در حالی که موضوع بازاریابی تأمین نیازهای مشتری است؛ آن هم با کالایی که عرضه می‌کند همراه با مراحل مختلف ایجاد، ارائه و مصرف آن. (کاتلر، ۱۳۹۰: ۵۸-۵۶)
۲-۲-۳ روش­های برخورد با محیط بازاریابی
دو نوع واکنش نسبت به محیط بازاریابی وجود دارد : واکنش اول بازاریابی انفعالی است. در بازاریابی انفعالی نیروهای محیطی عواملی غیر قابل کنترل به حساب می­آیند که باید خود را با آنها منطبق ساخت. واکنش دیگر بازاریابی فعال است. در بازاریابی فعال سعی بر آن است تا گامهایی برای تأثیر در عوامل محیطی برداشته شود. هیچ یک از این دو روش را نمی­ توان به طور مطلق بهتر از دیگری دانست زیرا به کارگیری آنها به عوامل گوناگونی بستگی دارد. عواملی مانند اهداف سازمان، محدودیت­های اخلاقی، اجتماعی و شرایط روز جامعه. (روستا و ونوس و ابراهیمی، ۱۳۸۶: ۳۶)
۲-۲-۴ چهار تغییر کلیدی در چشم­انداز بازاریابی
مشتریان از هر زمان دیگری مطلع­تر شده ­اند. آنها توانمند شده ­اند، آنها با جستجو در اینترنت و تماس با دیگران در شبکه ­های اجتماعی، می­توانند تقریباً همه اطلاعات را در مورد هر محصول، خدمت یا شرکتی پیدا کنند.
مشتریان به صورت فزاینده­ای در کمین­اند تا برندهای شناخته شده فروشگاه­ها^[۲۸] را اگر از برندهای ملی^[۲۹] خوب تبلیغ شده، پایین­تر قیمت­­گذاری شده باشد، خریداری نمایند.
رقبا می­توانند هر محصول یا خدمت جدیدی را با سرعت تقلید کنند، لذا نرخ بازگشت سرمایه ­گذاری نوآوران کوتاه­تر شده است. امروزه، مزیت­های رقابتی عمر کوتاه­تری دارند.
اینترنت و شبکه ­های اجتماعی و رسانه ­ها و منابع اطلاعاتی جدید ابزارهایی جدید برای فروش مستقیم مشتریان ایجاد کرده ­اند. (کاتلر و کازلیون، ۱۳۸۹: ۱۶۱)
۲-۲-۵ مدیریت بازاریابی
مدیریت بازاریابی عبارت است از «تجزیه و تحلیل، برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل برنامه‌هایی که برای نیل به اهداف سازمانی تهیه گشته و به حداکثر رساندن مواردی نظیر مصرف، رضایت مشتری، حق انتخاب و کیفیت زندگی را به عنوان هدف خود دنبال می‌کند.(کاتلر، ۱۳۷۹: ۵۲)
۲-۲-۶ مدیریت و بازاریابی در عصر آشوب
۲-۲-۶-۱ تلاطم بازار چیست؟
برای فهم تلاطم بازار و اثر آن بر کسب و کارها بهتر است که مفهوم تلاطم را در طبیعت و در علوم فیزیک بررسی کنیم. تلاطم در طبیعت با رفتار خشن و قهرآمیز مشاهده می­ شود. به گردباد، رعد و برق و سونامی فکر کنید. ویژگی این پدیده ­ها خشونت، تصادفی بودن و غیر قابل پیش ­بینی بودن آنها است. در سال ۱۹۷۹ ادوارد لورنز^[۳۰] پدر نظریه آشوب، طی سخنرانی­هایی این سؤال را مطرح کرد که «آیا حرکت بالهای پروانه­ای در برزیل موجب طوفانی عظیم در تگزاس می­ شود؟» عبارت اثر پروانه­ای به این عقیده اطلاق می­ شود که بالهای یک پروانه تغییرات کوچکی را در فضا ایجاد می­ کند که ممکن است در نهایت مسیر سیستمی طوفانی را مانند گردباد تغییر دهد، به تأخیر اندازد و یا آن را شدت دهد و یا حتی از وقوع آن در مکانی خاص جلوگیری نماید. براساس این نظریه، اگر پروانه بالهای خود را تکان نمی­داد مسیر حرکت طوفان ممکن بود که به صورت قابل ملاحظه­ای متفاوت باشد. دانشمندان می­گویند که پروانه می ­تواند بر برخی از جزئیات رخدادهای هواشناسی از جمله گردباد اثر گذارد. اثر بال پروانه به این دلیل اتفاق می­افتد که جان ما به صورت فزاینده­ای به هم پیوسته و هم­بسته شده است. همه افراد، همه دولت­ها و همه کسب و کارها به هم پیوسته شده ­اند و اثر طوفان در هر یک از آنها در محیط جهانی به شدت به هم پیوسته امروز، توسط دیگران نیز احساس می­ شود. (کاتلر و کازلیون^[۳۱]، ۱۳۸۹: ۳۶ و ۳۷)
از زمان گذشته تاکنون، تلاطم­های غیر قابل پیش ­بینی را در دنیایی که به صورت فزاینده­ای جهانی شده است تجربه می­کنیم. در آینده نیز نقاط عطف راهبردی با فراوانی فزاینده­ای را برای شناسایی سریع­ترین آنها و نشان دادن واکنش سریع­تر در برابر آن ایجاب می­ کند.

۰

 

۰

 

۱۲

 

۷۴

 

۵۹

 

۱۴۵

 

 

 

درصد

 

۰.۰%

 

۰.۰%

 

۸.۳%

 

۵۱.۰%

 

۴۰.۷%

 

۱۰۰.۰%

 

 

 

m8

 

فراوانی

 

۰

 

۰

 

۲۸

 

۵۴

 

۶۳

 

۱۴۵

 

 

 

درصد

 

۰.۰%

 

۰.۰%

 

۱۹.۳%

 

۳۷.۲%

 

۴۳.۴%

 

۱۰۰.۰%

 

 

 

بر اساس جدول فوق، ۱/۵۳% با بیشترین فراوانی بیان داشته اند که امکانات رایانه‌ای(امکانات سخت افزاری) لازم جهت کسب دانش در شرکت موجود است. در حالی که ۶۰% معتقدند امکانات رایانه‌ای(امکانات نرم افزاری) لازم جهت کسب دانش در شرکت تاحدودی موجود است. ۶/۵۶% اظهار نموده اند که اشاعه فرهنگ دانش پژوهی تاحدودی از جمله اولویت های شرکت است. ۳/۵۷% عنوان نموده اند که فرهنگ سازمانی شرکت از تلاش هایی که به منظور کسب دانش صورت می گیرد حمایت می کند. ۳/۵۹% با این نظر که تاکیدی مستمر بر شناسایی نخبگان (دارندگان دانش کلیدی) در شرکت صورت می گیرد تاحدودی موافق بودند. ۸/۵۵% بیان داشته اند که تجربیات کارکنان بصورت مکتوب جهت کسب دانش در شرکت گردآوری می شود. ۷/۹۱% معتقدند که اولویت با تأمین دانش مورد نیاز از منابع داخلی سازمان است. و ۶/۸۰% نیز ابراز داشته اند که درصورت نیاز ، شرکت دانش مورد نیاز خود را از منابع خارج از سازمان تامین می کند. بنابراین به طور میانگین ۱/۵۵% (میانگین مجموع درصدهای زیاد و بسیار زیاد) از کارکنان اظهار داشته اند که شناسایی و کسب دانش در شرکت های بیمه مورد مطالعه این تحقیق از اولویت و درجه اهمیت بسزائی برخوردار است.

نمودار شماره ۵-۴. شاخصهای مربوط به شناسایی و کسب دانش.
۹- در شرکت مکان هایی جهت تبادل دوستانه تجربیات جهت خلق دانش درنظر گرفته شده است(برای مثال اتاق تفکر، اتاق مشورت و نظایر آن).
۱۰- نشریات تخصصی روزآمد بیمه ای در اختیار کارکنان قرار می گیرد( توسط شرکت).
۱۱- تجارب ناموفق شرکت بیمه در جلساتی با حضور نمایندگانی از سوی کلیه کارکنان مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
۱۲- خلق دانش با درنظرگرفتن نیازهای سازمانی صورت می گیرد.
۱۳- سازمان در جهت غنی‌سازی دانش جدید در داخل شرکت تلاش می ورزد.
۱۴- کارکنان در بخشهای مختلف سازمان به اهمیت تولید دانش واقفند.
۱۵- میان واحد های مختلف سازمان / واحد آموزش ارتباط مستمری جهت خلق دانش وجود دارد.
۱۶- فرهنگ سازمانی از توزیع دانش در شرکت پشتیبانی می کند.
۱۷- مشوق های مادی لازم جهت اشتراک دانش در شرکت پیش بینی شده است.
۱۸- نیازهای خاص بخشهای مختلف شرکت جهت اشتراک دانش مورد پیش بینی قرار می گیرد.
۱۹- امکانات لازم جهت به اشتراک گذاری دانش با دیگر کارکنان در شرکت موجود است (امکاناتی از قبیل وبلاگ، پرتال و نظایر آن).
۲۰- مدیریت سازمان از اشتراک دانش در شرکت حمایت می کند.
۲۱- کارکنان به اشتراک دانش تمایل دارند.

۵-۳-۲ نظریه زیستی
نظریه زیستی شخصیت جایگاه ویژه ای درمتون روانشناسی علمی جهان دارد.شاید بتوان سابقه تلاش برای پیوند بین روانشناسی(روان)و زیست شناسی(تن)را در متون باستانی، نظریه چهار مزاج بقراط وحتی قبل از آن پی جست. گاه بازتاب این گونه نظریات را در متون جا مانده از فلاسفه ایرانی نیز می توان دید؛برای مثال،ملاصدرا حدوث وپدیدآیی نفس رائابسته به جسم می داند.قرن گذشته،قرن بیستم،شاهد تلاش های گسترده روانشناسی است که کوشیده اند میان روان وتن ،ذهن وبدن ونیز رفتار ومغز پلی بزنند وجایگاه کردار را در کنش و ساختار های مختلف مخ بکاوند.حاصل این گونه تلاش ها در گرایش های علمی نظیر علوم عصب پایه و نوروپسیکولوژی بازتاب خوبی داشته است.

بااین وجود به نظر می رسد در متون فارسی تلاش دامنه دار ومستمری در این زمینه صورت نگرفته است. از این میان می توان به غفلت متون روانشناسی فارسی در پرداختن به شخصیت از دیدگاه زیستی اشاره کرد. گرایش های ذهنی(به ویژه روانکاوی)در تحلیل رفتار،سال های متمادی گرایش غالب در میان روانشناسان ایران بوده است.
هر چند این گرایش،در چند دهه اول قرن بیستم،در کشورهای باختری نیز به حوزه علوم رفتاری سایه افکنده بود،لیکن پس از دهه های ۱۹۶۰و۱۹۷۰ به تدریج جای خود را به گرایش های عینی داد.در واقع رویکرد زیست شناختی شخصیت بر پایه های علمی محکمی تکیه زده است؛پایه هایی که بدون تلاش وپافشاری افراد مثل آیزنک، جفری گری، نیوتن، رابرت کلونینجر ودیگران نمی توانست شکل گیرد(کاویانی،۱۳۸۶).
۱-۵-۳-۲ نظریه سرشت
کلنینجر کار خود را بر ساختار شخصیت به منظور ارائه ی طرحی که تفاوت های موجود را در بیماران با اختلال جسمی سازی۱ (شکایت از مشکلات جسمی یا سندرم بریکت۲ ) نشان دهد، آغاز نمود(کلنینجر۱۹۸۶) او دریافت که بیماران با اضطراب جسمانی دارای نشانه های شخصیتی تکانشور- پرخاشگر می باشند در حالی که بیمارانی که دارای اضطراب شناختی یا ذهنی منتشر می باشند نشانه های شخصیتی وسواس – اجباری را نشان می دهند. قبلاً آیزنک با بهره گرفتن از پرسشنامه ی شخصیتی خود (ای پی کیو) نشان داده بود که بیماران هیستری و سایر بیماران با اضطراب جسمی از تیپ شخصیتی هیجانی- برونگرا^[۱۷۵] برخوردار هستند در حالی که افراد هیجانی یا نوروتیک با اضطراب شناختی دارای تیپ شخصیتی هیجانی– درونگرا می باشند(آیزنک و آیزنک ۱۹۷۶) .
“کلنینجر” مدلی عام را ارائه داد که شخصیت بهنجار و نابهنجار را در بر می گیرد. او منتقد نظریه ی آیزنک است و معتقد است که مدل های ارائه شده بر اساس یافته های آماری، تحلیل عوامل نارسا و ناقص می باشند. از دیدگاه او نظریه های “آیزنک “و دیگران فقط جنبه های فنوتیپیک شخصیت را که قابل مشاهده اند می سنجد( در این نظریه ها معمولا ساختار های فنوتیپیک و ژنوتیپیک را یکسان فرض می نمایند). “کلنینجر” معتقد است که بعد برونگرایی ” آیزنک” از نظر ژنتیکی^[۱۷۶] دارای ماهیتی ناهمگن است . برونگرایی از نظر او ترکیبی از ویژگی های تکانشوری^[۱۷۷] و گرایش به جمع^[۱۷۸] است که از نظر ژنتیکی مستقل از یکدیگرند . اما این ویزگی یعنی برونگرائی در نظریه ی “آیزنک” همگن در نظر گرفته شده و طبعاً تحت تاثیر عوامل یکسانی قرار می گیرد. در حالی که در نظریه ی “کلنینجر” سعی می شود ابعادی از شخصیت که جبنه های وراثتی دارند مستقل از یکدیگر در نظر گرفته شوند. (حق شناس،۱۳۹۰).
البته کلنینجر خود معترف است که نظریه ” جفری گری^[۱۷۹]” (۱۹۸۱) در ساختار زیربنای نظری او برای ارائه ی پرسشنامه ی سرشت و منش TCI نقش مهمی داشته است. قابل ذکر است که “جفری گری” با شواهد آزمایشی نشان داد که با داروهای ضد اضطراب هم نوروتیزم کاهش پیدا می کند و هم برونگرائی افزایش می یابد و نتیجه می گیرد که اضطراب می تواند به عنوان یک بعد مستقل از شخصیت باشد تا محصولی از ترکیب دو بعد درونگرائی و نوروتیزم که در نظریه “آیزنک” مطرح گردیده است . از دیدگاه ” گری” تکانشوری نیز دارای ویژگی های مستقل است تا این که ترکیبی از برونگرائی و نوروتیزم باشد. گری (۱۹۸۱) نشان داده است که در شرایط یادیگری عامل^[۱۸۰] یا وسیله ای (این واژه ها معادل هم به کار گرفته می شوند) در شرایط تنبیه میزان ارائه ی پاسخ با افزایش نمره ی اضطراب فزونی می یابد؛ در حالی که در شرایط پاداش میزان ارائه ی پاسخ با افزایش نمره ی تکانشوری همسو است . در حالی که این یافته ها ارتباطی با افزایش نمرات با ابعاد آیزنکی نشان نمی دهند. قابل ذکر است که “گری” برای اضطراب و تکانشوری به ترتیب سامانه های بازداری رفتاری^[۱۸۱] و فعال سازی رفتاری یا تقرب^[۱۸۲] را پیشنهاد نموده است . وی با گردآوری شواهد عمدتا آزمایشی – تجربی نشان می دهد که هر یک از این سیستم ها دارای مدار عصبی مخصوص به خود و مستقل از دیگری است . البته علاوه بر دو سیستم مورد اشاره، ” گری” سیستم سومی را به عنوان سامانه جنگ و گریز ^[۱۸۳]مطرح می سازد که برای آن نیز مدار عصبی ویژه ای
را تعریف نموده است . کلنینجر علاوه بر استفاده از یافته های آزمایشگاهی و نظریه ی ” گری” از نظریه ی روانپزشک سوئدی به نام ” هنریک سجوبرینگ^[۱۸۴] ” نیز استفاده کرده است . سجوبرینگ مدلی از شخصی براساس نظریه های عصبی – ژنتیک ارائه کرده است . سجوبرینگ (۱۹۷۳) سه بعد متانت^[۱۸۵] ( در مقابل تکانشوری) اعتبار^[۱۸۶] (در مقابل وسواس – اجبار) و پایداری^[۱۸۷] (در مقابل دمدمی مزاج جمع گرا) را مطرح نمود و معتقد بود که درجات پایین این ابعاد به ترتیب ویژگی های هیستریک تکانشور^[۱۸۸]، روان رنجور اجبار – وسواس^[۱۸۹] و افسرده ی جمع گرا^[۱۹۰] را شامل می شود.
براساس اطلاعات موجود در زمینه های فوق ” کلنینجر” مدل زیست – روانی^[۱۹۱] خود را برای توضیح مولفه های سرشت ارائه نمود (کلنینجر ۱۹۸۷و ۱۹۹۱) در گام اول او بر آن است که سامانه های مرتبط با سرشت های پیشنهادی خود را در مغز توضیح دهد . او شواهدی را ارائه می کند که هر سرشت دارای سازمان یافتگی کارکردی^[۱۹۲] در مغز است که متفاوت و مستقل از یکدیگر برای فعال سازی^[۱۹۳]، ابقا^[۱۹۴]ء، و بازداری^[۱۹۵]رفتار در پاسخگویی به گروه های تعیین شده ای از محرک ها می باشند. فعال سازی رفتاری می تواند برای پاسخ به محرک های نو( جدید) به کار رود ؛ یا برای پاسخ به علائم وجود پاداش در محیط فعال شود و یا پاسخ فعال شده ای برای رهائی از تنبیه باشد.
بنابراین تفاوت های فردی در چنین قابلیتی در شکل اول نوجوئی^[۱۹۶] نامیده می شود. در شکل دوم ، پاسخ یا رفتار برای وجود علایم پاداش فعال می شود که به آن پاداش وابسته می گوید. تفاوت های فردی در ابقاء پاسخ پس از قطع پاداش را در همین گروه قرار می دهد. سومین سامانه ی بازداری رفتاری در ارتباط با پاسخ به محرک های تنبیه یا علائم در میان نبودن پاداش است که در هنگام بروز چنین علایمی در محیط فعال می گردد پس بنابراین تفاوت های فردی را که با قابلیت وقفه یا بازداری رفتاری^[۱۹۷] مرتبط می گردد، آسیب پرهیزی^[۱۹۸] نامیده است. رفتاری که مورد تقویت به وسیله ی پاداش قرار گیرد معمولاً تا مدتی پس از قطع پاداش ادامه می یابد. در واقع بعد پاداش وابستگی ابعاد جمع گرائی و پایداری مطرح شده توسط سجوبرینگ را در مقادیر پایین و بالای خود در بر دارد. یافته های بعدی کلنینجر و همکاران ( ۱۹۹۳) نشان داد که وابستگی به روابط گرم اجتماعی و پایداری در شرایط پاداش متناوب و کم احتمال، معمولاً مستقل از یکدیگر عمل می کنند و از نظر وراثتی نیز جدا از یکدیگر می باشند. بدین ترتیب در قسمت سرشت کلنینجر این سه بعد را که هر یک دارای چهار مقیاس فرعی هستند معرفی نمود و بعد چهارم را که فاقد زیر مقیاس است، پایداری^[۱۹۹] نامید.
کلنینجر با طراحی آزمون سرشت و منش(TCI) و یافته های آن نشان داد که ابعاد سرشت و منش مطرح شده، بسیار با ثبات و پایدار و مستقل از تغییرات خلق می باشند و فقط آسیب پرهیزی به طور گذرا در زمان افسردگی و یا هیجانی بودن افراد افزایش پیدا می کند(کلنینجر ۱۹۸۷، کلنینجر و همکاران ۱۹۹۱، براون^[۲۰۰] و همکاران ۱۹۹۲، شوراکیک و همکاران ۱۹۹۲، پرنا^[۲۰۱] و همکاران ۱۹۹۲، جوفه و همکاران ۱۹۹۳) همچنین نوجوئی نیز می تواند در بیماران اختلال دو قطبی زمانی که علایم خفیف هیپومانی^[۲۰۲] دارند، به طور موقت و گذرا افزایش پیدا کند( استراکوازکی^[۲۰۳] و همکاران ۱۹۹۳) . ساختار و ثبات ابعاد سرشت در فرهنگ های متفاوت نیز مورد ارزیابی قرار گرفت از آن جمله از جمهوری چک^[۲۰۴](کوزنگ^[۲۰۵] و همکاران ۱۹۸۹) یوگسلاوی (شوراکیک و همکاران ۱۹۹۱)، ژاپن (تاکیوچی^[۲۰۶] و همکاران ۱۹۹۳) ایتالیا ( منفردنیا^[۲۰۷] و همکاران ۱۹۹۱، باتاگلیا^[۲۰۸] و همکاران ۱۹۹۴ ) اسپانیا (کانیت^[۲۰۹] ۱۹۹۳) و نروژ(استرندبای گارد^[۲۱۰] و جنسن^[۲۱۱] ۱۹۹۲) .
افزون و مهم تر این که در یک مطالعه ی نسبتاً گسترده بر روی دو قلو هاکه اخیرا انجام شد شواهدی دال بر تایید چهار بعد سرشت
که عبارتند از نوجوئی، آسیب پرهیزی، پاداش وابسته (که اکنون به حساسیت اجتماعی محدود شده است ) و پایداری به دست آمد و نشان داد که هر یک از این ابعاد به تنهایی از نظر ژنتیکی همگن و با یکدیگر متباین با این حال منفک از هم می باشند (استالینگر^[۲۱۲] و همکاران ۱۹۹۴) این مطالعات نشان داد که عوامل محیطی گاهی تاثیر اندکی بر بعدهای پایداری و پاداش وابستگی دارد اما عامل مشترک ژنتیک بین آن ها وجود ندارد (استالینگر و همکاران ۱۹۹۴) . بدین ترتیب مدل ارائه شده به نحوی است که می تواند عوامل ژنتیک و عوامل محیطی را در زیر بنای شخصیت به تفکیک توضیح دهد. از نظر کلنینجر مدل چهار بعدی سرشت می تواند الگوی باستانی طبایع بقراط را نیز توضیح دهد.
براساس این طیع سودائی^[۲۱۳] مترادف آسیب پرهیزی، صفراوی مترادف نوجوئی، دموی^[۲۱۴] مترادف پاداش وابسته و طبع بلغمی^[۲۱۵] مترادف بعد پایدار در نظر گرفته شده است(حق شناس،۱۳۹۰).
همچنین کلنینجر معتقد است که چهار بعد سرشت با هیجان های اصلی بشری نیز مترادف می باشند، چنانچه ترس را با آسیب پرهیزی، خشم با نوجوئی، عشق و وابستگی با پاداش وابستگی، و تسلط^[۲۱۶] را با پایداری مرتبط دانسته شده است (کلنینجر ۱۹۹۴ و شوراکیک و کلنینجر ۲۰۰۵) .
سه نوع سرشت فراگیر را از همان ابتدای تولد می توان شناسایی و ارزیابی کرد؛ که می تواند در سرتاسر زندگی نسبتاً ثابت بماند.لیکن در این زمینه،جدل های متعددی در میان محققان بر سر تناسب ویژگی های رفتاری در نوزادان و صفات شخصیتی در بزرگسا لان وجود دارد. تفاوت های رفتاری مشهود از این دست، زیر سه عنوان اصلی قابل طبقه بندی است:اجتماع پذیری؛هیجان پذیری وسطح فعالیت.به این سه موارد عمده، صفات(خصلت های)سر شتی گفته می شود،(استرلا^[۲۱۷] و همکاران،۱۹۸۷؛ به نقل از کاویانی،۱۳۸۶). برخی از مولفان اذعان داشته اند که «سرشت فراتر از تنها یک دسته نشانه های اولیه، به صورت مواد خامی عمل می کنند که سر انجام شخصیت از آن پدید می آید».حتی فراتر این شاید بتوان گفت که سنخ های سر شتی در واقع نقش«قالبی» را ایفا می کنند که ویژگی های شخصیتی را شکل میدهند. شواهد تحقیقی نشان می دهند که این سه طبقه شخصیتی(اجتماع پذیری،هیجان پذیری وسطح فعالیت)از بدو تولد وجود دارد،ودر طی زندگی تداوم می یابد و بر امور گوناگون تاثیر می گذارد(باس و پالومین^[۲۱۸]،۱۹۸۴).
اجتماع پذیری
اجتماع پذیری طیف گسترده ای از شیوه های برخورد با محیط اجتماعی را شامل می شود. ازیک سوکودکان دارای کمینه(حداقل)اجتماع پذیری تمایل به گوشه گیری و دورماندن از تماس های اجتماعی دارند.و از سوی دیگر کودکان دارای پیشینه (حداکثر) اجتماع پذیری باافراد پیرامون راحت تر هستند، رفتار دوستانه دارند و توانایی وظرفیت تماس اجتماعی بابیش از یک نفررا از خود بروز می دهند. کودکان نوع اول. کودکان دشوار وکودکان نوع دوم کودکان آسان نامیده می شوند.به نظر می رسد اجتماع پذیری با خصلت شخصیتی برون گرایی در بزرگسالی،همپوشی دارد.این دو ویژگی رفتاری در کودکی و بزرگسالی، تداوم ویژگی های سرشتی را تأیید می کند(کی گان^[۲۱۹] ،اسنیدمن^[۲۲۰]،۱۹۹۱به نقل از کاویانی۱۳۸۶).
هیجان پذیری
هیجان پذیری به آمادگی فرد برای برانگیختگی فیزیولوژیک در پاسخ به محرک های محیطی، گفته می شود. هیجان های منفی بعد هیجان پذیری(ترس، خشم، ناراحتی)را دارند. این بعد از سرشت به لحاظ«آسانی برانگیخته شدن»(سطحی از تحریک که فرد را به پاسخ وادار می کند) و«شدت بر انگیخته شدن»(میزانی که فرد در مقابل محرک بر انگیخته می شود) از فردی به فرد دیگر، متفاوت است. شواهد علمی نشان می دهد که سطح هیجان پذیری افراد(بعد آسان برانگیخته شدن)ذاتی است و کودکان از بدو تولد در این بعد متفاوت هستند(ووربی^[۲۲۱]،۱۹۸۶، ترجمه؛ کاویانی،۱۳۸۶).
سطح فعالیت
باس وپلومین (۱۹۸۴)سطح فعالیت را به لحاظ شدت و سرعت در افراد متفاوت می دانند.کمتر کسی تردید دارد که سطح فعالیت با مقوله سرشت،پیوند ندارد؛به این ترتیب، می توان آن را قابل انتقال از نظر وراثت دانست.یک کودک فرضی در دو سال اول حیاتش،سطح فعالیت نسبتا ثابتی دارد، لیکن کودکان به این لحاظ از یکدیگر متفاوت هستند(به نقل از گلدسمیت،کمپوس،۱۹۹۰،به نقل ازکاویانی،۱۳۸۶).
۲-۵-۳-۲نظریه منش^[۲۲۲]:
از نظر کلنینجر مدل سرشت با ابعاد چهار گانه ، طرحی را برای تفکیک انواع مرسوم اختلالات شخصیت ارائه می نماید(کلونینجر،۱۹۸۷). اما نمی تواند وجود و یا عدم اختلال شخصیت را محرز و قطعی نماید(کلونینجر وهمکاران،۱۹۹۳). از دیدگاه این نظریه منش شناسی شخصیت به تفاوت های بین فردی در پندارهای مربوط به خویشتن^[۲۲۳] و به اهداف و ارزش های فردی اشاره دارد. در واقع سرشت انسانی تفاوت های فردی در واکنش های هیجانی خودکار و عادتی را
پی ریزی می نماید در حالی که انواع خود پنداری ها اهمیت و معنای تجربه های جاری را مشخص می نمایند و از این طریق واکنشهای هیجانی را هم تحت تاثیر قرار می دهند. کلنینجر)۱۹۹۴)سه بعد برای منش در نظر می گیرد .
او در این مجموعه بعد خودراهبری۱ بر پایه ی پنداشت از خویشتن را به عنوان یک فرد مستقل۲ که دارای زیر مجموعه های وحدت، احترام ، عزت ، تاثیر بخشی ، رهبری و امید است تعریف کرده است . همچنین بعد همکاری۳ بر پایه ی پنداشت از خویشتن به عنوان بخشی از جهان انسانی و جامعه قرار دارد که از آن حس اجتماعی، رحم و شفقت، وجدان و تمایل به انجام امور خیریه مشتق می گردد. علاوه بر این دو بعد، بعد خودفراوری۴ بر پایه ی مفهوم از خویشتن بر پایه ی مفهوم از خویشتن به عنوان بخشی از جهان پیرامون و منابع آن مطرح شده است که با پندارهای حضور رازگونه ایمان مذهبی، و متانت و صبوری بیان گردیده است(حق شناس،۱۳۹۰).
بنا بر نظریه ی کلنینجر افراد می توانند دارای سرشت مشابه باشند اما در ویژگی های منشی با یکدیگر تفاوت کنند. به عنوان مثال فردی با درجات بالایی از نوجوئی و شدت کمی از آسیب پرهیزی می تواند دچار اختلال شخصیت تکانشور۵ باشد مشروط بر این که از درجات پایینی از خود راهبری و همکاری برخوردار گردد. همین فرد چنانچه دارای نمرات بالایی در خود راهبری و همکاری باشد می تواند عالمی جستجو گر و کاشف یا کاسبی موفق باشد(از همان منبع).
۴-۲ پدیدآیی آزمونTCI
۱-۴-۲ ساختن وگزینش جمله های آزمون
نخستین مجموعه عبارت ها:عبارت ها برای هر کدام از زیر مقیاس ها، بر اساس مدل نظری کلونینجر،ساخته شد.سپس برای به دست آوردن الگوی همبستگی،مجموعه عبارت ها در جمعیت بهنجار جامعه اجرا گردید.عبارت هایی که در دو منتهای فراوانی پاسخ ها قرار داشتند(کمتر از۲۰% و بیشتر از ۸۰%)کنار گذاشته شد؛تغییرات در این دامنه مجاز انگاشته شد،چرا که می تواند نشانگر شدت تغییرات برگرد یک محور(بعد شخصیتی)خاص باشد.سپس عبارات با توجه به هماهنگی درونی در هر زیر مقیاس،سرند شدند.چند عبارت از ۱۰۰عبارت اولیه که به دلیل با چند گانه آن روی عوامل مختلف (که ایجاد ابهام مفهومی می کرد)،حذف گردید. در عمل،حدود۶۵%از عبارات نخستین برای تمامی مقیاس ها وزیر مقیاس ها نگاه داشته شد.فرم اولیه پرسش نامه شخصیتی کلونینجر،TPQوفرم بعدی که با افزودن ابعاد منش پدید آمد،TCIنامیده شد.(کاویانی،۱۳۸۶).
۲-۴-۲ گزینش عبارات برای پرسشنامه سرشت ومنشTCI:
۲۲۶عبارت نسخه کامل TCIشاید برای موقعیت های بالینی و تحقیقی،زیاد به نظر برسد. بنابر این یک نسخه کوتاه تر که بتواند هفت بعد سرشت ومنش را ارزیابی کند،مورد نیاز بود.چنین کاری با گزینش پنج عبارت از هر کدام از ۲۵ زیر مقیاس انجام شد.این کار باعث می شد تا تغییرات در محتوا حفظ شود.عبارات گزیده شده،آنهایی بودند که همبستگی بالایی با نمره کل هر مقیاس خاص داشتند. بنا براینTCI-125،با هدف کارایی بیشتر ساخته شد.(ازهمان منبع).
۳-۴-۲ تهیه و انطباق TCI-125
در گام اول دو منبع مستقل (کاویانی و حق شناس )آزمونTCI-125 را به فارسی ترجمه کردند.سپس دونسخه ترجمه شده مقایسه گردیدند و اصلاحات لازم بر روی تر جمه ها صورت گر فت و یک نسخه واحد بدست آمد.در این مرحله نکات فر هنگی و شیوه ارائه عبارات به نحوی که موجب سو گیری پاسخ دهی نشود مورد توجه قرار داشت.در گام نهایی برای اطمینان از درستی و صحت تر جمه، یک استاد زبان انگلیسی که دارای درجه دکتری از انگلستان بود (اقای دکتر سجادی) عبارات ترجمه شده را با جملات اصلی مقایسه کردند و نظرات اصلاحی ایشان بکار گرفته شد ومتن نهایی به دست آمد.
پرسشنامه سرشت ومنش TCI-125 دارای ۱۲۵ جمله است که آزمودنی بایستی برای هر عبارت یکی از گزینه های صحیح یا غلط درا انتخاب نماید ودر پاسخنامه ثبت نماید(حق شناس،۱۳۹۰).
۴-۴-۲ محتوای آزمون
پرسش نامه سرشت و منش(TCI)دارای چهار مقیاس سرشت(نوجویی،آسیب پر هیزی،پاداش-وابستگی وپشتکار)وسه مقیاس منش (همکاری،خو-راهبری وخود-فراروی)است (کلونینجر وهمکاران،۱۹۹۴).در نظریه کلونینجر سرشت به پاسخ های هیجانی خودکار باز می گردد،تا حدودی جنبه وراثتی دارد ودر سراسر زندگی استوار می ماند.در مقابل،منش به خودپنداره ها وتفاوت های فردی در اهداف،ارزش ها وانتخاب های فرد ومعنای تجربه او در زندگی بر می گردد.منش تا حدودی متاثر از یادگیری اجتماعی –فرهنگی است ودر طول زندگی رشد می کند .هر یک از ابعاد سرشتی و منشی در یک دستگاه (شبکه)تعاملی، جریان سازگاری و تطابق تجربیات زندگی را راه اندازی و هدایت می کند.آمادگی ابتلا به اختلال های هیجانی و رفتاری از چگونگی عملکرد این دستگاه تعاملی اثر می پذیرد.(کاویانی ،۱۳۸۶).
نوجویی
فردی که نمره بالادرنوجویی می آورد،متغیر از نظر احساسی ،هیجان محور،ماجرا جو،کنجکاو،مشتاق،دست ودلباز، زودرنج، تکانشی ودر مواردی غیر قابل پیش بینی. به آسانی جذب پدیده های نومی شود وبه نوآوری اهمیت ویژه ای می دهد.از معایبش این است که خشم بیش از حدی دارد وبه آسانی در رویارویی با ناکامی دست از کار می کشد بنابراین دمدمی مزاج در روابط و ناپایدار در کار است.
درمقابل فردی که نمره پایین می آورد،دارای خلقی یکنواخت است،بی تفاوت به تغییرات است، مشتاق وجستجوگر نیست، یکنواخت، محافظه کار است و محیط های آرام وکم تغییر را ترجیح می دهد. منظم، باقاعده، وصرفه جو است.
آسیب پذیری- پرهیزی
فردی که درآسیب پرهیزی نمره بالامی آورد،
محتاط محافظه کار، ترسو، پرتنش، برانگیخته، عصبی، کمرو، شکاک، مأیوس، منفعل، منفی گرا یا بد بین.حتی در موقعیت های معمولی، نیاز به تشویق و حمایت دیگران دارد. حساس به انتقاد وتنبیه ،به خوبی خطر را پیش بینی میکنند ومعمولا برنامه های منظم و دقیق دارند.
در مقابل فردی که نمره آسیب پرهیزی پائین می آورد،راحت، با شهامت، شجاع، آسوده خاطر، خوش بین، خوش مشرب، با انرژی، با تحرک، سرزنده و خوش بنیه.
پاداش- وابستگی
ویژگی های کسی که درمقیاس پاداش-وابستگی نمره بالامی آورد، بدین قرار است: دل رحم،گرم و صمیمی، حساس، وابسته، با تعلق و اجتماعی، علاقمند به معاشرت، به آسانی دوست پیدا میکند، حساس به موقعیت های اجتماعی، به راحتی تحت تأثیر نگرش های دیگران قرار می گیرد.
اما ویژگی های کسانی که دراین مقیاس نمره پایین می آورند بدین قراراست: اهل عمل، سرسخت، سرد، بی توجه به حساسیت جمعی و گروهی، ترجیح دادن تنهائی و فاصله با دیگران، کمتر وجه مشترک خود و دیگران را جستجو می کند، دارای باورداشت های منطقی وجدی بدون دخالت دادن احساسات و ملاحظه ی دیگران، دارای دید گاه های خود محورانه و کمتر به درک و خواست دیگران توجه می کند.
پشتکار

بیشتر روش های معمول ارزشیابی، جنبه دخالت ذهنی و کیفی دارند. همین امر سبب عدم، رضایت وناخرسندی کارکنان می گردد زیرا آنها معیارهای عملکردی و قابل اندازه گیری را بر ظوابط کیفی و مرتبط با خصوصیات کلی ترجیح می دهند. کارکنان به تجربه دریافته اند که در اغلب موارد به دلیل متعدد شخصی و سازمانی، معیارهای کلی و کیفی ارزشیابی به صورت آگاهانه یا نا خود آگاه با تعصب، حمایت از کارکنان خاص و انحراف از اهداف ارزشیابی همراه است.^[۲۹]
در نتیجه اجرای طرح ارزشیابی شاغلین، سازمانهای اجتماعی می توانند نارسائیهای کار آنها را مشخص سازند و از برای بر طرف کردن آن نارسائیها، کوششهای مجدانه ای معمول دارند.

اجرای طرح ارزشیابی شاغلین و سیله ای خواهد که می تواند بسیاری از عوارض نهان و زیان آور سازمانهای اجتماعی را آشکار گرداند. و در ضمن مدیران سازمانی را از برای بهسازی فعالیتهای شاغلین به صورت جدی آگاه گرداند تا بدان وسیله وضع شرایط مطلوبی که منجر به خلق وایجاد محیط سالم اداری می شود به وجود آورند از مقدمات فوق به طور کلی چنین نتیجه گیری می شود که ارزشیابی کارایی سازمان از وهله نخست منوط به ارزشیابی کار مدیران توسط خود آنهاست و در وهله دوم ارزشیابی کارکنان توسط مدیران است و در مرحله نهایی ارزشیابی کار آئی و کار آمدی سازمانی توسط کادری مجرب و متخصص خواهد بود که آنها را کارشناسان امور ارزشیابی در اداره امور پرسنل سازمانها می شناسند.^[۳۰]
تاریخچه ارزشیابی عملکرد:
بدون شک انسان در تمام مراحل زندگی خود می بایستی پس از انجام هر گونه عمل و یا عکس العمل نسبت به ارزشیابی آنچه انجام داده و یا اتفاق افتاده اقدام نماید. ارزشیابی مروری است مستمر و مداوم که همواره باید در کلیه فعالیتهای انسانی اعم از فردی و یا جمعی معمول و رایج گردد. بعضی از نگرشهای ارزشی به صورت ناخود آگاه در نظر ایشان انجام می پذیرد و بعضی از اعمال به صورت خود آگاه و از پیش دانسته شده و از روی قصد و غرض انجام می شود. بدین وسیله است که در مورد انجام و یا عدم انجام فعالیتی انسان برای ارزشیابی و سنجش تصمیمات لازم را اتخاذ می نماید. یکی از مهم ترین وظایف مدیران سازمان ارزشیابی علمی و عملی کار کارکنان سازمان است. از زمانی که دانش مدیریت به صورت آکادمیک و منظم در آمده ارزشیابی علمی به صورتی نو در نظام اداری سازمانهای مختلف بکار گرفته شده است مدیران سازمان می بایستی برای کار آمدی سازمان و کار آئی افراد از اصول و مفاهیم ارزشیابی که بر مبنا و اساس فلسفی و عملی خاص خود الهام گرفته اند. توسل چسته به عبارت دیگر اداره کنندگان امور سازمانهای اجتماعی از برای حفظ صیانت انسانی می بایستی ارزشهایی که حافظ و نگاهدارنده کوششهای متنوع و متعدد انسانی است مشخص سازند بعضی از متفکران و اندیشمندان در باب طبیعت و جوهر ذاتی آدمیان اعتقادی روشن دارند که انسان بالفطره موجودی پاک سرشت و نیک نهاد است و از کار و کوشش مفید و سازنده لذت می برد.
بنابراین با توجه به جمله فوق این اعتقاد فلسفی که انسان از هر گونه بدسرشتی, تنبلی و سستی دوری می گزیند آن را حاصل محیطی می دانند که آن انسان ها در شرایطی زیست می کنند که ارزشهای انسانی نامشخص اند و از هم پاشیده می باشند. بنابراین با توجه به مقدمه فوق برای شناخت ارزشهای والای انسانی و همچنین دوری گزیدن انسان از نابرابریها و بی عدالتیها, می بایست همیشه و در همه حال از نظام واحدی که مبتنی بر حاکمیت عقل و منطق استوار شده باشد پیروی کنند تا انسانهایی متعادل و سالم از فکر و فلسفی, ارزشگذاری و ارزشیابی به عنوان وسیله ای مطمئن و سازنده تلقی می شود که می توان با بکار بردن نتایج حاصله از آنها در انسانها برداشتی مثبت و سازنده بوجود آورده شود.
در نتیجه اجرای طرح ارزشیابی شاغلین, سازمانهای اجتماعی می توانند نارسائیهای کار آنها را مشخص سازند و از برای بر طرف کردن آن نارسائیها, کوششهای مجدانه ای معمول دارند. اجرای طرح ارزشیابی شاغلین وسیله ای خواهد بود که می تواند بسیاری از عوارض پنهان و زیان آور سازمانهای اجتماعی را آشکار گرداند تا به آن وسیله وضع و شرایطی مطلوب که منجر به خلق و ایجاد محیط سالم اداری می شود بوجود آورند.
بدون شک با دور شدن نهال ارزشیابی در یک سازمان به میزان قابل توجهی محتاج مراقبت و حمایت مدیران خواهد بود. مدیران سازمانی در به ثمر رساندن چنین فرآیندی نو پا نقش بستانکار سنگین بر عهده دارند. آنهائیکه به خوبی می توانند در ایجاد محیط سالم اداری توام با سلامت نفس انسانی, موجبات رشد و اشاعه عدالت اجتماعی را فراهم سازند. آنانند که بخوبی می توانند در پرتور کاربرد نظام ارزشیابی به تجهیز و پرورش تخصصهای علمی و عملی مورد نیاز سازمانها همت گمارند و خو و سازمانهای تا بعد را در تشخیص و قبول نتایج حاصله تشویق و ترغیب نمایند و تحقیق چنین تدابیری با وسعت نظر مدیران همراه خواهد بود. بنابراین از مقدمات فوق چنین نتیجه گیری می شود که ارزشیابی کار آئی سازمانی در وهله نخست منوط به ارزشیابی کار مدیران توسط خود آنها است. و در وهله دوم ارزشیابی کارکنان توسط مدیران است و در مرحله نهایی ارزشابی کار آئی و کار آمدی سازمانی توسط کادری مجرب و متخصص خواهد بود که آنها را کارشناسان امور ارزشیابی در اداره امور پرسنلی سازمانها می شناسند.
تعاریف ارزشیابی:
(ارزیابی شایستگی کارکنان عبارت است از سنجش سیستماتیک و منظم کار افراد در رابطه با نحوه انجام وظیفه آنها در مشاغل محوله و تعیین پتانسیل موجود در آنها جهت رشد و بهبود) (فرایند ارزشیابی عبارت است از یک سلسله اقدامات رسمی است که به منظور بررسی عملکرد کارمند در فاصله زمانی معین و شامل تمامی رفتارهای فردی در ارتباط با کار کرد او در آن دوره ی زمانی می شود.^[۳۱]
(ارزیابی عبارت است از سنجش نسبی عملکرد انسانی در رابطه با نحوه ی انجام کار مشخص در ی دوره ی زمانی معین, در مقایسه با استاندارد انجام کار و همچنین تعیین استعداد و ظرفیتهای بالقوه ی فرد به منظور برنامه ریزی در جهت به فعالیت در آوردن آنها )^[۳۲]
منظور از ارزیابی عملکرد فرآیندی است که به وسیله آن کار کارکنان در فواصلی معین و به طور رسمی مورد بررسی و سنجش قرار می گیرد)^[۳۳]
(ارزشیابی عبارت است از روشی که به وسیله آن میزان نزدیکی به هدف مورد نظر سنجیده می شود و در درک این مساله از طریق مقایسه وضع فعلی با هدف نهایی روشن می گردد.^[۳۴]
ارزشیابی فرآیندی است که در آن سطوح تصمیم مورد نظر تعیین می شود, اطلاعات مناسب برگزیده, جمع آوری و تجزیه و تحلیل می گردد تا گزارش تهیه شود که بر اساس آن تصمیم گیران بتوانند تصمیمات مناسب نو مقتضی اتخاذ نمایند.^[۳۵]
استافل بیم (۱۹۸۶) ارزشیابی را چنین تعریف کرده است:
(ارزشیابی عبارتست از فرایند تعیین کردن, بدست آوردن, فراهم ساختن اطلاعات توصیفی و قضاوتی در مورد ارزش و مطلوبیت هدفها, طرح, اجرا و نتایج به منظور هدایت تصمیم گیری, خدمت به نیازهای پاسخگویی و درک بیشتر از پدیده ای مورد بررسی ^[۳۶]
در این دو تعریف دو نقش برای ارزشیابی
در نظر گرفته شده است.
نقش تصمیم گیری یا نقش نکوینی.
نقش پاسخگویی یا نقش پایانی
کولی (۱۹۸۶ ارزشیابی را چنین تعریف می کند.^[۳۷]
(ارزشیابی فرآیندی است که از طریق آن داده های مرتبط جمع آوری و در جهت اخذ تصمیم تبدیل به اطلاعات می شود.) چنانچه از تعریف فوق بر می آید ارزشیابی یک فرایند است تا یک بازده, ارزشیابی و رای تحقیق است و منجر به اتخاذ تصمیم می گردد.
ضرورت و اهمیت ارزشیابی:
ارزشیابی را می توان به عنوان فرایند تحلیل و کنترل طراحی شده برای تعیین ارتباط, اثر بخشی معنی دار بودن و تاثیر فعالیتهای مشخص و درجه کار آئی که از طریق آن حاصل می شود مورد توجه قرار دارد. در این حالت, ارزشیابی چیزی بیش از کاربرد روشهاست ارزشیابی یک فعالیت سیاسی است و غالبا به عنوان بخش بنیادی و فعالیتهای مدیریتی است ارزشیابی تاثیر برنامه و اثر بخشی هزینه را معین می کند. اثر بخشی هزینه برنامه بر می گردد به کار آئی آن یا به طور اخص تاثیر مفید برنامه در ارتباط با هزینه هایش^[۳۸]
احتمالا مشهورترین تحقیق در زمینه ارزیابی عملکرد در نخستین سالهای دهه ۱۹۶۰ به وسیله هربرت مایر و همکارانش در شرکت جنرال الکتریک انجام شد آنها به این نتیجه رسیدند که ارزشیابیهای رسمی که به وسیله مدیران انجام می شود نمی توانند در اصلاح کارکنان و بهبود عملکرد زیر دستان اثر بخش باشند. کسانیکه به صورت رسمی در رابطه عملکردشان مورد انتقاد قرار گرفته بودند. وضع دفاعی به خود گرفته یا رنجیده خاطر شده بودند و پس از دریافت نتیجه ارزیابی, عملکردشان بدتر شده بود. این پژوهشگر و همکارانش پیشنهاد می کنند که اگر مدیر بصورت سنتی نقش یک قاضی یا داور را ایفا کند هدف ارزیابی(بهبود عملکرد کارمند در آینده) تامین نخواهد شد. او و همکارانش بر این باورند که یک مدیر وزیر دستش باید باهم هدفها را تعیین کنند و سپس مراحل پیشرفت (در جهت تامین آن هدفها) ارزیابی نمایند آنها به این نتیجه رسیدند که مشارکت دادن افراد در ارزیابی باعث می شود که رضایت طرفین بدست آید و عملکرد ها بهتر شوند این پژوهشگر و همکارانش پیشنهاد می کنند که فرایند ارزیابی باید مستمر باشد. (یعنی آن باید به صورت یکی از بخشهای اصلی روابط متقابل بین مدیر و زیر دست در آید و نه آنکه سالن یک یا دو بار بر زیر دست یا کارمند تحمیل گردد). تقریبا در جنرال الکتریک انجام دادند نتیجه تحقیق آنها همان دستاوردهای نخستین را تایید کرد ودر این زمینه آنها توصیه های دیگری هم نمودند. نخست, مدیریت عالی سازمان باید دقت کند تا عملکرد را فرد در استراتژی سازمان (با توجه به منابع انسانی و فرهنگ حاکم بر سازمان) بگنجاند واین که به موضوع ارزیابی مستمر واهمیتی که آن دارد تاکید شود. دوم ماهیت کار کارمند، انتظاراتی را که از عملکرد وی می رود و شیره ای که عملکرد مورد ارزیابی قرار می گیرد. باید از آغاز کار کاملا روشن و مشخص باشد. سوم بحث درباره ی پایه حقوقی و روابط بین میزان پرداختی و عملکرد به صورت جزء لایتجزای سیستم مدیریت کل منابع انسانی، مدیر باید درباره پیشرفت کارمند و فرصتهایی که می توانند مسیر شغلی وی را تعیین کنند به بحث بپردازند و آنچه را که فرد کارمند می تواند و (به صورت بالقوه) به آنها دست یابد مشخص نماید. سرانجام کارمند باید به عنوان یک شریک فعال وهمتای مدیر (برابری با وی) در سراسر فرایند ارزیابی به حساب آید.^[۳۹] ارزشیابی می تواند یک ابزار بسیار قوی در برنامه ریزی باشد. ارزشیابی به خودی خود هدف نیست و به هدف اینکه فی نفسه مفید است نباید انجام شود. بلکه باید از آن بعنوان وسیله ای برای پیشبرد کیفی کارها استفاده شود. با درک روشنتر نقش ارزشیابی در تصمیم گیری، ارزش آن درهدایت وارده فعالیتها بیشتر معلوم می گردد- ارزشیابی اساس معتبری برای انتخاب اصلح به دست می دهد و در صورتی که برنامه به اصلاحاتی نیاز داشته باشد. امکان اقدام به موقع را برای مجریان فراهم می نماید. ارزشیابی به عنوان یک فرایند داوری کننده باید متسمرا ادامه یابد و یکی از مهارتهای حرفه ای مدیریت باشد شاید انگیزه اصلی میل به پیشرفت وبهبود کار مهم ترین دلیل ضرورت انجام ارزشیابی باشد زیرا بدین وسیله خواهم فهمید که چه مواردی باید بهبود یابد واصلا این بهبود چگونه انجام خواهد پذیرفت. خلاصه اینکه تصمیمهای اداری و آموزشی و انجام عملیات مربوط، عملا بر اساس یک سلسله ارزشیابیهای که به طور رسمی یا غیر رسمی در سازمان انجام می شود اجرا می گردد^[۴۰] ارزیابی عملکرد یکی از مهمترین کارهای مدیران است ولی بیشتر مدیران براحتی این واقعیت را می پذیرند که کاری بس سخت و مشکل است همیشه وضع بگونه ای نیست که بتوان براحتی درباره عملکرد زیر دست به صورتی دقیق قضاوت کرد وغالبا کار مشکلتر این است که بتوان نتیجه متفاوت دارد بگونه ای سازنده و بدون اینکه بر روحیه کارمند ضربه وارد شود به وی منتقل کرد.^[۴۱]
شناخت کارکنان قوی واعطای پاداش به آنها و از این طریق ایجاد انگیزه برای بهبود عملکرد آنان و سایر کارکنان از جمله علل اصلی ارزیابی عملکرد است. در گذشته مدیران کلاسیک ارزیابی عملکرد را فقط به منظور کنترل کار کارکنان انجام می دادند. در حالی که امروزه جنبه راهنمایی و ارشادی این عمل اهمیت بیشتری یافته است و هدف اصلی از ارزیبای عملکرد این است که اطلاعات ضروری درباره ی نیروهای شاغل در سازمان جمع آوری گردد و در دسترس مدیران قرار گیرد تا آنها بتوانند تصمیمات بجا و لازم را در جهت بالا بردن کمیت و کیفیت کار کارکنان اتخاذ نمایند. بنابراین هدف نهایی از ارزیابی عملکرد افزایش کار آئی و اثر بخش سازمان است به توبیخ و تنبیه کارکنان ضعیف بدیهی است که ارزیبای عملکرد کارکنان فرآیندی بسیار مهم واز حساسترین مسائلی است که مسئولین سازمان با آن روبرو هستند. علی رغم سعی دائمی در طراحی سیستمهای بهتر و موثر تر برای ارزیابی کارکنان شواهد و مدارک نشان می دهد که به طور کلی مسئولین سازمان از روشها و سیستمهای مورد استفاده برای ارزیابی کارکنان راضی نیستند. دلیل اصلی این نارضایتی، پیچیدگی فرایند ارزیابی و در نتیجه ناتوانی در طراحی یک سیستم ارزیابی جامع است، عدم پشتیبانی مدیریت، غیرقابل اجرا بودن سیسمتهای ارزیابی، ناتوان ارزیابان در ارزیابی درست وعادلانه و عدم تناسب و انطباق سیمستهای ارزیابی با واقعیات از جمله مشکلاتی هستند که معمولا اثر بخشی اکثر سیمتهای ارزیابی را دچار اشکال می نمایند.^[۴۲]
اهداف ارزیابی عملکرد
گر چه بقای سلامت سازمان و ایجاد میل و رغبت به کار در کارکنان د رگروه وجود سیستم صحیح ارزیابی نیروی انسانی است ولی به طور کلی می توان اهم اهداف آن را به این شرح عنوان نمود
تعیین بازدهی کار یا بهره وری (produotivity)
عبارت است از قدرت تولید یک شخص یا یک کارگر در یک واحد زمانی، عبارت دیگر می توان گفت: بهره وری عبارتست از میزان و قدرت تولید یک واحد تولیدی، به نسبت میان مقدار معینی محصول ومقدار معین از یک یا چند عامل تولید.
تعیین کار آئی (Effiviency)
عبارتست از نسبت کار انجام شده یا انرژی مصرف شده به منابع مصرفه یا نسبت مقدار تولید شده به مقدار عواملی که به کار گرفته شده است.
تعیین کار آمدی (Effectiveness)
عبارتست از میزان موفقیت در تحقیق اهداف یا انجام ماموریتها
طبقه بندی عادلانه کارکنان (personal classif ication)
دستیابی به وضعیت استعداد و توان نیروی انسانی موجود و سوق دادن استعدادهای نهفته به سمت اهداف مطلق سازمان است به کارگیری این اطلاعات در انتصابات وترفیعات آتی و بر آورد نیازهای آموزش کارکنان و بالاخره تعیین طبقه بندی عادلانه کارکنان در گروه های مختلف شغلی می باشد. بنابراین هدف ارزیابی عملکرد کارکنان، شناسایی میزان اثر بخشی و کار آمدی کارکنان سازمانی به وسیله ایجاد و توسعه اطلاعات حیاتی منابع انسانی است که این خود سبب رسیدن به اهداف ویژه دیگری می شود البته بعید است که یک سیستم ارزیابی بتوان طور موثر به تمام مطلوب برساند ولی در قالب مدیریت منابع انسانی به اهداف زیر می توان دست یافت.^[۴۳]
برنامه ریزی نیروی انسانی:
می دانیم که یکی از منابع تامین نیروی انسانی مورد نیاز نیروهای موجود در درون سازمان است برای استفاده صحیح از این منبع ضروری است که کیفیت قابلیت ارتقاء و توانایی های بالقوه نیروهای شاغل در سازمان شناخته شود و اطلاعات لازم درباره آنها جمع آوری گردد در صورت طراحی درست، اطلاعاتی که به وسیله سیستم ارزیابی به دست می آید می توان به طور دقیق و صحیح نقاط ضعف و قوت نیروهای درون سازمان را آشکار سازد ارزیابی معلوم می کند که آیا فرد مهارت، تخصص و سایر شرایط لازم را به منظور احراز سمتی بالاتر دارد و برای ترفیع مقاوم آماده است یا اینکه حتی دارای دانش و مهارتهای لازم برای انجام شایسته شغل فعلی خویش هم نیست. اگر مشخص گردید که مشکل ناشی از آموزش نیست یعنی اگر بدانیم که نمی توان کم کاری یا بی اثر کارمند را با آموزش رفع نمود. چاره ای جز انتقال، نتزل مقام یا حتی اخراج خود از سازمان نخواهد بود.
کارمند یابی و انتخاب:
نتایج حاصل از ارزیابی عملکرد کارکنان فعلی سازمان می تواند در پیش بینی عملکرد آتی کسانی که می خواهیم انتخاب و استخدام نماییم مفید واقع شود. برای مثال ممکن است ارزیابی کارکنان نشان دهد عملکرد کسانی که دارای درجه تحصیلی خاصی هستند. یا از دانشگاههای خصوصی فارغ التحصیل شده اند بهتر از سایر کارکنان می باشد. چنین اطلاعاتی به طور یقین فرایند جذب نیرو را تحت تاثیر قرار خواهد داد. زیرا با داشتن این قبیل اطلاعات مسئولین سازمان برای کسانی که دارای ویژگیهای بخصوصی باشند. ارزش بیشتری قائل می شوند یا اصولا به دنبال چنین کسانی می‌روند
تعیین روایی آزمون های استخدامی
عملکرد فرد بعد از استخدام معیاری است که به وسیله آن می توان روایی آزمونهای استخدامی را تعیین نمود، یعنی اگر عملکرد فرد بخصوصی که بر اساس نتایج آزمونهای استخدامی انتخاب شده رضایت بخش باشد این آزمونها فاقد روایی هستند. بنابراین نتایج حاصل از ارزیابی عملکرد کارکنان شاخص و مقیاس سودمندی برای تعیین اعتبار و روایی آزمونهای استخدامی است و به مسئولین سازمان و طراحان این نوع آزمونها کمک می کند تا در صورت لزوم اصلاحات لازم را در آنجا به عمل آورند.
آموزش و تربیت کارکنان
بخشی از اطلاعاتی که از ارزیابی عملکرد به دست می آید به سازمان در تعیین نیازهای آموزشی کمک می کند بدین معین که اگر معلوم شود عملکرد ضعیف کارمند ناشی از فقدان آموزش است مسئولین مربوط می توانند با در برگذاری دوره های آموزشی مناسب این کاستی را از بین ببرند. پس نتایج ارزیابی عملکرد کارکنان اولا در تعیین نیازهای آموزشی سازمان ثانیا در تعیین نوع مهارتهای بخصوصی که بیشتر مورد نیاز سازمان است نقش مهمی دارد همچنین ارزیابی عملکرد کارکنان معلوم می کند که در کجا و در چه واحد و دایره ای در سازمان به خودی خود ضمانتی برای آموزش و ترتیب شایسته کارکنان خواهد بود ولی اطلاعات حاصل از ارزیابی عملکرد کار تعیین نیازهای آموزش را ساده تر می نماید.
تعیین مسیر شغلی:
عملکرد کارمند در شغلش نشان دهنده توانایی های بالفعل و بالقوه وهمچنین نقاط ضعف و قوت اوست در نتیجه با ارزیابی فرد و کسب اطلاعاتی در این زمینه می توان مسیر شغلی فرد را در سازمان ترسیم نمود. منظور از مسیر شغلی مشاغلی است که در طی عم؟ کاری فرد در سازمان یکی پس از دیگری به او واگذار می شود.
حقوق و مزایا:
یکی از عوامل بسیار موثر در افزایش پرداخت، اطلاعاتی است که از ارزیابی چگونگی عملکرد فرد به دست آمده است. امروزه اکثر مدیران و مسئولان معتقدند که باید افزودن به حقوق ودستمزد به کار و عملکرد بر جسته کارکنان، پاداش مهشود و ملموس داد. پرداخت پاداش به خاطر عملکرد خوب، نقش بسیار مهمی در ایجاد انگیزه برای ادامه آن خواهد داشت تحقیقاتی که در این زمینه انجام گرفت حاکی از این است که تنبیه فرد به خاطر عملکرد ضعیف او نمی تواند در دراز مدت چندان موثر باشد و باعث عملکرد بهتر و تلاش بیشتر وی شود. به علاوه اگر کارکنان قوی همان حقوق و. مزایایی را دریافت کننده که کارکنان عادی یا ضعیف دریافت می نمایند، بتدریج انگیزه خود را از دست می دهند و تبدیل به کار کنانی عادی می کردند. بنابراین برای تشویق کارکنان بر عملکرد خوب و موثر سازمان باید سیستمی منصفانه برای ارزیابی عملکرد کارکنان طراحی می کند و با اجرای صحیح آن به کارکنان برجسته و قوی پاداش دهد.
شناخت استعدادهای بالقوه کارکنان:
بنابراین گفته که (گذشته چراغ راه آینده است) در مواردی همزمان با ارزیابی عملکرد کارمند ، استعدادها و توانایی های بالقوه او نیز سنجیده می شود و بر این اساس مشاغلی که احتمال می رود فرد در انجامشان برای پیش بینی عملکرد او در آینده نخواهد بود. و موفقیت در انجام موثر کاری بخصوص به این معنا نیست که فرد به همان اندازه در کار دیگری موفق باشد تاکید بیش از اندازه بر مهارت فنی به عنوان ضابطه اصلی برای ارتقاء ونادیده گرفتن سایر مهارتهای لازم برای تصدی مشاغل بالاتر (بخصوص شاغل مدیریتی) از اشتباهاتی است که معمولا رخ می دهد و باید از آن بر حذر بود. ارزیابی عملکرد می تواند ابزار بسیار مفیدی در دست مدیریت باشد، ولی به عنوان یک نتیجه گیری کلی باید افزود از آن همیشه به گونه ای که باید استفاده نمی گردد.^[۴۴]
با توجه به اینکه از ارزشیابی اعطای پاداش و جزای خوب به کسی است که وظایف خود را به نحو احسن انجام می دهد یا تذکر و تنبیه به فردی که کار را به طور کامل انجام نمی دهد و یا نسبت به انجام صحیح وظایف خود بی اعتناست. بی شک این کار فواید متعددی را برای سازمان به ارمغان می آورم که اهم آنها عبارتند از:
ایجاد رغبت و میل به کار و پیدایش احساس امنیت در کارکنان.
ایجاد زمینه برای تعالی و پیشرفت کارکنان مستعد.
کاهش نارضایتی و شکایت ناشی که تبعیضات غیر اصولی و یا غیر عمدی.

البته در کشور ایران با توجه به گسترش موبایل در دو قشر شهری و روستایی استفاده از موبایل بانک بسیار حایز اهمیت است.
۲-۱-۴-۲۷ وضعیت بانکداری اینترنتی در ایران
ایران در بین کشورهای بهره‌برداری از فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات در رده کشورهای در حال توسعه این فناوری‌ است،‌ بنابراین کشور ما در برنامه‌های بانکداری اینترنتی در گام‌های ابتدایی به سر می‌برد و نیازمند آن است که برای توسعه بانکداری الکترونیکی ابتدا بسترهای توسعه بانکداری اینترنتی را فراهم کند. گسترش زیرساخت‌های ارتباطی مناسب می‌تواند در تلفیق سیستم‌های بانکی با ابزارهای الکترونیکی موثر باشد. توسعه ابزارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در زمینه بانکداری الکترونیکی مثل دستگاه‌های خودپرداز، سیستم‌های تلفنی دیجیتال، کارت‌های اعتباری، کارت‌های هوشمند و … تهیه و تدوین چارچوب‌های قانونی و نظام‌مند کردن بانکداری الکترونیکی و گسترش فرهنگ عمومی‎نسبت به مساله بانکداری الکترونیکی از جمله مهمترین کارهایی است که دولت محترم می‌تواند در تحقق اهداف اقتصادی خود از آنها بهره برد (چیرانی و دیگران ، ۱۳۸۸).

اما آنچه که کشور را از سازمان تجارت جهانی دور نگه داشته است: صنعت غیررقابتی، بالا بودن هزینه تمام شده تولید کالا و همچنین رشد صنعت در شرایط انحصاری به همراه پیکره دولتی اقتصاد ایران باعث شده است WTO (سازمان تجارت جهانی) همواره با عضویت ایران مخالفت کند. با این توضیح و با توجه به ساختار دولتی بانک‌های بزرگ کشور که شرایط رقابت را خنثی می‌کند و همچنین رشد کند TCT در مدیریت کشور و بالا بودن ریسک سرمایه‌گذاری در همه موجب شده است که سهم ایران از تجارت الکترونیک ناچیز باشد. لذا توجه به موارد مذکور، رشد و ارتقای تجارت الکترونیک می‌تواند برای دولت‌مردان مفید واقع شود (غفاری و دیگران ،۱۳۸۸).
‎
بخش دوم
ارزش مشتری
۲-۲-۱ مقدمه
نقش و اهمیت مشتری در شرکت‎ها و سازمان‎ها به سبب تاثیر مستقیمی‎که بر رشد و بقای سازمان در بازار رقابت می‎گذارند و نیز کسب منافعی که برای ایشان دارند، سبب گردیده تا امروزه از نظر فلسفی لزوم کسب ارزش مشتری، درک و پذیرفته شود و در کلیه واحدهای سازمانی گرایش به مشتری داشته باشند و سمت و سوی فعالیت همه آنها مشتری و جلب رضایت او باشد. در دنیای امروز اصل رقابت ایجاب می‎کند که توجه مدیران سازمان‎ها معطوف به بالابردن خشنودی مشتریان، کاهش هزینه‎های تولید و ارائه خدمات با سطح بالای کیفیت در کار باشد. ‎لذا بررسی و شناخت شاخص‎های ارزش مشتری و سنجش ارزش مشتریان بدین لحاظ حائز اهمیت بوده که نهایتا سطح ارزش مشتری تعیین کننده موفقیت یا شکست سازمانها است ارزش‎های مشتری ( یا ساختار ارزشی مشتری) یک فاکتور مهم و تاثیرگذار در نگهداری مشتری و قصد خرید اوست.باید توجه داشت بعضی اوقات نگهداری مشتریان فعلی خیلی مهم تر از کسب مشتریان جدید است و بطور کلی این « ساختار ارزشی مشتری ^[۴۰]» است که کلید اصلی نگهداری مشتری محسوب می‎شود(صمدی و اسکندری،۱۳۹۰).
۲-۲-۲ تعاریف ارزش مشتری
مونرو^[۴۱] (۱۹۹۰) و گال^[۴۲] ( ۱۹۹۴) اذعان داشتند که کیفیت محصولات یا خدمات به عنوان نیاز اولیه مشتریان در نظر گرفته می‎شوند و آنان استدلال نمودند که مزایای دریافتی به عنوان ترکیبی از ویژگی‎های فیزیکی ، خدماتی و حمایت فنی، شایستگی و موقعیت بازار و پاداش‎های اجتماعی در نظر گرفته می‎شوند.( Walter, 2011).
مشتریان به خدمات ارزشی از طریق تمایل یا هدف به دست آمده اذعان دارند. وودراف ^[۴۳](۱۹۹۷) ارزش مشتری را به صورت ترجیح ادراک شده مشتریان برای ارزیابی ویژگی‎های کالاها, عملکرد‎ها, و مزایای ناشی از استفاده از این تاسیسات برای نیل به اهداف و مقاصد مشتریان در موقعیت‎های استفاده تعریف کرده است .( شهرستانی و دیگران، ۱۳۹۰).
هولبروک ^[۴۴](۲۰۰۶) ارزش مشتری را به عنوان یک تجربه ترجیح ارتباطی و تعاملی تعریف کرده است که شامل تعامل بین یک فرد و یک موضوع است.( شهرستانی و دیگران ، ۱۳۹۰).
۲-۲-۳ تاریخچه ارزش‎های مشتری
سابقه ارزش مشتری و پیاده سازی آن به صورت امروزی به دهه ۱۹۹۰ بر می‎گردد. بحث اینکه بانک‎ها چگونه به جذب مشتری بپردازد یا اینکه چگونه مشتری‎های فعلی خود را حفظ و به آنها خدمات بهتری ارائه کند. از نظر تاریخی ، تا قبل از انقلاب صنعتی ، تجارت و بازرگانی بیشتر رابطه محور بوده است.پس از انقلاب صنعتی ، زمانی که تولید انبوه با روش‎های جدید به سرعت رشد کرد و مصرف انبوه بوجود آمد.(شهرستانی و دیگران ، ۱۳۹۰).
۲-۲-۴ الگوهای نظری ارزش مشتری
۲-۲-۴-۱ نظام ارزشی مشتری
قبل از اینکه مشتری را بشناسیم ، ارزش و اهمیت او را در نگاه سیستمی‎و به صورت یک « نظام ارزشی» در دو مبحث مورد بررسی قرار می‎دهیم : یکی ارزشی که مشتری برای بانک‎ها دارد و دیگری ارزش از دیدگاه مشتری.
ارزش مشتری عبارت است از نسبت فواید حاصل به چیزهای ضرورتی است که بانک‎ها به خاطر به دست آوردن فواید آنها را قربانی می‎کند. ارزش از دیدگاه مشتری عبارت از ؛ مجموعه استفاده‎هایی که مشتری از محصول یا خدمات دریافت می‎کند منهای هزینه‎های به دست آوردن آن. هزینه ، آن مقدار منابعی است که برای خرید یا نگهداری کالا و خدمات یا برای رفع نقایص، تاخیرها ، انتظارات ، اشتباهات و مانند اینها صرف می‎شود و باعث کاهش ارزش می‎گردد.( اردکانی، ۱۳۸۹).
۲-۲-۴-۲ ‎ارزش مشتری در بانکداری اینترنتی
با توجه به اینکه حیات و چرخه اقتصادی همه موسسات مالی با حضور و سرمایه گذاری مردم ارائه می‎یابد در راه اندازی سیستم فناوری خویش خدمت باید توجه بسیاری به اصل ارزش مشتری داشت( line & Hsieh,2006).
امروزه با توجه به گستره جهانی رقابت‎های تجاری موسسه ای در جذب مردم موفق خواهد بود که مهمترین و بیشترین سرویس‎ها را به مشتریان خود بدهد. بنابراین می‎توان توجه به نقش مشتری در توسعه فعالیت‎های اقتصادی و تجاری ارزش مشتری را به عنوان اصلی ترین برنامه هر موسسه پی ریزی کرد( Hensmans et al,2011).
یکی از نقایص بزرگ در سیستم‎های جاری بانکی این است که مشتری بر اساس شعبه ای که در آن افتتاح حساب کرده درجه بندی می‎شود و شعبات دیگر او را به عنوان کاربر خدمات بانک متنوع خود نمی‎دانند این موضوع باعث می‎شود تا مشتری برای انجام چند فعالیت بانکی به چند بانک مراجعه کند و در این بین متحمل صرف هزینه و وقت زیادی شود، توسعه بانکداری اینترنتی با هدف ارزش مشتری این امکان را به وجود می‎آورد که مشتری با افتتاح حساب در هر شعبه ای از یک بانک، از آن پس مشتری کلیه شعب آن ‎بانک محسوب ‎می‎شود.( Hensmans et al, 2011).
۲-۲-۴-۳ عوامل ارزش مشتری
ارزش مشتری بر اساس ۵ عامل تعیین می‎شود : ارزش عملکردی،ارزش عاطفی، ‎ارزش شناختی ، ارزش اجتماعی، ارزش شرطی.
ارزش عملکردی : در ارتباط با عملکرد کاری، سود اقتصادی، و مزایای مرتبط با داشتن خدمات است. این مفهومی‎از مزایای اقتصادی و توازن بین کیفیت و قیمت است و عامل اصلی در انتخاب مشتری است .
ارزش عاطفی: تعریف کننده احساسات مشتریان در زمانی است که آنها کالاها و خدمات یک سازمان را تجربه می‎کنند.
ارزش شناختی: ظرفیت کالاها و خدمات در ایجاد مولفه‎های جدید و رفع تمایل موجود به کاربرد دانش است .
ارزش اجتماعی: محدود به گروه‎های اجتماعی خاص است (مانند گروه های فرهنگی اخلاقی).
ارزش شرطی: توصیف کننده موقعیت‎های خاصی انند بیماری یا موقعیت‎های اجتماعی خاص است. (sheis etal, 2009).
بخش سوم
آمادگی پذیرش ‎مشتری
‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎
‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎
‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎
۲-۳-۱ مقدمه
اگرچه فناوری جدید در سبز فایل رو به گسترش است, افراد ممکن نیست به راحتی فناوری خویش خدمت را به خاطر ترس یا مشکل در تعامل با فناوری نپذیرند.تا مشتریان آمادگی پذیرش فناوری را نداشته باشند آن را نمی‎توان پذیرفت.( ‎Line ‎& Hsieh, 2015).
فناوری و به تبع آن بانکداری الکترونیک که مبتنی بر فناوری‎های نوین است، رشد چشمگیری را نسبت به گذشته داشته اشت و هم اینک کمتر جایی را می‎توان در نظر گرفت که مجهز به یکی از اقسام بانکداری الکترونیک نباشد، لیکن این توسعه نمی‎تواند به تنهایی تضمین کننده سهولت پذیرش آن توسط افراد باشد.توسعه فناوری نمی‎تواند موفق باشد اگر افراد آمادگی پذیرش آن فناوری را نداشته باشند. ( Ho & Co, 2008).
۲-۳-۲ تعاریف آمادگی^[۴۵] پذیرش مشتریان
آمادگی مشتری برای استفاده یک تمایل ذهنی است و این نقش را بازی می‎کند که از فناوری جدید استفاده شود یا خیر و یا اینکه استفاده از آن تداوم یابد یا متوقف شود.(shu Hsum etal, 2012).
لینجاندر^[۴۶] در تعریف آمادگی پذیرش چنین می‎گوید : آمادگی پذیرش یک مفهوم کاملا ذهنی است که در آن فرد از لحاظ روانی زمینه پذیرش و استفاده از یک فناوری را پیدا می‎کند(Lyljander et al, 2006).
میوتر^[۴۷] آمادگی پذیرش را مجموعه ای از تفکرات، حالات و رفتارها می‎داند که در آن فرد مایل به استفاده از فناوری جدیدی می‎شود و تلاش می‎کند تا آن را امتحان کند.( Meuter, 2013).
۲-۳-۳ تاریخچه آمادگی پذیرش مشتریان
نوئل^[۴۸] و سیو^[۴۹] (۲۰۰۱) اقدام به بررسی آمادگی پذیرش مشتریان در کیفیت خدمات الکترونیک توسط آژانس فروش اینترنتی بلیط کردند.نتایج نشان داد که طراحی سایت، قابلیت اطمینان و اعتماد عامل‎های قوی برای آمادگی پذیرش مشتریان هستند.(صباغی، ۱۳۸۷).
یومناک ^[۵۰](۲۰۰۵) در پژوهشی با عنوان تاثیر ادراک کیفیت خدمات اینترنتی بر آمادگی پذیرش مشتریان انجام داد و مدل کیفیت آنلاین را استفاده کرد که ابعاد کیفیت خدمات آنلاین شامل: اعتبار، پاسخگویی، دسترسی، انعطاف پذیری، سهولت استفاده ، کارایی ، اطمینان ، امنیت ، آگاهی از قیمت ، زیبایی وب سایت و شخصی سازی بود. پژوهش در یک فروشگاه اینترنتی انجام شد و نتایج تحقیق نشان داد که رابطه معناداری بین ادراک از کیفیت خدمات اینترنتی و آمادگی پذیرش مشتریان وجود دارد.(( Yvmnak, 2005.
فین^[۵۱]( ۲۰۱۰) ‎در پژوهشی به بررسی اثرات کیفیت خدمات آنلاین بر آمادگی پذیرش مشتریان پرداخت
پرداخت. ‎او خدمات آنلاین را به ۳ دسته تقسیم کرد. از نتایج تحقیق چنین بر آمد که سرعت دانلود به عنوان یکی از متغیرهایی است که باعث پذیرش آمادگی توسط مشتریان می‎شود.(( Finn, 2010.

در معادلات فوق  نیروی محوری خارجی می­باشد و به علت فشاری بودن برابر  می­باشد که P همان نیروی کمانش می­باشد . بنابراین معادلات پایداری بصورت زیر بدست می­آیند.

(۳-۵۷)

(۳-۵۸)
۳-۵۹))
فصل چهارم
نتایج
۴-۱- مقدمه
در بسیاری از مسائل فیزیک که در اطراف ما اتفاق می­افتد، ریاضیات کاربرد بسیار وسیعی دارد، برای حل این مسائل، ریاضی­دانان و فیزیک دانان زیادی در این زمینه از قرن­ها پیش مشغول فعالیت بوده ­اند وموفق شده ­اند روش­هایی برای حل این مسائل کشف کنند. دلیل امر نیز شاید این باشد که حل بسیاری ازپدیده­های فیزیکی بوسیله معادلات دیفرانسیل تعیین می­شوند. از این رو در دو قرن اخیر راه حل­های تقریبی زیادی برای حل معادلات دیفرانسیل پیشنهاد شده است. در این رابطه حل دقیق اغلب معادلات دیفرانسیل حاکم بسیار مشکل و گاه غیر ممکن است. بسیاری از این روش­ها پیش از پیدایش روش­های اجزا محدود، حجم محدود، تفاضل محدود و باقیمانده وزنی بودند. بسیاری از معادلات پایداری در پوسته­ها به صورت تحلیلی قابل حل نمی باشند و برای حل آنها باید ازروش­های عددی و یا تخمینی استفاده نمود. تفاوت بین روش­های تحلیلی و تخمینی در بعضی از مواردبه طور کامل واضح نیست. منظور از روش تحلیلی روشی است که در آن معادلات دیفرانسیل حاکم بهصورت فرم بسته و دقیق قابل حل باشد.
۴-۲- تعریف روش دیفرانسیل مربعی
روش دیفرانسیل مربعی[۱۰-۱۴] به عنوان یک روش عددی موثرو ساده ودر عین حال دقیق جهت حل معادلات دیفرانسیل جزئی خطی و غیر خطی از مقدار مسائل مرزی مطرح می شود و به غیر از این برای مسائل چندبعدی نیز قابل تعمیم می­باشد .روش مذکور برای اولین بار در سال ۱۹۷۱توسط آقای بلمن^[۴۹] ابداع و مورد استفاده قرار گرفت.مسائل مهندسی زیادی را می توان با این روش تحلیل نمود از جمله مسائل ناویر استوکس، ارتعاشات ورقهای نازک، ارتعاشات تیرها و… .
روش کلی مبتنی بر تقریب و تخمین مشتقات جزئی از یک تابع نسبت به یک متغیر در هر نقطه مجزا است،به طوری که جمع خطی مقادیر وزنی تابع در تمام نقاط مجزا در میدان وسیعی از متغیرها انتخاب می شود. برطبق این روش کلی می توان یک مساله دوبعدی یا متغیرهای اصلی را در یک میدان چهار گوش حل کرد. محاسبه توابع وزنی اولین ومهمترین گام در استفاده از این روش می باشد.به طور کلی “بلمن “دو روش جهت محاسبه توابع وزنی ارائه کرد. آقای بلمن ۱۹۷۲روابط زیر رابه دنبال مفهوم انتگرال کلاسیک مطرح کرد:
(۴-۱)

و همین طور:
(۴-۲)
که رابطه ۵-۱ برای مسائل یک بعدی و رابطه ۵-۲ برای مسائل دوبعدی کاربرد دارند. فعلاً مسائل یک بعدی را در نظر گرفته و بعدا برای حالت های دو بعدی تعمیم داده خواهدشد. در رابطه( ۵-۱)  مشتق مرتبه اول  )نسبت به x در است. به طور آشکار راهنمای روند در این تکنیک تعیین توابع وزنی  می­باشد. بلمن دو روش برای محاسبه این ضرایب ارائه کرد. اولین روش اینست که اجازه دهیم معادله (۵-۱) برای توابع معیار زیر صحیح باشد که به یک مجموعه از معادلات جبری خطی منجر می شود.
(۴-۳)
این سیستم معادله یک جواب یکتا داردزیرا ماتریس ضرایبش از نوع واندرموند است و هنگامی که Nبزرگ باشد ماتریس بدحالت شده و معکوس کردن آن دشوار است. دومین روش تفاوتش با روش اول فقط در نوع توابع وزنی (معیار ) است که در این روش توابع وزنی بصورت زیر تعریف می شوند:
(۴-۴)
که در رابطه بالا  چند جمله ای لژاندر^[۵۰]مرتبه N ام است.
با بهره گرفتن از توابع معبار بالا بلمن و همکارانش یک فرمول جبری ساده برای محاسبه  بدست آوردند اما به شرطی که مختصات نقاط شبکه بصورت ریشه ­های چندجمله­ای لوژاندر مرتبه Nام انتخاب شوند. البته برای رفع نواقص و محدودیت های فوق روش دیفرانسیل کوادراچر تعمیم یافته در سال ۱۹۹۱توسط شو برای تعیین ضرایب وزنی توسعه داده شد.
۴-۳–چند جمله ای تقریبی مرتبه بالا و بردار فضایی خطی
روش دیفرانسیل مربعیتعمیم یافته مبتنی بر تحلیل چندجمله­ای تقریبی مرتبه بالاست.واضح است که تابع یکنواخت و سلیس در یک محدوده می ­تواند توسط یک چند جمله­ای مرتبه بالابه طور دقیق برحسب قضیه چند جمله­ای وییراستراس تقریب زده شود.بدنبال این قضیه پیشنهادشد که حل یک معادله یک بعدی می تواندبه یک چندجمله­ای با مرتبه N-1)) تقریب زده شود.
(۴-۵)
نشان دادن اینکه چندجمله­ای از درجه پایین­تر از N-1یا برابر آن، یک بردار فضایی خطیNبعدی را تشکیل می­دهد ساده است. از مفهوم استقلال خطی پایه­ های یک بردار فضایی خطی مانند یک زیرمجموعه مستقل خطی و محدوده­های تمام فضا می ­تواند مطرح شود. در اینجا اگر  چند جمله­ای­های اصلی در  باشد،آنگاه  می ­تواند بوسیله عبارت زیر بیان شود.
(۴-۶)
به طور واضح اگر همه چند جمله­ایهای اصلی یک رابطه خطی مانند معادله (۱-۲) را ارضا کنند بنابرین  هم این کار را می­ کند.در بردار فضایی خطی ممکن است چند مجموعه از چند جمله­ایهای اصلی وجود داشته باشد. هر مجموعه از چند جمله­ای­های اصلی می ­تواند بطور یکتا توسط مجموعه دیگری از چندجمله­ای­های اصلی بیان شده باشد.دیده شد که اگر چند جمله­ای اصلی  بصورت  انتخاب شده باشد همان سیستم معادله (۳-۳) توسط اولین روش بلمن داده شده می ­تواند بدست آید.اگر چندجمله­ای اصلی  به همان فر
م معادله (۵-۳) گرفته شده باشد، همان رابطه توسط دومین روش بلمن داده شده می تواند بدست آید.
۴-۴- ضرایب وزنی از مشتق مرتبه اول
بطور کلی روش GDQچند جمله­ای اصلی  را بعنوان چند جمله­ای درونیاب لاگرانژ انتخاب میکند:
(۴-۷)
البته رابطه بالا را می­توان بسادگی رابطه زیر نوشت:
(۴-۸)
وقتی که:
و میدانیم که  همان مشتق اول  است.
مختصات نقاط شبکه هستند و ممکن است بطور دلخواه انتخاب شوند. برای سادگی می­توان نوشت:
(۴-۹)
وداریم : (۳-۱۰)
که در فرمول بالا دلتای کرونوکر است و بصورت زیر تعریف می شود:
(۴-۱۱)
بنابرین داریم که:
(۴-۱۲)
که  مشتق مرتبه mام  را نشان میدهند .از معادلات قبلی داریم :
(۴-۱۳)
(۴-۱۴)
طبق روابط قبلی:
(۴-۱۵)
(۴-۱۶)
با جایگذاری در روابط (۵-۱۳) داریم:

به طور کلی تارخ تبلیغات بر سه عنصر در‌هم تنیده مبتنی است: اول، نیاز فزاینده ناشی از رشد تمدن و ظهور دولت-ملت‌ها به برنده شدن در آن چه «نبرد بر سر ذهن مردم» خوانده شده؛ دوم، پیشرفت روزافزون و پیچیده شدن وسایل ارتباطی مورد استفاده در انتقال پیام‌های تبلیغی؛ و سوم، شناخت فزآینده درک روان‌شناسی تبلیغات و کاربردی شدن این یافته‌های رفتاری. در طول تاریخ، این سه عنصر به شیوه‌های مختلف ترکیب شده تا استفاده از تبلیغ به عنوان ابزاری برای تغییر نگرش، خلق ایده‌ها یا افکار جدید تقویت و تشویق شوند (افخمی،۱۳۹۰: ۸۲).

۲-۱-۲- تاریخچه تبلیغات بازرگانی در ایران
درمورد تاریخچه تبلیغات ایران رساله یا کتابی نه در ایران و نه در سایر نقاط جهان منتشر نشده و تاریخ‌های ضبط شده‌ای از شروع و تکامل تدریجی این فن در دست نیست. اما تبلیغات تجاری به شکل محدود و ابتدایی آن در کشور ما فن پر سابقه و قدیمی است. صدها سال پیش فروشنده‌های دوره گرد درکوچه‌ها و میدان‌های شهر با صدای بلند کالاهای خود را وصف می‌کردند و با نشان دادن خصوصیت آن کالا خانواده‌ها را در سر راه خود در کوچه‌ها جمع و یا عده‌ای را در میدان‌ها دور خود گرد می‌آوردند و برای خرید کالا تشویق می‌نمودند (اربابی،۱۳۵۲: ­۶۹). پیشینه آگهی در تاریخ معاصر، نخست به صورت دیوارکوب و درج در نشریه‌ها باب شد و سپس رواج پیدا کرد. دکتر محمدیان پیشینه آگهی در مطبوعات ایران را عهد ناصرالدین شاه قاجار می داند (محمدیان،۱۳۸۲: ۳۱). تاریخچه تبلیغات در ایران را می توان به طور کلی بر دو دوره تاریخی تقسیم کرد:
الف: دوره باستان

 

1. 1. قبل از انقلاب اسلامی ایران

 

ب- دوره سبز فایل

 

1. 1. بعد از انقلاب اسلامی ایران

 

تبلیغات در ایران قبل از انقلاب اسلامی
تبلیغات دوره باستان که به طورکلی تحت تاثیر کشاورزی و ویژگی‌های آن می‌باشد یک نوع ارتباطات شفاهی است و مانند سایر کشورهای دیگر باستان علایم تجاری، دیوار نوشته ها و جارچین‌ها مهمترین شیوه های پیام‌رسانی و آگهی به شمار می‌روند (یحیایی ایله‌ای،۱۳۸۹: ­۲۱).
سبز فایل با ورود دستگاه چاپ به ایران و انتشار اولین روزنامه (کاغذ اخبار) در عصر قاجاریه، اندک اندک آگهی‌های تجاری از دیوارکوب شروع شد و بعد در رسانه‌های جمعی ایران نظیر نشریه‌های ادواری، کتاب، نشریات تخصصی و بعد سینما، رادیو و سرانجام تلویزیون راه یافت. اولین روزنامه ای که مبادرت به درج آگهی کرد روزنامه وقایع التفاقیه در سال ۱۲۶۷ شمسی بود. اولین بار در ایران تبلیغات تجارتی توسط روزنامه‌ اطلاعات در دهه‌ اول سال ۱۳۰۰ هجری شمسی منتشر شد. در این موقع هنوز تبلیغات تجاری در ایران شناخته نبود و صاحبان فروشگاها و کالاها تنها وسیله تبلیغاتی آن زمان یعنی روزنامه اطلاعات آگهی‌های ساده مطلب خود را چاپ می‌کردند (اربابی،۱۳۵۲: ­۷۰-۷۱).
در عهد قاجار، آگهی، حداقل سه نام داشت ابتدا اعلانها و اشتهارنامه که قبول عامه نیافته است سپس اعلان که مصدر باب افعال است به معنی آشکارشدن و علنی ساختن است و به دنبال تشکیل فرهنگستان ایران در سال ۱۳۱۴ واژه آگاهی جایگزین اعلان شد اما سرپاس مختاری رییس وقت اداره کل شهربانی طی نامه از ریاست وزرا درخواست کرد که چون کلمه آگاهی برای تامینات اداره کل شهربانی تعیین شده است به تمام وزارتخانه ها و دوایر دولتی دستور صادر شود که از استعمال کلمه آگاهی به جای اعلان خودداری نمایند، لذا از این پس آگهی جای آگاهی را گرفت (باهنر و همایون،۱۳۸۸: ۸۶).
اولین کانون آگهی در سال ۱۳۱۶ با عنوان کانون تبلیغاتی زیبا به مدیر مسئولی حمزه نعمتی راه اندازی شد و نخستین موسسه تبلیغاتی ایران است که به طور رسمی به عضویت اتحادیه موسسات تبلیغاتی انگلستان و اتحادیه بین المللی تبلیغات ایالات متحده درآمد و در سال ۱۳۱۹ شمسی اداره کل تبلیغات و انتشار توسط عیسی صدیق در خانه سیدالعراقین تاسیس شد و به دنبال آن باید شروع فعالیت تبلیغات تجاری به معنی واقعی را سال ۱۳۲۵ دانست چنانکه در سال ۱۳۳۷ هجری شمسی در تهران ۱۸ کانون آگهی مشغول فعالیت بودند. غیر از روزنامه‌ها و مجلات که تعداد آنها در این دوره به‌گونه‌ای روزافزون افزایش می‌یافت، سینماها نیز از وسایلی بودند که باب قبول آگهی‌های بازرگانی را زودتر از وسایل دیگر باز کردند (یحیایی ایله‌ای،۱۳۸۹: ­۲۱).
تبلیغات در ایران از دهه ۴۲ تا ۵۲ بر محور سیاست‌های اقتصادی رژیم در معرفی کالاهای مصرفی و رویدادهای روبنایی زندگی متمرکز بود. از اواسط سال های ۴۲ تحت تاثیر این شرایط جدید پس از قیام مردمی ۱۵ خرداد، آن سال دولت به تمرکز برنامه‌های تبلیغاتی و توسعه امکانات ارتباطی توجه خاصی پیدا کرد. به همین دلیل در اواخر همان سال وزارت اطلاعات تاسیس شد و به دنبال آن اقدام برای ایجاد تلویزیون دولتی که در آغاز سازمان تلویزیون ملی ایران نامیده شد و چند سال با ادغام رادیو در آن، عنوان سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران به خود گرفت، شروع شد… در پی این تحولات سازمان‌های تبلیغاتی به منظور حفظ و حمایت از حقوق خود و تحکیم اصول همکاری بین افراد صنف و به منظور بهبود وضع خود، اتحادیه ای به نام «اتحادیه دارندگان سازمان های تبلیغاتی» تشکیل شد. قابل ذکر است اولین جشنواره فیلم‌های تبلیغاتی نیز در سال ۱۳۴۹ در شیراز برگزار شد (باهنر و همایون،۱۳۸۸: ۹۵).
تبلیغات در ایران بعد از انقلاب اسلامی
در کشور ما بعد از انقلاب اسلامی پس از یک وقعه‌ی نسبتا بلند، تبلیغات دوباره جای خود را در رسانه‌ها باز کرد، بخصوص تبلیغات تلویزیونی که رفته رفته در مقیاس بسیار گسترش یافته و انواع شرکت‌های تبلیغاتی در این زمینه یه‌صورت گسترده شروع به فعالیت کرده‌اند (محمدیان‌۱۳۸۲: ­۳۲-۳۴).
پس از پیروزی شکوه‌مند انقلاب اسلامی و دوران هشت سال جنگ تحمیلی، محاصره‌ی اقتصادی، پیشی گرفتن تقاضا نسبت به تولید انبوه کالا سهمیه بندی ارزاق عمومی، شرایط دشوار جنگ و… تبلیغات در محاق فترت قرار گرفت و تمامی فعالیت‌ها و امکانات این عرصه در جهت تبلیغات سیاسی و تهییج عمومی برای خدمت به رزمندگان جبهه‌های نبرد به کار گرفته شد. تبلیغات تجاری در دهه دوم انقلاب اسلامی، یعنی حدوداً از سال ۱۳۷۰ دگرباره نضج گرفت. توجه دولت به بازسازی، سازندگی و سرمایه گذاری بخش خصوصی رقابت در عرصه‌ی تبلیغاتی را به دنبال داشت. در این سال ها تابلوهای بزرگ تبلیغاتی معرفی کالا در فاصله بین شهرها با طراحی های زیبا، رنگ و بوی شهرها را دگرگون کرد و در عرصه شهرها از فضای سرد و غمزده‌ی دوران جنگ به فضای پر رقابت پر زرق و برق دوران صنعتی تبدیل گردید. این تحول، مقاومت هایی را در تریبون های رسمی برانگیخت. تحقیر و دست کم گرفتن صنعت تبلیغات از سوی بسیاری از مدیران، عدم قوانین کارآمد در تهیه و پخش آگهی ها و نیز نبود قانون مالیاتی و تجاری در این صنعت از جمله ی عوامل نامساعد رشد تبلیغات این دوران است. سازمان زیباسازی شهر تهران نیز در همین دوران و با هدف نظام بخشی و هدایت این صنعت رو به رشد در فضاها و مبلمان شهری فعال شد. با تشکیل چند شرکت بزرگ تبلیغاتی در تهران کلیه فضاهای شهر اعم از ساکن و متحرک با نصب تابلوهای بزرگ، تابلوهای سه وجهی، اتوبوس های شهری و… به یک رسانه بزرگ تبلیغاتی تبدیل شدند. رادیو و تلویزیون نیز با اختصاص فضاهای مناسب آگهی های بارزگانی، در تنور این صنعت دمید. امروزه به گونه‌ای این رقابت در حال اوج گیری است که صاحبان صنایع از هیچ فرصت و هیچ امکانی برای تبلیغ محصولات و خدمات فروگذار نیستند. فضاهای مترو، سرویس پیامک (sms) اقلام و هدایای تبلیغاتی، سر در مغازه‌ها و فروشگاه ها، انواع سی دی ها، لباس ها، استادیوم ها، ساخت برنامه های مشارکتی، اینترنت و بسیاری دیگر از این فضاها در اختیار این صنعت قرار گرفته است (کشاورز،۱۳۹۱: ۱۶).
۲-۱-۳- تاربخچه زیبایی و مدیریت بدن در جهان
نگاهی به تاریخ زندگی بشر نشان می دهد که بشر از دیرباز به مقوله‌ی آرایش (البته نه لزوما به معنای امرزین آن) توجه داشته است. پس آرایش چه برای زن و چه مرد یا پیر و جوان قدمتی دیرینه دارد و با بشر همراه و همگام بوده است. در جامعه‌های بدوی، که در آن رقابت‌های اقتصادی و اجتماعی و رقابت‌های جنسی وجود نداشت، هم زنان و هم مردان بدن‌های خود را آرایش و تزیین می‌کردند اما نه برای زیبایی. این پدیده به سبب نیازی بود که شرایط کار در جامعه بدوی پیش از تاریخ سرچشمه می‌گرفت…. در آن زمان برای هر فرد که به یک گروه خویشاوندی وابسته بود، لازم بود با چنین شیوه‌ای نشانه‌گذاری شود. نشانه‌گذاری‌ها، عضو خویشاوند یا هر گروه کاری را شناسایی می‌کرد (هنسن و دیگران، ۱۳۸۶: ۱۰۲). در خصوص تارخچه رژیم ترنر معتقد است که واژه diet(رژیم) از واژه یونانی diata گرفته شده است که به معنای شیوه زندگی است که با عنوان تنظیم زندگی، معنای ویژه‌تری از خوردن بر طبق قواعد تجویز شده دارد. البته معنای دیگری از رژیم نیز وجود دارد که یک مجلس سیاسی متشکل از شاهزادگان به منظور وضع و اجرای قوانین را در نظر دارد. این معنای دوم از واژه فرانسوی dies or day گرفته شده است (Turner,1996 :165). به عبارت دیگر، “رژیم” هم برای حکومت بر بدن و هم حکومت بر جامعه به کار می‌رود. در واقع رژیم که در جوامع سنتی به منظور مطیع ساختن بدن و منظم نمودن و تعالی روح گرفته می‌شد، در جوامع مدرن صورتی معکوس یافت به عبارت دیگر در جوامع مدرن ما بدن‌ها را تحت نظم قرار داده و قانونمند می‌کنیم تا لذت خلق کنیم و بدن را مورد رژیم قرار می‌دهیم تا سطح بدن به عنوان یک سمبل جنبی بهتر رشد کند. در جوامع مدرن، فرهنگ مصرف کننده، پروژه بدن را تبدیل به یک فعالیت در بین همه افراد جمعیت کرده است (همان: ۱۹۶).
سمیر کومار معتقد است که ردپای جراحی، آرایش و استفاده از محصولات معطر و بهداشتی را می توان در دوران اولیه بشر و نیز اعصار مصریان، یونانیان و رومیان یافت. انسان نئاندرتال صورت خود را با رنگ‌های قرمز، قهوه‌ای و زرد که از گل و لای و آرسنیک به دست می‌آمد نقاشی می‌کرد. از استخوان‌ها برای فر دادن موها استفاده می‌شد. آرایش، خالکوبی و زیورآلات اطلاعات ضروری اجتماعی‌ای را با خود به همراه داشت. جالینوس پزشک قدیمی یونانی، کرم سرد را ابداع کرد. رومی‌ها از عطرهای ساخته شده از روغن بر روی بدن‌هایشان، در حمام‌ها و در مخازنشان و حتی در سلاح‌هایشان استفاده می‌کردند. سربازان صلیبی عطرها را در قرن نوزده از خاور دور به اروپا آوردند. عطرهای توسعه یافته در قرن شانزدهم عموما به صورت پودر یا خمیر ژله‌ای بودند (kumar،۲۰۰۵: ۱۲۶).
اما در خصوص تاریخچه جراحی زیبایی نیز می توان دو مرحله قدیمی و جدید یا مدرن را شناسایی کرد. شواهد تاریخی برای جراحی زیبایی در دوره هایی کهن وجود دارد. به همین دلیل برخی معتقدند جراحی زیبایی برخلاف تصور عام پدیده‌ای جدید نیست، بلکه عملی است تاریخی به گونه‌ای که در مصر باستان به‌صورت گسترده استفاده می‌شده است. برخی عوامل اجتماعی طی فرایند بسط و گسترش این نوع اعمال جراحی نقش موتور محرکه‌ی آن را ایفا کرده‌اند. بر این اساس می توان گفت اولین مراحل شروع جراحی زیبایی به سال‌های پس از جنگ جهانی اول بر می‌گردد (سونگ^[۷]،۲۰۰۳: ­۲).
تکنیک های پزشکی که جراحی زیبایی مبتنی بر آنها هستند در سال های پس از جنگ جهانی اول که سربازان مرد، مجروع از جبهه‌های جنگ بر می‌گشتند، ظاهر می‌شدند. جراحی پلاستیک، با هدف ترمیم بافت‌های نرم بدن، پیشرفت سریع خود را مدیون همین جراحت‌ها و سوختگی‌های بعد از جنگ است. بعدها دو مفهوم از هم متمایز شدند: یکی جراحی ترمیمی و دومی جراحی زیبایی. اولی اشاره به بازگرداندن ظاهر یک بدن یا عملکرد آن به حالت طبیعی بعد از جراحت یا معلولیت است و دومی اشاره به تغییرات بدنی است که قبلا دارای پارامترهای طبیعی بود (هیس و جونز^[۸]،۲۰۰۹: ­۳). اما نخستین موارد جراحی زیبایی در شکل جدید در اروپای غربی مربوط به اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هیجدهم می شود در این دوره، بیماری سفیلیس شایع بود. یکی از عوارض این بیماری، زوال بینی بود و به همین دلیل به این نوع بینی‌ها، بینی سیفلیسی گفته می‌شد. این قضیه به گسترش رینو پلاستی (عمل جراحی زیبایی بینی) منجر شد به گونه‌ای که افراد می توانستند با این عمل به جامعه هنجارمند بازگردند (سونگ،۲۰۰۳: ۱).
در تاریخ مدرن جراحی زیبایی، اولین گزارش مکتوب از کشیدن صورت به سال ۱۹۰۱ بر می‌گردد. لیپوساکشن در سال ۱۹۷۴ ابداع شد و از دهه ۱۹۸۰ عمومیت زیادی یافت. حداقل از دهه‌ی۱۹۵۰، زنان به صورتی روزافزون مصرف‌کننده جراحی زیبایی بوده‌اند. این در صورتی است که مردان در سال ۲۰۰۷ بدان مبادرت کرده‌اند (هیس و جونز،۲۰۰۹: ۳).
مفهوم بدن و زیبایی در حوزه‎ی علوم اجتماعی و انسانی، از دهه‎های پایانی قرن بیستم، توجه ویژه‌ی‎ بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است؛ از جمله جامعه‎شناسان، انسان‎شناسان، پژوهشگران مطالعات فرهنگی، ارتباطات، اقتصاد و بازاریابی از زوایای گوناگون به مطالعه، کنکاش و بررسی پرداخته‎اند. «بخشی از این توجه دانشگاهی، ناشی از وقوع تحولات اساسی در جوامع غربی، در اواخر قرن بیستم (یعنی شکل‎گیری سرمایه‎داری مصرفی و اشاعه آن به دیگر جوامع) است. در عصر مدرنیته متاخر و به‎ویژه پسامدرن، شاهد تغییری اساسی در رابطه‎ی افراد و نگرش آن‎ها به بدن هستیم. مدرنیته از جمله به معنای مادی‎ انگاشتن بدن و مدیریت علمی آن تعریف شد. پیشرفت در علوم بیوشیمی، ژنتیک، تغذیه و رژیم غذایی این تصور را در اذهان عمومی ایجاد کرد که بدن به لحاظ علمی قابل کنترل است. اما عامل مهم دیگری که باعث توجه به بدن شد، قرار گرفتن اوقات فراغت افراد در معرض فشارهای جامعه‎ی مصرفی بود. تملک کالاهای مصرفی تحت تأثیر تبلیغات بازرگانی، افراد را مقهور قوانین مصرفی جامعه صنعتی کرد.» (شهابی ۱۳۸۹: ۱۳).
۲-۱-۴- تاربخچه زیبایی و مدیریت بدن در ایران
خودآرایی از دیرباز تاکنون مورد توجه ایرانیان بوده است. زیورآلات مورد توجه هخامنشیان بود و مردان و سربازان آن زمان برای آرایش خود از نوعی موی مصنوعی استفاده می‌کردند. در ایران باستان تنها زنان متاهل مجاز به آرایش بودند. آرایش ایرانیان تا قبل از مشروطه و ورود ابزار و مواهب مدرنیته ساختاری کاملا متفاوت داشت. آرایش مردان به موهای ساده کوتاه یا بلند ریش بلند یا سبیل ختم می‌شد اما زنان دارای ابزارهای متنوع برای آرایش و پیرایش خود بودند که شامل حنا، سرمه، سفید آب، سرخ‌آب، وسمه… شامل عناصر کاملا طبیعی و سازگار با جسم می‌شد این لوازم با تعریف زیبایی شناسی ایرانیان مطابق بود. یعنی داشتن ابروان سیاه، پهن و کشیده، چشمان خمار و بزرگ، پوست سفید و گلگون و اندام درشت و فربه. (پورآقاجان و فلاح،۱۳۸۷: ۴۶).
با روند مشروطه و پس از آن کشف حجاب که تغییراتی در آیین و پوشش ایرانی رقم زد. معیارهای ایرانی تغییر کرد و تعریف چهره زیبا عوض شد. در دوره پهلوی اول مطبوعات و مجلات مملو از مطالب و آگهی در مورد محصولات و مدهای بهداشت و زیبایی بودند و اینگونه بدن و چهره زن غربی به آرمان بسیاری از زنان جوان ایرانی آن دوره شد. تعریف زن زیبا با قد بلند، بدن لاغر، ابروان نازک و چشمان درشت و موهای بلوند و رنگ کرده تغییر پیدا کرد اما فرم صورت همچنان شکل ایرانی داشت. مردان هم از مشروطه با تراشیدن ریش این روند را آغاز کرده بودند به مدل های موی اروپایی و پیرایش خط ریش و سبیل روی آوردند . http://videohost.wikipg.com/video_files/video/65850.mp4
انتشار عکس های زنان و معرفی محصولات آرایشی و فرهنگ زیبایی غربی در تبلیغات رسانه ای و مطبوعات ایرانی در دوره ی رضاخان و توأم با پروژه ی بیداری زنان پیش می رفت. پروژه ی بیداری زنان می‌خواست به زنان القا کند که حجاب موفقیت آنها را در عرصه ها و اماکن عمومی با مشکل مواجه می سازد. از این رو زنان را تشویق می کرد که حجاب درونی را با حجاب بیرونی جایگزین کنند (camran, 2004: 89).
در روزهای اول ژورنالیسم ایرانی، خود روزنامه ها و مجلات به عنوان یک عرصه و میدان مفهوم‌سازی شدند، اما در فاصله ی بین دو جنگ و حتی با وجود سانسور شدید دولتی در دهه ی ۱۹۳۰، ایجاد تمایز بین وجه تجاری و ژورنالیستی یا آموزشی مجلات بسیار سخت بود. نتیجه‌ی خالص عبارت بود از: فرهنگ زیبایی به سبک غربی که به صورتی روزافزون در صفحات مجلات ایرانی مشهود بود. بعد از ۷ ژانویه ی ۱۹۳۶، عکس های دختران ایرانی، دانش آموزان، متخصصین و ورزشکاران، همه در زمین های که منعکس کننده‌ی تصویر خاصی از زنانگی مدرن ایران بودند، در تبلیغات مجلات و روزنامه ها نمود پیدا کرد. این شکل از تبلیغات همگام با پروژه بیداری زنان و در پیوند با آن انجام می شد (camran,2004: 83-85). در دوره پهلوی دوم با ادامه مدرنیزاسیون فرهنگ ایرانی، رسانه‌ها، مجلات و شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی همه و همه نقش مهمی برای الگوی فرهنگ مابی داشتند، خودآرایی اهمیت یافت و زیبایی جسم جایگاه اجتماعی یافت اینجا بود که تغییر فرم و جراحی‌های زیبایی در ایران شروع شد (ربانی، کیوان‌آرا و ژیان‌پور،۱۳۸۷: ۷۵).
اما اگر بخواهیم نقش دقیق برخی مطبوعات مهم در این راستا را کالبد شکافی کنیم می توانیم به «مهرگان » «اطلاعات » و «زبان زنان » آن دوره اشاره کنیم. (بلالی و افشار کهن،۱۳۸۹: ۱۱۳)
اما در خصوص جراحی‌های زیبایی در ایران اولین جراحی زیبایی به معنای امروزی آن سال ۱۳۰۷ در یکی از بیمارستان‌های تهران انجام شد. با این حساب از عمر جراحی پلاستیک در ایران حدود ۸۰ سال می‌گذرد. اگرچه این نوع جراحی در سا لهای اولیه‌ی خود مهجور بود، طی سالهای اخیر رشد سرسام آوری پیدا کرده است (جام جم آنلاین: ۲۵ / ۹/ ۱۳۸۸). نگاه بر بدن به عنوان هویت سنتی متناوب از چیزی است که امروزه می‌شناسیم تا همین سال های پیش از انقلاب درایران فربگی نشانه دارا بودن یا ثروتمند بودن بوده است. زیبایی شناسی بدن آنقدر متفاوت بود که می توان گفت بدن زیبا در دوره سابق با آنچه هم اکنون با عنوان زیبا می شناسیم بسیار متفاوت بوده است (مهدوی و اسفجیر،۱۳۸۹: ۱۳۲).
با انقلاب اسلامی روند خودآرایی ایرانی تغییر کرده و آرایش در محل کار ممنوع شد و مردان هم تغییر چهره داده و به غالب آن دوره یعنی ریش و ته‌ریش با موهای ساده گرایش پیدا کردند و این نوع آرایش نشانه موجه بودن در آن زمان بود. انگشترهای طلا به عقیق و نقره تبدیل شد. با پایان دهه شصت و شروع دوران سازندگی ارزش‌ها تغییر کرد و این امر روی جنبه‌های دیگر از جمله خودآرایی تاثیر داشت، ‌ظاهر وسیله ای برای ثروت نمایی و بالا نشان دادن شان اجتماعی تبدیل شد. انواع بدلی جواهرات و ساعت برای زیبا سازی رواج یافت و جراحی زیبایی بین اقشار مرفه جامعه باب شد. در دوره اصلاحات مفهوم ارزش اجتماعی ظاهر، افزایش یافت و همزمان با آن جوانان و خانواده‌ها به شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان روی آوردند و الگوهای جدیدی معرفی شدند، مدل موی برخی پسرها و مدها تغییر کرد و بسیاری از دختران به تغییر در صورتشان قبل از ازدواج دست زدند، موج‌های جراحی زیبایی از جمله جراحی بینی آغاز شد، در در فاصله ی سالهای۱۳۸۳ تا ۱۳۸۶ با افزایش مصرف لوازم آرایش در میان خانوارهای شهری مواجه هستیم (بلالی و افشارکهن،۱۳۸۹: ۱۱۵). به‌طوری‌که ایران سومین کشور مصرف کننده مواد آرایشی در خاورمیانه است و در همین حال، ‌ایران از نظر نسبت تعداد عمل جراحی زیبایی به جمعیت در رتبه‌های اول جهان قرار دارد (موسوی زاده و همکاران، ۱۳۸۸: ۲ ).
۲-۲- مضامین نظری مرتبط با تبلیغات
۲-۲-۱- تبلیغات بازرگانی
۲-۲-۱-۱- تعاریف تبلیغات
تبلیغات به ویژه در سال‌های اخیر در کشورمان مورد توجه قرار گرفته است، به‌گونه‌ای که هر یک از ما در طول شبانه روز شاهد حجم انبوهی از تبلیغات از رسانه‌های مختلف هستیم (محمدیان‌۱۳۸۲: ­۲۲). تبلیغات را همه به یک چشم نمی‌نگرند؛ چشم اندازهای متفاوت و گاه متناقضی نسبت به تبلیغات وجود دارد. برای تبلیغات تجاری صدها تعریف کوتاه و بلند از طرف افراد و متخصصین بیان شده، شاید بتوان ادعا نمود که به تعداد افراد متخصص و استاد تبلیغات برای این موضوع تعریف و شرح عنوان گردیده است. تبلیغ از نظر لغوی از ریشه‌ی «بلغ» مصدر باب تفعیل به معنای رساندن و رسانندگی است. اما در اصطلاح شاید بتوان صدها تعریف از تبلیغات ارائه داد که گاهی این تعریف ها ممکن است در ظاهر متضاد هم به نظرآیند. نکته ی قابل توجه اینکه در سیر تکاملی دانش تبلیغات، این تعریف ها نیز تغییر یافته‌اند چنانکه یکی از صاحبنظران به نام لیوناردو دبلیو دوب در تعریف تبلیغات گفته است: «تبلیغات، تلاش برای تاثیرگذاری بر افراد و کنترل رفتار آنان برای رسیدن به یک مجموعه‌ی هدفهای مشخص است»، ولی همین شخص بعدها اظهار کرد تعریف تبلیغات تعریف ناپذیر است (اکرمی،۱۳۸۳: ­۶۰).
تبلیغ در زبان انگلیسی با معادل (advertisement) شناخته می شود که به اختصار advert و نیز Ad خوانده می شود. در فرهنگ واژگان آکسفورد در زیر کلمه تبلیغ کردن (advertise) تعاریف زیر آمده است: تشریح یک کالا یا خدمت در انظار عمومی به منظور متقاعد کردن افراد جهت خرید یا استفاده از آن (محمدیان،۱۳۸۲: ۲۲). شاید بتوان تبلیغات را در ساده ترین تعریف، نوعی اعلان عمومی برشمرد (باهنر و همایون۲۲:۱۳۸۸).
تبلیغات، نیروی مهاجم و خلاقه ای است که با ترغیب و تشویق میل عمومی به مصرف، به فروش کالا کمک کرده و عامل محرکه ای در گردش چرخ های اقتصادی جهان به شمار می‌رود. تبلیغات به وسیله صاحب کالا یا موسسه خریداران احتمالی به وسیله ارسال پیام مستقیم و یا از طریق وسایل تبلیغاتی انجام می‌شود( اربابی،۱۳۵۰: ۱۵). در جای دیگر تبلیغ تجاری را اینگونه شرح داده‌اند. دانش و حرفه و عمل آگاهی دادن و تاثیر گذاشتن بر مخاطبان با هدف های تجاری، شامل طراحی، آماده سازی، نشر و به جریان انداختن آگهی و رقابت تجاری را براساس برنامه تبلیغاتی که به مدیریت تبلیغات نیاز دارد را تبلیغ تجاری می‌گویند (محمدی فر،۱۳۷۷: ۳۸). تبلیغ بازرگانی شامل بکارگیری شیوه هایی است گوناگون جهت شناساندن کالا، محصول و یا برنامه نمایشی خاصی به مردم و مورد تحسین و تمایل قراردادن آن. هدف از انجام تبلیغات تجاری، اثرگذاردن بر افرادی است که خریدار محصولی خاص هستند. در تبلیغات تجاری از تمامی وسایل سمعی- بصری مانند مطبوعات، رادیو، تلویزیون، استفاده می شود (بیرو،۱۳۷۴: ۱۱۴).
حمید مولانا: «تبلیغ،عبارت است از نشر و پخش یک اصل و مقصود نهایی از راه افزایش یا گسترش و تغییر طبیعی در شرایط زمانی و مکانی مخصوص » (اسدی طاری،۵۴:۱۳۷۲).
تبلیغات، به زبانی کاملا بی‌طرفانه، به معنای انتشار و یا پیشبرد یک عقیده خاص است. تبلیغات در زبان لاتین به معنای« انتشار دادن^[۹]» یا «پخش کردن^[۱۰]» است (داهوتی،۱۹۹۳:­ به نقل از افخمی۱۳۹۰: ۲۸). تبلیغات از نظر اس. جاوت و اودانل در بی‌طرفانه‌ترین و خنثی‌ترین مفهوم به معنای پخش یا تحریک یا به حرکت واداشتن اندیشه‌های ویژه…. برای اینکه بتوان هویت یک پیام را بعنوان «پروپاکاندا^[۱۱]» باز شناخت، باید بتوان معنای منفی و نادرست را در آن یافت. اصطلاحاتی که اغلب به‌عنوان مترادف پروپاگاندا به کار می‌رود عبارتند از دروغ، تحریف، فریب، دستکاری، جنگ روانی، شستوشوی مغزی(جاوت^[۱۲] و اوردانل^[۱۳]،۱۳۷۲: ­۳۹).
پیامی که به منظور ترویج عقیده‌ای یا کالایی از طرف یک منبع معرفی شده و به اجماع عده‌ای معینی و توسط وسایل تبلیغاتی انتقال می‌یابد و مخارج آن، از طرف آگهی، پرداخت می شود (یحیایی ایله‌ای،۱۳۸۹:­ ۱۳).
دیفلور و دنیس تبلیغ را شکل کنترل شده‌ای از ارتباطات می‌دانند که می‌کوشد مخاطب موردنظر را به گرفتن تصمیم در جهت خرید محصول یا نوعی از خدمات اقناع کند (میرفخرایی‌۱۳۷۹: ۱۹۱)
تبلیغ عبارت از پیامی است که به منظور ترویج عقیده و یا کالایی از طرف یک منبع که بوسیله همان آگهی به جامعه معرفی می شود بوسیله وسایل تبلیغاتی به گروه‌های خاصی یا جامعه منتقل شود. و برای انجام آن پول پرداخت گردد (wright &Daniel,1965:4 به نقل از اربابی،۱۳۵۰: ۲۱).

 

 

 

 

 

 

 

 

هشتم

 

 

 

 

 

 

 

 

با توجه به انتخاب آمارگان مرتبه بالا برای شناسایی نوع مدولاسیون، در پایان نامه حاضر این آمارگان برای تمامی سیگنال­ها و در تمامی SNRها محاسبه شده است. شکل‌های ۲-۳-الف تا ۲-۳-ش مقدار میانگین ممان­های با توان-نرمالیزه شده را در SNR های متفاوت برای ۱۰۰ سیگنال از هر نوع مدولاسیون را در کانال AWGN نشان می‌دهد. لازم به ذکر است که مقادیر ممان­های  برای هر نوع مدولاسیون، طبق رابطه  ، نسبت به توان سیگنال (  ) نرمالیزه می‌گردند. در واقع هدف نمایش این اشکال در اینجا این است که با بررسی بیشتر، مزایا و معایب ممان­های مرتبه بالا که در کارهای دیگران در بسیاری از موارد به چشم می­خورد؛ مشخص شود. این آمارگان قادرند تا دسته­های مختلفی از مدولاسیون­ها را از هم جدا نمایند. همان­طور که مشاهده می‌شود؛ اغلب این مدولاسیون‌ها توسط ترکیبی از این ویژگی‌ها در SNR های متفاوت به خوبی قابل شناسایی و تفکیک می‌باشند. به عنوان مثال ویژگی ممان مرتبه‌ی دو-صفر که در شکل ۲-۳- الف نشان ‌داده شده؛ توانسته سه دسته از مدولاسیون‌ها را در سیگنال به نویز صفر دسیبل به خوبی از هم تفکیک نماید. شکل ۲-۳-ب. نمایشی از میانگین مقادیر ممان مرتبه‌ی دو-یک برای صد نمونه از سیگنال است که نرمالیزه سازی توان سیگنال دریافتی را نشان می­دهد. شناساگر براساس این ویژگی، قادر به شناسایی سیستم نیست؛ چرا که حتی در سیگنال به نویز­های بالا هم، مقدار ویژگی برای تمامی کلاس­ها (بخاطر نرمالیزه کردن) با یکدیگر برابر است و شاخصی برای جداسازی سیگنال وجود ندارد. شکل ۲-۳-پ نشان می‌دهد که چگونه ممان مرتبه‌ی چهار-صفر در SNR های بالا پنج دسته مدولاسیون را از هم تفکیک نموده است. با این­حال علیرغم قابلیت بالای این ممان­ها، مشاهده می­ شود که این ممان­ها در بعضی موارد کارایی لازم را ندارند. به عنوان مثال در همان شکل۲-۳-الف، مشاهده می­ شود که ممان مرتبه دوصفر به تنهایی قادر است تا سه دسته مدولاسیون را در SNRهای پایین از هم تفکیک نماید. اما در SNRهای بالا تعداد دسته­های تفکیک­پذیر به دو دسته تقلیل می­پذیرد. به راحتی از این شکل مستفاد می­گردد که نباید انتظار داشت که با افزایش SNR درصد تشخیص بالاتر رود. به بیان دیگر، افزایش نسبت سیگنال به نویز، گرچه سبب ثابت شدن مقادیر ویژگی­ها می­ شود اما گاهی موجب تداخل مقدار ویژگی در دو یا چند کلاس نیز می­گردد. این تداخل باعث می­ شود تا علیرغم اینکه ویژگی­ها به ویژگی­های سیگنال خالص(بدون نویز) نزدیک­ترند؛ طبقه بندی کننده در SNR بالا (در بعضی موارد) به درصد تشخیص کمتری نسبت به تشخیص در SNR پایین برسد. فرض نمایید تنها بخواهیم با بهره گرفتن از همین ممان­ها تشخیص نوع مدولاسیون را انجام دهیم. با بررسی بیشتر این اشکال انتظار می­رود تا درصد تشخیص برای بیشتر سیگنال­ها ضعیف باشد چراکه بیشتر مقادیر این ویژگی­ها حول مقدار میانگین صفر قرار دارند.

شکل۲-۳-الف مقدار ویژگی ممان مرتبه‌ی دو-صفر برای ۱۰۰ سیگنال از هر مدولاسیون

شکل۲-۳-ب مقدار ویژگی ممان مرتبه‌ی دو-یک برای ۱۰۰سیگنال از هر مدولاسیون

شکل۲-۳-پ مقدار ویژگی ممان مرتبه‌ی چهار-صفر برای ۱۰۰سیگنال از هر مدولاسیون

شکل۲-۳-ت مقدار ویژگی ممان مرتبه‌ی چهار-یک برای ۱۰۰سیگنال از هر مدولاسیون

شکل۲-۳-ج مقدار ویژگی ممان مرتبه‌ی چهار-دو برای ۱۰۰سیگنال از هر مدولاسیون

شکل۲-۳-چ مقدار ویژگی ممان مرتبه‌ی شش-صفر برای ۱۰۰سیگنال از هر مدولاسیون

شکل۲-۳-ح مقدار ویژگی ممان مرتبه­ی شش-یک برای ۱۰۰سیگنال از هر مدولاسیون

شکل۲-۳-خ مقدار ویژگی ممان مرتبه‌ی شش-دو برای ۱۰۰سیگنال از هر مدولاسیون

شکل۲-۳-د مقدار ویژگی ممان مرتبه‌ی شش-سه برای ۱۰۰سیگنال از هر مدولاسیون

شکل۲-۳-ذ مقدار ویژگی ممان مرتبه‌ی هشت-صفر برای ۱۰۰سیگنال از هر مدولاسیون

شکل۲-۳-ر مقدار ویژگی ممان مرتبه‌ی هشت-یک برای ۱۰۰سیگنال از هر مدولاسیون

شکل۲-۳-ز مقدار ویژگی ممان مرتبه‌ی هشت-دو برای ۱۰۰سیگنال از هر مدولاسیون

شکل۲-۳-س مقدار ویژگی ممان مرتبه‌ی هشت-سه برای ۱۰۰سیگنال از هر مدولاسیون

فقدان دستورالعمل دارویی موثق (Yu X.,Li a B.,Shib Y.,Yua M., 2010)

۱-۳- اهداف پژوهش

اهداف اصلی:
ارائه مدلی به منظور انتخاب تأمین کنندگان در صنعت داروسازی کشور
تعیین و احصا ریسک­های زنجیره تأمین
اهداف فرعی:
تعیین عوامل مؤثر بر انتخاب تأمین کنندگان
اولویت بندی عوامل مؤثر بر انتخاب تأمین کنندگان
شناسایی ریسک های زنجیره تأمین

۱-۴- بیان مسأله و سؤالات پژوهش

در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ شرکت­ها عملیات تولیدی خود را با بهره گرفتن از سیستم­های برنامه­ ریزی مواد، زمانبندی و کنترل کارگاه و سیستمهای نظیر برنامه ریزی منابع ساخت^[۳] تحت کنترل قرار داده و دهه ۱۹۹۰ سعی کردند خود را در رده جهانی با برنامه ریزی منابع شرکت^[۴] مطرح کنند، لذا مدیریت کیفیت جامع^[۵] را به کار بستند تا فرآیندهاشان را تحت کنترل درآورند و بهبود مستمر داشته باشند. همچنین تکنیکهای تولید به موقع مانند کانبان و موجودی صفر نیز معرفی شد تا کارخانجات بتوانند از آنها به عنوان روشی برای کاهش هزینه و بهبود کیفیت استفاده کنند. اما امروزه اکثر شرکت­ها معتقدند که قدم بعدی برای افزایش سود و سهم بازار مدیریت زنجیره تأمین کار است. (Lummus, R., Vokurca, R., 1999)

بهبود مستمر عملکرد در یک کسب و کار پویا برای اکثر تأمین کنندگان، تولید کنندگان و خرده فروشانی که در پی دستیابی به رقابت پذیری و تداوم آن هستند به یک موضوع مهم و کنترل آن به یک وظیفه پیچیده تبدیل شده است. یک سیستم مدیریت عملکرد پیچیده، شامل طیف گسترده ای از فرآیندهای مدیریتی نظیر شناسایی معیارها، تعریف اهداف، برنامه ریزی، ارتباطات، نظارت، گزارش دهی و بازخورد است. از آنجاییکه زنجیره تأمین تمامی این موارد را شامل می­گردد لذا وجود زنجیره تأمین و مدیریت صحیح آن، برای کسب و کار لازم و حیاتی است.
عدم اطمینان در زنجیره تأمین، عملکرد زنجیره تأمین را تحت تأثیر قرار می دهد. عدم اطمینان زنجیره تأمین از سه منبع حاصل می شود:
الف) عدم اطمینان تأمین کننده که از عدم توانایی تأمین کننده در تأمین نیاز واحد تولیدی می­ شود؛
ب) عدم اطمینان فرایند که حاصل بی ­اعتمادی فرایند تولید و به دلیل از کار افتادگی ماشین­آلات می­باشد؛
ج) عدم اطمینان تقاضا که از عدم توانایی در پیش بینی دقیق تقاضا ناشی می­ شود.
برای کاهش عدم اطمینان، حلقه­ گمشده­ای به نام مدیریت ریسک در طول زنجیره به چشم می­خورد که به کمک شناسایی ریسکهای موجود در طول زنجیره به خصوص در قسمت تأمین کنندگان این امکان را برای ما فراهم کند تا در زنجیره ارزش برای انتخاب خود با اطمینان بیشتری عمل کنیم. با توجه به موارد بیان شده تحلیل ریسکهای زنجیره تأمین از موضوعات اصلی علمی عصر حاضر است.
زنجیره تأمین دارویی توالی از سازمان هایی است- امکانات،تجهیزات و فعالیت­ها- که در بخش تولید و ارائه محصول یا خدمت فعالیت دارند. یک زنجیره تأمین دارویی معمولی شامل این اجزا میگردد: ساخت اولیه، تولید ثانویه، انبار بازار / مراکز پخش، عمده فروشان، خرده فروشان/ بیمارستان و بیماران (Shah, 2004)
از آنجایی که ریسک­های زنجیره تأمین بسیار گسترده ا­ند، در این مطالعه قصد داریم از طریق تحقیقی هدفمند ریسک­های موجود در انتخاب تأمین کنندگان دارو را شناسایی کرده و مدلی برای انتخاب تأمین کنندگان با رویکرد کاهش ریسک ارائه دهیم.
سؤالات پژوهش:
عوامل مؤثر برانتخاب تأمین کنندگان در صنعت داروسازی کشور کدامند؟
در زنجیره تأمین چه ریسک­هایی وجود دارد؟
الگوریتم مناسب برای کاهش ریسک­های موجود در زنجیره تأمین چیست؟

۱-۵- فرضیه­ های پژوهش

با توجه به نوع پژوهش که اکتشافی می­باشد، بیان فرضیه مفهومی ندارد.

۱-۶- کاربرد نتایج و مخاطبان پژوهش

مخاطبان اصلی پژوهش مدیران ارشد شرکت­های داروسازی کشور می­باشند، زیرا این پژوهش عوامل مهم و مؤثر در انتخاب تأمین کنندگان را در اختیار آن­ها قرار می­دهد و از سوی دیگران میزان اهمیت هر کدام از مؤلفه­ ها را مشخص می­نماید.
هم چنین اساتید، پژوهشگران و دانشجویان رشته­ های مرتبط نیز می­توانند درک جامعی از نیازمندی­های کارخانجات را به منظور بهبود وضع موجود انتخاب تأمین کنندگان به دست آورند.

۱-۷- روش انجام پژوهش

از آن جا که پژوهش حاضر در پی درک عوامل مؤثر بر زنجیره تأمین دارویی کشور است ، نوع این پژوهش از نظر هدف کاربردی و توسعه ای و از نظر اجرا توصیفی می­باشد.
روش گردآوری اطلاعات، بصورت مصاحبه و پرسشنامه کتبی است. در این تحقیق جهت تعیین روایی و اعتبار پرسشنامه از روایی محتوی استفاده خواهد شد و از اساتید و خبرگان، پیرامون پرسشنامه در دو گزینه ارتباط سؤال با موضوع و گویایی و شفافیت سؤال نظرخواهی می­گردد. پس از انجام اصلاحات و تأیید اعتبار و پایایی پرسشنامه، از آن به عنوان ابزار گرداوری اطلاعات استفاده خواهد شد.سپس پایایی از طریق سازگاری منطقی بین سؤالات پرسشنامه با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS و آلفای کرونباخ در پرسشنامه های توزیع شده در مرحله آزمون ابتدایی بدست خواهد آمد. پرسشها از نوع سؤال بسته، پرسشهای شناسایی (سمت، تحصیلات و سابقه) و پرسشهای ارزشیابی می­باشد. نتایج به دست آمده از طریق سنجش تحلیل همبستگی و یا تحلیل عاملی نرم­افزار SPSS مورد ارزشیابی قرار خواهند گرفت، به منظور وزن­دهی مؤلفه ها از الگوریتم ^[۶]MADM استفاده خواهد شد.

۱-۸- واژگان تخصصی

زنجیره تأمین^[۷]: زنجیره تأمین سیستمی است از سازمانها، افراد، تکنولوژیها، فعالیتها، اطلاعات و منابع که در انتقال یک محصول یا خدمت از تولید کننده به مشتری دخیل هستند. (http://en.wikipedia.org)
مدیریت زنجیره تأمین^[۸]: مدیریت زنجیره تأمین مدیریت شبکه ای است از شرکتهای تجاری که در تولید محصول نهایی یا خدمات مورد نظر مشتریان مداخله میکنند. (http://en.wikipedia.org)
ریسک^[۹]:ریسک احتمال پیشامد نتایج بد تعریف شده است. (لغت نامه آکسفورد)
مدیریت ریسک زنجیره تأمین^[۱۰]: مدیریت ریسک زنجیره تأمین، مدیریت ریسکی است که برای شناسایی خطرات بالقوه از مراحل اولیه ساخت تا نتایج مالی تلاش می­ کند.
( http://en.wikipedia.org)

فصل دوم: بررسی پیشینه پژوهش

 

۲-۱- مقدمه

در این فصل به مرور پیشینه پژوهش­های مرتبط با موضوع این پژوهش پرداخته می­ شود. مطالعات انجام شده در زمینه ریسک­های موجود در انتخاب تأمین­کنندگان در زنجیره تأمین مورد بررسی قرار می­گیرد. بدین منظور مطالبی درباره زنجیره تأمین و مدیریت آن و مدیریت ریسک در زنجیره تأمین و در نهایت مدیریت ریسک در زنجیره تأمین عنوان می­گردد.

۲-۲- زنجیره تأمین

در رقابت‌های جهانی موجود در عصر حاضر، باید محصولات متنوع را با توجه به درخواست مشترى، در دسترس وی قرار داد. خواست مشتری بر کیفیت بالا و خدمت رسانی سریع، موجب افزایش فشارهایی شده که قبلاً وجود نداشته است، در نتیجه شرکت‌ها بیش از این نمی‌توانند به تنهایی از عهده تمامی کارها برآیند. در بازار رقابتی موجود، بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلى، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط خارج از سازمان نیازمند یافته‌اند. علت این امر در واقع دستیابی به مزیت یا مزایای رقابتی با هدف کسب سهم بیشتری از بازار است. بر این اساس، فعالیت‌هایی نظیر برنامه­ ریزی عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و برنامه ریزی محصول، خدمت نگهداری کالا، کنترل موجودی، توزیع، تحویل و خدمت به مشتری که قبلاً همگی در سطح شرکت انجام می شده اینک به سطح زنجیره عرضه انتقال پیدا کرده است. مسأله کلیدی در یک زنجیره تأمین، مدیریت و کنترل هماهنگی تمامی این فعالیت‌ها است. مدیریت زنجیره تأمین ( SCM ) پدیده‌ای است که این کار را به طرقی انجام می­دهد که مشتریان بتوانند خدمت قابل اطمینان و سریع را با محصولات با کیفیت در حداقل هزینه دریافت کنند.
در حالت کلی زنجیره تأمین از دو یا چند سازمان تشکیل می­ شود که به وسیله جریان‌های مواد، اطلاعات و جریان‌های مالی به یکدیگر مربوط می­شوند. این سازمان‌ها می‌توانند بنگاه‌هایی باشند که مواد اولیه، قطعات، محصول نهایی و یا خدماتی چون توزیع، انبارش، عمده فروشی و خرده فروشی تولید می‌کنند. حتی خود مصرف کننده نهایی را نیز می‌توان یکی از این سازمان‌ها در نظر گرفت.
در دهه­های ۶۰ و ۷۰ میلادی، سازمان‌ها برای افزایش توان رقابتی خود تلاش می‌کردند تا با استاندارد سازی و بهبود فرآیندهای داخلی خود محصولی با کیفیت بهتر و هزینه کمتر تولید کنند. در آن زمان تفکر غالب این بود که مهندسی و طراحی قوی و نیز عملیات تولید منسجم و هماهنگ، پیشنیاز دستیابی به خواسته‌های بازار و درنتیجه کسب سهم بازار بیشتری است. به همین دلیل سازمان‌ها تمام تلاش خود را بر افزایش کارایی معطوف می‌کردند.
در دهه ۸۰ میلادی با افزایش تنوع در الگوهای مورد انتظار مشتریان، سازمان‌ها به طور فزاینده­ای به افزایش انعطاف پذیری در خطوط تولید و توسعه محصولات جدید برای ارضای نیازهای مشتریان علاقه­مند شدند. در دهه ۹۰ میلادى، به همراه بهبود در فرآیندهای تولید و به کارگیری الگوهای مهندسی مجدد، مدیران بسیاری از صنایع دریافتند که برای ادامه حضور در بازار تنها بهبود فرآیندهای داخلی و انعطاف پذیری در توانایی­های شرکت کافی نیست، بلکه تأمین کنندگان قطعات و مواد نیز باید موادی با بهترین کیفیت و کمترین هزینه تولید کنند و توزیع­کنندگان محصولات نیز باید ارتباط نزدیکی با سیاست‌های توسعه بازار تولید کننده داشته باشند. با چنین نگرشی، رویکردهای زنجیره تأمین و مدیریت آن پا به عرصه وجود نهاد. از طرف دیگر با توسعه سریع فناوری اطلاعات در سال‌های اخیر و کاربرد وسیع آن در مدیریت زنجیره تأمین، بسیاری از فعالیت‌های اساسی مدیریت زنجیره با روش‌های جدید درحال انجام است.
به طور کل، مدیریت زنجیره تأمین به عنوان رویکردی یکپارچه برای مدیریت مناسب جریان مواد و کالا، اطلاعات و جریان پولی، توانایی پاسخگویی به این شرایط را دارد. زنجیره تأمین سیستمی یکپارچه از فرآیندهای مرتبط است و هدف آن:
دستیابی به مواد و قطعات مورد نیاز
تبدیل مواد اولیه به محصول
ارزش گذاری محصولات

از آنجا که می­بایست آبرفت بستر رودخانه در زیر هسته سد برداشته شود، به منظور ایجاد محیط خشک در این محل، در پرده آب­بند از جنس بتن خمیری در دو طرف محور سد احداث گردید. عمق این پرده ۳۵ متر در داخل آبرفت می­باشد. عملیات آب بندی سد ستارخان شامل دو بخش عمده می­باشد.. نخست اجرای پرده­های آب­بند خمیری در بالادست (زیر فرازبند) و پایین­دست سد، و دوم عملیات تزریق که به منظور آب بندی در تکیه­گاه­های چپ و راست، سنگ بستر، فونداسیون سد، آبرفت و سنگ بستر زیر پرده­های آب­بند اجرا شده است.

 

• • 1. 1. ابزاربندی

     

     

 

علیرغم پیشرفت و بهبودی که در تدوین استانداردهای طراحی در زمینه سدسازی حاصل گردیده است، هنوز استاندارد و معیاری مشخص و قطعی برای طراحی سیستم رفتارسنجی سدها تدوین و ارائه نگردیده است. از آنجا که مشتهده و ثبت رفتار سدهای خاکی طی مرحله ساخت و در دوران بهره ­برداری اهمیت بسیار زیادی دارد، از این رو به منظور دستیابی به این هدف، وسایل و ابزار مناسبی در پی، تکیه­گاه­های جانبی، بدنه سد و سازه­های جانبی نصب و داده ­های حاصله به صورت مستمر مورد تجزیه و تحلیل قرار می­گیرد. داده ­های ثبت شده توسط این ابزارها می ­تواند مورد استفاده طراحان سد و مسئولان بهره ­برداری قرار گیرد و در صورت وجود احتمال خطر، هشدار لازم را جهت پیشگیری به مسئولان بدهد. وجود این نوع اطلاعات علاوه بر ارزیابی رفتار فعلی سد، ارزیابی صحت پارامترهای پیش ­بینی شده در مرحله طراحی را ممکن ساخته، مبنای علمی دقیق­تری را برای طراحی­های بعدی در آینده فراهم خواهد ساخت.

اهداف سیستم ابزار بندی در سدهای خاکی را می­توان به شرح زیر طبقه ­بندی کرد:

 

• • پیش ­بینی و هشدار خطاهای بالقوه

 

• • تجزیه و تحلیل خطرپذیری

 

• • اطمینان از قابل پذیرش بودن رفتار سد

 

• • ارزیابی عملیات اجرایی

 

• • کنترل صحت فرضیات طراحی

 

• • ارائه معیارهای دقیق­تر برای طراحی­های آتی

 

سیستم­های ابزاربندی سدهای خاکی به پنج گروه کلی زیر تقسیم می­شوند[۲۲]:(Bartholomew et al, 1987)

 

• • وسایل اندازه ­گیری فشار

 

• • وسایل اندازه ­گیری حرکات داخلی

 

• • وسایل اندازه ­گیری حرکات سطحی

 

• • وسایل اندازه ­گیری ارتعاشات

 

• • وسایل اندازه ­گیری مقدار نشت

 

با بررسی­های به عمل آمده در مورد ابزار دقیق سد ستارخان سه نوع ابزار دقیق در سد ستارخان، شامل نشست سنج مغناطیسی، انحراف سنج و پیزومترهای ارتعاشی و لوله­باز به­کار گرفته شده ­است. با توجه به این­که در این تحقیق مطالعات در مورد فشار آب حفره­ای در سد متمرکز شده است، لذا در ادامه توضیحاتی در مورد انواع پیزومترهای به­کار گرفته شده در سد ستارخان آمده است.
فشار آب حفره­ای در بدنه یا پی سد مستقیما بر پایداری آن تاثیر می­گذارد. به منظور اندازه ­گیری فشار آب حفره­ای در داخل بدنه یا پی سد از ابزاری به نام پیزومتر استفاده می­ شود. همچنین از پیزومترها برای اندازه ­گیری فشار آب و سطح فریاتیک ناشی از نشت در قسمت­ های نسبتا نفوذپذیر بدنه و پی سد استفاده می­ شود. این اندازه ­گیری­ها در پیش ­بینی امکان وقوع پدیده فرسایش داخلی یا سایر موارد ناپایداری مرتبط با نشت آب، نظیر وجود فشار بالابرنده که از اهمیت خاصی برخوردار است[۲۳] .(Fell, 1987)
جهت اندازه ­گیری فشار آب­ حفره­ای انواع مختلفی از پیزومتر وجود دارد، که به عنوان مثال می­توان از پیزومترهای لوله متخلخل (کاساگرانده)، پیزومتر هیدرولیکی دو لوله­ای، پیزومتر پنوماتیک، پیزومتر سیم (تار) مرتعش و چاهک مشاهده نام برد. با توجه به این­که در سد ستارخان فقط از پیزومترهای لوله­­باز و تارمرتعش استفاده شده است، لذا در ادامه توضیحاتی در مورد این پیزومترها و نحوه کارکردشان ارائه شده است.

 

• • • • 1. 1. پیزومترهای لوله­باز:

         

         

     

     

 

در خاک­های درشت­دانه برای اندازه‌گیری سطح ایستایی آب از این نوع پیزومترها استفاده می‌شود. در بدنه سدهای خاکی در جاهایی که از مصالح درشت دانه استفاده شده است، از این نوع پیزومترها استفاده می‌کنند. این پیزومترها تغییرات سریع فشار را نشان نمی‌دهند و برای خاکهای ریزدانه نمی‌توان از این نوع پیزومتر استفاده نمود، که از اشکالات این نوع پیزومترها می‌توان دو مورد فوق را نام برد.

 

• • 1. 1. پیزومترهای تار (سیم) مرتعش:

     

۸

۲۰۱۲

جان لین و تیان

محافظه کاری حسابداری و قیمت گذاری کمتر از واقع عرضه های عمومی اولیه در بازار های بورس چین

۱- محافظه کاری حسابداری، رابطه منفی با اندازه قیمت گذاری های کمتر از واقع دارد.
۲- رابطه بین محافطه کاری حسابداری و قیمت گذاری کمتر از واقع، زمانی که عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه گذاران بالاست، قوی تر می باشد.
۳- از بین متغیرهای بررسی شده حجم عرضه های اولیه، درصد مالکیت سهامداران غیردولتی، درصد سهام عرضه شده، اهرم مالی و بازده دارایی های شرکت رابطه منفی با اندازه قیمت گذاری های کمتر از واقع دارد.

 

 

 

۸-۲- نتیجه گیری و مدل مفهومی

شفافیت بازار سرمایه در گرو گزارشگری مالی درست و به موقع شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار می باشد. بدون وجود چنین اطلاعاتی سرمایه گذاران نمی توانند فرصت ها و خطرات سرمایه گذاری را به موقع تشخیص دهند. مطالعات انجام شده در این زمینه حاکی از آن است که افشای اطلاعات قبل از عرضه اولیه منجر به کشف قیمت عادلانه این سهام شده و اعتماد سرمایه گذاران را به بازار سرمایه افزایش می دهد که این امر هم نه تنها منافع سرمایه گذاران را تامین می کند؛ بلکه منافع ناشران را نیز در بر می گیرد. از طرف دیگر با نقشی که عدم تقارن اطلاعاتی در فرایند عرضه های عمومی اولیه بازی می کند اهمیت کیفیت اطلاعات مورد توجه قرار می گیرد.
نظر به اینکه عرضه اولیه سهام برای شرکتهای خصوصی، عمده ترین منبع تامین مالی بوده و از سوی دیگر، هر ساله حجم زیادی از شرکت های دولتی هم در جریان اجرای سیاست های اصل ۴۴ مشمول واگذاری قرار می گیرند؛ قیمت گذاری صحیح این سهام منافع اقتصادی قابل توجهی را بدنبال خواهد داشت. از این رو، تغییرات اساسی که طی چندین سال گذشته در روش های تامین مالی و رشد خصوصی سازی شرکت های دولتی رخ داده است، تبیین تاثیرات محافظه کاری و سایر جنبه های گزارشگری مالی با قیمت گذاری عرضه های اولیه و ناهنجاری های مرتبط با آن را حائز اهمیت ساخته است.

بسیاری از مطالعات انجام شده بیانگر وجود پدیده قیمت گذاری کمتر از واقع در فرایند عرضه های عمومی اولیه می باشد، که شکل گیری آن در نتیجه عدم تقارن اطلاعاتی بین ذینفعان درگیر در فرایند عرضه های عمومی اولیه ( شرکت ناشر، شرکت تامین سرمایه و سرمایه گذاران بالقوه ) می باشد. بر اساس دیدگاه بسیاری از محققان، عدم تقارن اطلاعاتی بین ذینفعان درگیر در فرایند عرضه های اولیه موجب اعمال محافطه کاری بیشتری در گزارشگری مالی خواهد شد.در نتیجه، محافظه کاری از یک طرف مزیت اطلاعاتی داشته و قابلیت اتکا و کیفیت اطلاعات را افزایش می دهد و از طرف دیگر در محدود کردن آزادی عمل و رفتار های خوشبینانه مدیران،کاهش هزینه های نمایندگی و در نهایت کاهش عدم تقارن اطلاعاتی موثر واقع می شود.
با توجه به ادبیات و پیشینه ارائه شده پیرامون موضوع پژوهش مشخص گردید که محافظه کاری بعنوان یک مکانیزم حاکمیتی از طریق افزایش کیفیت و مقدار اطلاعات گزارش شده در مقاطع زمانی عرضه های اولیه، با کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین ذینفعان درگیر در فرایند عرضه های عمومی اولیه، اندازه قیمت گذاری های کمتر از واقع و در نتیجه بازده غیرعادی اولیه این سهام را کاهش خواهد داد. بر این اساس، روابطی که بین متغیر­های این پژوهش وجود دارند را می­توان در مدل مفهومی­ای که در صفحه بعد ارائه شده است؛ نشان داد.
شکل(۲) . مدل مفهومی تحقیق
اثر افزایشی
اثر کاهشی
محافظه کاری حسابداری
شرکت تامین سرمایه
سرمایه گذاران بالقوه
شرکت ناشر
قیمت گذاری کمتر از واقع ( Under Pricing )

خلاصه فصل

همانطور که اشاره شد، مطالعات صورت گرفته در ایران و بسیاری از کشور ها بر وجود پدیده قیمت گذاری کمتر از واقع که منجر به شکل گیری بازده غیر عادی اولیه می شود، تائید کرده اند. یکی از دلایل برای توجیه این پدیده، هزینه جمع آوری اطلاعات است. بطوری که سرمایه گذاران مطلع به منظور جبران هزینه های جمع آوری اطلاعات و سرمایه گذاران غیر مطلع به منظور جبران دریافت عرضه های ضعیف و دستیابی به بخشی از عرضه های خوب خواستار کسب بازده بالایی از این سهام می شوند در نتیجه عدم تقارن اطلاعاتی بین ذینفعان در گیر در فرایند عرضه های عمومی اولیه شکل می گیرد. در چنین حالتی اعمال محافظه کاری بیشتر در گزارشگری مالی شرکت ها با افزایش مقداری اطلاعات میان سرمایه گذاران، آنها را از ارزش واقعی شرکت مطلع می سازد و انگیزه و توان مدیران را در دستکاری اطلاعات حسابداری تقلیل داده و با کاهش هزینه های نمایندگی ناشی از عدم تقارن اطلاعاتی، در نهایت اندازه قیمت گذاری های کمتر از واقع و بازده غیر عادی این سهام را کاهش می دهد.
در فصل حاضر به دو بخش مبانی نظری و پیشینه تحقیق پرداخته شد. در هر دو قسمت سعی شد تا حتی الامکان به تمامی جنبه های موضوع پرداخته شود و از مقالات موجود و تحقیقات و پژوهش­های انجام شده داخلی و خارجی استفاده گردد. در فصل پیش رو نیز روش تحقیق، فرضیه ­ها، مبانی اندازه گیری متغیرها، جامعه و نمونه آماری تحقیق، منابع اطلاعاتی و روش­های آماری جهت تجزیه و تحلیل ارائه می­گردد.
فصل سوم
روش تحقیق

۱-۳- مقدمه

“ثبات و استمرار وقوع پدیده ها امری منطقی است که علم بر پایه آن بنا شده است. به عبارت دیگر در استفاده از روش علمی برای پیش بینی وقوع پدیده ها در جهان، پیش فرض آن است که این پدیده ها اتفاقی؛ دمدمی و بی نظم نبوده و قابل پیش ­بینی است. زیرا در غیر این صورت انجام پژوهش علمی غیر ممکن می بود” (سرمد، بازرگان و حجازی, ۱۳۸۹: ۲۱-۲۰). شکی نیست که پی­بردن به قواعد و نظم میان پدیده ­ها در علوم انسانی به سهولت سایر علوم نخواهد بود زیرا بازیگر نقش اصلی در علوم انسانی، انسان است؛ موجودی که صاحب اختیار است.اما این بدان معنی نیست که رفتار انسان در چارچوب هیچ قاعده­ای قرار نمی­گیرد."باید توجه داشت که رفتار آدمی پیچیده است و عواملی بسیاری در ایجاد آن دخالت دارد که به ظاهر آن را سازمان نیافته و حتی متناقض جلوه­گر می کند؛ اما می توان با روش مناسب به شناخت آن پرداخت"(همان: ۲۱). شاید بتوان گفت دلیل اینکه تاکنون امکان دستیابی به قوانین دقیق برای تبیین رفتار انسان فراهم نشده است؛ استفاده از روش های نامناسب بوده است. انتخاب روش پژوهش بستگی به اهداف، ماهیت موضوع و امکانات اجرایی آن دارد و تشریح روش انتخاب شده در هر پژوهش علمی از اهمیت خاصی بر­خوردار است. از این رو در فصل حاضر روش پژوهش استفاده شده در این تحقیق تشریح خواهد شد؛ بنابراین در ابتدا مسأله و فرضیه های پژوهش ارائه می گردد؛ آنگاه قلمرو زمانی و مکانی پژوهش به همراه جامعه و نمونه آماری تشریح خواهند شد و در ادامه به تشریح و شیوه محاسبه متغیر های مستقل، وابسته و کنترل موجود در مدل به کار گرفته شده در پژوهش حاضر می­پردازیم.

۲-۳- تعریف روش تحقیق

پیش از شروع بحث در رابطه با روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش، لازم است تعاریف تحقیق^[۱۱۷]و روش­شناسی را به اختصار مورد نظر قرار دهیم.
واژه تحقیق از زبان عربی گرفته شده است. در لغت به معنای درست کردن، رسیدن، پژوهش، رسیدگی، بررسی، مطالعه و واقعیت است (فرهنگ معین)؛ و در معنای وسیع تر تحقیق عبارت از “فرایند رسیدن به پاسخ سوال پژوهشی است” (شریفی،۱۳۸۰، به نقل از فرجی، ۱۳۸۹). بنابراین می توان گفت “تحقیق فرایندی است که از طریق آن می توان درباره ناشناخته ها به جستجو پرداخت و نسبت به آن شناخت لازم را کسب کرد. در این فرایند از چگونگی گردآوری شواهد و تبدیل آنها به یافته ها تحت عنوان روش شناسی یاد می شود” (اندرسون و برنز^[۱۱۸]، ۱۹۸۹، به نقل از سرمد و دیگران،۱۳۸۹).
یک محقق پس از انتخاب موضوع باید به دنبال روش تحقیق باشد و همان طور که اشاره شد انتخاب روش پژوهش بستگی به اهداف، ماهیت موضوع و امکانات اجرایی آن دارد و تشریح روش انتخاب شده در هر پژوهش علمی از اهمیت خاصی بر­خوردار است. به عبارت دیگر هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که محقق مشخص نماید چه شیوه و روشی را آغاز کند تا او را هرچه دقیق­تر، آسان­تر و سریع­تر در دستیابی به پاسخ یا پاسخ هایی که برای پرسش تحقیق در نظر گرفته شده یاری نماید.

۳-۳- نوع و روش پژوهش

انتخاب روش تحقیق بستگی به اهداف و ماهیت موضوع تحقیق و نیز امکانات اجرایی آن دارد. بنابراین هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که محقق مشخص نماید چه شیوه و روشی را اتخاذ کند تا او را هر چه دقیقتر، آسانتر، سریعتر و ارزانتر در دستیابی به پاسخ هایی برای پرسش یا پرسش های تحقیق مورد نظر کمک کند.
به طور کلی روش های تحقیق در علوم رفتاری را می توان با توجه به دو ملاک الف) هدف تحقیق، ب) نحوه گردآوری داده ها تقسیم کرد.
الف) دسته بندی تحقیقات بر حسب هدف
تحقیقات علمی بر اساس هدف تحقیق به سه دسته تقسیم می شود: بنیادی، کاربردی، تحقیق و توسعه.
تحقیقات بنیادی: هدف اساسی این نوع تحقیقات آزمون نظریه ها، تبیین روابط بین پدیده ها و افزودن به مجموعه دانش موجود در یک زمینه خاص است.
تحقیق کاربردی: هدف تحقیقات کاربردی توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. به عبارت دیگر تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد علمی دانش هدایت می شود.
تحقیق و توسعه: فرایندی است که به منظور تدوین و تشخیص مناسب بودن یک فرآورده مانند طرح، روش و برنامه انجام می شود. هدف اساسی در این نوع تحقیقات تدوین با تهیه برنامه ها، طرح ها و امثال آن است (سرمد و دیگران،۱۳۸۵: ۷۹).
بنابراین با توجه به هدف این تحقیق، می توان آن را در دسته تحقیقات کاربردی به حساب آورد.
ب) دسته بندی تحقیقات بر حسب نحوه گردآوری داده ها (طرح تحقیق)
تحقیقات علمی را بر اساس چگونگی به دست آوردن داده های مورد نیاز (طرح تحقیق) می توان به دسته های زیر تقسیم کرد:
تحقیق توصیفی (غیرآزمایشی)

بین کیفیت زندگی و دورکاری در سازمان­های دولتی شهر یزد رابطه معناداری وحود دارد.
بین فرسودگی شغلی و دورکاری درسازمان­های دولتی شهر یزد رابطه معناداری وحود دارد.
۱-۵-۲-۲- فرضیه‌های فرعی
بین ابعاد کیفیت زندگی و عملکرد سازمانی درسازمان­های دولتی شهر یزد رابطه معناداری وجود دارد.
بین ابعاد دورکاری و عملکرد سازمانی در سازمان­های دولتی شهر یزد رابطه معناداری وجود دارد.
بین ابعاد فرسودگی شغلی و عملکرد سازمانی در سازمان­های دولتی شهر یزد رابطه معناداری وجود دارد.
۱-۶- قلمرو تحقیق
۱- قلمرو موضوعی: این تحقیق به بررسی تاثیر دورکاری بر عملکرد سازمانی با توجه به نقش فرسودگی شغلی و کیفیت زندگی می ­پردازد.
۲- قلمرو مکانی: این تحقیق کلیه سازمان­های دولتی شهر یزد می­باشد.
۳- قلمرو زمانی: این تحقیق با گردآوری اطلاعات و جمع­آوری داده ­ها اواخر سال ۱۳۹۳ و اوایل سال ۱۳۹۴ می­باشد.
۱-۷- روش شناسی تحقیق
الف. نوع و روش تحقیق:
این تحقیق از حیث نوع جزو تحقیقات کاربردی محسوب می شود. در مرحله ی اول تحقیق با بهره گرفتن از مطالعه عمیق ادبیات تحقیق به شناسایی مهمترین عوامل موثر بر دورکاری و تاثیر آن بر عملکرد سازمانی با توجه به نقش فرسودگی شغلی و کیفیت زندگی کاری و خانوادگی می پردازیم. در ادامه با بکارگیری آزمون‌های آماری مناسب و نرم افزارspss سعی در بررسی ارتباط بین عوامل و تاثیرگذاری آنها خواهیم داشت. در نهایت با بکارگیری نرم افزار pls مدل متناسب دورکاری ارائه خواهد شد.
ب.روش گردآوری اطلاعات
در این تحقیق با توجه به اینکه از پرسشنامه استفاده می شود؛ لذا تحقیق از نوع میدانی می باشد. همچنین با توجه به اینکه در مرحله اول تحقیق با بهره گرفتن از ادبیات تحقیق به شناسایی مهترین عوامل موثر بر دورکاری و تاثیر آن بر عملکرد سازمانی با توجه به نقش فرسودگی شغلی و کیفیت زندگی کاری و خانوادگی می پردازیم؛ لذا روش کتابخانه ای نیز در این تحقیق استقاده شده است.
پ.ابزارگردآوری اطلاعات
در این تحقیق از روش‌های پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده، مطالعه و بررسی مقالات معتبر فارسی و انگلیسی مرتبط با موضوع، بانک‌های اطلاعاتی، شبکه‌های کامپیوتری، اینترنت و سایت‌های معتبر استفاده خواهد شد.
ت. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
دراین پژوهش به منظور تجزیه و تحلیل و بررسی داده‌ها از مدلسازی معادلات ساختاری مبتنی بر روش pls استفاده خواهیم کرد. مدل یابی معادلات ساختاری از روش‌های جدید آماری ویکی از قوی ترین روش‌های تجزیه و تحلیل چندمتغیره است. کاربرد اصلی آن در موضوعات چند متغیره ای است که نمی توان آنها را به شیوه دو متغیری با در نظر گرفتن هربار یک متغیر مستقل با یک متغیر وابسته انجام داد. تجزیه و تحلیل چندمتغیره به یک سری روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاق می شود که ویژگی اصلی آنها، تجزیه و تحلیل همزمان چند متغیر مستقل با چند متغیر وابسته است. معادلات ساختاری به عنوان یک الگوی آماری به بررسی روابط بین متغیرهای پنهان و آشکار(مشاهده شده) می پردازد.
برای بررسی ارتباط بین متغیرهای وابسته و متغیرهای مستقل pls متغیرهای تبیینی یا مستقل جدیدی ایجاد می کند که غالبا عامل یا متغیر مکنون نامیده می شوند. این مؤلفه‌ها ترکیب خطی از نشانگرهای خود هستند. روش pls با هدف بهینه سازی تبیین واریانس در سازه‌های وابسته مدل‌های معادله ساختاری، ساخته شده است. روش pls به جای بازتولید ماتریس کواریانس تجربی، بر بیشترین واریانس متغیرهای وابسته به وسیله متغیرهای مستقل تمرکز دارد. روش pls برای مقابله با داده‌های خاص مانند داده‌ها با حجم نمونه اندک، داده‌های دارای مقادیر گمشده و همچنین هنگامی که بین متغیرهای مستقل هم خطی وجود دارد، طراحی شده است.

۱-۸- متغیرها و مفاهیم تحقیق
۱-۸-۱- کیفیت زندگی کاری:
کیفیت زندگی کاری را می­توان در دو مفهوم تعریف کرد:
الف- تعریف عینی از کیفیت زندگی کاری عبارت است از مجموعه ای از شرایط واقعی کار و محیط کار در یک سازمان مانند : میزان حقوق و مزایا ، امکانات رفاهی ، بهداشت و ایمنی ، مشارکت در تصمیم گیری، دوره‌های آموزشی، تفویض اختیار و ….
ب- تعریف ذهنی از کیفیت زندگی کاری، عبارت است از تصور و طرز تلقی افراد از کیفیت زند گی به طور اخص می باشد. به تعبیر دیگر کیفیت زندگی کاری برای هر فرد یا گروهی از افراد با فرهنگ و طرز تلفی مشابه ، ویژگی خاص خود را دارد (میرسپاسی، ۱۳۸۶).
در تعریف کلی می توان گفت که کیفیت زندگی کاری به معنی تصور ذهنی و برداشت کارکنان یک سازمان از مطلوبیت فیزیکی و روانی محیط کار و شرایط کار خود است (سلمانی، ۱۳۸۴).
شاخص­ های کیفیت زندگی به­ صورت زیر تعریف شده ­اند:
۱-۸-۱-۱- پرداخت منصفانه و کافی
منظور پرداخت مساوی برای کار مساوی و نیز تناسب پرداخت‌ها با معیارهای کارکنان و تناسب آن با دیگر انواع کار می باشد. منظور از جبرا ن خدمت منصفانه و کافی این است که به کارکنان سازمان حقوقی پرداخت گردد که تساوی درون سازمانی و برون سازمانی از آن استنباط گردد و کارکنان هنگام مقایسه خود با سایر هم ردیف‌هایشان در درون و بیرون از سازمان احساس ضرر و زیان نکنند.
۱-۸-۱-۲- تامین فرصت رشد و امنیت مداوم
به معنای فراهم نمودن زمینه بهبود توانایی‌های فردی ، فرصت‌های پیشرفت و فرصت‌های به کارگیری مهارت‌های کسب شده و تامین امنیت درآمد و اشتغال می باشد . این امر از طریق بهبود توانای ی‌های فردی فرصت‌های پیشرفت ، امنیت شغلی و امنیت درآمد و اطمینان خاطر از اشتغال پایدار تأمین می گردد.
۱-۸-۱-۳- فضای کلی زندگی
این مولفه به قراری تعادل بین زندگی کاری و دیگر بخش‌های کارکنان که شامل اوقات فراغت ، تحصیلات و زندگی خانوادگی می شود مربوط می باشد. ایجاد وابستگی مستقیم تر کار به فضای کل زندگی از طریق برقراری مفهوم تعادل بین وقت کارکنان در محل کار و وقت او برای خانواده اش می تواند به میزان زیادی تعادل میان کار و زندگی فرد را ایجاد نماید. هم چنین تعیین شرح وظایف شغلی و شرایط احراز آن تأثیر خوبی بر روحیه کارکنان و ترسیم مسیر ارتقاء شغلی خواهد داشت.
۱-۸-۲- دورکاری
دورکاری شامل سازماندهی و یا انجام کار است که با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات در زمینه قرارداد شغلی و رابطه آن با کار تعریف شده است و کارفرمایان در محل و یا دور از آن محل ،کار را بطور مستقیم انجام می دهند.
شاخص­ های دورکاری به­ صورت زیر تعریف شده ­اند:
۱-۸-۲-۱- حمایت و پشتیبانی
حمایت همه جانبه همه افراد در همه سطوح سازمان جهت پیشبرد اهداف سازمانی با در نظرگرفتن همه جوانب دورکاری
۱-۸-۲-۲- ارتباطات
فراهم آوردن زیرساخت­های سخت­افزاری و نرم­افزاری جهت تماس با یکدیگر و همچنین تماس همه افراد با سازمان در کمترین زمان ممکن
۱-۸-۲-۳- اعتماد
ایجاد همبستگی و آرامش خاطر بین همه کارکنان و مدیران از اینکه کارها در زمان مناسب و به بهترین نحو انجام می­ شود.
۱-۸-۳- فرسودگی شغلی
فرسودگی شغلی به مفهوم از دست دادن انرژی و نشاط در کار تعریف شده است . شخصی که دچار فرسودگی شغلی می شود از خود احساس کسالت نسبت به انجام وظایف شغلی بروز می دهد که علت آن فشار شغلی دایمی می­باشد
شاخص­ های فرسودگی شغلی یه شرح زیر تعریف شده ­اند:
۱-۸-۳-۱- خستگی عاطفی
ماحصل استرسها و اضطراب مداوم در طی یک روز فرد است که شدت آن به متغیرهای فردی مثل سن ‚ سابقه کار ‚ تاهل و میزان پیش بینی مشکلات بستگی دارد.
۱-۸-۳-۲- عملکرد شخصی
فشار‌های ناشی از کار و فعالیتها باعث ضعف عملکرد شغلی است که علت آن در دو جنبه محیطی و فردی مطرح می شود. عملکرد شغلی حاصل از فرسودگی شغلی به شیوه‌های گوناگون از قبیل کناره گیری از کار ‚ غیبت و تغییرات عملکرد مشاهده می شود.
۱-۸-۳-۳- مسخ شخصیت
واکنش­ها و استرس­ها انسان را از هر چیزی که شخصیت و خصلت اوست عمیقا جدا می سازد و باعث گم شدن نقش شخص می شود.
۱-۸-۳-۴- درگیری

کَأنَّـها فی عِنان الجَوِّ عُقبانُ

 

 

 

أمـا مَراکِـبُنا فی کُلِّ مَرحَلهٍ

 

فَإنَّهــا لَیَعافیـرُ وَ بِعـرانُ

 

 

 

(الزهاوی،۱۹۷۲، ج۱: ۴۸۸)
(غرب تمامی فرزندانش را در هرکجا که باشند، گرامی داشت و شرق همۀ قومش، جز اندکی را خوار و ذلیل کرد. هواپیماها چون عقابهایی در آسمان هستند، اینها هم مرکبهای شماست. مرکبهایی که در هر حال اسبها و شترها هستند.)
در این بیت شاعر با مقایسۀ طنزآلود بین پیشرفت صنعتی غرب و عقبماندگی شرق، با بهره گرفتن از کنایه به عدم ارتقاء علمی و ثبوت مردم کشور خود ایراد میگیرد.
۲٫۲٫۱٫۴٫ دفاع از حقوق زنان
زهاوی در اشعار خود به مهمترین مسائل ستمدیدگی زنان در مقابل مردان میپردازد، از آن جمله میتوان به ازدواج با زنان به اجبار و بدون اطلاع خودشان، طلاق دادن آنها بدون اطلاع، ازدواج پیرمردها با دختران کم سن و سال، اکتفا نکردن به یک زن، منحصر شدن نقش آنها به تولید نسل و استفاده ابزاری از آنها که در دوران شاعر در بین کشورهای عربی بویژه عراق بسیار رواج داشت، اشاره دارد. وی در چندین منظومه داستانی از جمله أرمله جندی، طاغیه بغداد، سلیمی و دجله، مقتل لیلی و الربیع، سعاد بعد زوجها، سلمی الطلقه به مظلومیت و بیگناهی زنان میپردازد. زهاوی دربارۀ وضع ناخوشایند زنان دارد چنین میگوید:
هَزَأوا بِالبَـناتِ وَ الاُمَّهـاتِ وَ أهانُوا الأزواجَ وَ الأخَواتِ
سَجَنُوهُنَّ فی البیُـوت فَشَلُّوا نِصفَ شَعبٍ یُهِمُّ بِالحَرَکاتِ
مَنَعُـوهُنَّ أن یُریـنَ ضیـاءً فَتَـعُودُنَّ عیـشَهَ الظُلُماتِ
دَفَنُـوهُنَّ قَبلَ مـوتٍ مُریحٍ فی قُبُـورٍ سُودٍ مِن الحُجُراتِ
فی بُیُـوتٍ لَزِمَنهـا کَقُـبُورٍ اظلَمَت کَم سَکِبنَ مِن عَبَراتِ
زَوِّجوها مِن غَیرما هی تَرضی مِن غُـلامٍ غَمَرٍ أخی سَیِئاتِ
إنَّهـا تُبدی رِقَّـهً وَ هو یَقسُو لَیـسَ هذا الفَتی لِتلکَ الفَتاهِ
(همان: ۳۱۹)
(مردان، دختران و مادران را تمسخر میکنند و همسران و خواهران را خوار میشمارند. آنها را در خانهها زندانی میکنند و باعث میشوند نیمی از مردم کشور از پیشرفت بازایستند. زنان را از دیدن نور منع میکنند، آنها هم به تاریکیها عادت کردهاند. قبل از مرگی راحت، آنها را در گورهایی از سنگ دفن میکنند. خانه های آنها همچون قبرهایی تاریک است و اشکهای بسیاری در آنجا ریختهاند. زنی به اجبار با جوانی زشترو و بدطینت ازدواج کرد و با او به مهربانی و لطافت برخورد میکند، در حالی که مرد خشونت و نامهربانی میکند.)
شاعر در این ابیات تقریباً توانسته است با زبانی طنز وضعیت اکثر زنان این دوره را به تصویر بکشد، بویژه در توصیف ازدواج و مدفون شدن زنان در منازل خودشان. همچنین دربارۀ تعدد زنان چنین میگوید:
جَعلَ اللهُ نساءَ القـومِ للقومِ متاعا
فَانکحُوا مِنهنَّ مَثنی و ثُلاثاً و رُباعا
(الزهاوی،۱۹۷۲، ج۱: ۶۷۰)
(خداوند زنان را فقط کالا و ابزاری قرار داد پس با دو نفر یا سه نفر و یا چهار نفر از آنان ازدواج کنید.)
در این بیت وی کج فهمی مسلمانان از ابیات الهی را به چالش میکشد و با نسبت دان بدبختی زنان در جامعه به خدا (جعل الله) در واقع فهم نادرست آنان را از آیات الهی به چالش میکشد.
همچنین در بیت زیر با با زبانی طنز با بهره گرفتن از تعریض، تعددازدواج را به چالش کشیده است. بویژه در بیان دلیل مردان برای ازدواج دوباره :

فَوَسَّعَ فیه المسلمونَ سیاسهً لِیُکثِرَ طبقَ الحاجَهِ النسلُ منهُم
(ناجی،۱۹۶۳: ۳۴۹)
(مردان مسلمان از روی سیاست و تدبیر با زنان بیشتری ازدواج میکنند تا بتوانند نسل مسلمانان را زیاد بکنند.)
وضعیت زنان ایرانی با وجود تمامی محدودیتها و سختیها به نسبت بهتر از زنان عرب بوده است و مسائلی چون ازدواج اجباری و یا طلاق غیابی کمرنگتر از بلاد عربی است، لذا در اشعار بهار کمتر به اینگونه موضوعات برمیخوریم. حتی در برخی موارد از مکر و میزان درایت زنان در زندگی با مضمونی ستایشوار سخن میکند و ابیاتی هم که برای تعدد ازدواج و منحصر شدن نقش زنان در خانه، سروده، بسیار ملایمتر از اشعار زهاوی است؛ این خود نشان دهنده میزان تفاوت وضعیت زنان دو جامعه عربی و فارسی است. بهار پدیدۀ رایج تعدد زنان را با کنایهگویی نقد میکند:

 

 

زن یکی بیش مبر زآنـکه بـود فتنه و شــر

 

فتنـه آن به کـه در اطـراف تـو کمـتر باشد

 

 

 

زن شیــرین بـه مـذاق دل اربــاب کمـال

 

گرچـه قنـد است نبایـد کـه مـکــرر باشد

 

 

 

کی تـوان داد میـان دو زن انصـاف درست

پیوست‌ها:

جدول(۲-۲ ): پارامترها و استراتژی مالی در مرحله رشد ۱۸

جدول (۴-۱۲): برآورد پارامترهای رابطه مراحل چرخه عمر و هزینه آورده صاحبان سهام ۸۱

نمودار ۴-۱: بررسی نرمال بودن توزیع خطاها ۷۵
چکیده
هدف از این تحقیق، تعیین رابطه بین هزینه آورده صاحبان سهام و مراحل چرخه عمر، اندازه شرکت، ریسک سیستماتیک و سود (زیان)، ارزش دفتری به ارزش بازار، ورشکستگی و اهرم مالی بوده است. تحقیق موردنظر از جهت هدف، یک تحقیق کاربردی است. ازلحاظ نوع طرح تحقیق به جهت تکیه‌بر اطلاعات تاریخی، پس رویدادی است و روش استنتاج آن استقرایی و از نوع همبستگی می‌باشد در این راستا از اندازه شرکت، ریسک سیستماتیک و سود (زیان)، ارزش دفتری به ارزش بازار، ورشکستگی و اهرم مالی به‌عنوان سایر متغیرهای مستقل و از مراحل چرخه عمر به‌عنوان متغیر مستقل اصلی استفاده شده است. تحقیق حاضر شامل یک فرضیه اصلی و سه فرضیه فرعی می‌باشد. جامعه مطالعاتی پژوهش حاضر شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی یک دوره پنج ساله (سال‌های۱۳۹۳-۱۳۸۹) می‌باشد. درنهایت با توجه به محدودیت‌های تحقیق اطلاعات مربوط به ۱۵۰ شرکت جمع‌ آوری گردید و سپس با بهره گرفتن از جدول مورگان تعداد ۱۱۰ شرکت به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب گردید.جهت مستندسازی نتایج تجزیه‌وتحلیل آماری و ارائه راه‌ حل ‌های نهایی، محقق از شیوه آماری با بهره گرفتن از نرم‌افزار Eviews اقدام به تجزیه‌وتحلیل سوالات و فرضیات نموده است.فرضیه‌های تحقیق با بهره گرفتن از رگرسیون خطی مرکب و آزمون‌های F و t تحلیل‌شده‌اند. نتایج برآورد رگرسیونی حاکی از این است که بین هزینه آورده صاحبان سهام و مراحل چرخه عمر رابطه‌ی معناداری وجود دارد. میتوان اذعان داشت که شرکتها در مراحل مختلف چرخه عمر سطوح مختلف از منابع، مزیت های رقابتی، عدم تقارن اطلاعات و ریسک دارند و از این رو هزینه آورده صاحبان سهام باید به طور سیستماتیک در سراسر چرخه عمر شرکت متفاوت باشد. لذا هزینه آورده صاحبان سهام به ترتیب در مرحله بلوغ و رشد چرخه عمر شرکت کمترین و در مرحله افول چرخه عمر شرکت بالاترین مقدار را دارد .
واژه‌های کلیدی: هزینه آورده صاحبان سهام ،چرخه عمر، اندازه شرکت، ورشکستگی، اهرم مالی
فصل اول:
کلیات تحقیق

 

 

مقدمه

یکی از ویژگی‌های اقتصادی، چرخه‌ی عمر شرکت است. طبق تئوری چرخه‌ی عمر، شرکت‌ها در مراحل مختلف چرخه‌ی عمر از نظر مالی و اقتصادی دارای نمودگرها و رفتارهای خاصی هستند، بدین معنی که ویژگی‌های مالی و اقتصادی یک شرکت تحت تأثیر مرحله‌ای از چرخه‌ی عمر است که شرکت در آن قرار دارد. مفهوم چرخه حیات، استعاره‌ای زیستی در مورد سازمان‌هاست. بر اساس این مفهوم همه موجودات زنده، از جمله نباتات، جانوران و انسان‌ها، همگی از منحنی عمر یا چرخه عمر پیروی می‌کنند. این‌گونه موجودات متولد می‌شوند، رشد می‌کنند، به پیری می‌رسند و در نهایت می‌میرند. این سیستم‌های زنده در هر مرحله از چرخه عمر خود دارای الگوهای رفتاری خاص به‌منظور چیرگی بر مسائل آن دوره و مشکلات مربوط به انتقال از دوره‌ای به دوره دیگر هستند. تئوری چرخه عمر شرکت چنین فرض می‌کند که شرکت‌ها و بنگاه­های اقتصادی، همچون تمامی موجودات زنده که متولد می‌شوند، رشد می‌کنند و می‌میرند، دارای منحنی عمر یا چرخه عمر هستند. همانند موجودات زنده، رشد و پیری واحدهای تجاری را بر مبنای قابلیت کنترل و انعطاف‌پذیری نشان می‌دهند. در جوانی (دوران رشد) سازمان‌ها بسیار انعطاف‌پذیر، ولی در بیشتر مواقع غیرقابل‌کنترل‌اند. با افزایش عمر سازمان‌ها، روابط تغییرمی کند: کنترل افزایش و انعطاف‌پذیری کاهش می‌یابد. در نهایت، با پیر شدن (دوران افول ) قابلیت کنترل نیز کاهش خواهد یافت. هنگامی‌که واحد تجاری قابلیت کنترل داشته و انعطاف‌پذیر باشد، بیانگر این است که توأمان مزایای جوانی و پیری را داراست. این وضعیت تحت عنوان مرحله تکامل (بلوغ) شناخته می‌شود. (دهدار، ۱۳۸۶، ۶۸).
این سیاست‌ها ممکن است بر حقوق صاحبان سهام تأثیر بگذارد. هدف اصلی مدیر باید حداقل کردن هزینه تأمین مالی باشد. ازآنجایی‌که هزینه حقوق صاحبان سهام^[۱] بخشی از کل هزینه سرمایه است و در فرایند تصمیم‌گیری نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد، دارای اهمیت والایی می‌باشد و با توجه به اهمیت هزینه حقوق صاحبان سهام، در هریک از مراحل چرخه عمر شرکت‌ها و تأثیری که هزینه حقوق صاحبان سهام در جذب سرمایه‌گذار می‌گذارد.
در پژوهش حاضر به بررسی ارتباط بین “ چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام“خواهیم پرداخت.

بیان موضوع و مسئله تحقیق

با توجه به رقابتی بودن امروزه بازارها، چید مان بهینه منابع جهت حفظ موقعیت و پیشرفت شرکت‌ها یک امر حیاتی و غیرقابل‌اجتناب می‌باشد. تا جایی که ساختار سرمایه شرکت می‌تواند به‌صورت مستقیم بر ارزش شرکت اثرگذار باشد. شرکت‌ها به‌منظور حداکثر کردن مطلوبیت، در چرخه عمر خود سیاست‌های متفاوتی را اتخاذ می‌نمایند. کی از مدل‌های کاربردی در رابطه با تحلیل موقعیت سازمان‌ها و روش تعیین دوره عمر سازمان است. طبق این مدل هر محصول، صنعت یا کسب‌وکاری دارای یک دوره عمر است. بدین معنی که در یک مقطعی از زمان متولد و معرفی می‏شود، رشد می‌کند، به مرحله بلوغ می‏رسد و سپس مرحله اشباع و نهایتاً پیری و زوال آن فرا می‏رسد. لذا پس‌ازاینکه جایگاه هر سازمان مورد شناسایی قرار گرفت، باید به‌گونه‌ای برنامه‏ ریزی نمود که همواره سازمان‌ها در مرحله رشد و بلوغ خود باقی بمانند. تئوری چرخه عمر^[۲] در مواردی همچون محصولات، بازار، تکنولوژی و صنعت نیز کاربرد دارد و لذا از طریق تعیین جایگاه هر یک از عوامل فوق در طول منحنی می‏توان تصویری واضح و دقیق نسبت به اقدامات و تمهیداتی که باید در آینده صورت گیرد، به دست آورد. لازم به ذکر است در شکل‏گیری هر یک از مراحل عمر سازمان عوامل متعددی از جمله مأموریت و رسالت سازمان، فن‏آوری، ساختار سازمانی، مالکیت سازمانی، وضعیت بازار و بسیاری موارد دیگر دخالت مستقیم خواهند داشت.
هزینه سرمایه (آورده صاحبان سهام) یکی از مفاهیم اساسی در حوزه ادبیات مالی است و در تصمیمات مربوط به تأمین مالی و سرمایه‌گذاری نقش اساسی را بازی می‌کند. مدیریت شرکت باید بدیل‌های مختلف تأمین مالی و اثر آن‌ ها بر ریسک و بازده شرکت را مشخص نماید. هدف اصلی مدیر باید حداقل کردن هزینه تأمین مالی باشد. ازآنجایی‌که هزینه حقوق صاحبان سهام^[۳] بخشی از کل هزینه سرمایه است، در فرایند تصمیم‌گیری نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد و دارای اهمیت والایی می‌باشد مطابق با گفته بندا (۲۰۰۳) هزینه آورده صاحبان سهام به دلیل آنکه تشکیل‌دهنده یک مبنا برای مقایسه فرصت‌های سرمایه‌گذاری می‌باشد دارای اهمیت است. هزینه آورده صاحبان سهام بستگی به مبنای اقتصادی شرکت‌ها، پویایی صنعت و به‌طورکلی به شرایط اقتصاد ملی بستگی دارد. تحقیقات قبلی در این زمینه نشان داده‌اند که عوامل خاص شرکتی مؤثر برآورده صاحبان سهام شامل اندازه، نسبت بدهی به دارایی خالص، قدرت مالی، سطح افشاء و ریسک کلی شرکت‌ها است. (منظر حسن و همکاران، ۲۰۱۵).

اساس تئوری چرخه عمر شرکت‌ها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری و تصمیمات مالی عملکرد عملیاتی شرکت‌ها تا حد زیادی تحت تأثیر تغییر قابلیت‌های سازمانی شرکت‌ها یعنی مراحل چرخه عمر شرکت است. ادبیات موجود در حوزه مدیریت حسابداری نشان داده است که ارزیابی عملکرد در سراسر مراحل چرخه عمر شرکت متفاوت است و نشان داده است که چرخه عمر شرکت تأثیر معناداری بر احتمال اینکه یک شرکت درگیر ارائه سهام ثانویه شود را دارد. برخی از مطالعات هم نشان داده‌اند که چرخه عمر شرکت نقش مهمی در تعیین روند پرداخت سود سهام شرکت دارد و ساختارهای سرمایه‌ای مختلف در نقاط مختلف چرخه عمر شرکت بسیار بهینه هستند (منظر حسن و همکاران، ۲۰۱۵).
با توجه به تحقیق انجام‌شده در این تحقیق مسئله اصلی این است که:
چرخه عمر شرکت بر توانایی شرکت در جذب سرمایه‌گذارانی که به‌تدریج هزینه پیش‌بینی‌شده آورده صاحبان سهام شرکت را تحت تأثیر قرار می‌دهند تأثیر دارد یا خیر؟

اهمیت و ضرورت تحقیق

 

 

• • هزینه آورده صاحبان سهام یک مقیاس کلی ریسک پذیرفته‌شده به‌وسیله سرمایه‌گذاران است. بدین‌جهت اندازه‌گیری هزینه آورده صاحبان سهام و شناسایی علل تغییر آن موردتوجه زیادی قرارگرفته است. با توجه به اینکه هزینه آورده صاحبان سهام یک مفهوم ذهنی است و تنها از روی قیمت‌های سهام و انتظارات بیان‌شده آینده می‌تواند استنتاج شود، یک‌راه توضیح معیار اندازه‌گیری هزینه آورده صاحبان سهام مطالعه رابطه آن با متغیرهایی است که بر ریسک‌پذیری شرکت تأثیر می‌گذارند.

 

• • علاوه بر اهمیت موضوع تحقیق که موجب انتخاب آن گردید، علاقه شخصی و مطالعات قبلی پژوهشگر در این امر بی‌تأثیر نبوده است. همچنین در بیان اهمیت موضوع و دلایل انتخاب آن باید به این مهم اشاره کرد که دانشجویان نه‌تنها باید تعاریف چرخه عمر و هزینه آورده صاحبان سهام را بیاموزند. بلکه باید به درک ارتباط بین چرخه عمر و هزینه آورده صاحبان سهام شرکت به‌منظور کشف فرصت‌های ارزش زا بپردازند.

 

• • شناخت بهتر عوامل مؤثر بر میزان هزینه آورده صاحبان سهام شرکت که می‌تواند موجب افزایش کارایی بازار سرمایه شود.

 

• • هیچ تحقیق داخلی تاکنون ارتباط بین چرخه عمر و هزینه آورده صاحبان سهام را در بورس اوراق بهادار تهران نسنجیده است. فلذا این موضوع اولین بار در ایران انجام می‌شود.

 

 

اهداف تحقیق

ارزش و اعتبار قوانین هر علم و تحقیقی به روش‌شناختی که در آن بکار می‌رود بستگی دارد و هدف علمی این تحقیق ارزش و اعتبار بخشیدن به فرضیه تحقیق می‌باشد تا این تحقیق بتواند در بالا بردن سطح دانش عمومی موردنیاز استفاده‌ کنندگان مؤثر باشد و همچنین زمینه‌ساز بستر مناسبی برای تحقیق آتی در سایر مراکز آموزشی و پژوهشی باشد. اهداف این تحقیق به‌صورت به شرح زیر می‌باشد.
اهداف تحقیق حاضر بر اساس تقسیم‌بندی اهداف به اهداف اصلی و فرعی به شرح زیر قابل‌طبقه‌بندی می‌باشد:
هدف اصلی:
تعیین ارتباط بین چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام در قلمرو پژوهش
اهداف فرعی:

فصل سوم
روش اجرای تحقیق
۳-۱- مقدمه
از آغاز تاریخ بشر، انسان درصدد پی بردن به قاعده و نظم موجود در پدیده ­ها و رویدادهای جهان اطراف خود بوده است. بدین جهت به کشف قوانین، اصول و نظریه­ های حاکم بر پدیده ­ها و رویدادها نائل آمده است. اما باید توجه داشت که این قوانین و اصول تحت شرایطی خاصی اعتبار دارد. ثبات و استمرار وقوع پدیده ­ها، امری منطقی است که علم بر پایه آن بنا شده است. به عبارت دیگر در استفاده از روش علمی برای پیش ­بینی وقوع پدیده ­ها در جهان پیش فرض آن است که این پدیده ­ها اتفاقی و بی­نظم نبوده و قابل پیش ­بینی است. زیرا در غیر این صورت انجام پژوهش علمی غیر ممکن می­بود. تحقیق علمی که همان کاربرد روش علمی است در جستجوی شرایطی است که تحت آن­ها پدیده خاصی رخ می­دهد و مشخص کردن شرایط دیگری است که تحت آن شرایط این پدیده رخ نمی­دهد (سرمد و همکاران، ۱۳۹۱). از اصطلاح روش تحقیق معانی خاص و متمایزی در متون علمی استنباط می شود که یکی از تعاریف جامع به این صورت می باشد که، روش تحقیق مجموعه ای از قواعد، ابزار و راه های معتبر (قابل اطمینان) و نظام یافته برای بررسی واقعیتها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است (خاکی، ۱۳۸۲). از طرفی هرگز نمی‎توان ادعا نمود و مطمئن بود که شناخت های بدست آمده حقیقت دارند زیرا زمینه شناخت مورد پژوهش نا محدود و آگاهی و روش های ما برای کشف حقیقت محدود هستند . حال اگر فرض بر این باشد که هدف فعالیتهای پژوهشی حقیقت جویی است و پژوهشگران با صداقت به دنبال این هدف می باشند آنچه را که ایشان انجام می دهند و می یابند. می‌توان کوششی برای نزدیکی به حقیقت دانست (رفیع پور، ۱۳۸۳).

این فصل متدولوژی و روش شناسی تحقیق مورد بحث قرار می گیرد، توضیحاتی پیرامون روش تحقیق، بررسی جامعه‎ی آماری و روش نمونه برداری موردتوجه قرار می گیرد. همچنین در ادامه به بیان شیوه‎های تجزیه وتحلیل داده‎ها می‎پردازیم.
۳-۲- روش تحقیق
روش های پژوهش وسیله یا طریقه ی تعین این امر است که چگونه یک گزاره ی پژوهش (فرضیه) مورد تایید قرار می گیرد یا رد می شود. روش پژوهش چهارچوب عملیات یا اقدام جستجو گرایانه برای تحقق اهداف پژوهش، جهت آزمون فرضیه یا پاسخ دادن به سوالهای پژوهش را فراهم می آورد (سرمد و همکاران، ۱۳۹۱). روش های پژوهش راهنمای عمل پژوهشگر در رسیدن به اهداف پژوهش است.روش شناسی یعنی آموزش نظری و عملی روش آشکارسازی واقعیت.سه تا چهار دهه پیش روش های پژوهش به عنوان یک گرایش در رشته های دیگر مورد توجه قرار داشت و شامل سه روش پژوهش تاریخی، توصیفی و تجربی بود.اما هم اکنون روش های پژوهش به ۹ روش افزایش یافته اند که در زیر آورده می شوند (خلیلی شورینی، ۱۳۹۰):
از نظر روش شناسی این تحقیق از نوع تحقیقات علی می باشد. تحقیق حاضر بر اساس چگونگی بدست آوردن داده های مورد نیاز و از نظر طبقه بندی تحقیقات با توجه به هدف آنها، در زمره ی تحقیقات توصیفی قرار دارد. تحقیق توصیفی شامل مجموعه روشهایی است که هدف آنها توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است. اجرای تحقیق توصیفی می تواند صرفا برای شناخت شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم گیری باشد (سرمد و همکاران، ۱۳۹۱).
این پژوهش از حیث نوع کاربردی و از حیث روش توصیفی-پیمایشی است. این پژوهش از حیث نوع کاربردی و از حیث روش توصیفی-پیمایشی است.
۳-۳-آزمون معنی‌دار بودن فرضیه ها
به منظور بررسی تاثیر معنی‌داری هر متغیر مستقل بر متغیر وابسته در مدل مرتبط با فرضیه مورد آزمون از آماره t استفاده می شود. در اینجا فرض H_0، بیانگر آن است که ضریب متغیر مستقل برابر با با صفر است (b= 0) و در مقابل H₁، ضریب متغیر مستقل را مخالف با صفر در نظر می گیریم. نرم افزار SPSS مقدار آماره t و سطح معنی داری را ارئه می دهد. چنانچه سطح معنی‌‌داری کمتر از ۵% باشد به این معنی است که در سطح اطمینان ۹۵% فرض H₀ رد خواهد شد. رد فرض H₀ به منزله معنی دار بودن تاثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته خواهد بود (مومنی، ۱۳۹۱). فرضیات تحقیق حاضر عبارتند از:

 

1. 1. بین پاسخ گویی و رضایت مشتریان بیمه طلایی در بیمارستانهای خصوصی سطح رشت رابطه معنا داری وجود دارد.

 

1. 1. بین تکریم و رضایت مشتریان بیمه طلایی در بیمارستانهای خصوصی سطح رشت رابطه معنا داری وجود دارد.

 

1. 1. بین انصاف و رضایت مشتریان بیمه طلایی در بیمارستانهای خصوصی سطح رشت رابطه معنا داری وجود دارد.

 

1. 1. بین نظم و ترتیب و رضایت مشتریان بیمه طلایی در بیمارستانهای خصوصی سطح رشت رابطه معنا داری وجود دارد.

 

1. 1. بین قانون گرایی و رضایت مشتریان بیمه طلایی در بیمارستانهای خصوصی سطح رشت رابطه معنا داری وجود دارد .

 

۳-۴- جامعه آماری
جامعه مجموعه ای است از آزمودنی ها (نشانه ها) که در یک یا چند صفت مشترک باشند (خلیلی شورینی، ۱۳۹۰). جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مشتریان خدمات بیمه طلایی در سطح شهر رشت می‌باشد.
۳-۵- نمونه آماری و روش نمونه گیری
نمونه مجموعه ای است از آزمودنی ها که تمام صفات آن جامعه در آن لحاظ شده باشد (خلیلی شورینی، ۱۳۹۰). از آنجایی که در این پژوهش جامعه نامحدود است و تعداد مراجعه کنندگان به نمایندگی‌های بیمه طلائی در سطح استان گیلان مشخص نیست، بنابراین در محاسبه ی حجم نمونه ابتدا ۳۰ عدد پرسشنامه در جامع هدف توزیع شد و انحراف معیار آن محاسب شد که برابر با ۰٫۴۱۴۰ می باشد سپس از فرمول زیر تعدادنمونه به دست آمده است:
: سطح خطا
δ : انحراف معیار
: دقت برآورد

حجم نمونه بدست آمده برابر با ۲۶۳ می باشد. برای نمونه گیری از روش غیر احتمالی در دسترس استفاده شده است.
۳-۶- ابزارهای جمع آوری داده ها
در هر روش پژوهش، در دو نوبت گرد آوری اطلاعات انجام می شود.در مورد اول که مطالعات اکتشافی^[۸] نامیده می شود، پژوهشگر به گردآوری اطلاعاتی می پردازد که حاصل آن تدوین فرضیه با توجه به اهداف پژوهش است و در نوبت دوم به گردآوری اطلاعاتی می پردازد که حاصل آن آزمون فرضیه ها است. ابزار گردآوری اطلاعات در هر دو نوبت باید تراز باشد (خلیلی شورینی، ۱۳۹۰). پرسشنامه به عنوان یکی از متداول ترین ابزار ها جمع آوری اطلاعات در تحقیقات پیمایشی، عبارتی است از مجموعه ای از پرسشنامه هدف مدار که با بهره گیری از مقیاس های گوناگون، نظر دیدگاه و بینش یک فرد پاسخگو را مورد سنجش قرار می دهد. در ساختن یک پرسشنامه باید به چهار جنبه توجه شود (خاکی، ۱۳۸۲) :

 

• • انتخاب موضوع سوالها

 

• • محتوای سوال

 

• • جمله بندی پرسش ها

 

• • انتخاب نوع سوال

 

در این پژوهش به دلیل نوع تحقیق و همچنین گستردگی جامعه آماری و به تبع آن پیچیدگی نمونه آماری و برای دسترسی سریعتر به نظرات پرسش شوندگان بهترین روش جمع آوری داده ها در این تحقیق پرسشنامه درنظر گرفته شد. به منظور دستیابی به نتایج مورد نظر و انجام شایسته روش تحقیق از روش های زیر بهره گرفته شد :

 

• • مطالعات کتابخانه ای

 

جهت تدوین مبانی، تعاریف و مفاهیم نظری از منابع کتابخانه ای استفاده شد که مهمترین و مفیدترین منبع موتورهای جستجو در اینترنت، بانکها و منابع اطلاعاتی و کتابخانه های دانشگاه‌های کشور بوده است.

 

• • تحقیقات میدانی

 

به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نظر و سنجش متغیرهای تحقیق، از پرسشنامه استفاده شده است. مولفه‎های متغیرهای تحقیق مطابق با پرسشنامه مبنا می باشد و سپس سوالات آن از کتاب مقیمی (۱۳۸۸) بر گرفته شده است. شاخص های مورد سنجش در تحقیق، پیش از آنکه در قالب پرسشنامه به نظر سنجی گذاشته شود، در معرض قضاوت چند تن از خبرگان و کارشناسان در دانشگاه‌ها و شرکت‌های بیمه قرار گرفت و نهایتاً از پرسشنامه مورد توافق به عنوان ابزار جمع آوری داده ها استفاده شد.
در پرسشنامه حاضر، از آنجا که سئوالات از مقیاس های نسبی بهره مند بودند، مبادرت به استفاده از طیف لیکرت شد. به ترتیب برای گزینه های کاملا موافقم، موافقم، نسبتا موافقم، مخالفم و کاملا مخالفم ؛ ضرایب ۵، ۴، ۳، ۲ و ۱ در نظر گرفته شد و بدین ترتیب اطلاعات کیفی با مقادیر کمی و عددی تعبیر شدند و در محاسبه ها ملاک عمل قرار گرفت. پرسشنامه ی طراحی شده برای جمع آوری نظرات پیرامون موضوع تحقیق به شرح زیر است :

 

• • طراحی قسمت جمعیت شناختی

 

• طراحی قسمت سوالات با توجه به متغیرهای مستقل و وابسته ی پژوهش.

 

• • سازه ۱۲ طبقه منظم

 

• • سازه ۱۲ طبقه با نامنظمی طبقه نرم در طبقه ۱

 

• • سازه ۱۲ طبقه با نامنظمی سختی و هندسی از طبقه ۶ تا ۱۲

 

• • سازه ۱۲ طبقه همراه با طبقات نرم در طبقات ۱ و ۷

 

• • سازه ۱۲ طبقه همراه با نامنظمی شدید هندسی میان طبقات ۶ تا ۱۲

 

• • سازه ۱۲ طبقه همراه با نامنظمی هندسی بین طبقات ۸ تا ۱۲

 

• • سازه ۱۲ طبقه همراه با نامنظمی هندسی میان طبقات ۴ تا ۱۲

 

• • سازه ۱۲ طبقه همراه با نامنظمی هندسی و سختی به صورت پله­ای (۴-۸-۱۲)

 

جهت ایجاد نامنظمی در ماترییس جرم از تغییر هندسه و از حذف سیستم باربر جانبی بادبندی به منظور نامنظمی در ماتریس­های سختی و میرایی استفاده شده است.

 

• •  

 

 

 

• • • •  

     

     

 

 

 

1. 1. قاب ۱۲طبقه منظم

 

برای روند شناسایی قاب ۱۲ طبقه منظم در حالت وجود پاسخ­های دقیق شتاب، سرعت و جابجایی، بارگذاری هارمونیک جارویی با فرکانس ۸ تا ۴۰ هرتز در امتداد درجه آزادی طبقه اول اعمال و به نیروی ورودی و پاسخ­های اندازه گیری شده در تمامی درجات آزادی سازه به میزان ۱، ۲، ۳ و ۵ درصد نوفه اضافه شده است.(میزان نوفه برابر است با نسبت مقدارجذر میانگین مربعات سیگنال نوفه به جذر میانگین مربعات مربعات پاسخ­ها و نیروی ورودی). نتایج شناسایی ماتریس­های مشخصه این قاب در شکل (۳-۳۰) نشان داده شده است.

حساسیت روش شناسایی به میزان نوفه در شناسایی ماتریس­های مشخصه قاب ۱۲ طبقه منظم با بهره گرفتن از مقدار دقیق پاسخ­های فرکانسی
هندسه قاب­های ۱۲ طبقه مورد مطالعه
برای بررسی دقیق­تر، درصد خطای شناسایی درایه­های قطری ماتریس­های جرم، سختی و میرایی قاب ۱۲ طبقه منظم، در حالت نوفه ۵% در جدول (۳-۳) آورده شده است. مطابق جدول (۳-۳)، با افزایش میزان میرایی، درصد خطای شناسایی درایه­های قطری نیز روند افزایشی داشته است. بنابراین افزایش میزان نسبت میرایی، عامل افزایش خطای شناسایی ماتریس­های مشخصه و شکل­های مودی بوده است.
نتایج شناسایی پارامترهای دینامیکی این قاب در شکل­های (۳-۳۲) و (۳-۳۳) آورده شده است.محدوده فرکانسی مورد استفاده (۵/۰-۴۰ هرتز) تمامی فرکانس­های مودی این قاب را دربرگرفته است و نتایج از دقت بالایی برخوردار است. میزان بالای میرایی مودهای انتهایی، روی روند شناسایی شکل­های مودی این مودها تأثیر گذاشته و موجب افزایش خطای شناسایی آنها نسبت به مودهای ابتدیی شده است.
درصد خطای شناسایی درایه­های قطری ماتریس­های مشخصه همراه با پارامترهای دینامیکی قاب ۱۲ طبقه منظم در حالت نوفه ۵%

 

Mode No

۱

۲

۳

۴

۵

۶

۷

۸

۹

۱۰

۱۱

۱۲

Error (%)

Mass Error (%)

۰.۲۸

۲-۱۴- تعریف مدیریت:
مدیریت جزء پنهان تولید است که هماهنگ با افزایش تجربه و دانش مدبر تکامل مییابد. مدیریت قبل از هر چیز کاری است فکری که بر پایه نیازهای موجود شکل گرفته و پس از اتخاذ تصمیم به مرحله عمل درمیآید.
۲-۱۵- اهمیت مدیریت:
تولید مبتنی بر سه نهاد اصلی است که عبارتند از زمین، نیرزی کار و سرمایه. اما بدون عنصر چهارم یعنی نهاد مدیریت، تولید اتفاقی و برچسب تصادف خواهد بود (nuthall,2005). دلیل این امر را می توان در این دید که مدیریت جزء پنهان تولید است و به مرور تاثیر فزاینده ای بر آن خواهد گذاشت و علاوه بر سه عامل نیروی کار، سرمایه، سرمایه، زمین، مدیریت را به عنوان عامل چهارم تولید که در سه عامل اولیه نقش اساسی دارد، معرفی کرده اند. آنچه از نظر تئوری اهمیت دارد این است که در هر واحد تولیدی، با توجه به کیفی بودن واحد مدیریت، لازم است به کمک شاخصهایی آن را به صورت کمی درآورد تا عملا بتوان در تابع تولید از آن بهره برداری کرد(hamidi,2005). مدیران به عنوان گردانندگان اصلی سازمانها نقش مهمی در بهسازی فعالیتهای سازمانی ایفا می کنند. امروزه از مدیریت به عنوان یک عنصر کلیدی در ایجاد، اداره کردن و انجام فعالیتهای مختلف نام برده می شود. مدیران موظف به ارزیابی، گزینش و مصرف نهادهای تولید در فرایند تولید هستند.
اهمیت مدیریت را میتوان اینچنین بیان کرد که رمز موفقیت و شکست سازمانها در مدیریت آن خلاصه میشود. با اعتقاد پیتر دراکر^[۴۱]، عضو حیاتبخش هر سازمان، مدیریت آن است. هارولد کنتز^[۴۲] مدیریت را مهمترین زمینهی فعالیت انسانی میداند و معتقد است که وظیفهی اصلی مدیران در تمام سطوح و در همهی واحدهای مختلف بازرگانی، صنعتی و اداری این است که محیطی را طراحی و نگهداری کنند تا در آن اعضا بتوانند بهصورت گروهی با یکدیگر کار کنند و به اهداف تعیین شده دست یابند (رضائیان، ۱۳۹۱).
۲-۱۶- وظایف مدیریت:
مدیریت دارای چهار وظیفه اصلی است: طرحریزی^[۴۳]، سازماندهی^[۴۴]، هدایت^[۴۵]، کنترل
۲-۱۶-۱- .طرحریزی
طرحریزی، تعیین استراتژی مورد نظر و روش فعالیت برای آن حرفه میباشد (اولسون، ۲۰۰۳) برای طرح ریزی ابتدا باید مدیر تصمیم بگیرد که چه عملی باید انجام گیرد. باید هدفهای کوتاه مدت و بلند مدت را برای سازمان دادن معین کند و در مورد امکاناتی که پیش خواهد آمداز قبل تصمیم بگیرد برای اینکار باید تا آنجا که امکان دارد نکات اقتصادی، اجتماعی و وضع سیاسی و محیطی را که میخواهد تشکیلات را درآن دایر کند پیش بینی نماید و همچنین تدابیر لازم را جهت پیاده کردن طرحها عمل آورد (صدرالاشرافی، ۱۳۸۷)

۲-۱۶- ۲- سازماندهی:
شامل به دست آوردن منابع ضروری مانند زمین، نیروی کار، ماشین آلات، دامپروری، سرمایه و منابع مدیریتی میباشد (اولسون ۲۰۰۳). در مرحله سازماندهی مدیر در زمینه مسئولیتها و وظایف تصمیم میگیرد(صدرالاشرافی، ۱۳۸۷)
۲-۱۶-۳- هدایت:
هدایت، انتخاب طرحی است که شامل هماهنگی زمین، نیروی کار، ماشین آلات، دامپروری، سرمایه و منابع مدیریتی میباشد (اولسون، ۲۰۰۳). نظر به اینکه پیش بینی تمام مسائل در کارهای روزانه ممکن نیست لذا باید وظایف را بطور طبیعی تعیین نمود. لذا مدیر باید به طور روزمره زیردستان خود را با راهنماییهای لازم هدایت کند. (صدرالاشرافی، ۱۳۸۷)
۲-۱۶-۴- کنترل:
فرایند کنترل عملکرد مزرعه، شامل دو بخش میباشد.۱) مقایسه نتایج و به کارگیری طرح انتخاب شده با اهداف کلی و جزیی اولیه مزرعه ۲) در صورت لزوم استفاده از فعالیتهای اصلاح کننده
۲-۱۷-مهارتهای مدیریت
عمومیترین و مورد پذیرشترین طبقهبندی از مهارتهای مدیران توسط رابرت کاتز^[۴۶] ارائه شده است. کاتز مهارت را به تواناییهایی که در نحوهی انجام وظایف ذاتی نیست ولی قابل پرورش است تعریف میکند. وی مدیر را کسی میداند که اعمال دیگران را هدایت میکند و مسئولیت تحقق هدفهای خاصی را بهعهده دارد. لازمهی مدیریت موفق داشتن مهارتهای سه گانهی فنی، انسانی و ادراکی است (کاتز، ۱۹۷۴).
۲-۱۷-۱-مهارت فنی^[۴۷]
مهارت فنی عبارت است از «توانایی حاصل ازتجربیات،آموزش وکارورزی لازم برای بهرهگیری ازدانشها،روشها،فنون وتجهیزات مورداستفاده درانجام کارهای خاص» (هرسی وبلانچارد^[۴۸]، ۱۳۸۶). مهارت فنی یعنی چگونگی کار، شناخت ویژگیها، مراحل خاص آن، نحوهی کار با ابزار و دستگاه ها، چیرگی بر مشکلات و فرآیندهای ویژهی آن می‌باشد (لستر و نیواستروم، ۱۳۸۰). به عبارت دیگر مهارت فنی دانش و خبرگی به کار رفته در فعالیت‌هایی است که در بردارندهی روشها، فرآیندها و رویههاست. از این حیث مهارت فنی کار با ابزار و فنون ویژه بهشمار می‌آید (کونتز^[۴۹] و همکاران، ۱۹۹۳).
۲-۱۷-۲– مهارت انسانی^[۵۰]
مهارت انسانی که با جرأت از آن به عنوان یکی از مهارتهای مهم آموزشی یاد میشود، به معنی ایجاد محیط مساعد و مطلوب برای کار از طریق جلب مشارکت گروه های انسانی( سید عباس زاده، ۱۳۷۴)
به عبارتی مهارت انسانی توانایی کار کردن با مردم است. هر فرد اعم از مدیر یا کارکنان او، به یک واحد سازمانی تعلق دارند. عملکرد این افراد تا حد زیادی بدین نکته بستگی دارد که بتوانند با همکاران و رؤسای خود روابطی مؤثر بر قرار کنند.بنابراین، روابط انسانی برمسألهی بهوجودآوردن مهارت درهمکاری یاتعاون بادیگران تمرکزداردوآنقدرظریف وحساساست که بیتوجهی به آن سبب شکست مدیریت (میرکمالی، ۱۳۸۳).
۲-۱۷-۳– مهارت ادراکی^[۵۱]
مهارت ادراکی عبارت است از «توانایی ادراک وتفکر در مورد موقعیتهای انتزاعی،دیدن سازمان بهعنوانی ککل و درک روابط بین اجزا و تصور اینکه چگونه سازمان با محیط تطبیق پیدا میکند.» (رابینز و کولتر^[۵۲] ).
مهارت ادراکی شامل: مهارت در تصمیمگیری، خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی (مدیریت تحول)، مدیریت زمان و مدیریت بحران میباشد.
۲-۱۸- تعریف روش های مختلف مدیریتی:
انواع روش های مختلف مدیریتی(نوع روش کشت) در اثر عوامل تصادفی به وجود نیامده یا به طور طبیعی پیدا نشدهاند. روش های مختلف مدیریتی با توجه به ساختار و رویکرد متفاوت بر هزینه و تولید تأثیر میگذارد.
۲-۱۸-۱- تعریف و تاریخچه روش کشت سنتی( پشتهای):
از دیر باز در مناطق سردسیر همانند آذربایجان، نهالهای انگوررا به سوی شمال روی پشتههایی به ابعاد و به ارتفاع متفاوت برحسب منطقه هدایت میکنند که به نظر میرسد انگیزه به کارگیری این روش کشت محافظت از سرمای زمستانه و رفع کمبود آب میباشد(اعظمی موالو و ناظمیه، ۱۳۸۴).
۲-۱۸-۲-تعریف و تاریخچه روش کشت روسیمی:
سیستمهای روسیمی از سالهای ۱۹۳۰ در اروپا و آمریکا معرفی گردیده و تا سال ۱۹۸۰ شکلها و فرمهای خود را مناسب باشرایط اقلیمی هر منطقه بدست آورده است. در ایران نیز سیستمهای جدید در طول سالهای ۴۴-۱۳۴۵ در قطعاتی به صورت مشاهدهای در گوشه و کنار ایران (مخصوصا ایستگاههای تحقیقاتی) پیاده شده است، از سال ۱۳۴۷ سازمان کشاورزی قزوین ایجاد باغات جدید پرورش ایستاده را در باغات نمونه کشاورزان جزو برنامه فعالیتها منظور نمود و نیز یک قطعه ۱۷ هکتاری در سال ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ به روش کوردون ساده، سه ردیفی با سیستم آبیاری قطرهای در ایستگاه اسماعیل آباد احداث گردید که طی ۳۰ سال گذشته ۵ مرتبه به علت سرماهای شدید منطقه کف بر شده و به علت مشکلات موجود نصف آن حذف گردیده است(علیزاده و حسنی، ۱۳۸۲)
۲-۱۹-تعریف مدیریت واحد کشاورزی
مدیریت واحد کشاورزی بهعنوان شاخهای از اقتصاد که تخصیص منابع محدود را در مزرعه مورد بررسی قرار میدهد، دانش گزینش و تصمیمگیری است. از آنجا که موفقیت مالی واحد کشاورزی به شایستگی مدیر به عنوان یک تصمیمگیرنده ارتباط دارد، این جنبهی مدیریت واحد کشاورزی شایان توجه است. یک مدیر بایستی هزینه و قیمتهای آینده را پیشبینی کرده و بر آن اساس در مورد چگونگی ترکیب منابع مختلف زمین، کار و سرمایه به گزینشگری بپردازد (سلطانی و همکاران، ۱۳۸۶).
دایرۃ المعارف بریتانیکا، مدیریت مزرعه را بهاینصورت تعریف میکند: «اتخاذ و اجرای تصمیمات موجود در سازمان و عملیاتی نمودن آنها در مزرعه برای حداکثر نمودن تولید و سود» این تعریف همچنین به این موضوع اشاره دارد که کشاورزان منابع تحت اختیار خود را به شیوهای مدیریت میکنند که از تصمیمها و فعالیتهای خود رضایت بیشتری کسب نمایند (اولسون^[۵۳]، ۲۰۰۳).در کل مدیریت مزرعه مجموعه‌ای از مهارت‌های فنی، انسانی و ادراکی میباشد که به کشاورز اجازه می‌دهد تا تصمیمات آگاهانه بگیرد و بتواند تغییراتی را به اجرا درآورد که عملیات را بهسمت اهداف پیش بینی شده حرکت دهد (بلاسوبرامنین و همکاران^[۵۴]، ۱۹۹۹).
۲-۲۰-تاریخچه مدیریت کشاورزی:
مبنای تاریخی این علم در سالهای ۱۶۵۰ به وسیله خانه داران و دانشمندان علوم اداری یا کامیونالیسم در زمان های قبل از توسعه علوم ذکر گردیده است( ترکی هرچگانی، ۱۳۸۳). هرچند که مدیریت کشاورزی را بایستی با قدمت کشت و زرعهای اولیه و کشاورزی سازمان یافته برابر دانست و ریشه های آن را در تمدنهای اولیه جستجو کرد، اما مطرح شدن دانش مدیریت به عنوان یک دانش امروزی به سال ۱۸۵۲ برمی گردد که رشته مستقلی به همین نام در دانشگاههای آلمان افتتاح شد. پس مدیریت کشاورزی علم نسبتا جدیدی است که از اوایل سالهای ۱۹۰۰ با کارهای تائر^[۵۵] و وی. تانن^[۵۶] آغاز گردید.
شروع استقلال علم کشاورزی و علم مدیریت مربوط به زمان تائر می باشد و ایجاد تحقیقات کشاورزی و موسسات آموزش کشاورزی مدیون زحمات اوست. ضمنا اولین کتاب در زمینه مدیریت کشاورزی با نام اصول صحیح کشاورزی توسط او نوشته شده است. در اولین کتابش چنین بیان نموده که هدف اصلی برای یک کشاورز باید حداکثر کردن سود خالص به جای حداکثر نمودن تولید باشد.( راحلی و همکاران، ۱۳۸۹)
۲-۲۱- هدفهای مدیریت کشاورزی:
همان طوری که گفته شد سودبردن یکی از هدفهای مدیریت کشاورزی است ولی برای اغلب زارعین سود بردن هدف نهایی نیست، بلکه اکثر زارعین برای بالا بردن سطح زندکنندگی و به دست آوردن حداکثر رضایت برای خانواده خود فعالیت میکنند. با وجود این به دست آوردن سود برای موفقیت هرچه بیشتر و زندگی راحتتر برای زارع مهم است. معمولا افزایش میزان سود به شرط ثابت بودن هزینه زندگی در بالا بردن سطح زندگی خانواده زارع مؤثراست به علاوه سود باعث سرمایهگذاری مجدد در کسب و کار، افزایش قدرت خرید برای تحصیل وسائل مدرن منزل، استفاده از پزشک، مسافرت و تمتع از تعطیلات و تحصیل فرزندان میشود بنابراین مدیریت کشاورزی دو هدف دارد. اولی، کمک به افزایش منافع در سطح ثابت و منطقی به کمک سرمایه، منابع و کاردانی و استعداد مدیریت. دومی، انتخاب کار و مزرعه یا انتخاب مزرعه خانوادگی به روشی منطقی و متناسب با احتیاجات و خواسته های خانواده.
فصل سوم:
مواد و روش پژوهش
۳-۱- مقدمه
در این فصل، روش شناسی تحقیق مورد بحث قرار میگیرد و در آن با توجه به اهداف تحقیق که در فصل‌های پیشین به آن اشاره شد، روش تحقیق و شیوههایی که در این مطالعه مورد استفاده قرار میگیرد، تشریح میگردد. مباحثی که در این فصل مورد بررسی قرار میگیرد عبارتند از توصیف منطقه مورد مطالعه ، روش تحقیق، جامعه تحقیق، نمونه و روش نمونه گیری، ابزار تحقیق، روایی و پایایی ابزار تحقیق، متغیرهای وابسته و مستقل، روش های تجزیه و تحلیل داده ها میباشد.
۳-۲- توصیف منطقه مورد مطالعه:
شهرستان ملکان یکی از شهرستانهای حاصلخیز و مستعد کشاورزی استان آذربایجان شرقی میباشد. این شهرستان ملکان با موقعیت جغرافیایی به طول ۴۵/۵۵ََ تا ۴۶/َ۲۶ و عرض ۳۶/َ۵۳ تا ۳۷/َ۱۷ در بین شهرستان‏های بناب، میاندواب، مراغه و دریاچه ارومیه قرار گرفته است. منطقه ملکان از لحاظ طبیعی جلگهای بوده و ارتفاع از سطح دریا بطور متوسط۱۲۹۰ متر و وسعت کل شهرستان ۸۴۰۰۰ هکتار میباشد که ۸/۱ درصد از مساحت آذربایجان شرقی را به خود اختصاص داده و در جنوب استان قرار دارد. حدود ۶۰% مساحت اراضی مسطح جلگهای، ۳% آن را اراضی پست باتلاقی، ۳۲% را تپهها و دیمزارهای مستعد، ۳% را نقاط کوهستانی و مرتفع (غیرقابل کشت) و بالغ بر ۲% بقیه را نقاط شهری و روستائی، رودخانهها و جادهها تشکیل میدهد. این شهرستان دارای ۲ بخش، ۵ دهستان و ۸۱ روستا بوده و جمعیت آن ۱۲۳۶۰۰ نفر میباشدکه ۵/۲۴ درصد جمعیت شهری و ۵/۷۵ درصد جمعیت روستایی را تشکیل میدهد. دهستانهای شهرستان شامل: گاودول غربی، گاودول مرکزی، گاودول شرقی، لیلان شمالی و لیلان جنوبی میباشد.
وجود ارتفاعات بلند در اطراف ملکان منجمله سهند و قره قشون موجب گردیده آب و هوای شهرستان معتدل سرد و نیمه خشک باشد. از نظر آب و هوائی میانگین بارندگی سالانه ۳۲۰ که بیشترین بارش به ترتیب اولویت در ماه های اردیبهشت، اسفند، آذر، آبان و فروردین ماه میباشد و میانگین حرارت سالانه ۴/۱۹ درجه سانتیگراد و حداکثر دمای مطلق ۳۹ و حداقل دمای مطلق ۲۷- درجه سانتیگراد و تعداد روزهای یخبندان ۹۵ روز میباشد و منابع آبی شهرستان شامل ۲ رودخانه مردق چای، لیلان چای و کانال زرینه رود، ۴۵ رشته قنات، ۵ رشته چشمه و ۱۶۰۰ چاه کشاورزی میباشد. ملکان با داشتن ۴۹ هزار هکتار اراضی باغی و زراعی یکی از مراکز مهم کشاورزی در استان آذربایجان شرقی است که شامل ۱۱۲۰۰ هکتار اراضی باغی و ۳۷۸۰۰ هکتار اراضی زراعی می‏باشد و در مجموع از کل اراضی زراعی ۳۷۸۰۰ هکتاری شهرستان سالیانه ۲۰۰ هزار تن انواع محصولات زراعی از جمله گندم، گوجه فرنگی، پیاز، چغندرقند، یونجه و حبوبات از این اراضی برداشت میشود و همچنین از ۱۱۶۰۰ هکتاری اراضی باغی شهرستان ۲۵۰ هزار تن انواع محصولات باغی تولید میشود، انگور عمده محصول باغی در ملکان است به طوری که این شهرستان ۶۵ درصد تولید استان و ۷.۲ درصد تولید کشوری انگور را به خود اختصاص داده است. همه ساله از ۱۱۰۰۰ هکتار تاکستان این شهرستان ۲۱۵ هزار تن انگور تولید می‏شود که رقم عمده آن سلطانی یا کشمش بی‏دانه سفید از ارقام غالب تولیدی در این شهرستان می‏باشد که به صورت کشمش کالیفرنیایی، تیزآبی، آفتابی، پلوئی، آجیلی سبز، آب قوره، سرکه و شیره انگور فراوری می‏شود و به دلیل مرغوبیت و کیفیت بالای کشمش کالیفرنی و تیزآبی، از اقلام صادراتی منطقه به کشورهای خاورمیانه اروپا و کشورهای آفریقای شمالی می‏باشند (رحمانی، ۱۳۸۹).

شکل ۳-۱: موقعیت استان آذربایجان شرقی و شهرستان ملکان
۳-۳-روش و نوع تحقیق:
این تحقیق برحسب هدف تحقیق کاربردی و از نظر نحوه و چگونگی به دست آوردن داده ها از نوع توصیفی و در حوزه مطالعات میدانی پیمایشی قرار دارد و چون به بررسی تفاوتهای بین روش های مدیریتی روسیمی و سنتی پرداخته شده است از نوع علی- مقایسهای نیز به شمار میرود.
۳-۴- جامعه، نمونه و روش نمونه گیری:
جامعه آماری این تحقیق را انگورکاران شهرستان ملکان تشکیل میدهد. در این تحقیق، روش نمونهگیری خوشه ای بوده است. ابتدا تعداد بهره‏برداران روش روسیمی و سنتی ۸۱ روستای شهرستان ملکان از جهاد کشاورزی شهرستان تهیه گردید، سپس روستاهایی که دارای دو نوع روش روسیمی و سنتی را داشتند انتخاب گردید، سپس با توجه به آمار بهره‌برداران از نظر تعداد و سطح زیر کشت روستاهای انتخاب شده میانگین و انحراف معیار سطح زیر کشت به تفکیک روستاهای انتخاب شده و کل بدست آورده شد و سپس روستای قوریجان که از نظر میانگین و انحراف معیار به آمار کلی شهرستان نزدیکتر بود، انتخاب گردید. روستای قوریجان یکی از توابع شهرستان ملکان بخش مرکزی، دهستان گاودول مرکزی، دارای ۲۳۷۸ نفر جمعیت میباشد و تعداد بهره‏برداران سنتی در این روستا ۵۶۹ نفر بوده‏اند و از آنجایی که تعداد بهره‏برداران روسیمی فقط۳۰ نفر می‏باشد لذا گردآوری داده های مورد نیاز از بهره‏برداران روسیمی به روش سر شماری^[۵۷] و برای بهرهبرداران سنتی به روش نمونه‌گیری^[۵۸]صورت گرفت و همچنین حجم نمونه برای بهره‏برداران سنتی با بهره گرفتن از فرمول کوکران^[۵۹] تعیین گردید.
رابطه ۱-۱
در رابطه فوق، n: حجم نمونه، N: جامعه مورد مطالعه، Z: ضریب اطمینان،  : واریانس سطح اراضی و d: در صد خطا می‌باشد. در این رابطه، ضریب اطمینان حداکثر ۹۰ درصد و احتمال خطا حداقل۱۰درصد نسبت به حجم جامعه تحقیق در نظر گرفته شده است. در محاسبات حجم نمونه تحقیق واریانس براساس سطح زیر کشت تعیین گردید. تعداد ۱۰۱ نمونه برای بهرهبرداران روش سنتی به وسیله فرمول کوکران تعیین گردید که بهرهبرداران به صورت کاملا تصادفی انتخاب شدند.
مقدار ۲۰ درصد از کل حجم نمونه نیز به عنوان واحدهای کشاورزی ذخیره جهت تکمیل پرسشنامه در حالتهای خاص در نطر گرفته شد (عبدپور، ۲۰۰۳)
جدول ۱-۳: وضعیت حجم نمونه در منطقه تحقیق

اثرات مثبت و منفی نگرش مصرف کننده نسبت به تبلیغ، به طور گسترده ای توسط محققان بازاریابی و تبلیغات مورد بررسی قرارگرفته است. به عنوان مثال میچل و السن^[۱۳۹](۱۹۸۱)، دریافتند که نگرش مصرف کنندگان نسبت به تبلیغات، گرایش آنها نسبت به نام تجاری و تمایل ایشان را به خرید از طریق احساسات هیجانی آنها در حین تبلیغ، تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین در مطالعه ای که توسط بیهارتاوا و همکارانش^[۱۴۰](۱۹۹۳) انجام شد، محققان به این نتیجه رسیدند که به طور کلی هرچه نگرش مصرف کننده نسبت به تبلیغ مثبت تر باشد، احتمال به خاطرآوردن آن بیشتر خواهد بود. اگر چه برخی از تحقیقات اولیه، نگرش مثبت مصرف کننده نسبت به تبلیغ را نشان می دهند، مطالعات جدیدتر دلالت بر این دارند که به طور کلی نگرش مصرف کنندگان نسبت به تبلیغات، منفی است(جانگ و لاکنبی^[۱۴۱]، ۲۰۰۷). محققان نیروهای پیش برندهای همچون ظهور مصرف کننده گرایی، درک ریسک، دفاع از خود و بیش از اندازه بودن فعالیت های تبلیغاتی را از مهمترین دلایل این تغییر جهت می دانند(لی و همکاران^[۱۴۲]، ۲۰۰۶).
۲-۳-۸- بازدهی بازاریابی و تبلیغات
پاول^[۱۴۳](۲۰۰۲) بازدهی بازاریابی را درآمد یا سود ناخالص ناشی از برنامه های بازاریابی تقسیم بر هزینه آن برنامه ها در سطح ریسک مشخص تعریف می کند. وی در تعریف خود شاخص های اقتصادی و مالی را برای ارزیابی عایدات برنامه های بازاریابی مدنظر قرار می دهد. پاول دلیل ادعای خود را در شش ویژگی شاخص های مالی می داند که شامل: ۱)گویایی و وضوح، ۲)دسترسی عموم به این شاخص ها و انجام ارزیابی بر اساس آنها، ۳)معیاری مناسب برای مقایسه عملیات مختلف شرکت در مورد بخش های بازار، محصولات و مشتریان، ۴)تعیین میزان مسئولیت و پاسخگویی، ۵)افزایش یادگیری و بهبود کار تیمی به دلیل وحدت معنی، ۶)زمینه سازی برای تعیین آمیخته بازاریابی بهینه می باشد. یکی از مشکلات محققان بازاریابی و واحدهای تبلیغاتی چگونگی اندازه گیری اثرات ناملموس تبلیغات بر سودآوری و فروش شرکت ها است. بس^[۱۴۴](۱۹۶۹) معتقد است کاری مشکل تر، پیچیده تر و جدل آمیزتر از ارزیابی تأثیر تبلیغات بر فروش در بازاریابی وجود ندارد. رولاف^[۱۴۵](۱۹۶۷) می گوید به دلیل دشواری در اندازه گیری بازدهی تبلیغات، اغلب مطالعات اثربخشی تبلیغات به تحلیل رفتارهای مصرف کننده و نگرش سنجی می پردازند. در مطالعات بازاریابی با کمبود شاخص ها مواجه نیستیم، اما عدم اعتماد به شاخص های بازاریابی زیاد است. وودز^[۱۴۶](۲۰۰۴) بیان می کند کار مشکل بازاریابان تعیین شاخص های اندازه گیری است، زیرا ماهیت موفقیت در صنایع مختلف متفاوت است.

۲-۳-۹- شدت تبلیغات و سودآوری
محققان بازاریابی در ارزیابی کمی اثربخشی تبلیغات از شاخص های متفاوت استفاده می کنند. به طور کلی می توان اثرات اقتصادی تبلیغات را در دو دسته اثرات مستقیم و غیرمستقیم بررسی نمود. اثرات مستقیم عبارتند از: اثر تبلیغات بر فروش، اثر تبلیغات بر سهم بازار، صرفه جویی های ناشی از مقیاس تبلیغات و اثرات غیرمستقیم تبلیغات شامل: اثر بر تمرکز، اثر بر ورود به بازار، اثر بر سودآوری، اثر بر قیمت و اثر بر کیفیت است(باگ ول^[۱۴۷]، ۲۰۰۵). تبلیغات با افزایش یا کاهش درجه تمرکز، موجب انحصار یا رقابت در بازار می شود. تبلیغات می تواند با تغییر موانع ورود به بازار منجر به ایجاد انحصار یا ارتقای رقابت گردد و سودآوری و سهم بازار را بالا ببرد. یکی از کاربردهای تبلیغات در ساختار بازار جلوگیری از ورود رقبای جدید است. با این کار شرکت ها بازار را در انحصار خود در می آورند و سعی می کنند فرصت های بازار را از آن خود کنند. باین^[۱۴۸] موانع ورود به بازار را به سه دسته تقسیم می کند که شامل: ۱)صرفه های ناشی از مقیاس، ۲)مزیت هزینه نسبت به دیگر شرکت ها، ۳)تنوع محصول است. وی معتقد است که تنوع محصول را می توان با شدت تبلیغات اندازه گیری کرد. تأثیر تنوع محصول بر اندازه هزینه های پیشبرد فروش مثبت است. این اثر مثبت بر اساس دو پیش فرض قابل توضیح است: نخست، هر چه تنوع محصولات بیشتر باشد به صورت معمول هزینه های فروش نیز بیشتر خواهد بود و دوم، هر چه موانع ورود تنوع محصولات در سطح بالاتری باشد حفظ آن نیازمند هزینه های بیشتر فروش خواهد بود. بنابراین نسبت هزینه تبلیغات به درآمد کل (شدت تبلیغات) همانطور که باین ادعا می کند به عنوان شاخص مانع ورود رقبای جدید در تنوع محصولات به کار می رود. نسبت شدت تبلیغات بر سودآوری تأثیر مستقیم دارد(میلر^[۱۴۹]، ۱۹۶۹). کومانور و ویلسون^[۱۵۰](۱۹۷۹) از این متغیر به عنوان متغیر اصلی سودآوری استفاده کرده اند. رگرسیون تحقیق آنها نشان می دهد تأثیر میان متغیرها مثبت و معنادار است(لارسن و همکاران^[۱۵۱]، ۲۰۰۳).
۲-۳-۹-۱- شدت تبلیغات و فروش
چادوری^[۱۵۲](۲۰۰۲) دریافت که تبلیغات به صورت مستقیم و غیرمستقیم با میزان فروش مرتبط است. وی معتقد است تبلیغات غیرمستقیم از طریق متمایزسازی و شهرت، فروش را افزایش می دهد. اسمیت و پارک^[۱۵۳](۱۹۹۲) دریافتند متمایزسازی از طریق تبلیغات بر سهم بازار تأثیر مثبت دارد. برندهای متمایز سهم بیشتری از بازار دارند و می توانند محصولات خود را با قیمت بالاتری بفروشند چرا که شهرت محصولات آنها در بازار نسبت به رقبا بیشتر است(کیانگ ران کیم^[۱۵۴]، ۲۰۰۷).
۲-۳-۱۰- روش های ارزیابی اثربخشی تبلیغات
برنامه ریزی و کنترل خوب تبلیغات بستگی به اندازه گیری اثربخشی آن دارد. تبلیغات ممکن اثرهای متنوعی روی افکار، نگرش ها، احساسات و رفتارهای مصرف کنندگان داشته باشد. محققان از ابزارهای گوناگونی برای ارزیابی تبلیغات و تأثیرات آن استفاده می کنند. برای درک این که تبلیغات چگونه کار می کنند، ابتدا باید تمامی متغیرهای آن تشریح و سپس رابطه آنها با یکدیگر مشخص شود(تلیس^[۱۵۵]، ۲۰۰۴).
اختلاف بر سر این که روش مناسب برای ارزیابی اثربخشی تبلیغات چیست، همچنان ادامه دارد. اثربخشی تبلیغات می تواند ازراه های متفاوتی مورد ارزیابی قرار گیرد. از آنجا که محیط بازاریابی بسیار پیچیده است و فرایند بازاریابی مجموعاً بر موفقیت یک کالا یا خدمت تأثیر می گذارد، ارزیابی اثربخشی تبلیغات کاری بسیار سخت است. محققان معمولاً جاذبه ها و محرک های تبلیغات را با متغیرهای محدودی اندازه می گیرند و تأثیر آنها را روی متغیرهای مستقل ارزیابی می کنند(مارشال^[۱۵۶]، ۲۰۰۶).
۲-۳-۱۰-۱- سلسه مراتب تأثیرات
محققان مدت های مدیدی را به این موضوع که تأثیرات تبلیغات به صورت زنجیره ای متوالی باهم در ارتباط هستند، یعنی پاسخ به یک متغیر به پاسخ به متغیر دیگر منتهی می شود، شک داشته اند. چنین زنجیره پاسخ های متوالی، سلسله مراتب تأثیرات نامیده می شود. سلسله مراتب تأثیرات چهارچوبی را از رابطه معیارهای سنجش تبلیغات فراهم می کند. در حقیقت این چهارچوب فرض می کند که رابطه بین تأثیرات گوناگون تبلیغات وجود دارد. محققان متغیرهای متوالی متفاوتی را در این چهارچوب پیشنهاد داده اند این مراحل متوالی بصورت مدل های متفاوتی از سلسه مراتب تأثیرات معرفی شده اند(تلیس، ۲۰۰۴).
۲-۳-۱۰-۲-تشریح و طبقه بندی متغیرهای تبلیغات در سلسله مراتب تأثیرات
کاتلر^[۱۵۷](۲۰۰۶)، ارزیابی میزان تأثیرگذاری تبلیغات را به دو دسته اندازه گیری آثار ارتباطی و اندازه گیری نتایج فروش تبلیغات تقسیم نموده است. در متون ارتباطات تبلیغاتی، تبلیغات، ورودی یا محرک محسوب شده است. تبلیغات برای تحریک پردازش های مغزی معینی مانند افکار، احساسات و مقاصد در میان مشتریان به کار گرفته می شود این پردازش ها خروجی های مختلفی را به دنبال خواهد داشت. ورودی ها و خروجی های تبلیغات تأثیرات بیرونی هستند و به راحتی درک و اندازه گیری می شوند. در مقابل، پردازش های ذهنی تأثیرات درونی هستند که به سختی درک و اندازه گیری می شوند. منظور ازمتغیر در اینجا به طور کلی ویژگی هایی است که ورودی ها، خروجی ها و پردازش های ذهنی را تشریح می کند و شاخص ها، ابزارهایی برای اندازه گیری اثر بخشی هستند(تلیس، ۲۰۰۴). می توان ورودی ها و خروجی های تبلیغات را به راحتی اندازه گیری کرد، اما اندازه گیری فرآیندها یعنی آنچه که در ذهن مشتریان اتفاق می افتد، بسیار مشکل و همراه با خطاهای فراوان است(گاتی^[۱۵۸]، ۲۰۰۱).
اندازه گیری ورودی ها: تبلیغات، یک ورودی کلیدی برای سیستم بازاریابی است. تبلیغات در حقیقت نیرویی است ک سازمان ها در کنار نیروهای دیگر از قبیل قیمت، ارتقای فروش، توزیع و یا کیفیت محصول به منظور ترغیب مشتریان برای خرید کالاها و خدمتشان از آن استفاده می کنند(حمیدی زاده و یزدانی، ۱۳۹۰).
اندازه گیری خروجی ها: خروجی، تغییر رفتاری یک مصرف کننده و یا تغییر بازار مطلوب یک تبلیغ کننده است. برای مثال، خرید آزمایشی مصرف کننده از یک نام تجاری و یا مقدار فروش یک شرکت، از خروجی های تبلیغ محسوب می شوند. تعداد زیادی از شاخص ها برای ارزیابی رفتاری تبلیغ وجود دارند. این شاخص ها را می توان در چهار گروه طبقه بندی کرد: انتخاب نام تجاری، شدت خرید، خروجی های بازار و متغیرهای حسابداری بنگاه انتخاب نام تجاری و شدت خرید نسبتاً متغیرهای مجزایی(قابل تشخیص از لحاظ اثر تبلیغ) هستند(تلیس، ۲۰۰۴).
اندازه گیری فرآیندها: فرایند پاسخ های ذهنی ای هستند که در مشتریان در مورد یک تبلیغ بروز می کنند. مثال هایی از فرآیندها آگاهی، ترغیب و قصد خرید هستند. می توان فرآیندها را به سه گروه شناختی، عاطفی و رفتاری(کرداری) طبقه بندی کرد. متغیر شناختی به متغیرهای فکری بر می گردد و شامل متغیرهایی از قبیل توجه یا آگاهی هستند. یادآوری و تشخیص، معمول ترین شاخص های مورد استفاده در توجه و آگاهی می باشند. متغیر احساسی به هیجانات مربوط است. طیف وسیعی از متغیرهای هیجانی، از منفی تا مثبت و از شخصی تا غیر شخصی وجود دارد. پر کاربردترین شاخص ها برای آنها، شامل دوست داشتن، نگرش، رنجش، گرمی و ترس است. محققات گاهی به دقت متغیر احساسی را مورد بررسی قرار می دهند و گاهی نیز این متغیر را جزئی از متغیرهای شناختی و کرداری یا رفتاری به حساب می آورند. متغیر رفتاری به متغیرهایی بر می گردد که نزدیک به رفتار هستند مانند ترغیب و قصد خرید. گاهی نیز متغیر کرداری یا رفتاری شامل رفتار (خروجی) می شود(کلارک^[۱۵۹]، ۱۹۹۴). چیزی که مورد توجه متخصصان تبلیغاتی است، صرفاً اندازه گیری فرآیندها نیست، بلکه رابطه ای است که ممکن است بین فرآیندها و خروجی ها و ورودی ها وجود داشته باشد. به عبارت دیگر سؤال این است که آیا مصرف کنندگان طبق مراحل متوالی ثابتی از زمانی که تبلیغ در معرض دید آنها قرار می گیرد تا زمانی که به تبلیغ پاسخ رفتاری نهایی می دهند، تحت تأثیر قرار می گیرند یا خیر. متخصصان مدل های متنوعی را از سلسله مراتب تأثیرات برای این منظور طراحی کرده اند(حمیدی زاده و یزدانی، ۱۳۹۰).
۲-۴- ادبیات نظری تبلیغات، تمرکز و سودآوری
بررسی رابطه بین هزینه های تبلیغات به عنوان یک متغیر رفتاری با عملکرد بازار یکی از موضوعات مهم و اساسی در ادبیات اقتصاد صنعتی می باشد. از اولین و مهم ترین مطالعه در این زمینه مربوط می توان به مطالعه کومونار و ویلسون^[۱۶۰](۱۹۶۷) اشاره نمود. کومانور و ویلسون مطالعاتشان را برروی تبلیغات و اثر آن بر نرخ سود متمرکز نموده و این فرضیه را آزمون نموده اند که آیا نرخ سود بنگاه ها از نظر آماری به وسیله شدت تبلیغات قابل توضیح است یا خیر؟
ارتباط بین تبلیغات، تمرکز و رقابت در مطالعات ساتن^[۱۶۱](۱۹۷۴) بررسی شده است. وی در مجموعه صنایع کالاهای مصرفی، فرض می کند که ارتباط بین شدت تبلیغات(نسبت تبلیغات به فروش)، و تمرکز به شکل u معکوس می باشد. بنابراین شدت تبلیغات در صنایع تقریباً متمرکز، بیشترین و در صنایع با تمرکز بالا، کمترین می باشد. نتایج مطالعات ساتن می تواند برای سیاست های ارتقاء رقابت مفید واقع شود. ساتن بیان می کند که تبلیغات بر توزیع سهم بازار بین بنگاه ها اثر می گذارد. البته این اثرگذاری به ساختار اولیه بازار بستگی دارد که به عنوان یک متغیر توضیحی مهم وارد معادله تبلیغات می شود. یک بنگاه به دلایل مختلفی ممکن است تبلیغ کند. یکی از این دلایل می تواند انحراف مشتریان بنگاه رقیب به سمت بنگاه تبلیغ کننده باشد. چنانچه منافع تبلیغات در طول زمان زیاد باشد، شدت تبلیغات افزایش خواهد یافت و منافع تبلیغات در بلندمدت بستگی به توان بنگاه در حفظ یک نسبت تبلیغات به فروش نسبتاً بالا و بازدهی فزاینده نسبت به مقیاس عامل تبلیغات دارد. دلیل دیگر استفاده از تبلیغات، افزایش سهم بازار در کوتاه مدت و سپس تلاش برای حفظ سهم بازار در بلند مدت می باشد. یکی دیگر از اهداف تبلیغات، افزایش موانع ورود به صنعت، در طول زمان می باشد. ساتن معتقد است که، در صنایع تقریباً متمرکز، فرصت کسب درآمد برای هر بنگاه توسط تقلید از رفتار سایر بنگاه ها وجود دارد. این شناخت وابستگی به یکدیگر، می تواند عامل ارادی انجام تبلیغات باشد. در صنایع به شدت متمرکز، که فقط یک بنگاه سهم بزرگی از بازار را دارا می باشد، هزینه تبلیغات به منظور جذب سهم فروش سایرین، خیلی کم می باشد. اما در صنایع به شدت متمرکز، دو حالت متصور است. یکی وقتی که تعدادی از بنگاه ها سهم بزرگی از بازار را در اختیار دارند و دوم، زمانی که یک بنگاه مسلط وجود دارد. در اینجا پیش بینی یک تئوری دقیق مشکل است. چون در حالت اول بین بنگاه های مسلط، تبلیغات وجود دارد و در حالت دوم میزان تبلیغات نسبت به حالت اول کمتر می باشد. یعنی در صنایع به شدت متمرکز، می توان انتظار تبلیغات شدید یا ملایم را داشت(فلاحی و دهقانی، ۱۳۸۹).
استریکلند و ویس^[۱۶۲](۱۹۷۶) اثر شدت تبلیغات (نسبت تبلیغات به فروش) را بر نرخ های تمرکز و حاشیه های سود بررسی نموده اند. کاولین و واترسن^[۱۶۳](۱۹۷۶) اولین اقتصاددانانی بودند که پایه های نظری مناسبی به منظور مطالعه ارتباط بین عملکرد و ساختار بازار فراهم نمودند. یکی از مهمترین مطالعات صورت گرفته جهت بررسی رابطه بین تبلیغات و سودآوری توسط گراهام و فرانکن برگر^[۱۶۴](۲۰۰۰) انجام شده است. گراهام و فرانکن برگر بیان می کنند که یک حلقه ارتباطی بین مخارج تبلیغات و سودآوری آتی وجود دارد. رابطه بین تبلیغات و سودآوری به کمک ارتباط بین انواع دارایی ها و سودآوری هایی که هر یک ایجاد می کنند قابل تبیین است. بنابراین دارایی ها را به دو دسته دارایی های فیزیکی و غیرفیزیکی (ملموس و غیر ملموس) تقسیم می نمایند. برخی از مهمترین مطالعات قبلی در خصوص اثرات متقابل بین تبلیغات، تمرکز و سودآوری، انجام شده توسط محققین و اقتصاددانان خارج از کشور در جدول(۲-۱) آورده شده است.
جدول(۲-۱): مروری بر مطالعات قبلی در خصوص رابطه متقابل بین تبلیغات، تمرکز و سودآوری

 

نام نویسنده	سال	خلاصه نتایج مطالعه
جو. اس. بن[۱۶۵]	۱۹۵۶	تمرکز اثر مثبتی بر سود دارد و تمرکز بالاتر دارای اثرات مانع ورودی بالایی نیز می باشد.
لستر تسلر[۱۶۶]	۱۹۶۴	اثر معناداری بین هزینه های تبلیغات و تمرکز ۴ بنگاه برتر وجود ندارد.
مان[۱۶۷]	۱۹۶۶	تمرکز اثر مثبتی بر سود دارد و دارای اثرات مانع ورودی بالایی نیز می باشد.
مان، هنینگ و میهان[۱۶۸]	۱۹۶۷	رابطه مثبت و قوی بین تمرکز ۴ بنگاه برتر و هزینه های تبلیغات وجود دارد.

کرد. در نتیجه چنین فرضی آن‌ ها اقدام کشور در روابط بین‌الملل را نتیجه ذهنیت تصمیم گیرندگان هر کشور فرض کرده و به مطالعه آن می‌پردازند. آن‌ ها معتقدند برای درک کنش و واکنش بین کشورها لازم است تا تأثیر نیروهای اثر گذار بر ذهنیت تصمیم گیرندگان مورد بررسی قرار گیرند.

اسنایدر و همکاران با قبول تمایز محیط عملیاتی و روان شناختی آقا و خانم اسپروت تأثیر محیط عملیاتی در تصمیم گیری را ناچیز به حساب می‌آورند.
علی رغم یاری مؤثر اسنایدر و همکاران به نظریه پردازی خرد متدلوژی منتخب آن‌ ها به تأثیر محیط عملیاتی توجه اندکی کرده و در طرح مفهومی عمدتاً روان‌شناختی خود، که عملاً زمینه هر اقدام تحقیقی را محدود می‌کند متغیرهای بی شماری را مورد توجه قرار داده‌اند.
از دید گاه فرانکل نیز کشور به عنوان واحد تصمیم گیرنده اصلی در سیاست بین‌المللی باقی می‌ماند. البته وی کشور را در پرتو قدرت تصمیم گیری آن بررسی و به کل نظام سیاسی کشور به عنوان بازیگر نظام بین‌المللی توجهی ندارد. (۱۶)
روزنا با بررسی طرح فرانکل در مورد سیاست خارجی ادعا می‌کند که نویسنده مذکور گرچه به پیروی از آقا و خانم اسپروت بین دو محیط عملیاتی و روان‌شناختی محیط بر مجموعه تصمیم گیری سیاست خارجی کشور تمایز قائل می‌شود ولی مفهوم محیط عملیاتی در نوشته وی ساختار جدی و روشنی ندارد بلکه صرفاً روی تقییدات نهادین تأثیر گذار بر محیط روان شناختی تصمیم گیرندگان تمرکز یافته است. (۱۷)
تأثیر نوشته‌های نظریه پردازانی چون اسنایدر و فرانکل به ویژه اسنایدر بر شروع مطالعات خرد تا بدان حد گسترده بود که حوزه مطالعات سیاست خارجی در سطح خرده نظام در دهه ۶۰ شاهد مجموعه گسترده‌ای از مطالعات تحقیقی و پژوهشی در زمینه تأثیر عوامل روان‌شناختی گردید. البته بعدها فرضیات مطالعات خرد گرایی که بر اساس محاسبات منطقی فرد تصمیم گیرنده استوار بود زیر سؤال رفت.
از جمله گراهام تی الیسون^[۱۶] با احیاء فرضیه عقلانیت محصور از هربرت سایمون^[۱۷] پیشتاز حمله به تفکر بازیگر خردمند اسنایدر و فرانکل شد. به نظر او تصمیمات عمدتاً نه بر عقلانیت مطلق بلکه بر عقلانیت محصور استوار می‌باشد. وی تاَکید می‌کند که تصمیم گیرندگان در اخذ تصمیمات خود نه به والاترین هدف مطلوب بلکه به اصل بسندگی که مبتنی بر حداقل مطلوب است می‌اندیشند. او الگوی بازیگر خردمند را به عنوان الگوی غالب در تصمیم گیری ناقص فرض کرد و برای تکمیل آن دو الگو روند سازمانی و سیاست دیوان سالاری را ارائه نمود. (۱۸)
یک ارزیابی اولیه از تلاش‌های نظری رهیافت خرد ما را متوجه این واقعیت می‌کند که در این دیدگاه علاوه بر کم بها دادن به محیط عملیاتی و فازهای مختلف درون داد-برون داد و اجرا عمدتاً به بخشی از عوامل تعدیل کننده از درون نهاد آن هم در محیط عملیاتی داخلی توجه نموده است. بدیهی است از لحاظ متدلوژیک نظریه ای که تا این حد محدود و قلیل گر است نمی‌تواند به طور کامل پاسخ گوی نیاز تجربه و تحلیل سیاست خارجی باشد. (۱۹)
جدول شماره ۲-۲- نظریات تصمیم گیری

 

الف) فرد	توجه به نقش باورها، برداشت‌ها و سوء برداشت‌ها توسط فرد تصمیم گیرنده از محیط در فرایند تصمیم گیری و همچنین تمرکز بر رهیافت‌های روان‌شناسانه در تجزیه و تحلیل سیاست خارجی دولت‌ها. اسنایدر و همکاران را در این دسته می‌توان جای داد.
ب) گروه	توجه تصمیم گیرندگان سیاست خارجی به گروه‌های تصمیم گیرنده در سیاست خارجی و همچنین توجه به عوامل ایجاد شکست ها و موفقیت‌های تصمیم‌های گروهی در فرایند تصمیم گیری. فرانکل را می‌توان در این دسته جای داد
ج) سیاست دیوان سالارانه	توجه تصمیم گیرندگان سیاست خارجی به نقشی که بوروکراسی‌ها در تصمیم گیری‌ها به خصوص در اجرایی کردن آن‌ ها دارند و همچنین توجه به محدودیت های رویه‌ای و عملی موجود در سازمان‌های بوروکراتیک تصمیم گیرنده. آلیسون در این سطح از تحلیل کار کرده است.

۵-۲- بخش سوم:رهیافت اتصال دو سطح تحلیل
به طور کل تحلیل گرانی که در این سطح از تحلیل قرار می‌گیرند برای تجزیه و تحلیل سیاست خارجی دولت‌های نظام بین‌الملل از هر دو سطح تحلیل خرد و کلان استفاده کرده و به دنبال پلی برای ارتباط میان دو سطح هستند در واقع به دنبال مباحث تئوریک و ارزیابی تجربی کارایی هر یک از دو رهیافت در تجزیه و تحلیل سیاست خارجی از همان اوایل دهه شصت اقدامات جهت ارائه رهیافت سومی که بتواند دو سطح تحلیل کلان و خرد را به هم اتصال دهد آغاز شد. مهم‌ترین دانشمندانی که همت خود را مصروف تکمیل این اقدام نمودند بر حسب میزان کیفیت فزاینده کار ولفرم هانریدر^[۱۸] و جیمز روزنا^[۱۹] می‌باشند.
هانریدر گرچه مقالات متعددی در این زمینه ارائه داده است ولی عصاره و جوهره تفکر وی طی دو مقاله «سازگاری و اجماع» و «سیاست خارجی و نظام بین‌المللی:مقدمه‌ای نظری» راه تکاملی پیموده است. در مقاله اول در پرتو هشدار متدلوژیکی که دیوید سینگر نسبت به اقدام جهت اتصال دو سطح تحلیل داده است. هانریدر دو مفهوم سازگاری و اجماع را با شرط حفظ شباهت‌های ساختاری و اصول متدلوژیک به عنوان معیار های امکان پذیری اعمال سیاست خارجی در دو صحنه عملیاتی خارجی و داخلی ارائه می‌دهد. (۲۰) او با عنایت به عامل امکان پذیری دو عرصه داخلی و خارجی را به هم پیوند می‌داد. در واقع امکان پذیری مبتنی بر زبان و اندیشه ناشی از اصل مهم پوزیتیویستی است:اصالت فایده و اصالت عمل، هر اقدام باید مقید و ممکن باشد.
او امکان پذیری در عرصه داخلی را ناشی از اجماع و امکان پذیری در عرصه بین‌الملل را ناشی از سازگاری سیاست خارجی می‌دانست. (۲۱)
دومین متفکری که در جستجوی اتصال بین دو سطح تحلیل بیش از هر نظریه پرداز دیگر قلم زده جیمز روزنا است. روزنا تلاش مستمر سی ساله‌ای را جهت نظریه پردازی در سیاست خارجی به کار بسته و به طور فزاینده‌ای افکار پیشین خود را ترمیم نموده است. ولی ابتدا دو سطح تحلیل داخلی و خارجی را به صورت مجزا مورد بررسی قرار داده بود سپس با ارائه پیش نظریه سیاست خارجی زمینه را برای اتصال دو سطح تحلیل خرد و کلان فراهم کرد. (۲۲)
۶-۲- مدل پیش نظریه روزنا: (۲۳)
از جمله مدل‌های مبتنی بر تلفیق دو سطح تحلیل مدل‌هایی است که روزنا ارائه می‌کند که به نام‌های پیش نظریه و طرح پیوستگی مشهور شده‌اند. در هر دو مدل روزنا سعی نموده است چهارچوبی تحلیلی برای ارزیابی سیاست خارجی ارائه دهد. با این نیت دانشمند مزبور عوامل متفاوت تاَثیر گذار بر شکل گیری و موفقیت سیاست خارجی را بررسی می‌کند. در واقع طرح پیوستگی شرح تفصیلی طرح پیش نظریه وی است. گرچه وی در هر یک از دو طرح به ظرافت‌ها و ریزبینی‌های موشکافانه‌ای دست زده است ولی به طور کامل در طرح وی به چهار عامل داخلی و نهایتاً عامل ساختار نظامی نظام بین‌المللی توجه شده است.
در طرح تفصیلی پیوستگی او صرفاً سعی نموده نماد های مختلف و موجود در هر عامل تاَثیر گذار را شناسایی کند. روزنا در طرح پیش تئوری خود سعی نموده است زمینه را برای نوعی تبیین علی در سیاست خارجی فراهم کند. وی معتقد است که عوامل ظاهری داخلی (فرد، نقش، حکومت، اجتماع) و خارجی متغیرهایی واسطه‌ای هستند که خود تابعی از عوامل بنیادی ساختار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها و نوع سیاست آن‌ ها محسوب می‌شوند. بنابراین از سطح ظاهری عوامل تأثیرگذار بر سیاست خارجی باید فراتر رفت و متغیر های عمده‌تر را نیز مورد توجه قرار داد. در طرحی که روزنا می‌دهد متغیرها به شکل زیر تقسیم می‌شوند:

 

• • متغیر های مستقل: ساختار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور و نوع سیاست آن

 

• • متغیر های واسطه‌ای: توالی‌های مختلف از دو دسته عوامل محیطی داخلی و خارجی محیطی به شکل: عوامل فردی، نقشی، اجتماعی و حکومتی در صحنه داخل و ساختار نظام بین‌الملل

 

• • متغیر وابسته: سیاست خارجی

 

جیمز روزنا در کتاب مطالعه‌ی علمی سیاست خارجی با مطرح کردن مفهوم حوزه‌های موضوعی به تحکیم این اندیشه کمک کرده است که در هیچ گروه تصمیم گیری واحد ثابت برای کل سیاست خارجی وجود ندارد بلکه در حوزه‌های موضوعی مختلف ترکیب این گروه‌ها تغییر می‌یابد. از این گذشته روزنا با ارائه نظریه‌ی پیوند^[۲۰] همبستگی سیاست داخلی و بین‌المللی را برجسته ساخته است.
این نظریه بدین معناست که هیچ سیاست خارجی بدون توجه به عواقب داخلی آن اتخاذ نمی‌شود و بر عکس در واقع سیاست‌های خارجی و داخلی پیوند تنگاتنگی با یکدیگر داشته و تنها به قصد تجزیه و تحلیل می‌توان آن‌ ها را از یکدیگر جدا ساخت که این هم تا حدی متضمن تحریف واقعیت است. (۲۴)
روزنا مانند بسیاری دیگر رویکرد مقایسه‌ای را برای مطالعه‌ی فرآیندها و رفتار های سیاست خارجی پیشنهاد می‌کند تا از این طریق بتوان الگو های مشترک رفتار دولت‌های متفاوت در شرایط و محیط‌های مختلف را دریافت. (۲۵)
جیمز روزنا ۵ گروه عمده‌ی مؤثر بر تصمیم گیری سیاست خارجی را مطرح می‌کند:

 

1. 1. محیط خارجی^[۲۱]

 

1. 1. متغیر منابع اجتماعی^[۲۲]

 

1. 1. عرصهی حکومتی که سیاست در آن انجام میگیرد. (متغیر دولتی یا بوروکراتیک) ^[۲۳]

 

1. 1. نقش‌های به عهده گرفته شده توسط سیاست گذاران (متغیر نقش)^[۲۴]

 

1. 1. متغیر فرد^[۲۵]

 

ذیلاً به بررسی مختصر این متغیرها می‌پردازیم:
۱- متغیر خارجی
دولت در روند تصمیم گیری از محیط اطراف خود نیز تأثیر می‌گیرد و واکنش به این نظام در محاسبه تصمیم گیرندگان منظور می‌شود. این امر دلالت بر خصوصیات نظام بین‌الملل و خصوصیت اقدامات بازیگران دولتی و غیر دولتی تشکیل دهنده‌ی آن است.
واقعیت‌های جغرافیایی و چالش‌های ایدئولوژیک که تصمیمات سیاست خارجی را شکل می‌دهند از مثال‌های بارز آن است لذا مقوله‌ی منبع خارجی توجه همگان را به ویژگی‌های سایر کشورها انواع رفتارها و چگونگی تأثیر این ویژگی‌ها و اقدامات بر رفتار سیاست خارجی معطوف می کند. به عبارت دیگر باید گفت که مقوله‌ی خارجی دلالت بر تأثیر وضع دنیا بر سیاست خارجی یک کشور است. (۲۶)

هر نوع رفتار خشنی است که از روی قصد و نیت منجر به آسیب و صدمات جسمانی شود و مصادیق آن عبارتند از: ضرب و شتم، مشت زدن، گاز گرفتن، سیلی زدن، خفه کردن، ضربه با شی یا مشت، چاقو کشی، تیراندازی، مثله کردن، زنده به گور کردن، سقط به خاطر جنسیت، اسید پاشی، آزار مادر به دلیل جنسیت جنین، خودکشی اجباری، شکنجه و قتل.

۲-۵-۳- خشونت جنسی:

هر نوع رفتار جنسی خشنی است که از روی قصد و نیت جهت تهدید، سوء استفاده و صدمه جنسی انجام شود و مصادیق آن عبارتند از: تجاوز به عنف، آزار جنسی و مزاحمت و تماس بدنی، قاچاق زنان، فحشاء و روسپیگری، تجارت جنسی، بهره برداری تجاری ( تهیه عکس و فیلم مستهجن) زنای با محارم، ختنه دختران، قطع رابطه جنسی، حاملگی اجباری(در مواقعی که زن به لحاظ روحی آمادگی برای حاملگی را نداشته باشد) ، اجبار به رابطه جنسی غیر طبیعی، اجبار به رابطه جنسی در زمان عادت ماهانه و بیماری. (کار ،‌۱۳۷۹: ۳۵۵)

۲-۵-۴- خشونت اقتصادی:

هر نوع رفتار خشنی است که از روی قصد و نیت، زن را در امور مربوط به اشتغال، اقتصاد و دارایی تحت فشار و آزار و تبعیض قرار دهد و مصادیق آن عبارتند از: عدم پرداخت نفقه، بخل، کنترل وسواس گونه مخارج منزل، دریافت اجباری حقوق زن، دریافت اجباری ارثیه زن، سوء استفاده یا سرقت اموال و دارایی همسر، ایجاد مضیقه مالی در خانواده، محرومیت های اقتصادی، عدم تأمین نیازهای ضروری همسر و فرزندان، تبعیضات و نابرابریهای اقتصادی فرد.

۲-۶- آثار و پیامدهای خشونت علیه زنان

عواقب و پیامدهای خشونت علیه زنان به دلیل عدم دسترسی به آمار و اطلاعات کافی در این زمینه نیز به دلیل نامرئی بودن و دور از چشم بودن بعضی از این اعمال خشونت بار شاید قدری مشکل به نظر برسد. اما قدر مسلم آن است که خشونت علیه زنان در خانواده دارای پیامدها ونتایج مختلفی می باشد که در مجموع می توان آنها را به دو دسته تقسیم نمود.
آسیب جسمانی زن
اثرات کوتاه مدت آسیب روحی و عاطفی زن
لطمه روحی کودکان
سردی بین روابط زن و مرد
نقص عضو دائم جسمانی
اثرات بلند مدت آسیب شدید روحی و ماندگاری استرس و ترس در زنان
عدم مشارکت در امور اجتماعی
ابتلا به HIV به جهت خشونت جنسی

۲-۶-۱- اثرات کوتاه مدت

 

۲-۶-۱-۱- آسیب جسمانی زن

از آنجایی که در زمان اعمال خشونت به زنان چه به لحاظ جسمی و جه لحاظ جنسی از سوی مردان ، به لحاظ روحی و روانی به جهت عواملی هم چون خشم ، استرس و… هیچگونه کنترلی مردان بر خود ندارند، لذا اعمال خشونت با آسیب های فراوانی به همراه خواهد بود. در بعد آسیب های جسمانی در کوتاه مدت کبودی صورت ، ضرب دیدگی ، پارگی از جمله آسیب های جسمانی است که در کوتاه مدت بر زنان خشونت دیده مشاهده می گردد البته در برخی مواقع این آسیب ها اثرات مداوم و طولانی از خود بجا گذاشته به گونه ای که حتی در پاره ای از مواقع تا آخر عمر با زنان همراه خواهد بود.

۲-۶-۱-۲- آسیب روحی و عاطفی

شاید یکی از بدترین اثرات اعمال خشونت بر روی زنان وضعیت آسیب روحی و عاطفی آنان است به گونه ای که تبعاتی هم چون ترس ، استرس ، افسردگی بر زنان چیره می شود از مهمترین اثرات کوتاه مدت می توان به عدم اعتماد به مردان و ایجاد بدبینی نسبت به آنان است و اگر این خشونت در محیط خانواده انجام پذیرد متاسفانه می تواند به ناهنجاریهای اجتماعی نیز منتهی گردد.

۲-۶-۱-۳- لطمه روحی کودکان

خانواده ای که در آن خشونت و استبداد است خانواده ای نابسمان و محیط زندگی از دید کودک شکنجه گاه و صدمه آفرین است. که می توان موارد زیر را از آن یاد کرد:

 

1. 1. بخشی از این عوارض متوجه جسم کودک است، از آن جهت که ممکن است در حین اعمال خشونت ها و تنبیه ها صدماتی بر بدن کودک وارد آمده و مثلا او را کور ،‌کر و یا ناقص سازد.

 

1. 1. عارضه دیگری متوجه روان چنین کودکانی است، این چنین اطفال منزوی ،‌گوشه گیر ،‌خمود و افسرده ،‌منفی باف و خردسالان دچار حالاتی می شوند که اضطراب از نمایان ترین آنها است. و تجلی آن بصورت ترک کردن بستر ، مکیدن انگشت ، رجعت به دوران کودکی ، بی تفاوتی در برابر امور ،‌گرفتار عوارضی می شوند چون دروغ اجباری ،‌واپس زدگی روانی بر آنان مسلط می شود. که قدرت خودکاری و انرژی کار را از آنان می گیرد.

 

1. 1. در جنبه عاطفی اینگونه کودکان افرادی می شوند ترسو، وسواسی ، دچار عقده حقارت ، دچار وازدگی و محرومیت ، کینه خواه ،؛ در آتش قهر و غضب مداوم ، خواستار اعمال خشونت ، در مواردی خجول و کمرو ،‌گرفتار زورگویی .

 

1. 1. در جنبه اجتماعی اینگونه افراد جسور و گستاخ ، که ماده طغیان و عصیانگری به افراد اجتماع احساس خصومت دارند، احساس تعهد و مسئولیت ، روح همکاری و مسئولیت در آنان ضعیف است.

 

1. 1. در جنبه لغزش و جرم باید گفت محیط نابسامان و توام با خشونت محیطی جرم ساز و گریز دهنده است برخی از کودکان مخصوصا آنها که بال و پری در آورده و به سن نوجوانی رسیده اند عطای والدین را به لقای شان می بخشند. (قائمی،۱۳۸۶:‌ ۱۵۶)

 

 

۲-۶-۲- اثرات بلند مدت

همانگونه که عنوان گردید در پاره از مواقع به علت اعمال خشونت بیش از اندازه ، برخی عوارض جسمانی شدید و ماندگار برای زنان بوجود می آید نواقصی هم چون ،‌کوری ،‌کری ، پاره گی ،شکستگی ،‌سقط جنین غیر عمدی ،‌بیماریهای التهابی لگن ،‌دردهای مزمن لگنی ، معلولیت دایم ، آسم ، سندم روده تحریک پذیر ، و حتی در پاره ای از مواقع خودکشی و قتل می باشد.
در مواقعی این چنینی مردان به جهت عدم کنترل بر رفتار خویش متاسفانه موجبات آسیب های جسمی فراوان را برای زنان فراهم می آورند، در کشور ایران نیز به وفور می توان نمونه های این چنینی را یافت که متاسفانه به جهت بی پناه بودن زنان و هم چنین عدم حمایت های خانوادگی از آنان دچار مشکلاتی این چنینی می شوند.

۲-۶-۲-۱- آسیب شدید روحی و ماندگاری استرس و ترس در زنان

تبعاتی هم چون افسردگی ،‌ترس ،‌اضطراب ، خود ضعیف بینی ، نارسایی جنسی ، مشکلات غذایی ، آسیب وسواس اجباری ،‌آسیب استرس پس از حادثه،‌اختلال چند شخصیتی شدن از جمله مواردی است که می توان آن را از نتایج آسیب های روحی و ماندگاری استرس و ترس در زنان از آن نام برد، که البته توضیحات کاملا در فصول مختلف بیان گردیده است. (قائمی،۱۳۸۶:‌ ۱۵۷)

۲-۶-۲-۲- عدم مشارکت در امور اجتماعی

ترس از خشونت باعث می شود که زنان نتوانند مشارکت کامل فراگیر و همه جانبه در زندگی اجتماعی و جامعه داشته باشند با توجه به اینکه توانمند سازی زنان ومشارکت کامل آنان بر پایه برابری در همه زمینه های جامعه از جمله مشارکت در فرایند تصمیم گیری و دسترسی به قدرت برای حصول برابری توسعه و صلح لزوم بنیادین دارد باید کلیه موانع فرا روی برابری جنسیتی پیشرفت و توانمند سازی زنان از میان برداشته شود. تجربه خشونت توسط زنان ممکن است موجب کاهش مشارکت اجتماعی و توانایی های آنان شود.

۲-۶-۲-۳- ابتلا به HIV به جهت خشونت جنسی

خشونت جنسیتی به دلیل تاثیری که بر توانایی و عملکرد زنان در محیط خارج دارد می تواند در توسعه اجتماعی و اقتصادی وقفه ایجاد کند. انتقال بیماریهای مهلک از قبیل HIV که از طریق دستگاه جنسی صورت می گیرد نام برد. این بیماری ها که از موارد پیامد خشونت جنسی است اثرات ویرانگر و زیانباری بر سلامت زنان ، به ویژه دختران و زنان نوجوان و جوان دارد. امروزه زنان نیمی از بیمارانی را تشکیل می دهند که آلوده به ایدز و یا سایر بیماری هایی هستند که انتقالشان از طریق دستگاه جنسی است. تعجبی ندارد که خشونت مردان می تواند توانایی زنان در محافظت از خویشتن در مقابل ایدز و دیگر بیماری‌های مقاربتی را به تحلیل ببرد. به دلیل برقراری رابطه جنسی اجباری یا محدود کردن خواست یا توانایی زن در واداشتن شریک جنسی برای استفاده از کاندوم خشونت می تواند خطر ابتلا زن را افزایش دهد. در بسیاری از فرهنگ‌ها پیشنهاد استفاده از کاندوم و حتی مطرح کردن تنظیم خانواده می تواند تهدید آمیز باشد چرا که بیشتر موارد این پیشنهاد را به بی عفتی ، فحشا و ابتلا به بیماری ربط می دهند این امر می تواند واکنشی خشونت آمیز به همراه داشته باشد. (قائمی،۱۳۸۶:‌ ۱۵۸)

۲-۷- حوزه های خشونت علیه زنان

 

۲-۷-۱- حوزه خصوصی : که همان خشونت خانوادگی است شامل :

 

۲-۷-۱-۱- در خانه پدر :

خشونت افراد مذکر در خانواده های ایرانی برای فرزندان دختر اصل پذیرفته شده ای است. در غیاب پدر سایر افراد ذکور (مانند برادر و…) خود را مجاز می دانند در امور دختران خانواده دخالت نمایند و.. همچنین دختران در امر همسر گزینی در معرض خشونت افراد ذکور و حتی اناث خانواده قرار می گیرند.
در خانواده های پر جمعیت دختران مجبور به نگهداری بچه ها ، آشپزی و خانه داری و… هستند که این امر روند جامعه پذیری و تحصیل آنان را دچار کندی می کند.

۲-۷-۱-۲- در خانه شوهر :

ریاست مرد بر خانواده و قدرت وسیعی که قانون و عرف به او اهدا کرده زمینه ساز اعمال خشونت علیه زنان در حوزه خصوصی خانواده است. در ایران هنوز مردان را نان آور خانواده می شناسند. این تصور عمومی هنوز وجود دارد و قانون نیز بر آن صحه می گذارد که این مسئله بر اقتدار مرد و حوزه قدرت او می افزاید.
به طور کلی تبعات ریاست بی قید و شرط مرد در خانواده به صورت تهدید ناسزاگوایی ، تحقیر ، کتک زدن ، سوء‌رفتار جنسی که آثار زیان بار روانی – جسمی و اجتماعی فراوان بر زنان و دختران بر جا می گذارد.

۲-۷-۲- حوزه عمومی

 

۲-۷-۲-۱- آداب و رسوم :

در بسیاری موارد خشونت علیه زنان را به کمک آداب و رسوم و سنت های غیر مذهبی توجیه می کنند.